Yehovha a byele va-Israyele leswaku a va fanela ku xwenga. Nakone akuva a pfuna vhanu vake leswaku va kota ku yentxa leswo, a va byela leswi: ‘U nga vi fambafamba u tsika madzrimi vhanwini va kwenu; u nga djule ngati ya walekwenu; ndzri Yehovha.’​—Lv 19:2, 16.

Xiga lexi liki ‘u nga djule’ i mandzrulutelela lamanene ya Xiheberu. Kambe xana ma tlhamuxela yini? Buku dzra kukazri dzra Xiyuda ledzri khanelaka hi buku dzra Levitika dzri hlaya leswi: “Xiga xa ndzrimana leyi xa . . . kazrata ku xi twisisa, hikusa a swi nabyali ku swi twisisa hi ku khanya leswaku swi tlhamuxela yini hi Xiheberu leswi hi ku kongoma swi tlhamuxelaka kuva u nga yimi tlhelweni, henhla, kumbe kusuhi.”

Vativi va kukazri va yanakanya leswaku mazritu lawo ma fambisana ni ndzrimana 15, leyi liki: ‘Nwi nga vi yavanyisa hi ku yavanyisa; u nga xanise xisiwana nambi ku yimelela xipfundzri, u fanela ku yavanyisa a va le kwenu hi ku lulama.’ (Lv 19:15, Bibele Dzra kuxwenga, BX) Loko leswo ku li ntiyiso, xileleto lexi kumekaka ka ndzrimana 16 mayelanu ni kuva u nga yimi a mahlweni ka mhunu, xi nga ha tlhamuxela kuva u nga kombisi wukanganyisi a matribunali, ka mabindzru, ni le ndangwini. Mu-Israyele a a nga fanelanga a londzrovota mukhandlu akuva a kanganyisa vambeni. I ntiyiso leswaku a hi fanelanga hi yentxa leswo, kambe ku ni ntlhamuxelo lowu twisisekaka lowu nga ka Levitika ndzrimana 16.

Vona leswi ndzrimana 16 yi swi hlayaka loko ya ha sungula. Ka ndzrimana leyo, Xikwembu Nkulukumba a hlaya leswaku vhanu vake a va fanelanga va fambafamba va tsika madzrimi. Ku tsika madzrimi swi bihe ngopfu ku tlula ku khanela ku biha hi vambeni, nambi leswi ku khanela ku biha hi vambeni swi nga ha hi tiselaka timhaka. (Pr 10:19; Ekl 10:12-14; 1Tm 5:11-15; Yk 3:6) Loko mhunu a khanela madzrimi hi mhunu mumbeni hi mavomu, a va na a ntxhimisa dzra mhunu lweyo. Mhunu lweyi a khanelaka madzrimi hi mhunu mumbeni a nga ha nyikela wumboni lebyi nga liki ntiyiso nambi loko a tiva leswaku mhunu lweyo a nga ha dlayiwa. Xikombiso xa leswo i xa vavanuna lava nyikeliki wumboni bya madzrimi ha Naboti nakone wumboni byolebyo byi yentxe leswaku Naboti a khandliwa hi mazribye. (1Th 21:8-13) Hi ku ya hi Levitika 19:16, mhunu lweyi a khanelaka madzrimi hi makwavu a va na a djula ngati ya makwavu. Leswi liki djula ku mu dlaya.

Handle ka leswo, loko mhunu a khanela madzrimi hi makwavu a kombisa leswaku awa mu nyenya. Ka 1 Yohan 3:15 hi kuma leswi: ‘Lweyo ni lweyo lwa hambulaka makwavu, i mudlayi; kambe n’wa swi tiva leswaku a nga kone mudlayi lwe a nga ni wutomi lebyi nga helikikiki byi tsrhamiki ku yene.’ Swa hlamalisa ku vona leswaku ntsrhaku ka loko Yehovha a hlaye leswaku u nga vi yima mahlweni ka makwenu akuva u mu dlaya a hlaye leswi: ‘U nga vi hambula makwenu hi mbilu yaku.’​—Lv 19:17.

Kutani xileleto lexi hambanikinyana xa Levitika 19:16, i xidzrimuxo ka vakriste. Hi fanela ku tikazrata akuva hi nga vi na miyanakanyu leyi hoxekiki hi va hi hehla vambeni. Loko hi ‘yima mahlweni’ ka mhunu hi kuva hi mu hehla hi ta va na hi kombisa leswaku ha mu nyenya mhunu lweyo. Swanga vakriste a hi fanelanga hi swi yentxa leswo.​—Mt 12:36, 37.