1. Na a li kusuhi ni ku fa, i yini leswi Yesu a dumbisiki xin’we xa swigevengu leswi a swi li kusuhi na yene? (Luka 23:39-43)

 YESU kun’we ni swigevengu swibidzri leswi a swi gongondzreliwe kusuhi na yene, a va twa ku vavisa ngopfu nkama lowu a va li kusuhi ni ku fa. (Lk 23:32, 33) A nkameni lowo vavanuna lavo va poyile Yesu ku nga leswi kombaka leswaku a va nga li vadondzrisiwa vake. (Mt 27:44; Mr 15:32) Kambe ku nge kungani, mun’we wavu a txintxe mayanakanyela yake, a va a ku: ‘Yesu, ndzri dzrimuke loko u tata ku fumeni kwaku.’ Yesu a mu hlamule a ku: ‘Kunene ndzri li ku wene namunhla: u ta va na mine a paradeyisini.’ (Dondzra Luka 23:39-43.) A xi kone lexi kombaka leswaku wanuna lweyo a dzri yamukelile dzrungula ledzri Yesu a a dzri zrezra mayelanu ni ‘Mfumu wa matilo’. Nakone Yesu a nga zanga a hlaya leswaku wanuna lweyo a a ta nghena a Mfun’wini wa matilo. (Mt 4:17) Yesu a a vulavula hi paradeyisi ledzri taka va kone kola misaveni. Hi swi tivisa kuyini leswo?

2. I yini leswi kombaka leswaku wanuna lwiyani a tisoliki swi nga yentxeka a a li Muyuda?

² Wanuna lwiyani a tisoliki swi nga yentxeka a a li Muyuda. A vutise xigevengu kulobye a ku: ‘Xana na wene a ku txhavi Xikwembu Nkulukumba, naswo u muyavanyisiwa kulobye?’ (Lk 23:40) A vayuda a va gandzrela Xikwembu Nkulukumba mun’we, kambe a vhanu va matiko a va gandzrela swikwembu swinyingi. (Eks 20:2, 3; 1Ko 8:5, 6) Loko a ku li leswaku wanuna lwiyani a a nga li Muyuda, kumbexana a a ta va a vutise a ku: “Xana wene a u swi txhavi swikwembu?” Xin’wana lexi kombaka leswaku wanuna lwiya a a li Muyuda hi leswaku Yesu a a nga zrumeliwanga ka vhanu va matiko, kambe a a ‘zrumeliwe ka tihamba leti lahlekiki ta Israyele’. (Mt 15:24) Swanga Muyuda, wanuna lweyo a a swi tiva leswaku Xikwembu Nkulukumba a dumbise va-Israyele leswaku a a ta pfuxa lava fiki. Nakone a mazritu lawa a ma byeliki Yesu, ma hi yentxa hi twisisa leswaku a a swi tiva leswaku  Yehovha a ta pfuxa Yesu akuva a va hosi ya Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba. Nakone swi tikomba na wanuna lweyo a a ni dumbo dzra leswaku Xikwembu Nkulukumba a nga mu pfuxa.

3. I yini leswi wanuna lwiyani wa xigevengu a nga ha vaka na a swi yanakanyile loko Yesu a vulavule hi paradeyisi? Tlhamuxela. (Genesis 2:15)

³ Leswi a a li Muyuda, wanuna lwe wa xigevengu a a dzri tiva wudzrunguli mayelanu na Adamu na Evha lava a va hanya a Paradeyisi ledzri Yehovha a va hambeliki dzrone. Xileswo loko a yingele mazritu ya Yesu, swi tikomba a yanakanye hi paradeyisi dzra ku xonga kola misaveni.— Dondzra Genesis 2:15.

4. Xana mazritu lawa Yesu a ma byeliki xigevengu ma hi pfuna ku yanakanya hi yini?

⁴ Mazritu lawa Yesu a ma byeliki xigevengu lexiyani, ma fanela ku hi kutxa ku yanakanyisisa hi ndlela leyi paradeyisi dzri taka va ha yone. Nakone ntxhumu wun’wana lowu nga hi pfunaka ku yanakanyisisa hi leswo, i ku dzrimuka ku zrula loku a ku li kone ka Mfumu wa Solomoni. Nakone hi nga yimela leswaku Yesu, lwa nga nkulu ngopfu ka Solomoni, kun’we ni lava 144000, va ta yentxa leswaku misaveni mintxhumu yi va paradeyisi. (Mt 12:42) Nakone swi le livaleni leswaku lava va ‘tihamba tin’wana’, ku nga lava nga ni dumbo dzra ku hanya hi la ku nga helikiki la misaveni, na vone va navela ku tiva leswi va fanelaka ku swi yentxa akuva va hanya a paradeyisini.—Yh 10:16.

5. Hi ku ya hi mavonela yaku, byi ta va hi ndlela yini a wutomi a paradeyisini?

⁵ U swi vonisa kuyini, xana wutomi byi ta va hi ndlela yini a paradeyisi? Swi nga yentxeka u yanakanya hi mbangu wa ku xonga swinene wa ku fana ni xizramba xa Edeni. (Gn 2:7-9) Swi nga yentxeka u dzrimuka mazritu ya Mika loko a hlaye leswaku mun’wana ni mun’wana a ta tsrhama ‘hansi ka vhinya wakwe, ni le hansi ka nkuwa wakwe’. (Mik 4:3, 4) Nakone swi nga yentxeka u dzrimuka tindzrimana tin’wana ta le Bibeleni leti hlayaka leswaku ku ta va ni swakuda swinyingi. (Ps 72:16; Eza 65:21, 22) Xileswo, swi nga yentxeka u tivona na u tsrhame ka jardim dzra ku xonga lani ku nga ni menza lowu taliki hi swakuda swa ku nandzrika. Hi nkama wolowo, u twa ku pepela, u twa ni ku nun’hwela ka swiluva ni minsinya. Nakone hi wun’wana nkama u yingela mahleko ya ku nyonxa ya maxaka ni vanghanu lava van’wana va vone va pfuxiwiki ku feni, va bula ni ku tlanga. Phela hinkwaswu leswo a hi lozro! Hinkwaswu leswo nakunene swi ta yentxeka kola misaveni. Handle ka leswo, swi ta nyonxisa a ku tizra a Paradeyisini.

6. I yini leswi hi taka swi yentxa a paradeyisini? (vona mufoto.)

⁶ Yehovha a hi hambe na hi ni wuswikoti bya ku nyonxela ntizro lowu hi wu yentxaka. (Ekl 2:24) Hi nkama wa mfumu wa 1.000  wa malembe, hi ta va ni ntizro wunyingi wa ku wu yentxa. Hinkwavu lava taka huluka ka nhlomulo lowukulu ni mawakawaka ya lava taka pfuxiwa, va ta vilela mpahla, swakuda, ni mbangu wa ku tsrhama. Hinkwaswu leswo, swi komba leswaku hi ta va ni ntizro wunyingi, nakone ntizro lowo wu ta nyonxisa. Yehovha a beke Adamu na Evha leswaku va bekisa ni ku kulisa xizramba xa Edeni. Hi ndlela leyi fanaka, na hine hi ta va ni ndjombo ya ku yentxa misava hinkwayu yi va paradeyisi. Yanakanya ndlela leyi swi taka nyonxisa ha yone ku pfuna mawakawaka ya vhanu lava taka pfuxiwa ku tiva Yehovha ni minkongometo yake. Nakone yanakanya hi ndlela leyi swi taka nyonxisa ha yone ku pfuna malandzra ya Yehovha ya khale ku va ma tiva leswi saliki swi yentxeka loko ma file!

7. I yini lexi hi nga tiyisekaka ha xone, nakone ha yini?

⁷ Hi nga tiyiseka leswaku a wutomi a paradeyisini byi ta va bya ku zrula, byi hlelekile, nakone hi ta va ni hinkwaswu leswi hi swi vilelaka. Yehovha a hi nyike xikombiso xa leswi wutomi byi taka va xiswone a misaveni leyimpshwa. Xikombiso xa kone, hi leswi yentxekiki a ku fumeni ka hosi Solomoni.

8. Xana a mazritu ya Amapsalma 37:10, 11, 29 ma hetiseke hi ndlela yini a nkameni lowu khalutiki? (Vona “Swivutiso swa Vadondzri” ka Xihondzro lexi.)

⁸ Hosi Davhida a huhuteliwe ku tsrala leswi wutomi a byi ta va xiswone loko hosi ya wutlhazri ni ku dumbeka yi sungula ku fuma. (Dondzra Amapsalma 37:10, 11, 29.) Minkama yinyingi, hi dondzrela vhanu a nsin’wini buku dzra Amapsalma 37:11 loko hi vulavula hi wumundzruku. Leswo swa twisiseka hikusa Yesu a phate mazritu wolowo ka dondzro yake ya le nhaveni, na a kombisa leswaku ma ta hetiseka a nkameni lowu taka. (Mt 5:5) Kambe a mazritu ya Davhida ma tlhele ma kombisa leswi wutomi a byi ta va xiswone a masikwini ya ku fuma ka Solomomi. Loko Solomoni a ve hosi ya Israyele, a vhanu va Xikwembu Nkulukumba a va ni ku zrula, va nge na wusiwana, a tikweni dzra ‘ntsrwamba ni vulombe bya tinyonxi’. Xikwembu Nkulukumba a te: ‘Loko n’wi famba hi swiyimiso swanga, . . .  Ndzri ta nyika tiko ku zrula, n’wi ta yetlela, n’wi nga zruzrumelisiwi hi mhunu.’ (Lv 20:24; 26:3, 6) Swi ve hi ndlela yoleyo a ku fumeni ka Solomoni.  (1Mk 22:9; 29:26-28) Yehovha a tlhele a hlaya leswaku a vhanu lava a va gandzrela swikwembu wa madzrimi a va nge he ti va kone. (Ps 37:10) Xileswo, a mazritu ya Amapsalma 37:10, 11, 29 ma hetisekile a nkameni lowu khalutiki kambe ma ta tlhela ma hetiseka a nkameni lowu taka.

9. I yini leswi a hosi ya xisati ya le Xeba yi swi hlayiki mayelana ni mfumu wa Solomoni?

⁹ Hosi ya xisati yale Xeba yi tive leswaku a ku fuma ka Solomoni ku yentxa leswaku ku va ni ku zrula ni nhluvuku a tikweni dzra Israyele. Hi loko yi yendzra, yi sukela tikweni dzra le kule yi ya a Yerusalema akuva yi ya tivonela hi ya yone. Loko yi hete liyendzro dzra yone, yi te: ‘Afa va nga ni byelanga ni wukazri bya swone. . . . Va ni ndjombo a vhanu vaku; ma ni ndjombo a malandzra yaku, wolawa, lama yimaka hi masiku a mahlweni kwaku, lama yingelaka vutlhazri byaku.’ (1Th 10:6-8) Kambe a ndlela leyi a wutomi a byi li xiswone a mfun’wini wa Solomoni o va xikombiso ntsena xa leswi Yehovha a taka hi yentxela swone loko N’wanake, Yesu Kriste a fuma misava.

10. Xana Yesu a tlakukile ka Solomoni hi ndlela yini?

¹⁰ Yesu a tlakuke swinene ku tlula Solomoni hi tindlela hinkwatu. Solomoni a a nga hetisekaka, a yentxe xidoho lexikulu, nakone leswo swi vangele swikazratu leswikulu vhanu va Xikwembu Nkulukumba. Kambe Yesu i mufumi lweyi a hetisekiki nakone a nge txhuki a yentxa xihoxo. (Lk 1:32; Hb 4:14, 15) Sathana a yentxe hinkwaswu akuva a dohisa Yesu, kambe Yesu a tame a dumbeka ka Yehovha. Yesu a swi kombisile leswaku a nge te suka a dohile kumbe ku yentxa ntxhumu lowu nga hi tiselaka swikazratu. Nakunene, yene i hosi leyi hi yi vilelaka.

11. Xana Yesu a ta va ni pfunu wa vamani?

¹¹ Yesu a ta tizra ni lava 144.000 akuva va pfuna vhanu ka leswi va swi vilelaka ni ku yentxa leswaku nkongometo wa Xikwembu Nkulukumba hi vhanu wu hetiseka. (Mpf 14:1-3) Lava 144.000 va swi tiva ha hombe leswaku i yini ku xanisiwa ni ku kumana ni swikazratu a wuton’wini hikusa va ve vhanu lava hanyiki lani misaveni xileswo va yi tiva ha hombe ndlela leyi hi titwaka ha yone. Kambe wu ta va wini ntizro wa lava 144.000.

12. He dzrini tovoko ledzri Yehovha a dzri nyikiki lava 144.000?

¹² Yesu kun’we ni lava 144.000 va ta va ni ntizro lowukulu ku tlula lowu Solomoni a viki na wone. Hosi Solomoni a a fanela ku vonelela swivileleko swa vhanu va tiko dzrin’we ntsena. Kambe lava 144.000 va ta vonelela swivileleko swa vhanu va mawakawaka lava hangalakiki a misaveni. Nakunene i tovoko dzrikulu ledzri Yehovha a dzri nyikiki vatotiwa!

13. He byini wutiyanguleli byin’wana bya lisima lebyi lava 144.000 va taka va na byone?

¹³ Ku fana na Yesu, lava 144.000 va ta va tihosi ni vaprista. (Mpf 5:10) A nawu wa Moxe a wu hlaya leswaku a vaprista a va fanela ku sizrelela vhanu ni ku va pfuna ku gandzrela Yehovha. A nawu lowo wa Moxe a wo va ‘ntsrhuti ntsena wa matovoko lama taka’. Xileswo, hi nga hlaya leswaku lava 144.000 va ta bekisa vhanu va Xikwembu Nkulukumba va tlhela va va pfuna ku va ni wuxaka lebyinene na Yehovha. (Hb 10:1) A hi swi tivi leswaku a vaprista ni tihosi va ta yi nyikelisa kuyini minkongomiso la misaveni. Kambe ha tiyiseka leswaku Yehovha a ta yentxa leswaku hinkwavu a paradeyisini va va ni nkongomiso lowu vilelekaka.—Mpf 21:3, 4.

14.He kwini ku yelana loku nga kone ka lava ‘tihamba tin’wana’ ni lava ‘ntlhambinyana’?

¹⁴ Yesu a hlaye leswaku lava a taka fuma navu i ‘ntlhambinyana’. (Lk 12:32) A tlhele vulavula hi ntlhawa wa wubidzri a ku i tihamba tin’wana.  Mintlawa leyibidzri yi vumba ntlhambi wun’we. (Yh 10:16) Hinkwavu lava vumbaka mintlawa leyibidzri va tizra xikan’we swoswi nakone va ta tama va tizra xikan’we loko misava yi ta va paradeyisi. A misaveni leyimpshwa, lava ‘ntlhambinyana’ va ta va matilweni kasi lava ‘tihamba tin’wana’ va ta va ni dumbo dzra ku hanya hi lani ku nga heliki lani misaveni. Kambe swi le livaleni leswaku akuva va tsrhama a misaveni leyimpshwa lava tihamba tin’wana va fanela ku yentxa xa kukazri la misaveni.

15. a) Xana lava ‘tihamba tin’wana’ va va seketelisa kuyini vamakwavu va Kriste? b) Xana u nga xi yetisela hi ndlela yini xikombiso xa makwezru lweyi hi mu vonaka a farmácia? (Vona mufoto.)

¹⁵ A xigevengu lexiyani xi fe na xi nga vanga na wone mukhandlu wa ku kombisa leswaku xi swi tlangela ngopfu leswi Yesu a xi yentxeliki swone. Ku hambana ni leswo, namunhla lava ‘tihamba tin’wana’ va ni mukhandlu wa ku kombisa ndlela leyi va mu zrandzraka ha yone Yesu. Hi xikombiso, ndlela leyi hi va khomaka ha yone vamakwavu lava totiwiki yi kombisa ndlela leyi hi mu zrandzraka ha yone Yesu. Yesu ha byake a hlaye leswaku a a ta yavanyisa tihamba hi ku ya hi ndlela leyi a ti va khoma ha yone vatotiwa. (Mt 25:31-40) Hi nga seketela vamakwavu va Kriste hi ku va pfuna ka ntizro wa ku yentxa vadondzrisiwa. (Mt 28:18-20) Ndlela yin’wana ya ku yentxa leswo, i ku dzri tizrisa ha hombe buku ledzri liki Hanya Hi Ku Nyonxa Hi Lani Ku Nga Helikiki! Loko u nga si va na mhunu wa ku mu dondzrela Bibele, swi ngo yini u tibekela kungu dzra ku fambisa xidondzro xa Bibele ka vhanu vanyingi lava u va kumaka nsin’wini.

16. I yini leswi hi nga swi yentxaka swoswi akuva hi lulamela ku hanya a misaveni leyimpshwa?

¹⁶ A hi fanelanga ku yimela ku nghena paradeyisini ku li kone hi taka tikazratela ku va vhanu lavanene. Ku sukela swoswi, hi nga tikazratela ku va vhanu lava dumbekaka ka mintxhumu leyi hi yi yentxaka kumbe ku yi hlaya. Handle ka leswo, hi fanela ku va vhanu lava dzringaniselaka ni ku titoloveta ku hanya hi mintxhumu yitsrongo. Hi fanela ku tlhela hi dumbeka ka Yehovha, ka lweyi hi txhatiki naye ni ka vamakwezru. Loko hi yingiseta Yehovha swoswi ka misava leyi ya ku biha, swi ta hi nabyalela ku mu yingiseta nkameni lowu hi taka va na hi hanya a paradeyisini. Xileswo, hi fanela ku tikazratela ku va ni matsrhamela lama taka kombisa leswaku hi lulameli ku hanya a  misaveni leyimpshwa. Vona nhlokomhaka leyi liki “Xana U Swi Lulamelile Ku Da ‘Pfindla Dzra Misava’?” ka xihondzro lexi.

17. Ha yini hi nga fanelanga ku tsrhamela ku titwa nandzru hi kola ka swidoho leswi hi swi yentxiki nkameni lowu khalutiki? Tlhamuxela.

¹⁷ Handle ka leswo, i swinene ku va hi tikazratela ku va hi nga tsrhameli ku titwa nandzru hi kola ka swidoho leswi hi swi yentxiki a nkameni lowu khalutiki. Kambe swi le livaleni leswaku a hi nge te ‘doha ha vomu’ ntsena hi ku tiva leswaku hi ni xitizrulo xa Yesu Kriste. (Hb 10:26-31) Kambe hi nga tiyiseka leswaku loko hi tisolile na swi sukela mbilwini, hi djuletela mpfunu wa Yehovha ni wa vakulu, hi txintxa ndlela leyi hi yentxaka ha yone mintxhumu, nakunene Yehovha a ta hi dzrivalela hi ku helela. (Eza 55:7; Min 3:19) Dzrimuka leswi Yesu a swi byeliki vafarisi. A te: “Hikusa ni tele ku ta vitana vadohi ku nga li vhanu lava lulamiki.” (Mt 9:13) A xitizrulo i xa lisima ngopfu swinene lakakuva hi kola ka xone swa koteka ku va hi dzrivaleliwa swidoho hinkwaswu hi ku helela.

18. I yini leswi u taka navela ku swi vutisa wanuna lwiya wa xigevengu lweyi a gongondzreliwiki a tlhelweni ka Yesu?

¹⁸ Tiyanakanyi na u li paradeyisini. U li ku buleni ni wanuna lwiyani wa xigevengu lweyi a gongondzreliwiki tlhelweni ka Yesu. Nakunene mi ta va ni swinyingi swa ku swi bula mayelanu ni ndlela leyi mi xi tlangelaka ha yone xitizrulo xa Yesu. Swi nga yentxeka u navela ku mu vutisa leswaku wu ve hi ndlela yini nkama luwani wa wugamu a tlhelweni ka Yesu ni leswaku a titwise kuyini loko Yesu a ku a ta va na yene a paradeyisini. Nakone swi nga yentxeka na yene a vutisa leswaku swi ve hi ndlela yini ku hanya ka masiku ya wugamu ya misava leyi ya Sathana. Nakunene ku ta va ndjombo yikulu ku dondzra Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba ni vhanu va ku fana ni wanuna lweyo!—Ef 4:22-24.

19. Ha yini a wutomi a paradeyisini byi nga ti kolwana? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)

¹⁹ A wutomi a paradeyisi a byi nge te kolwana. Hi ta va ni ntizro wa ku wu yentxa hi tlhela hi va ni mukhandlu wa ku tiva vhanu vanyingi. Swa ku nyonxisa ku tlula hinkwaswu, siku ni siku hi ta va ni mukhandlu wa ku ya hi mu tiva ha hombe Papayi wezru wa le matilweni, Yehovha, ni ku tikholisa hi ku dondzra hi mintxhumu hinkwayu leyi a yi tumbuluxiki. Siku ni siku lizrandzru dzrezru hi Yehovha dzri ta ya dzri tiya. Handle ka ku ganaganeka, hi mu tlangela ngopfu Yehovha na Yesu hikuva va hi nyike dumbo dzra ku hanya hi lani ku nga helikiki!