1. Xana minkama yinyingi Yehovha a swi hlamulisa kuyini swikhongoto swa malandzra yake?

 XANA a u swi tiva leswaku Yehovha a nga ku tizrisa akuva a hlamula xikhongoto xa mhunu lwa khongotaka kwake akuva a kombela mpfunu? A nga ku tizrisa swi nge na mhaka leswaku u nkulu wa bandla, nandzra wa wutizreli, phayona, muzrezri, mumpswha, nkulu wa mhunu, wa xinuna kumbe wa xisati. Loko mhunu lweyi a zrandzraka Yehovha a khongota a kombela mpfunu kwake, hi ntolovelo Yehovha a tizrisa vakulu ni malandzra man’wana akuva ma va ‘vamiyeti’ vake. (Kl 4:11) Handle ka ku ganaganeka, i tovoko dzrikulu ku tizrela Yehovha ni vamakwezru hi ndlela leyi! Hi nga ha pfuna ni ku tiyisa vamakwezru loko ku va ni ntungu, mhangu ya ntumbuluku kumbe tinxanisa.

2. I yini leswi nga ha yentxaka swi kazrata ku pfuna van’wana loko ku txhuka ku va ni ntungu?

² Swi nga ha kazrata ku pfuna van’wana loko ku va ni ntungu. Hi xikombiso, hi nga ha navela ku pfuxela vanghanu vezru kambe swi ni khombo. Minkama yin’wana hi nga ha navela ku zramba lwa pfumalaka swa ku tihanyisa akuva a ta ta fihlula na hine, nakone minkama yin’wana hi nga ha swi navela ku pfuna van’wana kambe swi nga koteki hi leswi xizro xa ndangu xi vabyaka. Nambitasu, ha swi djula ku pfuna vamakwezru nakone Yehovha a nyonxa ngopfu loko hi yentxa leswi hi nga swi kotaka akuva hi va pfuna. (Pr 3:27; 19:17) Kutani hi nga yentxa yini akuva hi va pfuna?

3. Hi nga dondzra yini ka xikombiso xa vakulu va le bandleni dzra Desi? (Yeremiya 23:4)

³ Leswi vakulu va nga swi yentxaka. Loko u li nkulu wa bandla, tikazrateli ku va tiva ha hombe vamakwezru. (Dondzra Yeremiya 23:4.) Desi, makwezru wa xisati lweyi hi khaneliki ha yene ka xidondzro lexi khalutiki, a te: “A vakulu va le ka ntlawa wanga wa nsimu a va tolovela ku huma na hine nsimu va va va hungata na  hine.” b Hi ndlela leyo, swi va nabyalelile vakulu akuva va pfuna Desi hi nkama wa ntungu wa COVID-19 ni loko wu dlaye van’we ka maxaka yake.

4. I yini lexi pfuniki vakulu akuva va kota ku pfuna Desi, nakone i yini leswi vakulu va nga swi dondzraka ka xikombiso lexi?

⁴ Desi a te: “Leswi kutani a ni ni xinghanu ni vakulu, swi ni nabyaleli ngopfu kuva ni va byela leswi swi ni kazrata ni ndlela leyi a ni ti twa a yone.” Hi dondzra yini? Loko u li nkulu wa bandla, pfuna u tlhela u yendzrela vamakwezru na ku nga si na humelela xiyimu xa ku kazrata. Vana munghanu wa vamakwezru. Loko ku txhuka ku va ni ntungu nakone swi nga koteki ku yendzrela vamakwezru hi ku kongoma, va foneli kumbe u tizrisa tindlela tin’wana akuva u bulisana na vone. Desi a ya mahlweni a ku: “Minkama yinyingi, vakulu va ku siyana siyana a va ni fonela va tlhela va ni tsralela ni mamensaji hi siku dzro dzra dzrin’we. A tindzrimana leti va ni dondzreliki ti ni khumbe mbilu nambileswi kutani a ni ti tiva hi nhloko.”

5. Xana vakulu va nga swi tivisa kuyini leswi vamakwezru va swi vilelaka, nakone va nga va pfuna hi ndlela yini?

⁵ Ndlela yin’wana ya ku tiva leswi vamakwezru va swi vilelaka i ku va hamba swivutiso kambe na hi nga ngheneleli ta wutomi byavu. (Pr 20:5) Xana va ni swakuda leswi yanelaka, mizri kumbe mintxhumu yin’wana? Xana va ta txhuka va luzekeliwa hi ntizro kumbe va pfumala ka ku tsrhama? Loko mfumu wu nyikela xipfunu, xana va ta djula mpfunu wa kukazri akuva va titsralisa. Vamakwezru va mu pfunile Desi hi leswi a a swi vilela. Kambe lexi mu pfuniki ngopfu akuva a khaluta ka swiyimu leswiyani swa ku kazrata ku ve mpfunu lowu vakulu va mu nyikiki wone hi tlhelo dzra moya ni ka matitwela yake. Desi a yengeta a ku: “A vakulu a va khongota na mine. A ni swi dzrimuki ha hombe leswi va swi hlayiki, kambe na yi dzrimuka ndlela leyi ni titwiki ha yone. A swo fana ni loko Yehovha a ni byela a ku: ‘a wu wuswaku’.”—Eza 41:10, 13.

6. Xana vamakwezru a bandleni va nga pfunana hi ndlela yini? (Vona mufoto.)

⁶ Leswi van’wana va nga swi yentxaka. I ntiyiso leswaku a vakulu va fanela ku bekisa vamakwezru a bandleni, kambe Yehovha a yimela leswaku hinkwezru hi tikazratela ku tiyisa van’wana. (Ga 6:10) Nambiloko hi ngo yentxa switsrongo akuva hi pfuna lwa vabyaka, leswo swi nga mu tiyisa ngopfu. Ntsrongwana wa kukazri a nga ha tsrala papela kumbe ku dezenyara swa kukazri akuva a nyonxisa makwezru. Loko mhunu wa kukazri a bandleni a vilela mpfunu,  mumpswha a nga tinyikela akuva a ya mu xavela swa kukazri kumbe a mu pfuna hi leswi a swi vilelaka. Van’wana va nga ha sweka swakuda va va va heleketela lwa vabyaka. Kambe swi le livaleni leswaku loko ku txhuka ku va ni ntungu hinkwavu a bandleni va djula ku tiyisiwa. Kutani swi nga va swinene leswaku a ntsrhaku ka ntlhanganu hi yimanyana hi bulisana ni vamakwezru, ku nga ha va hi ku kongoma kumbe hi ku tizrisa internet. Phela nambi vakulu na vone va djula ku tiyisiwa. Vamakwezru van’wana va tsrala mapapela va tlangela vamakwezru lava hi nkama wa ntungu va tsrhamaka na va khomekile ngopfu. I swinene kuva hi landzra xitsratsriyo lexi liki: ‘Khongotelanani, n’wi yakisana.’—1Te 5:11.

7. Xana mhangu ya ntumbuluku yi nga byi khumbisa kuyini wutomi bya mhunu?

⁷ A mhangu ya ntumbuluku yi nga ha ntxintxa wutomi bya mhunu swa kola ni kola. Van’wana va nga ha lahlekeliwa hi mintxhumu yavu, yindlu nambi mhunu lwe va mu zrandzraka. Lexi vavisaka, timhangu toleto ti nga ha humelela vamakwezru. Kutani hi nga va pfunisa kuyini?

8. Xana vakulu ni tinhloko ta mindangu va nga tilulamisela hi ndlela yini akuva va lavisana ni mhangu ya ntumbuluku?

⁸ Leswi vakulu va nga swi yentxaka. Pfunani vamakwezru akuva va tilulamisela na ku nga si na humelela mhangu. Pfunani hinkwavu a bandleni akuva va tiva leswi va nga swi yentxaka akuva va tama va sizreleleka ni ku tama va bulisana ni vakulu. Margaret lweyi hi buliki ha yene ka xidondzro lexi khalutiki, a te: “Ka ntlhanganu wun’wana wa swivileleko swa bandla, a vakulu va hi be ndleve va hi byela leswaku a ku ta txhuka ku va ni ku pshwa ka nhova a mugangeni wezru. Va hi byele leswaku loko wuhosi byi hi byela leswaku hi fanela ku suka kumbe loko xiyimu xi ya xi bindzra, hi fanela ku swi yentxa hi xihantla.” A mhaka leyo yi tlhase hi nkama hikusa ntsrhaku ka ntlhanu wa mavhiki ku sungule ku pshwa nhova. Hi nga londzrovota wugandzreli bya ndangu akuva hi bula leswi mun’wana ni mun’wana a ndangwini a nga swi yentxaka loko ku txhuka ku humelela mhangu ya ntumbuluku. Loko wene ni vanaku mi tsrhama na mi tilulamiselile, swi ta mi nabyalela akuva mi tsrhama na mi ni ku zrula loko ku txhuka ku humelela mhangu ya ntumbuluku.

9. I yini leswi vakulu va nga swi yentxaka na mhangu yi nga si na humelela ni loko yi humelelile?

⁹ Loko u li muzrangeli wa ntlawa wa nsimu, tsrhama na u ni nxaxamelo wa tinumeru ta matelefoni leti tizraka ta vamakwezru va ntlawa waku. U nga yimeli kuva ku humelela mhangu ya ntumbuluku ku li kone u yentxaka leswo. Kutani loko mhangu yi humelela, fonela vazrezri hinkwavu akuva u tiva leswi va swi vilelaka. Hi ku landzrela na u nga hlweli, nyikela dzrungula ledzro ka mutlhanganisi wa huvo ya vakulu akuva yene a ta bulisana ni mulaviseli wa muganga. Ntizrisanu lowo wu nga pfuna swinene. Ntsrhaku ka ku pshwa ka nhova, mulaviseli wa muganga wa lomu Margaret a a kumeka kone a hete kolomu ka siku ni hamfu na a nga yetleli. A a khomekile hi ku lulamisela ntizro wa vakulu nkama lowu vone a va zama tindlela ta ku vonelela swivileleko swa 450 wa vamakwezru lava sindzrisekiki ku siya miti yavu. (2Ko 11:27) Xileswo, vamakwezru hinkwavu va kumeliwe mbangu wa ku tsrhama ka wone.

10. Ha yini ku bekisa vamakwezru ku li ntxhumu wa lisima ngopfu swinene ka vakulu? (Yohan 21:15)

¹⁰ Ku pfuna hinkwavu a bandleni hi tlhelo dzra moya ni le ka matitwela yavu, swi hamba xiyenge xa ntizro wa vakulu. ( 1Pe 5:2) Ntxhumu wa ku sungula lowu va wu yentxaka loko ku humelela mhangu ya ntumbuluku, i ku tiyiseka leswaku va makwezru va sizrelelekile, va ni swakuda, mpahla ni mbangu wa ku tsrhama. Kambe loko nkama wu ya wu famba, vamakwezru va ta vilela  mpfunu hi tlhelo dzra moya ni le ka matitwela yavu. (Dondzra Yohan 21:15.) Harold, makwezru lweyi a tizraka ka Xihubyana xa Zrwavi, nakone a bulisaniki ni vamakwezru lava va kumaniki ni timhangu ta ntumbuluku, a li: “Swi teka nkama kuva mhunu a tlhela a titwa ha hombe. Ha katsrongokatsrongo vamakwezru va ta tlhelela ka mintizro yavu, kambe, ku xuva muzrandzriwa wavu lwe a fiki, xibya xa kukazri xa lisima xa le ndangwini, ku dzrimukela xiyimu xa ku txhavisa lexi va kumaniki na xone i mintxhumu ya ku yi ta va miyanakanywini hi nkama wa ku leha. Ku dzrimukela mintxhumu leyo swi nga va yentxa va twa mbilu ku vava. Ku titwa hi ndlela yoleyo a swi hlayi swone leswaku a wu na lipfumelo, kambe i matitwela ya ntumbuluku.”

11. I mpfunu muni lowu mindangu yi wu vilelaka ntsrhaku ka loko yi kumane ni mhangu ya ntumbuluku?

¹¹ Vakulu, landzrani xitsratsriyo lexi liki: ‘N’wi dzrila kun’we ni lava dzrilaka.’ (Ba-le-Roma 12:15) Txhavelela u va u dzrimuxa vamakwezru lava va kumaniki ni mhangu leswaku Yehovha kun’we ni vamakwezru va va zrandzra ngopfu swinene. Tlhela u pfuna mindangu a kuva yi tama yi va ni xiyimiso lexinene xa wugandzreli, leswi patsraka ku khongota, wugandzreli bya ndangu, mintlhanganu ni ntizro wa ku zrezra. Handle ka leswo, kutxa vapswele a kuva va txhavelela vana. Vapswele, pfunani vanenu a kuva va beka miyanakanyu yavu ka ntxhumu lowu ku nge ke na mhangu ni yin’we leyi yi nga wu tekaka. Dzrimuxa vanaku leswaku Yehovha a ta tama a va munghanu wavu nakone a nga ta va tsrhika. Va tlhamuxeli leswaku va ni nseketelo wa vamakwezru a misaveni hinkwayu, nakone vamakwezru lava, va ta yentxa hinkwaswu va nga swi kotaka a kuva va va pfuna.—1Pe 2:17.

12. I yini leswi van’wana va nga swi yentxaka akuva va pfunisa loko ku humelele mhangu? (Vona mufoto.)

¹² Leswi van’wana va nga swi yentxaka. Loko ko txhuka ku humelela mhangu kusuhi ni lomu u tsrhamaka kone, vutisa vakulu leswaku i yini leswi u nga swi yentxaka akuva u pfunisa. U nga ha nyika mbangu wa ku tsrhama lava va sindzrisekiki ku siya makaya yavu kumbe vatizri va ku tizrandzrela va ku yaka. U nga tlhela u pfunisa ka ku yavela swakuda ni mintxhumu yin’wana leyi vamakwezru va yi vilelaka. Kutani u nga pfunisa hi ndlela yini loko mhangu yo humelela kule ni lomu u tsrhamaka kone? U nga ha khongotelela lava va kumiwiki hi mhangu yoleyo. (2Ko 1:8-11) U nga tlhela u pfunisa lava humeleliwiki hi timhangu hi ku humexa swihanano swa ntizro wa misava hinkwayu. (2Ko 8:2-5) Loko u ni makotela ya ku yendzra u ya lomu ku humeleliki mhangu, vutisa vakulu leswaku u nga swi yentxisa kuyini. Loko wo txhuka u zrambiwa  kuva u ya pfunisa, u nga ha nyikiwa minkongomiso ya ndlela leyi u nga pfunisaka ha yone.

13. He swini swikazratu leswi vamakwezru va kumanaka na swone lomu ntizro wezru wu yilisiwaka?

¹³ A mimbangwini leyi a ntizro wezru wu yilisiwaka, a wutomi byi nga ha va bindzrela vamakwezru. Handle ka tinxanisa, va nga ha pfumala swa ku tihanyisa, va vabya kumbe va feliwa hi lweyi va mu zrandzraka. Nakone hi kola ka nxanisa, swi nga yentxeka vakulu va nga swi koti ku yendzrela vamakwezru nakone swi va kazratela kuva va kuma tindlela ta ku bula na vone akuva va va tiyisa. Hi leswo swi humeleliki Andrei lweyi hi buliki ha yene ka xidondzro lexi khalutiki. Mun’we ka vamakwezru va le ka ntlawa wake wa nsimu a a pfumala swa ku tihanyisa. Lexi yiki xi bindzrisa ngopfu xiyimu hi leswaku a kumane ni mhangu ya movha. Swi djuli leswaku a hambiwa mawoperasawu ya ku siyanasiyana nakone a a nga te swi kota ku ya ntizrweni. Nambileswi a ku ni nxanisa ni ntungu, vamakwezru va yentxi hinkwaswu leswi va nga swi kota akuva va mu pfuna nakone Yehovha a ku vonile ku tikazrata kwavu.

14. Xana vakulu va nga swi kombisa hi ndlela yini leswaku va mu dumba Yehovha?

¹⁴ Leswi vakulu va nga swi yentxaka. Andrei a khongotile a va a yentxa leswi a nga swi kota. Xana Yehovha a swi hlamulise kuyini swikhongoto swa Andrei? A tizrise vamakwezru va ku siyanasiyana a bandleni lava a va ni makotela ya ku pfuna makwezru lweyo wa xisati. Vamakwezru van’wana a va mu heleketa xipiritana. Van’wana a va mu nyika mali akuva a xava swa ku tihanyisa. Yehovha a susumetele vamakwezru lava akuva va yentxa leswi va nga swi kota nakone a byi tovokisile a wumun’we ni xixixi lexi va nga xi kombisa. (Hb 13:16) Vakulu, loko ntizro wezru wu yilisiwa lomu mi tsrhamaka kone, yavelani vamakwezru mintizro akuva va mi pfuna. (Yr 36:5, 6) Xa lisima ngopfu, dumbani Yehovha. Yene a ta mi pfuna akuva mi vonelela va makwezru.

15. Hi nga bekisa wumun’we byezru hi ndlela yini loko ntizro wezru wu yilisiwa?

¹⁵ Leswi van’wana va nga swi yentxaka. Hi nkama wa nxanisa, swi nga ha sindzrisa kuva hi khoma mintlhanganu hi mintlawa yitsrongo. Xileswo, i swa lisima kuva hi va ni ku zrula ni vamakwezru. Phela hi lwa na Sathana ku nga li ni vamakwezru. Hi nga yimeli leswaku va makwezru va va lava hetisekiki. Loko u khunguvanyisane ni mhunu wa kukazri, lulamisani mhaka hi ku kahlula. (Pr 19:11; Ef 4: 26) lwela kuva wa ku sungula ku pfuna van’wana. (Ti 3: 14) Ndlela leyi vamakwezru va mu pfuniki ha yone makwezru lwiyani wa xisati, yi mu khumbe ngopfu. A  wumun’we bya ntlawa wavu wa nsimu byi ye byi kula swanga ndangu.—Ps 133:1.

16. Hi ku ya hi Ba-le-Kolosa 4:3, 18, hi nga va pfunisa kuyini vamakwezru lava va kumanaka ni tinxanisa?

¹⁶ Vamakwezru vanyingi va tizrela Yehovha nambiloko va xanisiwa hi mimfumu. Van’wana va patsra ni ku pfaleliwa a djele hi kola ka lipfumelo dzravu. Hi nga va khongotelela, hi khongotelela mindangu yavu, ni ku khongotelela va makwezru lava va bekaka wutomi byavu ni ntsrhunxeko wavu a khombyeni a kuva va pfuna va makwezru lava hi tlhelo dzra moya, hi leswi va swi vilelaka ni le ti hubyeni. c (Dondzra Ba-le-Kolosa 4:3, 18.) Dzrimuka leswaku a swikhongoto swaku swi nga va ni mpfunu lowukulu ka vamakwezru lava!—2Te 3: 1, 2; 1Tm 2: 1, 2.

17. U nga ti lulamisela hi ndlela yini swoswi akuva u lavisana ni nxanisa?

¹⁷ Ku sukela swoswi, wene ni ndangu waku mi nga tilulamisela a kuva mi lavisana ni nxanisa. (Min 14:22) U nga tsrhameli ku pimisa hi ndlela leyi u nga ha xanisiwaka ha yone. Amatsrhan’wini ya leswo, tiyisa wuxaka byaku na Yehovha nakone pfuna vanaku akuva va yentxa leswi fanaka. Loko u txhuka u hlatiyela, byela Yehovha. (Ps 62: 7, 8) Swanga ndangu, bulani hi swivangelo leswi mi nga na swone swa ku dumba Yehovha. d Hi ndlela leyo, loko mi txhuka mi humeleliwa hi mhangu ya ntumbuluku, ku dumba Yehovha ni ku tilulamisela ha hombe swi ta yentxa leswaku vanenu va va ni xixixi ni ku zrula.

18. I yini leswi hi swi yimeliki a nkameni lowu taka?

¹⁸ A ku zrula ka Xikwembu Nkulukumba ku hi yentxa hi titwa na hi sizrelelekile. (Flp 4: 6, 7) Yehovha a tizrisa ku zrula koloko akuva a hi zrulisa mbilu nambi loko hi kumana ni mavabyi, timhangu ta ntumbuluku ni ku xanisiwa. A tizrisa vakulu lava va tizraka hi nkhinkhi akuva va hi byisa. A tlhela a hi nyika ndjombo ya leswaku hi pfunana. a ku zrula loku hi nga na kone swoswi, ku ta hi pfuna ku langusana ni swikazratu leswikulu le swa ha taka, leswi patsraka “nhlomulo lowukulu”. (Mt 24:21) loko leswo swi yentxeka, swi ta djula leswaku hi va ni ku zrula hi tlhela hi pfuna van’wana ku yentxa leswi fanaka. Kambe a ntsrhaku ka nhlomulo lowukulu, swikazratu hinkwaswu swi tava swa tolo hikusa hi ta va ni hinkwaswu leswi Yehovha a djulaka leswaku hi va na swone, ku nga ku zrula loku heleliki hi la ku nga helikikiki.—Eza 26: 3, 4.