1. He yini dondzro ya lisima leyi Yehovha a yi dondzrisiki Abrahamu?

 HI KU tizrisa ntsrumi, Yehovha a ve ni mabulu na Abrahamu, lawa Abrahamu a kalaka a nga ma dzrivalanga, ya leswaku a a ta helisa madoropa ya Sodoma na Gomora. Wanuna lweyi wa ku dumbeka a a kazratekile. Yene a vutise leswi: ‘U ta ku suvisa lwe wa ku lulama kun’we ni lwe wa ku somboloka xana? . . . A mutsremi wa misava hinkwayu a nha a nga tsremi timhaka hi ku lulama xana?’ Hi ku lehisa mbilu, Yehovha a dondzrise munghanu wake wa ku zrandzreka dondzro ya lisima ya leswaku Xikwembu Nkulukumba a nge te txhuka a helisa vhanu lava lulamiki. Dondzro leyi ya hi pfuna ni ku hi tiyisa hinkwezru namunhla.—Gen. 18:23-33.

2. I yini leswi hi tiyisekisaka leswaku a wuyavanyisi bya Yehovha byi lulamile nakone byi kombisa ntwelawusiwana?

² Hi nga tiyiseka hi ndlela yini leswaku a mintizro ya Yehovha yi lulamile nakone yi kombisa ntwelawusiwana? Hi nga tiyiseka hikusa ‘Yehovha a lavisa mbilu’ ya mhunu. (1 Sam. 16:7) Nakunene yene a tiva ‘timbilu ta vana va vhanu hinkwavu’. (1 Tih. 8:39; 1 Makr. 28:9) Lowo i ntiyiso lowu hlamalisaka. A hi nge ti gama hi ve ni wutlhazri bya ku fana ni bya Yehovha, xileswo a hi minkama hinkwayu hi taka kota ku twisisa hi ku helela leswaku ha yini Yehovha a teke swiboho swa kukazri. Mupostola Pawulo a huhuteliwe ku tsrala leswi mayelanu na Yehovha Xikwembu Nkulukumba: “A ku yavanyisa kwake . . . a swi koteki ku [ku] twisisa hi ku helela!”—Rom. 11:33.

3-4. I yini leswi hi nga ha tivutisaka swone minkama yin’wana, nakone hi ta bula ha yini ka xidondzro lexi? (Yohane 5:28, 29)

³ Nambitanu, hi nga ha va ni swivutiso swa ku fana ni leswi Abrahamu a swi hambiki. Hi nga ha tivutisa leswi: ‘Xana swa koteka  kuva vhanu lava Yehovha a va helisiki, va ku fana ni vhanu va le Sodoma na Gomora, va tlhela va hanya? Xana swi nga koteka leswaku van’we vavu va patsreka ka ku pfuxiwa ka “lava kalaka va nga lulamanga”?’—Mint. 24:15.

⁴ A hi voneni leswi hi swi twisisaka mayelanu ni ku pfuxiwa ka vafi. Swoswinyana ha ha ku yamukela mintlhamuxelo mayelanu ni lava taka “pfuxiwa akuva va nyikiwa wutomi” ni lava taka “pfuxiwa akuva va yavanyisiwa”. a (Dondzra Yohane 5:28, 29.) Mintlhamuxelo leyo yi yentxe leswaku hi txintxa ndlela leyi hi yi twisisaka ha yone mhaka leyi. Ka xidondzro lexi ni lexi landzrelaka hi ta bula hi matwisisela lawo. Mayelanu ni wuyavanyisi bya ku lulama bya Yehovha, ku sungula hi ta kambisisa leswi hi kalaka hi nga swi tivi, hi ku landzrela leswi hi swi tivaka.

LESWI HI KALAKA HI NGA SWI TIVI

5. I yini leswi mabuku yezru a ma swi hlaya mayelanu ni vhanu lava Yehovha a va helisiki a Sodoma ni Gomora?

⁵ Nkameni lowu khalutiki, mabuku yezru a ma vulavula hi leswi swi yentxekaka ka vhanu lava Yehovha a va yavanyisaka swanga lava kalaka va nga lulamanga. A ma hlaya leswaku vhanu lava helisiwiki hi Yehovha va ku fana ni va le Sodoma na Gomora a va nge ti pfuxiwa. Kambe, ntsrhaku ka loko mhaka leyi yi kambisisiwe hi wuyenti ni hi xikhongoto, ku xiyiwe leswaku a hi nge hlayi leswo na hi tiyiseka. Ha yini?

6. He swini swikombiso swa wuyavanyisi bya Yehovha ka vhanu lava kalaka va nga lulamanga nakone i yini leswi hi kalaka hi nga swi tivi?

⁶ Kambisisa nxaxamelo wa swivutiso leswi fambisanaka. Wudzrunguli byinyingi bya Bibele byi kombisa wuyavanyisi bya Yehovha ka vhanu lava kalaka va nga lulamanga. Hi xikombiso, Yehovha a helise vhanu hinkwavu ka ndhambhi leyikulu a siya Nowa ni ndangu wake. Handle ka leswo, a tizrise Vaisrayele akuva va helisa 7 wa matiko ya vhanu lava a va tsrhama a tikweni ledzri dumbisiwiki. Nakone Yehovha a tizrise ntsrumi yake akuva a helisa 185.000 wa masotxha ya Vaasiriya hi wusiku byin’we. (Gen. 7:23; Deut. 7:1-3; Eza. 37:36, 37) Xana Bibele dzri hi byela hi ku kongoma leswaku mun’wana ni mun’wana wa vhanu lava Yehovha a va helisiki va heliseliwe wugamu va nga ha pfuxiwi? Im-him. Ha yini hi hlayaka leswo?

7. I yini leswi hi kalaka hi nga swi tivi mayelanu ni vhanu lava helisiwiki hi nkama wa ndhambhi leyikulu ni leswi humeleliki vhanu va Kanana? (Vona ka kapa.)

⁷ A hi swi tivi leswaku Yehovha a yavanyise mun’wana ni mun’wana wavu hi ndlela yini. Nakone a hi swi tivi leswaku lava fiki va ve na wone mukhandlu wa ku dondzra ha Yehovha ni ku tisola. Loko dzri vulavula hi nkama wa ndhambhi leyikulu, Bibele dzri hlaya leswaku Nowa a a li “muzrezri wa swa ku lulama”. (2 Pet. 2:5) Kambe leswo a swi hlayi swone leswaku nkama lowu na a yaka ngalawa hi nkama wu li wun’we a a zama ku zrezrela vhanu hinkwavu a misaveni. Hi ndlela leyi fanaka, a hi swi tivi leswaku vhanu lava a va tsrhama a Kanana va ve na wone mukhandlu wa ku dondzra mayelanu na Yehovha ni ku txintxa mahanyela yavu.

8. I yini leswi hi kalaka hi nga swi tivi mayelanu ni vhanu va Sodoma ni Gomora?

⁸ Swi li yini hi vhanu lava fiki loko Yehovha a helisa matiko ya Sodoma ni Gomora? Loti lweyi a a li wanuna wa ku lulama, a hanye makazri ka vhanu lava a Sodoma. Kambe, xana ha swi tiva leswaku Loti a zrezrele vhanu hinkwavu? Im-him. Ha swi tiva leswaku vone a va ni mahanyela ya ku biha, kambe xana mun’wana ni mun’wana wavu a a swi tiva leswi nga swinene ni leswi bihiki? Dzrimuka leswaku ntlawa wa vavanuna va doropa ledzriyani wu zame ku pfinya vayeni va Loti. A Bibele dzri hlaya leswaku ka ntlawa lowo a ku ni ‘lavatsrongo ni lavakulu’. (Gen. 19:4; 2 Pet. 2:7) Xana Xikwembu Nkulukumba wa ntwelawusiwana, Yehovha, a bohe leswaku ni mun’we wa vhanu lava a nge ti pfuxiwa?  Yehovha a tiyisekise Abrahamu leswaku nambi 10 wa vhanu va ku lulama a va nga li kone ka doropa ledzriyani. (Gen. 18:32) Xileswo, vone a va nga lulamanga nakone Yehovha a yentxe swone hi ku va helisa hi kola ka mintizro yavu. Kambe, xana hi nga hlaya na hi tiyiseka leswaku ni mun’we wavu a nge ti pfuxiwa a ku pfuxiweni ka “lava kalaka va nga lulamanga”? Im-him. A hi tiyiseki!

9. I yini leswi hi kalaka hi nga swi tivi mayelanu na Solomoni?

⁹ Hi tlhelo dzrin’wana, a Bibeleni hi tlhela hi dondzra hi vhanu lava a va lulamile kambe va gamiki va yentxa mintxhumu ya ku biha. Hosi Solomoni i xikombiso xa vhanu volavo. Yene a a dondzrisiwe ku famba ndleleni ya Yehovha nakone Yehovha a mu tovokise ngopfu swinene. Kambe hi ku famba ka nkama a sungule ku gandzrela swikwembu swa madzrimi. Swidoho swake swi hlundzrukise Yehovha nakone a tsrhoveli ku bava ku dzringana nkama wa ku leha. Ku hlaya ntiyiso, a matsralwa ma hlaya leswaku ntsrhaku ka loko Solomoni a file, e vhela ‘a tiyetlelela ni vatatana vake’ ku patsra ni vavanuna va ku dumbeka va ku fana na hosi Davhida. (1 Tih. 11:5-9, 43; 2 Tih. 23:13) Kambe xana ndlela leyi a lahliwiki ha yone a yi kombisa kumbe ku tiyisekisa leswaku a ta pfuxiwa? A Bibele a dzri hlayi. Vhanu van’wana va yanakanya leswaku Solomoni a ta pfuxiwa hikusa a Bibele dzri li: “Mhunu lweyi a fiki a xidoho xake xi dzrivaleliwile.” (Rom. 6:7) I ntiyiso, kambe a swi hlayi swone leswaku hinkwavu lava fiki va ta pfuxiwa ku fana ni loko a li mfanelo yavu. Ku pfuxiwa ka vafi i xihiwa lexi pfaka ka Xikwembu Nkululumba wa lizrandzru. A nyika lava a va djulaka leswaku va tlhela va va ni mukhandlu wa ku mu tizrela hi lani ku nga helikiki. (Yb. 14:13, 14; Yoh. 6:44) Xana Solomoni a ta xi kuma xihiwa lexi? Yehovha awa yi tiva nhlamulo kambe hine a hi yi tivi. Ntsena ho tiva leswaku Yehovha a ta yentxa leswi nga swinene.

LESWI HI SWI TIVAKA

10. Xana Yehovha a titwisa kuyini hi ku helisa vhanu? (Ezekiel 33:11) (Tlhela u vona mufoto.)

¹⁰ Dondzra Ezekiel 33:11. Yehovha hi lizrandzru a hi byela ndlela leyi a titwaka ha yone mayelanu ni ku yavanyisa vhanu. Mupostola Petro a huhuteliwe ku phindha leswi Ezekiyele a swi tsraliki loko a ku: “Yehovha . . . A nga naveli leswaku ni mun’we a helisiwa.” (2 Pet. 3:9) Mazritu lawa ma hi tiyisa. Ha swi tiva leswaku Yehovha a nga helisi mhunu hi lani ku nga helikiki handle ka loko a ni swivangelo leswi twalaka swa ku yentxa leswo. A ni ntwelawusiwana lowukulu nakone awa wu kombisa minkama hinkwayu loko swi vileleka.

11. I vamani lava taka kala va nga pfuxiwi, nakone hi swi tivisa kuyini leswo?

¹¹ I yini leswi hi swi tivaka hi vhanu lava taka kala va nga pfuxiwi? A Bibele dzri nyikela ntsena swikombiso swi nga li swingani. b Yesu a kombise leswaku Yudasi Iskariyota a nge te pfuxiwa. (Mar. 14:21; tlhela u vona Yohane 17:12) c Yudasi a a swi tiva leswaku leswi a a swi yentxa a swi lwisana na Yehovha kun’we ni N’wanake, kambe nambitasu a swi yentxile. (Vona Marka 3:29) d Hi ndlela leyi fanaka, Yesu a hlaye leswaku van’we ka vazrangeli va wukhongoti lava a va lwisana na yene a va ta fa na va nga na dumbo dzra ku pfuxiwa. (Mat. 23:33) Mupostola Pawulo a hlaye leswaku a madukwa lama kalaka ma nga tisoli a ma nge ti pfuxiwa.—Heb. 6:4-8; 10:29.

12. I yini leswi hi swi tivaka mayelanu ni ntwelawusiwana wa Yehovha? Nyikela swikombiso.

¹² Nambitanu, i yini leswi hi swi tivaka mayelanu ni ntwelawusiwana wa Yehovha? A swi  kombisa hi ndlela yini leswaku “a nga naveli leswaku ni mun’we a helisiwa”? Kambisisa ntwelawusiwana wake lowu a wu kombisiki ka vhanu lava yentxiki swidoho leswikulu. Hosi Davhida a yentxe swidoho leswikulu leswi patsraka wumbuye ni ku dlaya. Davhida a tisolile, xileswo hi kola ka ntwelawusiwana wa Yehovha a mu dzrivalelile. (2 Sam. 12:1-13) Hosi Manasi a yentxe mintxhumu yinyingi ya ku biha a wuton’wini byake, kambe Yehovha a mu kombe ntwelawusiwana ni ku mu dzrivalela hikusa Manasi a tisolile. (2 Makr. 33:9-16) Swikombiso leswi, swi hi dzrimuxa leswaku Yehovha a hi kombisa ntwelawusiwana loko a swi vona swi fanelile ku yentxa leswo. Yehovha a ta pfuxa vhanu lava hikusa va swi xiyile leswaku va yentxe swidoho leswikulu nakone va tisolile.

13. a) Ha yini Yehovha a kombise ntwelawusiwana ka Vaninivha? b) I yini leswi Yesu a gamiki a swi hlaya mayelanu ni Vaninivha?

¹³ Hi tlhela hi vona ntwelawusiwana lowu Yehovha a wu kombisiki vhanu va Ninivha. Xikwembu Nkulukumba a byele Yonasi a ku: ‘Wubihi byavu byi ntlhantukeli a mahlweni kwanga.’ Kambe loko va tisolile ka swidoho swavu, Yehovha hi lizrandzru a va dzrivalelile. Yehovha a a ni ntwelawusiwana wa wukulu ku tlula Yonasi. Swi djule kuva Xikwembu Nkulukumnba a dzrimuxa muprofeta wake, Yonasi, lweyi a a kwatile leswaku Vaninivha lava a va nga swikoti ku hlawula kumbe ku hambanisa ‘a voko dzravu dzra xinene ni dzra ximatsri’. (Yon. 1:1, 2; 3:10; 4:9-11) Hi ku famba ka nkama, Yesu a tizrise xikombiso lexi akuva a dondzrisa mayelanu ni ntwelawusiwana ni wululami bya Yehovha. Yesu a hlaye leswaku Vaninivha lava tisoliki va ta pfuxiwa “hi nkama wa yavanyiso”.—Mat. 12:41.

14. Ka Vaniniva, swi ta tlhamuxela yini ku ‘pfuxiwa akuva va yavanyisiwa’?

¹⁴ Xana i ka “yavanyiso” dzrini lani Vaninivha va taka “pfuxiwa” kone? Yesu a dondzrise mayelanu ni vhanu lava taka “pfuxiwa akuva va yavanyisiwa”. (Yoh. 5:29) Yesu a hlaye leswaku ka Mfumu wake wa 1.000 wa malembe, “lava lulamiki ni lava kalaka va nga lulamanga” va ta pfuxiwa ku feni. (Mint. 24:15) Lava kalaka va nga lulamanga “va ta pfuxiwa akuva va yavanyisiwa”. Leswo swi tlhamuxela leswaku ntsrhaku ka loko va pfuxiwile, Yehovha na Yesu va ta djula ku vona leswaku va yingiseta ni ku hanya hi leswi va swi dondzraka kumbe im-him. Loko Muninivha wa kukazri a pfuxiwa kambe a yala ku tipatsra ka wugandzreli lebyi xwengiki, Yehovha a ta mu  helisela wugamu. (Eza. 65:20) Kambe lava taka hlawula ku gandzrela Yehovha hi ku dumbeka, va ta va ni mukhandlu wa ku hanya hi lani ku nga helikiki!—Dan. 12:2.

15. a) Ha yini hi fanela ku tivonela ka ku hlaya leswaku a ku na mhunu lweyi a taka pfuxiwa ka vhanu va Sodoma ni Gomora? b) Xana mazritu lama nga Yuda ndzrimana 7 hi nga ma twisisa hi ndlela yini? (Vona bokisi ledzri liki “ Xana Yuda A A Djula Ku Hlaya Yini?”)

¹⁵ Loko a khanela hi vhanu va Sodoma ni Gomora, Yesu a hlaye leswaku a va ta humelela ‘hi Siku dzra Yavanyiso’ ku tlula vhanu lava mu yaliki ni ku yala tidondzro take. (Mat. 10:14, 15; 11:23, 24; Luk. 10:12) A a djula ku hlaya yini? Swi tikomba ingiki Yesu a o tatisa ka xiyimu lexi. Kambe swi nga yentxeka swi nga li hi ndlela leyo ku fana ni loko a khanele hi Vaninivha. Ku hlaya ntiyiso, Yesu a hlaye leswi a a djula ku swi hlaya, a a nga tatisi. A ‘Siku dzra wuyavanyisi’ ledzri Yesu a khaneliki ha dzrone mayelanu na Sodoma ni Gomora a ku li dzrin’we ni ledzri a khaneliki ha dzrone mayelanu ni Vaninivha. Vhanu va Sodoma ni Gomora va yentxe mintxhumu ya yinyingi ya ku biha ku fana ni ya vhanu va Ninivha. Kambe Vaninivha va ve ni mukhandlu wa ku tisola. Handle ka leswo, dzrimuka leswi Yesu a swi hlayiki mayelanu ni lava taka “pfuxiwa akuva va yavanyisiwa” ku patsra ni “lava yentxiki leswa ku biha”. (Yoh. 5:29) Kutani swi tikomba na ku ni dumbo dzra kukazri ka vhanu va Sodoma ni Gomora. Swi nga yentxeka van’we ka vhanu lava va ta pfuxiwa nakone hi ta va ni mukhandlu wa ku va dondzrisa mayelanu na Yehovha na Yesu Kriste!

16. I yini leswi hi swi tivaka mayelanu ni ndlela leyi Yehovha a taka hlawula ha yone lava a taka va pfuxa? (Yeremiya 17:10)

¹⁶ Dondzra Yeremiya 17:10. Ka ndzrimana leyi, hi dondzra hi leswi hi swi tivaka mayelanu ni ndlela leyi Yehovha a yavanyisaka ha yone: I Yehovha ntsena lweyi minkama hinkwayu a ‘kambaka timbilu, [ni ku] dzringa tinso’. A nkameni lowu taka, loko Yehovha a hlawula ku pfuxa mhunu wa kukazri a ta mu ‘tlhelisela mun’wana ni mun’wana hi mafambela yake’. Yehovha a ta yentxa swa kukazri loko swi vileleka, kambe minkama hinkwayu a ta kombisa ntwelawusiwana loko swi vileleka. Xileswo, a hi fanelanga ku tlhasela wugamu bya leswaku mhunu wa kukazri a nge ti pfuxiwa nakasi a hi tiyiseki ha swone.

A MUTSREMI WA MISAVA HINKWAYU A TA TSREMA HI KU LULAMA

17. Ku ta yentxeka yini hi vhanu lava fiki?

¹⁷ Ku sukela loko Adamu na Evha va xandzrukele Yehovha Xikwembu Nkulukumba va yima  na Sathana, vhanu vanyingi va sungule ku fetetela. A lifu i “nala” lwenkulu ngopfu swinene! (1 Kor. 15:26) Kambe ku ta yentxeka yini hi vhanu hinkwavu lava? Nhlayu leyi hikiwiki ya 144.000 wa valandzreli va Kriste lava ku dumbeka va ta nyikiwa wutomi lebyi nga helikiki a matilweni. (Mpful. 14:1) Nhlayu yikulu ya vavanuna ni vavasati va ku dumbeka va ta hamba xiyenge xa “lava lulamiki lava taka pfuxiwa”, nakone va ta tama va hanya hi lani ku nga helikiki a misaveni ka Mfumu wa Kriste wa 1.000 wa malembe ni hi nkama wa xikambelo xa wugamu. (Dan. 12:13; Heb. 12:1) Nakone hi nkama wa Mfumu wa 1.000 wa malembe, “lava kalaka va nga lulamanga”—ku patsra ni lava kalaka va nga mu tivanga Yehovha kumbe “lava yentxiki leswa ku biha”—va ta va ni mukhandlu wa ku txintxa wutomi byavu va va malandzra ya ku dumbeka ya Xikwembu Nkulukumba. (Luk. 23:42, 43) Kambe, vhanu van’wana va yentxe mintxhumu ya ku biha ngopfu swinene nakone a va tiyimisele ku landzrula Yehovha ni ku lwisana ni nkongometo wake, lakakuva a bohe kuva a nga va pfuxi.—Luk. 12:4, 5.

18-19. a) Ha yini hi fanela ku dumba wuyavanyisi bya Yehovha mayelanu ni vhanu lava fiki? (Ezaya 55:8, 9) b) Hi ta vona yini ka xidondzro lexi landzrelaka?

¹⁸ Xana hi nga tiyiseka leswaku loko Yehovha a yavanyisa vhanu, minkama hinkwayu a swi yentxa hi ndlela leyinene? Ina! Hi lani Abrahamu a swi twisisiki ha kone, Yehovha i ‘mutsremi wa misava hinkwayu’ lweyi a hetisekiki, lweyi a tivaka hinkwaswu nakone a ni ntwelawusiwana. Yehovha a wupfise N’wanake nakone a mu nyike wutiyanguleli bya ku yavanyisa vhanu hinkwavu. (Yoh. 5:22) Papayi ni N’wana va tiva hinkwaswu leswi nga timbilwini ta vhanu. (Mat. 9:4) Kutani loko va yavanyisa vhanu minkama hinkwayu va ta yavanyisa “hi ku lulama”!

¹⁹ A hi tiyimiseleni ku dumba leswaku Yehovha a tiva leswi nga swinene ngopfu. Ha pfumela leswaku a hi na wuswikoti bya ku yavanyisa, kambe Yehovha a na byone! (Dondzra Ezaya 55:8, 9.) Hi mhaka leyo, hi tsrhikela Yehovha ni N’wanake leswaku va yavanyisa vhanu hinkwavu. Handle ka leswo, ha swi tiva leswaku Hosi yezru, Yesu, a ta yetisela hi ku helela ntwelawusiwana wa Papayi wake. (Eza. 11:3, 4) Hi nga hlaya yini mayelanu ni ndlela leyi Yehovha na Yesu va taka yavanyisa ha yone vhanu ka nhlomulo lowukulu? I yini leswi hi kalaka hi nga swi tivi? Nakone i yini leswi hi swi tivaka? Xidondzro lexi landzrelaka xi ta hlamula swivutiso leswo.