1, 2. I yini leswi hi dondzraka ku swi yentxa loko hi ya hi kula hi le moyeni? Nyikela xikombiso.

A HI nge mhunu wa kukazri a nyika xin’wanana ntxhumu. Vapswele va xone va ku: “U ku khanimambu”. Xi ku “khanimambu”, kambe ngopfu-ngopfu hi mhaka ya leswi ve ke xi zruma. Kambe loko xi ya xi kula, xi sungula ku twisisa leswaku ha yini vapswele va swi vona swi ni lisima ku khensa loko vambeni va ku yentxela leswinene. Hi ku famba ka nkama, xi susumeteleka ku tlangela vambeni ha swa xone hi leswi xi dondzriki ku khensa.

² Ku yentxeke swa ku fana ni swoswo ka hine. Loko hi sungule ku dondzra xihlayelamfuzri, hi dondzre leswaku i swa lisima ku yingiseta swileleto swa Yehovha swa masungulu. Kambe loko hi ya hi kula hi le moyeni, hi dondzra leswi yengetelekiki hi mayanakanyela yakwe, ku nga leswi a swi zrandzraka, leswi a nga swi zrandzrikiki ni leswi a yi vonisaka xiswone mintxhumu. Loko hi tsrhika mapimisela ya Yehovha ma kutxetela swiboho ni swiyentxo swezru, hi pimisa ku fana naye.

3. I yini lexi nga ha yentxaka swi kazrata ku pimisa ku fana na Yehovha?

³ Nambi leswi hi swi zrandzraka ku dondzra ku pimisa ku fana na Yehovha, minkama yin’wana swa kazrata ku pimisa hi ndlela leyo hikusa a hi hetisekanga. Hi xikombiso, ha swi tiva leswaku Yehovha a li yini hi mahanyela lama basiki, ku zrandzra mintxhumu leyi  vonekaka, ntizro wa ku zrezra, ku tizrisa ngati hi ndlela leyi hoxekiki ni swin’wana. Kambe swi nga ha hi kazratela ku twisisa xivangelo xa kone. Kutani ke, hi nga dondzrisa kuyini ku ya hi yanakanya ku fana na Yehovha? Nakone xana leswi swi ta hi pfunisa kuyini ku yentxa mintxhumu leyinene swoswi ni le nkameni lowu taka?

4. Xana swi tlhamuxela yini ku kuma mayanakanyela lamampswha?

⁴ Dondzra Ba-le-Roma 12:2. Ka ndzrimana leyi, mupostola Pawulo a tlhamuxele leswi ku djulekaka hi swi yentxa akuva hi dondzra ku pimisa ku fana na Yehovha. A te a hi fanelanga ku hanya ‘hi ku fambelana ni swihila swa nguva leyi’. Swanga heswi hi dondzriki ha kone ka nhloko-mhaka leyi khalutiki, leswi swi tlhamuxela leswaku hi fanela ku bakanya miyanakanyu ni mavonela ya misava. Kambe Pawulo a tlhele a ku ku djuleka kuva hi kuma mayanakanyela lamampswha. Leswi swi tlhamuxela leswaku hi fanela ku dondzra Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba, hi twisisa miyanakanyu yakwe, hi yanakanyisisa ha yone hi va hi tikazratela ku va ni mapimisela ya Nkulukumba.

5. Tlhamuxela ku hambana a xikazri ka ku lera ni ku dondzra.

⁵ Ku dondzra a hi ntsena ku leretela mintxhumu hi ku kahlula kumbe ku funga tinhlamulo ta swivutiso swa xidondzro. Loko hi dondzra, hi fanela ku yanakanya hi leswi mhaka ya kone yi hi dondzrisaka swone hi leswi Yehovha a nga swone, leswi a swi yentxaka ni ndlela leyi a yanakanyaka ha yone. Hi djuletela ku twisisa leswaku ha yini Yehovha a hi byela ku yentxa ntxhumu wa kukazri hi tsrhika wun’wanyana. Nakone hi kambisisa leswi ku djulekaka kuva hi swi tsrhika mahanyeleni ni le mayanakanyeleni yezru. Nakunene, swi nga va swi nga koteki ku yanakanyisisa hi tinhla leti hinkwatu nkama hinkwawu hi dondzraka. Kambe i swinene ku heta nkama, kumbexana hafu ya nkama wun’wana ni wun’wana wa ku dondzra, na hi yanakanyisisa hi leswi hi swi dondzraka.​—Amapsalma 119:97; 1 Timoteo 4:15.

6. Ku yentxeka yini loko hi yanakanyisisa hi Zritu dzra Nkulukumba?

⁶ Ku yentxeka ntxhumu wa ku hlamalisa loko hi tsrhamela ku yanakanyisisa hi Zritu dzra Nkulukumba. Hi wini ke? Hi kota ku ‘yingelisisa’ kumbe ku tikholwisa, leswaku mayanakanyela ya Yehovha ma hetisekile. Hi sungula ku twisisa vonela dzrakwe hi mintxhumu, mfuzri hi gama hi pfumelelana na dzrone. Kutani hi txintxa mayanakanyela yezru hi sungula ku pimisa hi ndlela yimpswha. Hakatsrongo-tsrongo, hi va ni mayanakanyela ya Yehovha.

7, 8. a) Hi dzrini vonela dzra Yehovha hi mintxhumu leyi vonekaka? (Vona swifaniso swa ku sungula.) b) Loko hi li ni vonela dzra Yehovha hi mintxhumu leyi vonekaka, i yini lexi minkama hinkwayu xi taka va xa lisima dzrikulu ka hine?

⁷ Miyanakanyu yezru yi khumba swiyentxo swezru. (Marka 7:21-23; Yakob 2:17) A hi kambisiseni swikombiso switsrongo leswi khanyisaka mhaka leyi. Xikombiso xin’we, lexi kumekaka ka wudzrunguli bya ku belekiwa ka Yesu, xi komba hi ku khanya mavonela ya Yehovha hi mintxhumu leyi vonekaka. Yehovha ha byakwe a hlawule Yosefa na Mariya akuva va wundla N’wanakwe nambi leswi afaka va nge na mali yinyingi. (Levitika 12:8; Luka 2:24) Loko Yesu a belekiwa, Mariya ‘a mu late  nkumbyini, hikuva ifa wu nge kone a mbangu wa ku yanela vone a ndlwini ya vayeni.’ (Luka 2:7) Loko Yehovha afa e swi djula, inha a yentxe hinkwaswu akuva Yesu a belekiwa ka mbangu wa ku tsrhamiseka ngopfu swinene. Kambe a djule kuva Yesu a wundliwa a ndangwini lowu zrangisaka wugandzreli bya Nkulukumba. Hi leswo afaka swi li swa lisima dzrikulu ka Yehovha.

⁸ Wudzrunguli lebyi mayelanu ni ku belekiwa ka Yesu byi hi dondzrisa vonela dzra Yehovha hi mintxhumu leyi vonekaka. Vapswele van’wana va djula kuva vanavu va va ni mintxhumu ya ku yampswa ku tlula hinkwavu hi tlhelo dzra nyama, nambi loko leswo swo koxa wuxaka bya vanavu na Yehovha. Kambe swi le livaleni leswaku xa lisima ngopfu ka Yehovha i wuxaka byezru na yene. Xana u dzri yamukelile vonela dzra Yehovha hi mhaka leyi? Xana swiyentxo swaku swi komba yini?​—Dondzra Ba-Heberu 13:5.

9, 10. Xana hi nga kombisa kuyini leswaku hi ni vonela dzra Yehovha hi ku khunguvanyisa vambeni?

⁹ Xikombiso xin’wana i vonela dzra Yehovha hi mhunu lweyi a khunguvanyisaka vambeni, hi leswaku, a yentxaka van’wana va doha kumbe va tsrhika ku tizrela Yehovha. Yesu a te: ‘Lweyo ni lweyo lwa taka khunguvanyisa mun’we wa lava pfumelaka ku mine, swi nga va swa hombe ku yene loko a ta tsrimbeleliwa zribye dzra ku sila a nhan’wini, a txukumetiwa likhulwini’, kumbe a lwandle. (Marka 9:42) Mazritu lawa i ya ntamu swinene! Leswi hi swi tivaka leswaku Yesu a fana ni Tatana wakwe, hi nga tiyiseka leswaku Yehovha a vaviseka swinene loko mhunu a khunguvanyisa mun’we wa valandzreli va Yesu.​—Yohan 14:9.

¹⁰ Xana hi ni vonela dzra Yehovha na Yesu mayelanu ni ku khunguvanyisa vambeni? Xana swiyentxo swezru swi komba yini? Hi xikombiso, hi nga ha zrandzra mayambalela ya kukazri ni ku tixongisa. Kambe hi ta yentxa yini loko ku hlawula kwezru ko khunguvanyisa van’wana a bandleni kumbe ku yentxa vambeni va va ni miyanakanyu leyi nga basangakiki? Xana lizrandzru dzrezru hi vamakwezru dzri ta hi susumetela ku tsrhika mayambalela lawa hi ma zrandzraka?​—1 Timoteo 2:9, 10.

11, 12. Xana hi ta tisizrelelisa kuyini loko hi dondzra ku venga leswi Yehovha a swi vengaka hi tlhela hi tikhoma?

¹¹ Hi lexi xikombiso xa wuzrazru: Yehovha a venga wusomboloki. (Ezaya 61:8) Nakunene, awa swi tiva leswaku minkama yin’wana swa hi bindzrela ku yentxa leswinene hikusa a hi hetisekanga. Nambitanu, a djula leswaku hi venga leswa ku biha ku fana ni leswi a swi vengisaka xiswone. (Dondzra Amapsalma 97:10.) Loko hi yanakanyisisa hi leswi yentxaka Yehovha a venga mintxhumu ya ku biha, swi ta hi pfuna ku tekelela mavonela yakwe nakone swi ta hi nyika ntamu wa ku yala ku yentxa mintxhumu ya ku biha.

¹² Loko hi dondzra ku venga leswi bihiki, leswo swi ta hi pfuna ku twisisa leswaku mintxhumu yin’wana yi bihile nambi loko Bibele dzri nga yi kongometi. Hi xikombiso, namunhla wa siku a misaveni hinkwayu ku ya ku toloveleka muxaka wa mahanyela lama nga basangakiki wu vitaniwaka lap dance. Van’wana  va yanakanya leswaku a swi fani ni ku famba tinkuku ni mhunu, xileswo a va voni xa ku biha ka makinela lawa. * (Vona ntlhamuxelo wa le hansi.) Kambe hi swoswo Yehovha a titwisaka xiswone? Dzrimuka leswaku Yehovha a venga mixaka hinkwayu ya wubihi. Xileswo a hi fambeleni kule ni ntxhumu wini na wini lowu bihiki hi ku dondzra ku tikhoma ni ku venga leswi Yehovha a swi vengaka.​—Ba-le-Roma 12:9.

13. Ha yini hi fanela ku pimisa hi vonela dzra Yehovha akuva hi kota ku yentxa swiboho swa wutlhazri a nkameni lowu taka?

¹³ Loko hi dondzra, hi fanela ku pimisa hi vonela dzra Yehovha hikusa leswi swi nga hi pfuna ku yentxa swiboho swa wutlhazri. Kutani, loko ho txhuka hi va xiyin’wini lexi djulaka kuva hi yentxa xiboho hi ku hatlisa, a hi nge ti txhuketiwa hi ku helela. (Amaproverbia 22:3) A hi kambisiseni swikombiso swi nge swingani swa le Bibeleni.

14. Hi dondzra yini ka yangulo ya Yosefa ka nsati wa Potifar?

¹⁴ Loko nsati wa Potifar a dzringise ku mu gangisa, Yosefa e tekela ku mu yalela. Vhela, Yosefa afa a yanakanyisisile hi vonela dzra Yehovha hi wukati. (Dondzra Genesis 39:8, 9.) Yosefa a te ka nsati wa Potifar: ‘Ndzri nga swi kotisa kuyini ku yentxa leswimfani leswikulu leswi, ndzri dohela Xikwembu Nkulukumba xana?’ Leswi swi komba leswaku afa a tekelele vonela dzra Nkulukumba. Hine ke? U ta yentxa yini loko mutizri-kuloni o tlanga hi ku ku gangisa? Kumbe u ta ku yini loko vo ku zrumelela mamensaje kumbe mifoto ya ku humexa timhaka ta tinkuku ka selulari dzraku? * (Vona ntlhamuxelo wa le hansi.) Swi nabyala ngopfu ku dumbeka ka Yehovha loko hi zrange hi ku dondzra hi tlhela hi yamukela vonela dzrakwe hi mintxhumu leyo ni loko hi zrange hi ku boha leswaku hi ta yentxa yini.

15. Hi nga tsrhamisa kuyini na hi dumbekile ka Yehovha, ku fana ni madjaha mazrazru ya maheberu?

¹⁵ Tlhela u yanakanya hi xikombiso xa madjaha mazrazru ya maheberu, ku nga Xadrake, Mexake na Abednego. Loko Hosi Nebukadinezari a va zrume ku gandzrela xithombe xa oru lexi afaka a xi hambile, va yale va ku tsetsezrele. Yangulo ya ku khanya leyi va yi nyikiki hosi yi kombe leswaku va zrange hi ku pimisa hi leswi afaka swi ta yentxeka loko va tsrhama na va dumbekile ka Yehovha. (Eksoda 20:4, 5; Daniel 3:4-6, 12, 16-18) Hine ke namunhla? U ta ku yini loko xefe waku a ku ku djuleka u nyikela mali ya nkhuvo lowu yelanaka ni wukhongoti bya madzrimi? Matsrhan’wini ya ku yima ku ko ku humelela swa ku fana ni leswo, swi ta va swinene loko hi yanakanyisisa na ka ha li swoswi hi vonela dzra Yehovha hi mintxhumu leyo. Kutani, loko ho txhuka hi kumeka xiyin’wini xa ku fana ni lexo, swi ta hi nabyalela ku yentxa leswi nga swinene ni ku hlamula ha hombe, ku fana ni madjaha lamazrazru ya maheberu.

16. Xana ku twisisa ha hombe vonela dzra Yehovha swi nga hi pfunisa kuyini ku tilulamiselela xiyimu xa ku djula wudahu bya xihatla?

 ¹⁶ Ku yanakanyisisa hi vonela dzra Yehovha swi nga tlhela swi hi pfuna ku tsrhama na hi dumbekile ka yene loko hi djula wudahu bya xihatla. Vhela, hi tiyimisele ku yala ku txheliwa ngati hinkwayu kumbe xin’we xa mune wa swiyaki swa yone leswikulu. (Amintiṛo 15:28, 29) Kambe ku ni madahela man’wana lama patsraka ngati lama djulaka leswaku mukriste ha mun’we-mun’we a teka xiboho xakwe hi ntshima lexi seketeliwiki minsinyeni ya milawu ya Bibele. Hi wini nkama lowunene wa ku boha leswaku hi ta yentxa yini? Hi loko hi li xipiritana, n’waninkama na hi dlawa hi swivavu kumbe na hi kamiwa hi vadotori kuva hi yangula hi xihatla? Nikatsrongo. Swoswi hi wone nkama lowunene wa ku yentxa wukambisisi, wa ku tsraletela papela ledzri tlhamuxelaka hi ku hatlisa leswi hi djulaka ku dahisiwa xiswone, hi va hi khanela na dotori. * (Vona ntlhamuxelo wa le hansi.)

17-19. Ha yini swi li swa lisima ku dondzra ndlela leyi Yehovha a yanakanyaka ha yone ke he swoswi? Nyikela xikombiso.

¹⁷ Hi wugamu, yanakanya hi nhlamulo leyi Yesu a byeliki Petro loko a mu laye swa ku ka ndlela a ku: ‘Titsretsrelele, we Hosi.’ Swi le livaleni leswaku Yesu afa a yanakanyisisile ngopfu hi leswi Xikwembu Nkulukumba afaka a djula kuva yene a swi yentxa ni wuprofeta lebyi khanelaka hi wutomi ni lifu dzrakwe la misaveni. Ku tiva leswo, swi mu tiyisile akuva a tsrhama na a dumbekile ka Yehovha ni ku nyikela wutomi byakwe akuva a hi huluxa hinkwezru.​—Dondzra Mattheo 16:21-23.

¹⁸ Namunhla, Yehovha a djula leswaku hi va vanghanu vakwe ni kuva hi yentxa leswi nga ntan’wini wezru leswaku hi zrezra madzrungula lamanene. (Mattheo 6:33; 28:19, 20; Yakob 4:8) Kambe van’wana va nga dzringisa ku hi kutxetela ku tsrhika ku yentxa leswo na va pimisa leswaku vo hi pfuna, swanga hi leswi Petro a nga yentxa Yesu. Hi xikombiso, patrawu a nga ha ku byela leswaku a ta ku yengetelela muholo, kambe wa swi tiva leswaku swi ta djula u tizra yi nga txhayi u va u nga ha wu kumi nkama wa ku hlalela mintlhanganu  kumbe wa ku zrezra kun’we ni bandla. Kumbe loko wa ha li xikole, a hi nge vaprisori va ku nyika mukhandlu wa ku ya matikweni u ya yengetela tidondzro. Loko leswo swo txhuka swi humelela, xana swa ha ta djula u khongota, u kambisisa mhaka hi wuyenti, ni ku bula ni ndangu kumbe vakulu na u nga si na teka xiboho? Swi yampswa ngopfu loko u dondzra ndlela leyi Yehovha a yi vonaka ha yone mintxhumu leyi na ke he swoswi ni ku tekelela mayanakanyela yakwe. Kutani, loko wo txhuka u nyikiwa mintxhumu leyo, u ta kuma leswaku a nge ti va ndzringo wa ku bindzra ka wene. U ta swi tiva ha hombe leswi u fanelaka ku swi yentxa hikusa u ta va u tibekisele ke he khale ku hanyela ku tizrela Yehovha.

¹⁹ U nga ha pimisa hi swiyimu swimbeni leswi nga txhukaka swi dzringa ku dumbeka kwaku ka Yehovha. Nakunene, a hi nge na ku swi kota ku tibekisela ka xiyimu xini na xini. Kambe loko hi tizrisa nkama wa xidondzro xezru xa ximhunu leswaku hi yanakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a yanakanyaka ha yone, hi ta tekisa ku dzrimuka leswi hi swi dondzriki ni ku swi tizrisela ku yentxa swiboho swa wutlhazri ka xiyimu xini na xini. Xileswo, loko hi dondzra hi fanela ku tiva ndlela leyi Yehovha a vonaka mintxhumu ha yone hi tlhela hi va ni mayanakanyela yakwe, hi va hi yanakanya hi ndlela leyi swoswo swi taka hi pfuna ha yone leswaku hi yentxa swiboho swa wutlhazri swoswi ni le nkameni lowu taka.

20, 21. a) Xana ntsrhunxeko wezru a misaveni leyimpswha wu ta nyonxisa hi mhaka muni? b) Xana hi nga hanyisa kuyini wutomi bya ku nyonxisa swoswi?

²⁰ Hinkwezru hi lavisela misava leyimpswha hi manyawu swinene. Vanyingi vezru va ni ku lavisela ka ku hanya hi la ku nga helikiki Paradeyisini la misaveni. Hansi ka Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba, hi ta ntsrhunxeka ka swivavu hinkwaswu ni ku xaniseka loku hi nga na kone ka xiyimu lexi. Nakone, swi le livaleni leswaku a misaveni leyimpswha ha ha ta va ni ntsrhunxeko wa ku hlawula hi ku ya hi ku navela ni ku zrandzra kwezru.

²¹ Kambe leswo a swi hlayi swone leswaku ntsrhunxeko wezru a wu nge ti va na ndzrilakana. Vhanu va ku zrula va ha ta yentxa swiboho leswi tiseketelaka ka milawu ni mapimisela ya Yehovha. Nakone leswo swi ta tisa ku nyonxa ni ku zrula lokukulu. (Amapsalma 37:11) Na nkama lowo wu nga si na tlhasa, hi nga hanya wutomi bya ku nyonxisa swoswi loko hi li kazri hi tekelela mayanakanyela ya Yehovha.