1-2. Hi laha hi swi voniki ha kone ka xikombiso xa Angelito, xana mun’wana ni mun’wana wezru a fanela ku yentxa yini?

MUMPSWHA, xana vapswele vaku i Timboni ta Yehovha? Loko swi li tanu, dzrimuka ha kan’we leswaku kuva ntsena u pswaliwe hi Timboni ta Yehovha a swi tlhamuxeli swone leswaku u ni wuxaka bya le kusuhi na Yehovha. Nambi vapswele vezru va tizrela Xikwembu Nkulukumba kumbe im-him, mun’wana ni mun’wana wezru a fanela ku tiyakela wuxaka byakwe hi ntshima na Yehovha.

² Vona xikombiso xa makwezru mun’we lwa vitaniwaka Angelito. A kulele a ndangwini wa Timboni ta Yehovha. Nambitanu, na e he mumpswha, a a nga titwi na a li munghanu lwenkulu wa Xikwembu Nkulukumba. Awa pfumela a ku: “A no tizrela Yehovha ntsena hi leswi a ni djula ku yentxa leswi va ndangu wanga a va swi yentxa.” Nambitanu, Angelito a vone swi yampswa a tinyika nkama wa ku dondzra Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba ni ku yanakanyisisa ha dzrone, a tlhela a sungula ku hamba a khongota ka Yehovha kanyingi. Ku yentxeke yini? Angelito a li: “Ni dondzre leswaku ndlela ya yin’we ya ku tsrhindzrekela ka Tatana wanga wa ku zrandzreka, Yehovha, i kuva ni mu tiva ku yampswa.” Xikombiso xa Angelito xi pfuxa swivutiso swa kukazri swa lisima: Hi kwini ku hambana makazri ka ku tiva swa kukazri ha Yehovha ni ku mu tivisisa? Nakone xana hi nga swi kotisa kuyini ku tiva Yehovha?

3. Hi kwini ku hambana makazri ka ku tiva swa kukazri ha Yehovha ni ku mu tivisisa?

 ³ Hi nga hlaya leswaku mhunu a tiva swa kukazri ha Yehovha loko a tiva vito dzra Xikwembu Nkulukumba kumbe a tivanyana yin’wana ya mintxhumu leyi hlayiwiki kumbe yi yentxiwiki ha Yehovha. Kambe ku tiva Yehovha swi tlhamuxela swinyingi ku tlula leswo. Hi fanela ku heta nkama na hi dondzra ha Yehovha ni wumhunu byakwe lebyi hlamalisaka. Kutani hi kone hi nga sungulaka ku twisisa leswaku ha yini a hlaya kumbe a yentxa mintxhumu ya kukazri. Leswo swi ta hi pfuna ku twisisa leswaku mavonela yezru, swiboho swezru ni swiyentxo swezru swa mu nyonxisa kumbe im-him. Loko hi twisisile leswaku ku zrandzra ka Yehovha hi kwini, hi fanela ku yentxa leswi hi swi dondzriki.

4. Xana ku kambisisa swikombiso leswi nga Bibeleni swi ta hi pfuna ha yini?

⁴ Van’we va nga ha hi hleka hi leswi hi djulaka ku tizrela Yehovha, nakone va nga patsra ni ku hi kaneta hi ntamu loko hi sungula ku hlangamela ni vhanu vakwe. Nambitanu, loko hi dumba Yehovha, yene a nga ka a nga hi khomisi tingana. Hi ta va na ho yaka wuxaka lebyinene na Xikwembu Nkulukumba a wuton’wini byezru hinkwabyu. Xana hakunene swa koteka ku tivisisa Yehovha hi ndlela leyo? Ina, swa koteka! Swikombiso leswi bekiwiki hi vhanu va ku ka ku hetiseka, va ku fana na Moxe na Hosi Davhida, swi komba leswaku swa koteka ku tivisisa Yehovha. Loko hi li kazri hi kambisisa swiyentxo swavu, hi ta hlamula swivutiso swibidzri: Va swi kotise kuyini ku tiva Yehovha? Nakone hi tini tindondzro leti hi nga ti susaka ka swikombiso swavu?

5. Xana Moxe a hlawule ku yentxa yini?

⁵ Moxe a yentxe leswi a swi dondzriki. Loko a li ni kolomu ka 40 wa malembe, Moxe a hlawule ku tipatsra ni vhanu va Xikwembu Nkulukumba, ku nga va-Heberu, a matsrhan’wini ya ku tiviwa swanga ‘n’wana [wa] n’wana Faro’. (Hb 11:24) Moxe a tsrhike xikhundla xa ku tlakuka. Hi ku yima ni va-Heberu, lava a va li swikazrawa le Egipta, a tikokele mahlundzru ya Faro, lweyi a a li hosi ya ku txhavisa leyi a yi voniwa swanga xikwembu. Vona xiyentxo lexi kombisaka lipfumelo ledzrikulu! Moxe a a dumba Yehovha. Ku dumba loko i masungulu ya wuxaka lebyi nga helikiki.​—Pr 3:5.

6. Xana hi nga dondzra yini ka xikombiso xa Moxe?

⁶ Hi dondzra yini ka mhaka leyi? Ku fana na Moxe, hinkwezru hi fanela ku tihlawulela ha wuswezru: Xana hi ta hlawula ku tizrela Xikwembu Nkulukumba ni ku tipatsra ni vhanu vakwe? Swi nga ha djuleka akuva hi titsrona swa kukazri leswaku hi tizrela Xikwembu Nkulukumba. Handle ka leswo, hi tikokela nkaneto wa lava nga mu tivikiki Yehovha. Kambe loko hi dumba Tatana wezru wa le tilweni, hi nga tiyiseka leswaku a ta hi seketela!

7-8. Xana Moxe a ye mahlweni a dondzra yini?

⁷ Moxe a ye mahlweni a dondzra hi wumhunu bya Yehovha ni ku yentxa ku zrandzra Kwakwe. Hi xikombiso, loko Moxe a zrumeliwe ku ya humexa tiko dzra Israyele a wukazraweni, a a nga dumbi leswaku a nga swi kota swoleswo kutani a byele Yehovha hi ku phindha-phindha leswaku a a nga koti ku yentxa ntxhumu. Xikwembu Nkulukumba a kombe Moxe ntwela-wusiwana wa ntiyiso, a va a mu pfuna. (Eks 4:10-16) Xileswo, Moxe a kote ku ya byela Faro madzrungula ya ku txhavisa ya yavanyiso dzra Yehovha. Moxe a game a vona Yehovha a tizrisa ntamu wakwe loko a huluxa va-Israyele a Egipta kambe a helisa Faro ni makhandzra yakwe a Lwandle dzra Libungu.—Eks 14:26-31; Ps 136:15.

⁸ A ntsrhaku ka loko Moxe a va humexe a Egipta, va-Israyele tsrhame hi ku ngurangura.  Nambitanu, Moxe a xiye leswaku Yehovha a a lehisa mbilu loko a yangula vhanu lava a a va ntsrhunxe a wukazraweni. (Ps 78:40-43) Moxe a tlhele a vona leswaku Yehovha a ni ku titsrongahata loku hlamalisaka loko a tsrhike ku yentxa leswi a a pimise swone loko Moxe a mu kombela.​—Eks 32:9-14.

9. Hi ku ya hi Ba-Heberu 11:27, xana Moxe a a li munghanu wa Yehovha hi ndlela yini?

⁹ A ntsrhaku ka ku huma a Egipta, wuxaka lebyi Moxe a a li nabyu na Yehovha byi tiye ngopfu lakakuva a swi li swanga hi loko a vona Tatana wakwe wa le tilweni. (Dondzra Ba-Heberu 11:27.) Ku komba leswaku wuxaka lebyo a byi tiye ku tlhasa kwini, Bibele dzri li: ‘Yehovha a ku vulavula na Moxe na va lavisani hi vuso, swanga hi mhunu loko a vulavula ni nakulobye.’​—Eks 33:11.

10. Akuva hi tivisisa Yehovha, ku djuleka hi yentxa yini?

¹⁰ Hi dondzra yini ka mhaka leyi? Akuva hi tivisisa Yehovha, a swi dzringani ntsena kuva hi dondzra mayelanu ni wumhunu byakwe. Ku djuleka hi tlhela hi yentxa ku zrandzra kwakwe. Ku zrandzra ka Yehovha namunhla hi ‘leswaku vhanu hinkwavu va huluxiwa, va tlhasa ku tiveni ka xihlayelamfuzri’. (1Tm 2:3, 4) Yin’we ya tindlela ta ku yentxa ku zrandzra ka Xikwembu Nkulukumba i ku dondzrisa van’wana hi Yehovha.

11. Loko hi dondzrisa vambeni hi Yehovha, hi mu tivisisa ku yampswa hi ndlela yini?

¹¹ Hakanyingi, loko hi dondzrisa vambeni hi Yehovha hi kone hi mu tivisisaka ku yampswa. Hi xikombiso, hi vona wumboni bya le livaleni bya leswaku Yehovha a ni ntwela-wusiwana loko a hi kongomisa ka lava nga ni xiyimu lexinene xa mbilu. (Yh 6:44; Min 13:48) Hi tlhela hi vona ntamu wa Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba na wu tizra loko hi vona lava hi dondzraka navu va tsrhika mikhuva ya ku biha va va va sungula ku yambala wumhunu lebyimpswha. (Kl 3:9, 10) Nakone hi vona wumboni bya leswaku Xikwembu Nkulukumba a lehisa mbilu loko a nyika vhanu va ku tala lava nga nsin’wini yezru mikhandlu yinyingi ya ku dondzra mayelanu na yene va va va huluxiwa.​—Ro 10:13-15.

12. Hi laha swi kombisiwiki ha kone ka Eksoda 33:13, xana Moxe a kombele yini, nakone ha yini?

¹² Moxe a a bekela lisima wuxaka byakwe na Yehovha. Yehovha a yentxe mahlolana ya ku tala hi ku tizrisa Moxe. Kambe Moxe hi xitxhavu a kombele kuva Yehovha a mu yentxa a mu tiva ku yampswa. (Dondzra Eksoda 33:13.) Moxe a a ni kolomu ka 80 wa malembe loko a yentxe xikombelo lexo, kambe a a swi tiva leswaku a a ha li na swinyingi swa ku swi dondzra hi Tatana wakwe wa le tilweni lwa nga ni lizrandzru.

13. Hi yini yin’we ya tindlela ya ku kombisa leswaku hi bekela lisima wuxaka byezru na Xikwembu Nkulukumba?

¹³ Hi dondzra yini ka mhaka leyi? A swi na mhaka leswaku hi ni nkama wungani na hi tizrela Yehovha, hi fanela ku bekela lisima wuxaka byezru na yene minkama hinkwayu. Yin’we ya tindlela leti nga livaleni ta ku kombisa leswaku hi bekela lisima wuxaka byezru na Xikwembu Nkulukumba i ku khanela naye hi xikhongoto.

14. Ha yini xikhongoto xi li xa lisima ku hi pfuna ku tivisisa Xikwembu Nkulukumba?

¹⁴ Loko u djula ku va ni wuxaka lebyi tiyiki ni mhunu wa kukazri, swi djula kuva mi tsrhama hi ku vulavulisana. Xileswo, tsrhindzrekela ka Xikwembu Nkulukumba hi xikhongoto minkama ya ku tala, na u nga txhavi nikutsrongo ku mu tlhantlhela xifuva. (Ef 6:18) Krista, lwa tsrhamaka a Turquia, a li: “Ndlela leyi ni zrandzraka Yehovha ni tlhela ni mu dumba ha yone yi ya yi kula nkama hinkwawu loko ni mu tlhantlhela xifuva hi xikhongoto ni gama ni vona loko a ni pfuna. Ku vona loko Yehovha a hlamula swikhongoto swanga swi ni pfune ku vona Yehovha swanga Tatana ni Munghanu.”

15. Xana Yehovha a te yini hi Hosi Davhida?

¹⁵ Hosi Davhida a belekiwe a tikweni ledzri a dzri nyikeliwe ka Yehovha Xikwembu Nkulukumba. Kambe Davhida a nga gamelanga ntsena ka ku landzrelela mikhuva ya wukhongoti bya ndangu wakwe. A yake wuxaka byakwe hi ntshima na Xikwembu Nkulukumba, kutani Yehovha a a mu zrandzra hi ndlela leyi hlawulekiki. Yehovha ha byakwe a te Davhida a a li ‘wanuna lwa nga wa mbilu [Yakwe]’. (Min 13:22) Xana Davhida a swi kotise kuyini ku va kusuhi na Yehovha?

16. Xana Davhida a dondzre yini ha Yehovha loko a langusa ntumbuluku?

¹⁶ Davhida a dondzre hi Yehovha hi ku langusa ntumbuluku. Loko Davhida a a ha li mufana, a hete mawora ya ku tala a nhoveni, na a bekisa tihamba ta tatana wakwe. Kumbexana hi kone a nga sungula ku yanakanyisisa hi mintxhumu leyi Yehovha a yi vumbiki. Hi xikombiso, loko Davhida a langusa tilo ni wusiku, a a nga gameli ntsena ka ku vona tinyeleti leti tiki tlwee. A xiye leswaku Lweyi a hambiki tinyeleti a tsrhamisise kuyini. Mbilu ya Davhida yi mu susumetele ku tsrala leswi: ‘A matilu ma hlaya ku phatima ka Xikwembu Nkulukumba, ni mpfhuka wa tilu wu komba ntizro wa mandla yakwe.’ (Ps 19:1, 2) Loko Davhida a yanakanya hi ndlela leyi vhanu va nga hambiwa ha yone, a vone ku hlamalisa ka wutlhazri bya Yehovha. (Ps 139:14) Loko Davhida a dzringisa ku twisisa mintizro ya Yehovha, a titwe na a li xintxhun’wana xa xitsrongo swinene.​—Ps 139:6.

17. Xana hi nga dondzra yini loko hi yanakanyisisa hi ntumbuluku?

¹⁷ Hi dondzra yini ka mhaka leyi? Nyonxela ku dondzra ntumbuluku. U nga gamele ntsena ka ku va xin’we xa swivumbiwa leswi nga ka misava ya ku xonga leyi Yehovha a yi vumbiki—tsrhika ntumbuluku wu ku hlamalisa! Siku ni siku, yanakanyisisa hi leswi u nga swi dondzraka hi Yehovha a mintxhun’wini leyi a yi tumbuluxiki—ku nga minsinya, swihazri ni vhanu. Kutani siku dzrin’wana ni dzrin’wana dzri ta ku dondzrisa mintxhumu yinyingi hi Tatana waku lwa nga ni lizrandzru. (Ro 1:20) Handle ka leswo, siku dzrin’wana ni dzrin’wana u ta swi vona leswaku ndlela leyi u mu zrandzraka ha yone yo ya yi kula.

18. Hi laha swi kombisiwiki ha kone ka Amapsalma 18, i yini leswi Davhida a a swi xiya?

¹⁸ Davhida a a swi xiya loko Yehovha a mu pfuna. Hi xikombiso, loko Davhida a lwele tihamba ta tatana wakwe leti a ti djula ku diwa hi nghonyama ni bezre, a swi vonile leswaku a a li Yehovha lwa mu pfuniki ku hlula swivandzrana leswo swa ku txhavisa. Loko a hlule nhenha liya ya xihotlovila, Goliyati, Davhida a swi vonisisile leswaku Yehovha hi yene lweyi a a mu kongomisa. (1Sa 17:37) Nakone loko a phonyokile ka Hosi Sawule lweyi a a djula ku mu dlaya, Davhida a swi vonile leswaku a a li Yehovha lweyi a nga mu huluxa. (Ps 18, xihlonkwana-mhaka) Loko Davhida a o va mhunu wa ku tikukumuxa, inha a tikhuzile hi leswi a nga swi yentxa. Kambe Davhida a a titsrongahata, xileswo a swi kotile ku xiya leswaku hi Yehovha lweyi a a mu pfuna a wuton’wini byakwe.​—Ps 138:6.

19. Xana hi nga dondzra yini ka xikombiso xa Davhida?

¹⁹ Hi dondzra yini ka mhaka leyi? A swi yaneli ntsena ku kombela ku pfuniwa hi Yehovha. Ku djuleka hi tlhela hi dzringisa ku vona loko Yehovha a hi pfuna ni ndlela leyi a hi pfunaka ha yone. Loko hi ku titsrongahata hi pfumela leswaku a hi koti swinyingi, hi ta swi vona hi ku khanya leswaku Yehovha a hi yentxela leswi hi swi pfumalaka. Nakone nkama ni nkama loko  hi vona Yehovha a hi pfunisa, wuxaka byezru na yene byi ta ya byi kula. Isaac, mun’we wa vamakwezru va le Fiji, lweyi a hetiki malembe ya ku tala na tizrela Yehovha, a tivonele hi ya ka kwakwe leswi. A li: “Loko ni dzrimukela leswi ni swi yentxiki a wuton’wini byanga, ni kota ku vona leswaku Yehovha a ni pfunile ku sukela nkameni lowu ni nga dondzra ha wone Bibele ku ta tlhasa namunhla. Xileswo, Yehovha ka mine i mhunu wa ntshima.”

20. Hi dondzra yini ka wuxaka bya Davhida na Xikwembu Nkulukumba?

²⁰ Davhida a a tekelela wumhunu bya Yehovha. Yehovha a hi hambe ni wuswikoti bya ku tekelela wumhunu byakwe. (Gn 1:26) Loko hi lwa hi dondzra hi leswi wumhunu bya Yehovha byi tsrhamisisiki xiswone, hi ta ya hi swi kota ku mu tekelela. Leswi Davhida a a tivisisa Tatana wakwe wa le tilweni, a kote ku Mu tekelela loko a hanyisana ni vambeni. Vona xikombiso xin’we ntsena. Davhida a dohele Yehovha hi ku yentxa wumbuye na Batixeba a gama a dlayisa nuna wakwe. (2Sa 11:1-4, 15) Kambe Yehovha a hlawule ku komba Davhida timpswalu, hikusa na yene a a kombe vambeni timpsalu. Leswi Davhida a a li ni wuxaka lebyinene na Yehovha, a ve yin’we ya tihosi leti zrandzrekaka ngopfu ta Israyele nakone Yehovha a tizrise xikombiso xakwe ka tihosi tin’wana ta Israyele.​—1Th 15:11; 2Th 14:1-3.

21. Hi ku twanana na Ba-le-Efesa 4:24 na 5:1, ku yentxeka yini loko hi ‘yetisa Xikwembu Nkulukumba’?

²¹ Hi dondzra yini ka mhaka leyi? Hi fanela ku ‘yetisa Xikwembu Nkulukumba’. Loko hi yentxa tanu, ku pfuneka hine hi ntshima. Kambe, handle ka leswo, swi hi pfuna ku mu tiva ku yampswa. Loko hi tekelela wumhunu byakwe, hi kombisa leswaku hi vanakwe.​—Dondzra Ba-le-Efesa 4:24; 5:1.

22-23. Xana ku ta yentxeka yini loko hi tizrisa leswi hi swi dondzraka ha Yehovha?

²² Hi laha hi swi voniki ha kone, Yehovha a hi pfuletela leswi a nga xiswone hi ku tizrisa ntumbuluku ni Zritu dzrakwe, ku nga Bibele. Buku ledzro ledzri hlawulekiki dzri tale hi swikombiso swa malandzra ya ku dumbeka ya Xikwembu Nkulukumba lawa hi nga ma tekelelaka, ya ku fana na Moxe na Davhida. Yehovha a yentxe xiyenge xakwe. Swi salele hine ku pfula mahlo, tindleve ni timbilu tezru.

²³ Hi ta tama hi dondzra ha Yehovha hi laha ku nga helikiki. (Ekl 3:11) Xa lisima a hi ku tala ka leswi hi swi tivaka ha yene, kambe hi leswi hi yentxaka swone hi leswi hi swi tivaka. Loko hi tizrisa leswi hi swi dondzraka hi tlhela hi dzringisa ku tekelela Tatana wezru lwa nga ni lizrandzru, a ta ya mahlweni a tsrhindzrekela kusuhi na hine. (Yk 4:8) Hi ku tizrisa Zritu dzrakwe, a hi tiyisekisa leswaku a nga ka a nga siyi lava mu djulaka.