1. Xana Matewu a swi kombisise kuyini leswaku a a kholwa ka dumbo dzra ku pfuxiwa ka vafi?

 XIDJAHATANA xa kukazri lexi vitaniwaka Matewu xi ni mavabyi lamakulu, nakone swi djule leswaku xi hambiwa wuhandzruli byinyingi. Siku dzrin’wana a va hlalela wuhaxi bya JW. Loko vhidiyu dzri ya wugan’wini va vone vhanu lava a va hoyozela lava va pfuxiwiki a paradeyisini. b Ntsrhaku ka wuhaxi byolebyo, Matewu a khome mavoko ya vapswali vake a va a ku: “Mamana na papayi mi swi vonile, nambiloko ni fa ni ta tlhela ni pfuxiwa. Swi ta lulama, swo djula mi ni yimela.” Xana wa yi yanakanya ndlela leyi vapswali lava va titwiki ha yone loko va vone leswaku a dumbo dzra ku pfuxiwa ka vafi i dzra ha kakunene ka n’wanavu?

2-3. Ha yini swi li swinene ku yanakanya hi dumbo dzra ku pfuka ka vafi?

² Minkama yimbeni hinkwezru hi fanela ku yanakanya hi dumbo dzra ku pfuka ka vafi. (Yh 5:28, 29) Ha yini? Hikusa a hi swi tivi leswaku he dzrini lani hi taka khomiwaka hi mavabyi lamakulu kumbe hi taka luzekeliwa hi mhunu lweyi hi mu zrandzraka. (Ekl 9:11; Yk 4:13, 14) Dumbo ledzri dzra ku pfuka ka vafi dzri nga hi nyika ntamu lowu hi wu vilelaka akuva hi lavisana ni swikazratu leswo. (1Te 4:13) Bibele dzri hi tiyisekisa leswaku Yehovha, Papayi wezru lwa nga matilweni, a hi tiva ku yampswa nakone a hi zrandzra ngopfu. (Lk 12:7) Yehovha a hi tiva ku yampswa lakakuva a ta pfuxa mun’wana ni mun’wana na a ni wumhunu byake ni wuswikoti bya ku dzrimukela. Nakone a hi zrandzra ngopfu lakakuva a hi nyika mukhandlu wa ku hi nyika wutomi lebyi nga helikiki nambiloko swi sindzrisa kuva a hi pfuxa!

³ Ka xidondzro lexi, hi ta sungula hi ku vona leswaku ha yini hi nga kholwaka ka xidumbiso xa ku pfuxiwa ka vafi. Ntsrhaku, hi ta dondzra hi wudzrunguli bya le Bibeleni lebyi nga tiyisaka lipfumelo dzrezru. I ka dzrungula dzroledzro hi kumaka mazritu ya nhlokomhaka: ‘A makwenu a ta pfuka.’ (Yh 11:23) Hi wugamu hi ta vona leswaku hi nga yentxa yini akuva dumbo dzra ku pfuka ka vafi dzri tama dzri va dzra hakakunene kwezru.

4. Akuva hi kholwa ka xidumbiso xa kukazri hi fanela ku tiyiseka hi yini? Nyikela xikombiso.

⁴ Leswaku hi kholwa ka xidumbiso xa kukazri, swi djula hi tiyiseka leswaku mhunu wa kone lweyi a xi dumbisiki awa swi navela nakone a ni ntamu kumbe wuswikoti bya ku xi hetisisa. Yanakanya hi xikombiso lexi: A hi nge ntsrhaku ka loko ku be xidzedze lexikulu a yindlu yaku yi vilela kuva yi lulamisiwa. Kutani munghanu wa kukazri a ku byela leswi: ‘Ni ta ku pfuna ku lulamisa yindlu.’ Leswo swi kombisa leswaku a na kone ku navela ka ku ku pfuna. Loko munghanu waku a li muyaki nakone a ni switizro leswi vilelekaka, u ta dumba leswaku a ni ntamu kumbe wuswikoti bya ku hetisisa leswi a swi dumbisiki, kutani u ta kholwa ka leswi a swi dumbisiki. Xana hi nga va ni ku tiyiseka loku fanaka mayelanu ni xidumbiso xa Xikwembu Nkulukumba xa ku pfuxa lava fiki? Xana a na kone ku navela ni ntamu wa ku swi hetisisa?

5-6. Ha yini hi tiyiseka leswaku Yehovha a navela ku pfuxa lava fiki?

⁵ Xana Yehovha a na kone ku navela ka ku pfuxa lava fiki? Handle ka ku ganaganeka a na kone. Akuva a tiyisekisa leswo, a yentxe leswaku vatsrali vanyingi va Bibele va vulavula hi dumbo ledzri dzra wumundzruku. (Eza 26:19; Hš 13:14; Mpf 20:11-13) Nakone loko Yehovha a hamba xidumbiso xa kukazri awa xi hetisisa. (Yš 23:14) Ku hlaya ntiyiso, Yehovha a wu yimele hi manyawu nkama lowu a ta ka pfuxa lava fiki kuva va tlhela va hanya. Hi swi tivisa kuyini leswo?

⁶ Hi xikombiso, vona leswi Yobe a swi tsraliki. A a tiyiseka leswaku loko a fa, Yehovha a a ta mu xuva nakone a a ta navela ku tlhela a mu pfuxa kuva a tlhela a hanya. (Yb 14:14, 15) Yehovha a ma xuva swinene hinkwawu malandzra yake lawa ma fiki. A nga wu voni nkama wa ku va pfuxa a va nyika lihanyu ledzrinene ni ku nyonxa. Kambe swi li yini hi mawakawaka ya vhanu lava fiki na va nga kumanga mukhandlu wa ku dondzra ntiyiso mayelanu na Yehovha? Ni volavu Xikwembu Nkulukumba wezru wa lizrandzru a ta va pfuxa. (Min 24:15) Yehovha a djula ku va nyika mukhandlu wa ku va va vanghanu vake ni ku va nyika mukhandlu wa ku hanya hi lani ku nga helikiki kola misaveni. (Yh 3:16) Kutani swi le livaleni leswaku Yehovha a swi navela ngopfu ku pfuxa lava fiki.

7-8. Ha yini hi tiyiseka leswaku Yehovha a ni ntamu wa ku pfuxa lava fiki?

⁷ Xana Yehovha a na wone ntamu wa ku pfuxa lava fiki? Ina a na wone! Phela yene i wa “Ntamu Hinkwawu”. (Mpf 1:8) A ni ntamu wa ku helisa valala vake hinkwavu ku patsra ni lifu. (1Ko 15:26) Ku tiva leswo swi hi nyika ntamu ni ku hi txhavelela. Vona xikombiso xa makwezru Emma Arnold hi nkama wa yimpi ya wubidzri ya misava. Yene ni ndangu wake va lavisane ni ndzringo lowu dzringiki lipfumelo dzravu. Va luzekeliwe hi vhanu vanyingi lava va va zrandzraka ka mbangu wa ku xanisela ka wone swib’otxhwa swa Manazi. Leswaku a kota ku txhavelela n’wanake, makwezru Emma a li: “Loko lifu a dzro tsrhama hi lani ku nga helikiki a swi ta kombisa leswaku dzri ni ntamu ku tlula Xikwembu Nkulukumba, a hi swone?” Ha tiyiseka leswaku a ku na ntxhumu lowu nga ni ntamu ku tlula Yehovha Xikwembu Nkulukumba wezru lwe wa ntamu hinkwawu! Swanga mutumbuluxi wa wutomi a ni ntamu wa ku tlhela a nyika lava fiki a wutomi.

⁸ Nakone hi ni xivangelo xin’wana xa ku kholwa leswaku Xikwembu Nkulukumba a ni ntamu wa ku pfuxa lava fiki, hikusa miyanakanyu yake yi hetisekile a yi na magamu. Akuva u swi twisisa, a vitana nyeleti yin’wana ni yin’wana hi vito. (Eza 40:26) Handle ka leswo, a dzrimuka hinkwavu lava fiki. (Yob 14:13; Lk 20:37, 38) Ka Yehovha swi nabyalile ku dzrimuka ntxhumu wun’wana ni wun’wana ka lava a taka va pfuxa, leswo swi patsra matsrhamela yavu, wumhunu byavu, leswi va samiki a swi hanya a wuton’wini ni wuswikoti byavu bya ku dzrimukela.

9. Ha yini u kholwa ka xidumbiso xa Yehovha xa ku pfuxa lava fiki?

 ⁹ Handle ka ku ganaganeka, hi nga kholwa ka xidumbiso xa Yehovha xa ku pfuxa lava fiki hikusa ha swi tiva leswaku a na kone ku navela ni ntamu wa ku swi hetisisa. Kambe hi ni xivangelo xin’wana xa ku kholwa ka ku pfuxiwa ka vafi, Yehovha a ke a swi yentxa leswo a nkameni lowu khalutiki. Nkameni lowu khalutiki a nyike Yesu kun᾿we ni malandzra man᾿wana, ntamu wa ku pfuxa malandzra yake lama fiki. Swoswi a hi dondzreni hi xin’we xa swiyentxakalu xa ku pfuxiwa ka vafi lexi Yesu a xi yentxiki lexi kumekaka ka Yohan ndzrima 11.

10. He yini ndzrava leyi Yesu a yi yamukeliki, nakone a yentxe yini? (Yohan 11:1-3)

¹⁰ Dondzra Yohan 11:1-3. A hi tlheleleni ka lembe dzra 33 N.Y. a mbangwini lowu vitaniwaka Betaniya. Yesu a a ni vanghanu va lisima ka muganga luwani ku nga Lazaru ni vamakwavu vake vabidzri va xisati, Marta na Mariya. (Lk 10:38-42) Kambe Lazaru a sungule ku vabya, kutani xiyimu lexo xi yentxe vamakwavu va kazrateka. Hi mhaka leyo, vamakwavu va Lazaru va zrumele dzrungula ka Yesu, lweyi hi nkama wolowo a a li ka tlhelo dzrin’wana a Yordani, ku nga npfhuka lowu tekaka masiku mabidzri loko u famba hi milenge. (Yh 10:40) Lexi vavisaka, Lazaru a fe hi nkama lowu Yesu a yamukeliki ha wone dzrungula dzra leswaku awa vabya. Nambiloko a tive leswaku munghanu wake a ha ku fa, swi teke masiku mabidzri akuva Yesu a yendzra a ya Betaniya. Loko Yesu a tlhasa Betaniya, kutani a swi yentxa muni wa masiku na Lazaru a file. Kutani ha yini Yesu a teke nkama lowu hinkwawu? Hikusa handle ka ku pfuna munghanu wake, a a djula ku yentxa ntxhumu lowu a wu ta yisa lidzrumu ka Xikwembu Nkulukumba.—Yh 11:4, 6, 11, 17.

11. Xana wudzrunguli bya Lazaru byi nga hi dondzrisa yini mayelanu ni wunghanu?

¹¹ Dzrungula ledzri dzri tlhela dzri hi nyika dondzro ya lisima mayelanu ni wunghanu. Yanakanya hi leswi: Ndzrava leyi Marta na Mariya va yi zrumeliki ka Yesu, a yi nga li ya ku kombela leswaku a ya Betaniya kambe a va djula ku mu tivisa leswaku a munghanu wake awa vabya. (Yh 11:3) Handle ka leswo, Yesu a a tava a swi kotile ku pfuxa Lazaru na a li kule. Nambitanu, a hlawuli ku ya a Betaniya akuva a ta ya va ni vanghanu vake, Marta na Mariya. Xana u ni munghanu lweyi a fanaka na Yesu, lweyi a navelaka ku ku pfuna nambiloko u nga mu kombelanga? Nakunene munghanu yelweyo a ta ku pfuna ka xiyimu xin’wana ni xin’wana nambiloko u le ‘a makhombyeni’. (Pr 17:17) Ku fana na Yesu, na hine hi nga va vanghanu va matsrhamela lawa ka van’wana! Swoswi a hi tlheleleni ka wudzrunguli bya Lazaru hi vona leswi ntsrhaku swi humeleliki.

12. I yini leswi Yesu a swi dumbisiki Marta nakone i yini leswi a swi ta mu yentxa a kholwa ka xidumbiso lexo? (Yohan 11:23-26)

¹² Dondzra Yohan 11:23-26. Marta a tive leswaku Yesu a a li kusuhi ni ku tlhasa a Betaniya. Kutani a hume hi ku tsrutsruma a mu tlhangaveta a va a ku: ‘Hosi, loko fa u kone, a makwezru a nha a nga fanga!’ (Yh 11:21) I ntiyiso leswaku Yesu a a tava a mu dahile Lazaru, kambe a a djula ku yentxa ntxhumu wa ku hlamalisa ngopfu swinene. A dumbise a ku: ‘A makwenu a ta pfuka.’ A tlhele a nyika Marta xivangelo xin’wana xa  ku kholwa ka xidumbiso lexo, a ku: ‘Hi mine ku pfuka ni wutomi.’ Ina, Yesu a a yamukele ntamu ka Xikwembu Nkulukumba wa ku pfuxa lava fiki. Lakakuva kutani a a pfuxe vhanu vabidzri ka swiyimu swa ku hambana, xin’hwanyatana xa kukazri lexi a xa ha ku fa, ni xidjahatana lexi kumbexana xi pfuxiwiki hi siku ledzri xi fiki ha dzrone. (Lk 7:11-15; 8:49-55) Kambe swi li yini ha Lazaru, lweyi kutani a ku khaluta mune wa masiku na a file nakone ntsrumbu wake a wu sungule ku bola? Xana Yesu a a ta swi kota ku mu pfuxa?

13. Hi lani swi kombisiwaka ha kone ka Yohan 11:32-35, xana Yesu a titwise kuyini loko a vona Mariya kun᾿we ni vhanu lava a a li na vone va dzrila? (Tlhela u vona xifaniso.)

¹³ Dondzra Yohan 11:32-35. Tiyanakanyi na u li kohala u hlalela leswi yentxekaka. Mariya na Marta va kumana na Yesu. Mariya a phindha leswi Marta a swi hlayiki, a ku: ‘Hosi, loko fa u li kone, a nha makwezru a nga fanga!’ Kutani Mariya ni vhanu lava a va li kun᾿we na yene va vavisekile, loko a va vona na va dzrila Yesu a khumbeka a mbilwini yake, hi ku twa ku vavisa loku vanghanu vake na vone va ku twaka na yene a sungula ku dzrila. A a ku tiva ha hombe ku vavisa loku mhunu a ku twaka loko a luzekeliwa hi lweyi a mu zrandzra. Na a khumbekile, a hlunyela ku helisa ku vaviseka loku va ku twaka!

14. Xana ndlela leyi Yesu a yanguliki ha yone loko a vona Mariya na a dzrila yi hi dondzrisa yini ha Yehovha?

¹⁴ Ndlela leyi Yesu a yanguliki ha yone loko Mariya a dzrila yi hi dondzrisa leswaku Yehovha i Xikwembu Nkulukumba lweyi a khumbekaka loko a hi vona na hi xaniseka. Hi swi tivisa kuyini leswo? Hi lani hi swi voniki ha kone ka xidondzro lexi khalutiki, Yesu a ma yetisele hi ku helela matitwela kun᾿we ni mayanakanyela ya Papayi wake, Yehovha. (Yh 12:45) Kutani, loko hi dondzra hi leswaku Yesu a ve ni ntwelawusiwana ka vanghanu vake lakakuva a dzrila, hi nga hetelela hi ku hlaya leswaku Yehovha na yene a titwa hi ndlela leyi fanaka, a khumbeka ngopfu loko a hi vona na hi vavisekile. (Ps 56:8) Ku yanakanya hi leswo, swi hi yentxa hi djula ku ya mahlweni hi kulisa wuxaka ni wunghanu byezru na Xikwembu Nkulukumba wa lizrandzru Yehovha. Xana a swi tanu?

15. Hi lani swi kombisiwaka ha kone ka Yohan 11:41-44, i yini leswi yentxekiki loko Yesu a tlhase a sizreni dzra Lazaru? (Tlhela u vona xifaniso.)

¹⁵ Dondzra Yohan 11:41-44. Yesu a tlhasa a sizreni dzra Lazaru kutani a kombela leswaku va susa zribye ledzri pfaliki sizra. Kutani Marta a hlaya leswaku swi tikomba swi nga ti va swinene,  hikusa a ntsrumbu wake wu sungule ku nun’hwa. Kutani Yesu a hlamula a ku: ‘Xana a ndzri ku byelanga, leswaku, loko u pfumela, u ta vona ku twala ka Xikwembu Nkulukumba?’ (Yh 11:39, 40) Ntsrhaku, Yesu a lavisa tilweni kutani a khongota a makazri ka vhanu. Ka hinkwaswu leswi taka yentxeka a djula ku yisa lidzrumu hinkwadzru ka Yehovha. Kutani Yesu a huwelela hi zritu ledzrikulu a ku: “Lazaru, humela handle!” Kutani Lazaro a huma sizreni! Yesu a yentxe ntxhumu lowu a swi tikomba na wu nge na ku koteka.—Vona nota de Estudo ka Yohan 11:17.

16. Xana a ndzrima 11 ya buku dzra Yohan yi dzri tiyisa hi ndlela yini dumbo dzrezru dzra ku pfuxiwa ka vafi?

¹⁶ Dzrungula ledzri nga ka Yohan ndzrima 11 dzri tiyisa lipfumelo dzrezru ka dumbo dzra ku pfuka ka vafi. Hi ndlela yini? Yanakanya hi xidumbiso lexi Yesu a xi yentxiki ka Marta: “A makwenu a ta pfuka.” (Yh 11:23) Ku fana ni Papayi wake, Yesu a na kone ku navela ni ntamu wa ku hetisisa xidumbiso lexi. Ku ka Yesu ku swi kombisa hi ku helela leswaku a swi navela hi mbilu hinkwayu ku helisa lifu ni ku xaniseka hinkwaku loku tisiwaka ha dzrone. Handle ka leswo, nkama lowu Lazaru a nga huma sizreni, Yesu a tiyisekise leswaku a na wone ntamu wa ku pfuxa lava fiki. Hi wugamu yanakanya hi leswi Yesu a swi dzrimuxiki Marta: ‘Xana a ni ku byelanga, leswaku, loko u pfumela, u ta vona ku twala ka Xikwembu Nkulukumba?’ (Yh 11:40) Hine hi ni swivangelo swinyingi swa kuva hi kholwa ka xidumbiso xa Xikwembu Nkulukumba xa ku pfuxa lava fiki, ni leswaku xi ta hetiseka hakakunene. Kambe hi nga yentxa yini akuva xidumbiso lexi xi tama xi va xa hakakunene?

17. I yini leswi hi fanelaka ku yanakanyisisa ha swone loko hi dondzra dzrungula mayelanu ni ku pfuxiwa ka vafi ledzri kumekaka Bibeleni?

¹⁷ Dondzra ni ku yanakanyisisa hi swiyentxakalu swa ku pfuxiwa ka vafi swa le minkameni ya khale. Bibele dzri vulavula hi 8 wa vhanu lava pfuxiwiki akuva va tlhela va hanya kola misaveni. c Swi ngo yini u tinyika nkama wa ku kambela swiyentxakalu leswo? Loko u li kazri u yentxa leswo, dzrimuka leswaku lava a va li vhanu  va hakakunene, vavanuna, vavasati ni vatsrongwana. Tinyiki nkama wa ku dondzra xa kukazri ka dzrungula dzin’wana ni dzrin’wana. Yanakanya hi ndlela leyi ku pfuxiwa kun’wana ni kun’wana ku hi tiyisekisaka ha yone ka leswaku Xikwembu Nkulukumba a na kone ku navela ni ntamu wa ku pfuxa vazrandzriwa vezru lava fiki akuva va tlhela va hanya nakone tinyiki nkama wa ku yanakanyisisa hi ku pfuxiwa loku ku nga ka lisima ngopfu, ku nga ku pfuxiwa ka Yesu. Ku pfuxiwa loku ku voniwe hi vhanu vanyingi nakone ku tiyisa lipfumelo dzrezru. U nga txhuki u swi dzrivala leswo.—1Ko 15:3-6, 20-22.

18. Xana u nga ti londzrovota hi ndlela yini tinsimu leti vulavulaka hi ku pfuka ka vafi? (Tlhela u vona ntlhamuxelo wa le hansi.)

¹⁸ Yingiseta tinsimu leti vulavulaka hi ku pfuxiwa. (Ef 5:19) Tinsimu leti ti tiyisa lipfumelo dzrezru ka dumbo ledzri hi nga na dzrone dzra ku hlamalisa. Hi ndlela leyo, ku pfuxiwa ka vhanu ku ya kuva ka hakakunene kwezru. Tiyingiseti ha hombe u tlhela u titoloveta ku ti yimbelela. d Mi nga ha kambisisa mazritu ya lisimu dzrin’wana ni dzrin’wana ka wugandzreli byenu bya ndangu. Bekisa tinsimu leti a miyanakanywini ni le mbilwini yaku. Kutani, loko u kumana ni ndzringo a wuton’wini byaku kumbe u luzekeliwa hi mhunu lweyi u mu zrandzraka, moya wa Yehovha wu ta ku pfuna kuva u dzrimuka mazritu ya tinsimu leti kutani u ta ya u kuma ntamu ni ku txhaveleleka ha tone.

19. I yini leswi u nga yanakanyaka ha swone mayelanu ni ku pfuxiwa? (Vona bokisi ledzri liki “ I Yini Leswi A U Ta Navela Ku Va Vutisa?”)

¹⁹ Tizrisa Wuswikoti bya ku yanakanya. Yehovha a hi nyike wuswikoti bya ku tivona na hi li paradeyisini. Makwezru mun’wana wa xisati a hlaye leswi: “I masiku na ni tivona ni li misaveni leyimpshwa lakakuva swi yentxa ingiki no twa nun᾿hwelo wa swimila leswi milaka a paradeyisini.” Yimanyana, yanakanyisisa hi ndlela leyi swi taka nyonxisa ha yone ku tiva vavanuna ni vavasati va ku dumbeka va le minkameni ya Bibele. I mani lweyi u nyonxelaka ku mu tiva? Hi swini swivutiso leswi u taka mu hamba? Yanakanya ndlela leyi swi taka nyonxisaka ha yone ku tlhela u kumana ni vaghanu vaku ni maxaka yaku lawa ma fiki. Yanakanyisisa ha hombe hi ku tlhangana loku, ntxhumu wa ku sungula lowu taka wu hlaya, ku mu xingazra ni ku dzrila na yene hi ku nyonxa.

20. Hi fanela ku tiyimisela ku yentxa yini?

²⁰ Hi mu tlangela ngopfu Yehovha hi kola ka xidumbiso xa ku pfuxa lava fiki! Hi nga tiyiseka leswaku a ta swi hetisisa hikusa Yehovha a ni ku navela ni ntamu wa ku yentxa leswo. Xileswo, hi fanela ku tiyimisela ku tiyisa lipfumelo dzrezru ka dumbo ledzri dzra ku hlamalisa. Loko hi yentxa leswo, hi ta ya hi tsrhindzrekela kusuhi na Yehovha Xikwembu Nkulukumba lweyi a dumbisaka mun’wana ni mun’wana wezru leswaku, ‘lweyi u mu zrandzraka a ta pfuka!’