1. Ha yini Yehovha a nga hi fananisi ni vambeni?

YEHOVHA a nga swi zrandzri ku vona mintxhumu hinkwayu ni vhanu hinkwavu hi ndlela leyi fanaka. Leswi swi tikomba ka mintxhumu hinkwayu leyi a yi vumbiki, ku patsra ni vhanu. A ku na lweyi a fanaka ni mumbeni. Xileswo, Yehovha a nge ti txhuka a ku fananisa ni vambeni. A kambisisa mbilu a tlhela a vona leswi u nga xiswone hi le ndzreni. (1Sa 16:7) A tlhela a tiva mintxhumu leyinene leyi u kotaka ku yi yentxa, ku tsrana kwaku ni ndlela leyi u kulisiwiki ha yone. Nakone a nga ku kombeli akuva u yentxa leswi u nga swi kotiki ku swi yentxa. Na hine hi fanela ku dondzra ku tivona hi ndlela leyi Yehovha a hi vonaka ha yone. Hi ndlela leyo, hi ta tikhoma, leswi liki a hi nge ti tivona na hi yampswa kumbe na hi nga pfuni ntxhumu ku tlula vambeni.—Ro 12:3.

2. Ha yini swi nga li swinene ku tifanisa ni vambeni?

² A swi bihanga ku lavisa xikombiso lexinene xa vhanu vambeni. Hi xikombiso, u nga ha tiva makwezru wa kukazri lweyi a zrezraka hi ndlela leyinene. (Hb 13:7) Leswo swi nga ku pfuna akuva u yampswisa a ntizrweni wa ku zrezra. (Flp 3:17) Kambe ku ni ku hambana a xikazri ka ku yetisela mhunu ni ku fana na yene. Mhunu lweyi a tifananisaka ni mumbeni a nga ha sungula ku va ni makwanga, a hela ntamu kumbe a titwa a nga pfuni ntxhumu. Hi lani hi swi voniki a kone ka xidondzro lexi khalutiki, ku tivona na hi yampswa ku tlula vambeni a bandleni, swi nga ha hona wunghanu byezru na Yehovha. Hi leswi yentxaka Yehovha a hi tsratsriya hi lizradzru a ku: ‘Kambe mun’wana ni mun’wana a a tikambele a ntizro wake, hi kone u taka kota ku titwalisa a ku tiyanakanyeni kwake, ku nge ha ku tifanisa ni mun’wana.’—Ga 6:4.

3. He swini swiyimu swa wutomi byaku leswi ku yentxaka u nyonxa hi kuva u yentxe nhluvuku?

³ Yehovha a djula u nyonxa hi nhluvuku lowu u wu yentxaka hi  tlhelo dzra moya. Hi xikombiso, loko u babatisiwile, ha ku kulungela! Lexo i xiboho lexi u tiyentxeliki xone. Nakone xi tiseketele ka lizrandzru ledzri u nga na dzrone ha Xikwembu Nkulukumba. Yanakanya hi nhluvuku lowu u wu yentxiki ku sukela kolanu. Hi xikombiso, xana ndlela leyi u swi zrandzraka ha yone ku dondzra Bibele ni ku hamba dondzro ya ximhunu yi yengeselekile? Xana u vona leswaku swikhongoto swaku swi sukela mbilwini? (Ps 141:2) Xana swa ku nabyalela ku sungula mabulu a ntizrweni wa ku zrezra nakone u dondzrele ha hombe ku tizrisa switizro swa ku zrezra ha swone? Nakone loko u ni ndangu, xana u vona leswaku Yehovha a ku pfunile akuva u va nuna, nsati kumbe mpswele lwenene? Loko u yentxe nhluvuku ka xin’we xa swiyimu leswi, u nga titwa na u nyonxile.

4. Xana hi ta vona yini ka xidondzro lexi?

⁴ Hi nga pfuna vambeni akuva va nyonxa hi nhluvuku lowu va wu yentxaka hi tlhelo dzra moya. Hi nga tlhela hi va pfuna akuva va nga tsrhameli ku tifananisa ni vambeni. Ka xidondzro lexi, hi ta vona ndlela leyi vapswele va nga pfunaka vanavu ha yone, ndlela leyi vatekani va nga pfunanaka ha yone ni ndlela leyi vakulu va nga va pfunaka ha yone vamakwezru a bandleni. Hi wugamu, hi ta vona misinya ya milawu ya Bibele leyi nga hi pfunaka akuva hi tibekela makungu lawa hi nga kotaka ku ma tlhaselela hi ku ya hi wuswikoti byezru ni swiyimu swezru.

5. Hi kuya hi buku dzra Ba-le-Efesa 6:4, i yini leswi vapswele va nga fanelangiki ku swi yentxa?

⁵ Vapswele va fanela ku tivonela akuva va nga fananisi vanavu kumbe va nga sindzrisi n’wana ku yentxa leswi a kalaka a nga swi koti. Ku yentxa leswo swi nga hlundzrukisa n’wana yelweyo. (Dondzra Ba-le-Efesa 6:4.) Makwezru mun’wana wa xisati lweyi a vitaniwaka Sachiko * a li: “Vaprisori vanga a va yimela kuva ni va lweyi a yampswaka ku tlula vadondzrikulozri. Ku yengetela ka leswo, mamana a a djula leswaku ni pasa xikole akuva ni nyikela wumboni ka prisori wanga ni ka papayi wanga lweyi a a nga li Mboni ya Yehovha. Hi ntiyiso wa kone, a a djula leswaku ka maprova hinkwawu ni va ni mavhalori ya le henhla ku tlula hinkwavu nakone a ni swi vona na swi kazrata leswo. Ni game khale ku dondzra xikole kambe ni namunhla na ha tivutisa leswaku xana ni yentxa hinkwaswu ni nga swi kotaka a ntizrweni wa Yehovha.”

6. Xana vapswele va nga dondzra yini ka leswi tsraliwiki ka buku dzra Amapsalma 131:1, 2?

⁶ Vapswele va nga kuma dondzro ya lisima  ka leswi tsraliwiki ka buku dzra Amapsalma 131:1, 2. (Dondzra.) Hosi Davhida a hlaye leswaku a nga ‘tsrutsrumeli timhaka letikulu’, kumbe mintxhumu leyi a nge ti ki yi kota ku yi kuma. Leswi a a titsrongahata ni ku dzringanisela Davhida ‘a zrulisi hika dzrake’. Xana hi dondzra yini ka mazritu ya Davhida? Vapswele titsrongahatani mi tlhela mi dzringanisela, ku nga li ka leswi n’wine mi yimeliki ku swi yentxa, kambe ni ka leswi mi swi yimeliki ka n’wanenu. Tiva leswi n’wanaku a kotaka ku swi yentxa ni leswi a nga swi kotikiki u tlhela u mu pfuna ku tibekela makungu lawa a nga kotaka ku ma tlhaselela. Hi ndlela yoleyo n’wanaku a ta titwa na a li wa lisima. Loko a dzrimuka, makwezru mun’wana wa xisati lweyi a vitaniwaka Marina a li: “Mamana a a nga tsrhameli ku ni fananisa ni vamakwezru kumbe ni vana va vambeni. Minkama hinkwayu a ni dondzrise leswaku hinkwezru va vazrazru hi ni wuswikoti lebyi hambaniki ni leswaku mun’wana ni mun’wana wezru i wa lisima ka Yehovha. Na mu tlangela mamana hikusa a ni dondzrise kuva ni nga tifananisi ni vambeni.”

7-8. Xana nuna a nga kombisa hi ndlela yini leswaku awa mu hlonipha nsati wake?

⁷ Nuna lweyi a nga mukriste a fanela ku hlonipha nsati wake. (1Pe 3:7) Ku hlonipha mhunu swi tlhamuxela ku mu kombisa xitxhavu ni ku mu yanakanyela. Hi xikombiso, nuna a kombisa leswaku a hlonipha nsati wake hi ku mu nyika lisima. A nge ti mu kombela leswaku a yentxa leswi a kalaka a nga swi koti. Nakone a nge txhuki a mu fananisa ni vasati vambeni. Xana nsati a nga titwa hi ndlela yini loko nuna minkama hinkwayu a tsrhamela ku mu fananisa ni vhanu vambeni? Vona xikombiso xa Rosa. Nuna wake lweyi a kalaka a nga li Mboni, minkama yinyingi a tsrhamela ku mu fananisa ni vasati vambeni. Leswo swi khumbe ndlela leyi a a ti vona ha yone. A li: “Minkama hinkwayu ni vilela kuva vambeni va ni dzrimuxa leswaku ni wa lisima ka Yehovha.” Xileswo, nuna lweyi a nga mukriste a fanela ku hlonipha nsati wake. Awa swi tiva leswaku leswo swi nga ha khumba wuxaka bya vone vabidzri ni wuxaka byavu na Yehovha. *

⁸ Nuna lweyi a hloniphaka nsati wake minkama hinkwayu a khanela hi ndlela leyinene ha yene loko a ni vhanu vambeni, a mu byela leswaku awa mu zrandzra nakone awa mu kulungela. (Pr 31:28) Hi leswi nuna wa Katerina, lweyi hi khaneliki ha yene ka xidondzro lexi khalutiki a swi yentxiki, akuva a hlula ku titwa a nga pfuni ntxhumu. Loko a ha li tsrongo, mamana wa Katerina a a tsrhamela ku mu solasola nakone a a mu fananisa ni van’hwayana vambeni, ku patsra ni vanghanu vake. Hi mhaka ya leswo, Katerina a sunguli ku tifananisa ni vambeni—nambi loko a ndzruluki Mboni ya Yehovha! Kambe nuna wake lweyi a nga mukriste a mu pfunile akuva a lwisana ni matitwela lawu ni kuva a tivona hi ndlela leyinene. Katerina a li: “ Nuna wanga wa ni zrandzra nakone awa ni kulungela hi mintxhumu leyinene leyi ni kotaka ku yi yentxa nakone awa ni khongotelela. A ni dzrimuxa hi matsrhamela ya ku xonga ya Yehovha nakone awa ni pfuna akuva ni lulamisa matitwela yanga lawa ma hoxekiki.”

9-10. Xana vakulu lava zron’wekaka va mu pfunise kuyini makwezru mun’wana wa xisati akuva a hlula moya wa ku tsrhamela ku tifananisa ni vambeni?

⁹ Xana vakulu va nga va pfunisa kuyini vamakwezru lava tsrhamelaka ku tifananisa ni vambeni? Vona xikombiso xa makwezru Hanuni. Loko a ha li ntsrongo a swi kala kuva a kulungeliwa. Loko a dzrimukela a li: “A ni ni tingana nakone a ni vona vatsrongwana vambeni na va yampswa ku ni tlula. Ni loko ni kulile a na ha tsrhamela ku tifananisa ni vambeni.” Nambi loko a dzruluke Mboni ya Yehovha, Hanuni a a ha tama a tifananisa ni vambeni. Xileswo, yene  a a titwa a nga li wa lisima a bandleni. Swoswi i phayona ledzri nyonxiki. I yini lexi mu pfuniki akuva a txintxa vonela dzrake?

¹⁰ Hanuni a hlaye leswaku kuve xipfunu lexi a xi kumiki ka vakulu lava nga ni lizrandzru. Va hlaye leswaku yene a a li wa lisima a bandleni nakone va mu kulungelile hi kola ka xikombiso xake lexinene. A li: “Minkama yimbeni vakulu va ni kombele akuva ni tiyisa vamakwezru va xisati lava a va vilela mpfunu. Swiyavelo leswo swi ni pfunile akuva ni titwa ni li wa lisima. Ni dzrimuka loko vakulu va ni tlangelile hi xipfunu lexi ni xi nyikeliki ka vampshwa vambeni va xisati. Va ni dondzreli buku dzra 1 Ba-le-Thesalonika 1:2, 3. Leswo swi khumbe mbilu yanga! Hi mhaka ya vabyisi lava, swoswi ni wu nyika lisima ntizro lowu ni wu yentxaka a nhlengeletanwini ya Yehovha.”

11. Hi nga va pfunisa kuyini va ‘moya lowu tsrhovekiki ni wa ku titsrongahata’, lava kombisiwiki ka Ezaya 57:15?

¹¹ Dondzra Ezaya 57:15. Yehovha awa zron’weka hi vhanu va ‘moya lowu tsrhovekiki ni wa ku titsrongahata’. A hi vakulu ntsena lava nga tiyisaka vamakwezru va xinuna ni va xisati lava zrandzrekaka. Kambe na hine hi nga swi yentxa leswo, yin’we ya tindlela ya kuva hi va tiyisa i ku kombisa leswaku ha zron’weka ha vone. Yehovha awa ti zrandzra tihamba take nakone a djula ku va hi pfuna vamakwezru leswaku va xiya lizrandzru ledzro. (Pr 19:17) Handle ka leswo, hi nga pfuna vamakwezru hi kuva hi titsrongahata hi tlhela hi pfumela leswaku a hi koti ku yentxa hinkwaswu. A hi swi djuli kuva vambeni va va ni matsrhoho hi kuva hi tikombekisa na hi yampswa ku va tlula, a matsrhan’wini ya leswo hi fanela ku tizrisa wuswikoti byezru ni wutivi byezru akuva hi kutxa vambeni.—1Pe 4:10, 11.

12. Ha yini vhanu lava titsrongahataka a va swi zrandzra ku va kun’we na Yesu? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)

¹² Hi nga dondzra swinyingi ka ndlela leyi Yesu a va khomiki ha yone valandzreli vake. Yesu a ve wanuna lwenene ngopfu lwa samiki a hanya la a misaveni. Nambi tanu, a a li wanuna wa ku “zrula ni wa ku titsrongahata”. (Mt 11:28-30) Nambi leswi a a ni wutlhazri ngopfu swinene ni wutivi, a a nga tsrhameli ku tikombekisa ka vhanu. A matsrhan’wini ya leswo, loko Yesu a dondzrisa, a a khanela hi ndlela ya ku nabyala nakone a a tizrisa swikombiso leswi a swi khumba mbilu ya lava va titsrongahataka. (Lk 10:21) Vazrangeli va wukhongoti va nkama wa Yesu a va tikulisa, nakone a va yentxa vhanu va pimisa leswaku a va na lisima ka Xikwembu Nkulukumba, kambe Yesu a a hambanile na vone. (Yh 6:37) A a hlonipha vhanu hinkwavu.

13. Xana ndlela leyi Yesu a va khomiki ha yone vadondzrisiwa vake yi dzri kombise hi ndlela yini wunene ni lizrandzru dzrake?

¹³ Wunene ni lizrandzru dzra Yesu swi tikombe ka ndlela leyi a a va khoma ha yone vadondzrisiwa vake. A a swi twisisa leswaku va ni wuswikoti ni swiyimu leswi hambaniki. A va nga ti swi kota ku hetisisa wutiyanguleli ni ku tizra hi ndlela leyi fanaka a ntizrweni wa ku zrezra. Nambi tanu, Yesu a a nyika lisima leswi mun’wana ni mun’wana wavu a a swi yentxa. A xikombiso lexi Yesu a xi nyikeliki xa matalenta xi kombisa leswaku a a xi twisisa xiyimu xa vambeni. Ka xifananiso lexi, a hosi yi nyike ntizro mutizri mun’wana ni mun’wana “hi kuya hi wuswikoti byake”. Mun’we wa vatizri a kume mali yinyingi ku tlula mumbeni. Kambe a hosi yi va kulungele hi mazritu lama fanaka, yi te: “U yentxe ha hombe, mutizri lwenene lweyi a dumbekaka!”—Mt 25:14-23.

14. Xana hi nga mu yetiselisa kuyini Yesu ka ndlela leyi hikhomaka vhanu vambeni ha yone?

¹⁴ Yesu a tizrisana na hine hi ndlela ya lizrandzru ni wunene, awa swi tiva leswaku a wuswikoti byezru ni swiyimu swezru a swi fani, nakone awa nyonxa loko hi yentxa leswi hi nga swi kotaka. Hi fanela hi yetisela Yesu. Swi nga yentxeka vamakwezru vambeni va nga swi koti ku yentxa swinyingi ku fana ni leswi vambeni va swi yentxaka, nambi tanu a hi nge txhuki hi hlaya  ntxhumu lowu nga va danisaka kumbe wu va yentxa va titwa va nga pfuni ntxhumu. A matsrhan’wini ya leswo hi ta va kulungela hi leswi va kotaka ku swi yentxa a ntizrweni wa Yehovha.

15-16. Xana makwezru wa kukazri a pfunekise kuyini hi kuva a tibekela makungu lawa a kotiki ku ma tlhaselela?

¹⁵ A makungu ya moya ma yentxa leswaku a wutomi byezru byi va ni nkongometo. Lexi taka hi pfuna i ku tibekela makungu hi ku ya hi wuswikoti ni swiyimu swezru ku nga li hi swa vambeni. A makungu lama tlulaka wuswikoti byezru ma nga hi yentxa hi hela ntamu hi tlhela hi nga ha nyonxi. (Lk 14:28) Vona xikombiso xa phayona dzra kukazri ledzri vitaniwaka Midori.

¹⁶ Na Midori a ha li ntsrongo, papayi wake lweyi a nga liki Mboni ya Yehovha, a a tsrhamela ku mu khomisa tingana hi ku mu fananisa ni vamakwavu ni vadondzrikulobye. Midori a li: “A ni titwa na ni nga pfuni ntxhumu.” Kambe loko a ya a kula a sungule ku tivona na a li wa lisima. A li: “Ku dondzra Bibela siku ni siku swi ni pfune leswaku ni va ni ku zrula a mbilwini ni ku titwa na ni zrandzriwa ha Yehovha.” Handle ka leswo Midori a tibekele makungu lawa a a ta swi kota ku ma tlhasela, nakone a khongote ka Yehovha a kombela leswaku a mu pfuna kuva a ma hetisisa. Midori a nyonxile hi ku vona nhluvuku wake hi tlhelo dzra moya.

17. Xana hi nga tama hi va ‘lavampshwa a moyeni wa ku yanakanya [kwezru]’ hi ndlela yini nakone dzri ta va dzrini bindzru dzra kone?

¹⁷ A matitwela ni mimpimiso leyi hoxekiki a swi nge ti tekela ku suka. Xileswo, Yehovha awa hi tsratsriya: ‘[Tamani] n’wi va lavampshwa a moyeni wa ku yanakanya kwenu.’ (Ef 4:23, 24) Akuva hi yentxa leswo hi fanela ku khongota, hi dondzra Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba hi tlhela hi yanakanyisisa hi leswi u swi dondzraka. Kutani tikazrateli ku yentxa leswo nakone minkama hinkwayu kombela Yehovha akuva a ku nyika ntamu. A moya wa ku xwenga wu ta ku  pfuna akuva u hlula moya wa ku tifananisa ni vambeni, nakone loko makwanga ni ku tikulisa swo txhuka swi nghena mbilwini yaku Yehovha a ta ku pfuna ku va u swi xiya ni ku va u susa matitwela lawu a mbilwini yaku.

18. Xana buku dzra 2 Makronika 6:29, 30, dzri nga hi txhavelela hi ndlela yini?

¹⁸ Dondzra 2 Makronika 6:29, 30. Yehovha awa swi tiva leswi hi nga xiswone a mbilwini yezru. Nakone awa swi tiva leswaku hi lwisana na yini—swa ku fana ni moya wa misava ni ku kala ku hetiseka kwezru. Nakone Yehovha a ya a hi zrandzra loko a vona ndlela leyi hi lwisanaka ha yone ni minkutxetelo ya ku biha.

19. Xana lizrandzru ledzri Yehovha a nga na dzrone ha hine hi nga dzri fanisa na yini?

¹⁹ Yehovha a fananise lizrandzru ledzri a nga na dzrone ha hine ni lizrandzru ledzri mamana a nga na dzrone hi xibebetana xake. (Eza 49:15) Vona leswi yentxekeliki mamana wa kukazri lweyi a vitaniwaka Rachel. A te: “N’wananga Stephanie a pswaliwe na nkama wu nga si na tlhasa. Khambi dzra ku sungula ni nga mu vona a a tikomba a li mutsrongo ngopfu, ka wheti ya ku sungula lani a swi sindzrisa kuva a tsrhama ka mutxhini wa gezi a xipiritana, va ni pfumeleli kuva ni mu khoma siku hinkwadzru. Kuva hi kombisana lizrandzru ledzro swi hi yentxe ku va hi va kusuhi. Swoswi Stephanie a ni 6 wa malembe, kambe i mutsrongo ngopfu ku tlula vatsrongwana vambeni va ntanga yake. Nambi tanu ha mu zrandzra swinene, hikusa a byi lwelile wutomi nakone a ni buyisela ku nyonxa a wuton’wini byanga!” Swa nyonxisa ku tiva leswaku Yehovha a ni lizrandzru ledzri fanaka ha hine nakone awa nyonxa loko a hi vona na hi tikazratela ku mu tizrela hi lani hi nga kotaka ha kone.

20. He swini swivangelo leswi u nga na swone swa ku tama u va nandzra lwa tinyiketeliki wa Yehovha?

²⁰ Swanga nandzra wa Yehovha, u wa lisima nakone u hamba xiyenge xa ndangu wake a misaveni hinkwayu. Yehovha a nga ku hlawulanga hileswi u yampswaka ku tlula vambeni. Yene a ku hlawulile hi leswi a voniki ku titsrongahata kwaku ni leswi u tiyimiseliki ku dondzra. (Ps 25:9) Tiyiseka leswaku Yehovha a swi nyika lisima dzrikulu leswi u swi yentxaka a ntizrweni wake. Ku tiyisela ni ku dumbeka kwaku ku kombisa leswaku u ni ‘mbilu leya ku xonga, leyinene’. (Lk 8:15) Xileswo, tama u yentxa leswi u nga swi kotaka a ntizrweni wa Yehovha. Kutani u ta va ni swivangelo swinyingi swa ku nyonxa hi leswi wene u kotaka ku swi yentxa.