Hi nkama wa yimpi ya wubidzri ya misava, vapswele vanga va zruzre a Estônia va ya tsrhama a Alemanha, ku nga lomu ni pswaleliwiki kone. Ntsrhaku ka loko ni pswaliwile, va zruzre va ya Canadá. Hi ye tsrhama kusuhi ne Ottawa, a Canadá. A hi tsrhama ka vhiyaru dzra tihuku, ka khona ledzri a dzri pendiwe hi kori ya ku basa. A hi li swisiwana swa wugamu, kambe siku ni siku a hi khweva txana dzra matandzra.

Siku dzrinꞌwana, Timboni ta Yehovha ti dondzrele mamana a buku dzra Mpfuletelo 21:3, 4. Ndzrimana liyani yi mu khumbe ngopfu mamana lakakuva a sungula ku dzrila. A mbewu ya ntiyiso yi milile ka timbilu ta mamana na papayi, nakone va yentxe nhluvuku hi ku kahlula lakakuva va babatisiwa.

A vapswali vanga a va nga xi tivi ha hombe xinghiza, nambitasu va teke ntiyiso wu li wa lisima. Mugqivela wun’wana ni wun’wana, papayi a a teka mine kunꞌwe ni makwezru wa xisati Sylvia akuva hi ya nsinꞌwini nambiloko e va na a tizre wusiku hinkwabyu a Sudbury, a Ontário. Nakone siku dzrinꞌwana ni dzrinꞌwana a hi dondzra dondzro ya Xihondzro Xa Ku Zrindzra swanga ndangu. Ni dondzre ku zrandzra Yehovha ka mamana na papayi, hi mhaka leyo ni nyikitele a wutomi byanga ka Yehovha hi 1956 na ni ni 10 wa malembe. Lizrandzru dzrikulu ledzri vapswali vanga a va li na dzrone ha Yehovha, hi dzrone dzri ni kutxaka ku tama ni ya mahlweni ni mu tizrela.

Ntsrhaku ka loko ni hete xikole, ni sungule ku khomeka hi mintxhumu yinꞌwana. A ni yanakanya leswaku loko nho teka a wuphayona a ni nge ti swi kota ku hlengeletela mali leyi yaneliki akuva ni hetisisa a ku zrandzra kwanga ka ku yendzra hi vhiyawu ni famba ni tiva matiku. Ni sungule ku tizra ka radiyu lani a ni kombisa a minongonoko ya wuyimbeleli. A ni wu zrandzra ngopfu ntizro lowu. Kambe a swi djula ni tizra ni wusiku, xileswo a swi ni yentxa ni luza mitlhanganu nkama ni nkama, nakone ni tlhele ni sungula ku tlanga ni vhanu lava a va nga mu zrandzri Xikwembu Nkulukumba. Hi ku famba ka nkama , lipfalu dzranga ledzri dondzrisiwiki hi Bibele dzri ni pfune ku yentxa ku txintxa.

Ni zruzrele a Oshawa, ku nga doropa ledzri kumekaka a Ontário. Loko ni li kwahala ni tive Ray Norman, makwavu Lesli kun’we ni maphayona manꞌwana. Va ni khome ha hombe. Ku vona ndlela leyi a va nyonxe ha yone swi ni yentxe ni pimisa hi leswi a ni swi djula a wuton’wini byanga. Va ni kutxe ku va phayona kutani hi lembe dzra 1966 ni yentxe swoleswo. A ni nyonxe ngopfu hi ku tizrisa a wutomi byanga hi ndlela leyi. Kambe a ni nga ku yanakanyi ku txintxa lokukulu loku a ku ta humelela a wutonꞌwini byanga.

Loko na ha li xikole, ni tsrale xikombelo xa ku ya tizra a Betele dzra Toronto, a Canadá. Kambe hi ku famba ka nkama ntsrhaku ka loko ni sungule ku tizra  swanga phayona, ni zrambiwile akuva ni ya tizra mune wa malembe a Betele. Kambe a ni mu zrandzra ngopfu Lesli, kutani a ni txhava leswaku loko nho yamukela xizrambu ni ta mu luza hi ku helela hikusa a ni nga ha ti swi kota ku bula na yene. Ntsrhaku ka loko ni khongote swi phela, ni teka xiboho xa ku yamukela xizrambu, nakone ni leleli Lesli; leswo swi ni vavise ngopfu!

Ni tizre lavhandariya dzra Betele, ntsrhaku ni tizra swanga matsralana. Hi nkama lowo Lesli a tizre swanga phayona dzra ku hlawuleka a Gatineau, a Quebec. A ni tsrhamela ku pimisa hi leswi a a swi yentxa, nakone a ni tivutisa loko ni teke xiboho lexinene. Kambe ku humeleli swa ku kala ni nga swi yimelanga a wutonꞌwini byanga. A makwavu wa Lesli, Ray, a zrambiwe ku ya tizra a Betele nakone a hi tsrhama ka kwarto dzrinꞌwe! Hi ndlela leyo ni kote ku tlhela ni bulisana na Lesli. Hi txhate hi siku ledzri xiyavelo xanga a xi hela ha dzrone a Betele, hi 27 ka Fevhereru wa 1971.

Mine na Lesli hi yaveliwe ku tizra ka bandla dzra Xifransa, a Quebec. Ntsrhaku ka malembenyana ni hlamale ngopfu loko ni yamukele xizrambu xa leswaku ni tizra swanga mulaviseli wa muganga na no va ni 28 wa malembe ntsena. A ni yanakanya leswaku na ha li mupshwa ngopfu nakone a ni na mfambu wunyingi, kambe mazritu ya Yeremiya 1:7, 8 ma ni tiyisile. Kambe Lesli a a kumane ni mhangu ya movha, nakone a swi mu kazratela ku yetlela, xileswo a hi yanakanya leswaku a swi ta hi kazratela ku tizra swanga valaviseli va muganga. Nambitanu Lesli a te: “Loko a li Yehovha lweyi a hi zrumaka, ha yini hi nga pfumeli?” Hi xi yamukelile xiyavelo, nakone hi nyonxe ngopfu swinene ka 17 wa malembe lawa hi ma hetiki ka ntizro lowu.

Ku tizra swanga valaviseli lava fambafambaka a swi hi yentxa hi tsrhama na hi khomekile, nakone a ni nga na nkama wa kuva ni tsrhama na lesli. Siku dzrinꞌwana, hi mixo wa Musumbuluku, ku txhaye kampayinya. Loko ni ye ni ya lavisa a xipfalwini a ku nga na mhunu, ntsena a ke bekiwa ntsrhava lowu a wu ni a xithawulana, mihandzru, queijo, mapawu, xigadzrana xa vhinyu, tikopu ni xipapelana lexi a xi ku: “Teka nkataku mi ya hamba pikiniki.” A siku a dzri xonge ngopfu kambe ni tlhamuxeli Lesli leswaku a ni fanela ku lulamisela a wukaneli xileswo a swi nga ti koteka akuva hi famba. A swi twisisile kambe swi mu khunguvanyisile. Loko ni li kazri ni lulamisela a wukaneli lipfalu dzranga dzri sungule ku ni kingindzra. Kutani ni dzrimuke Vaefesa 5:25, 28. A swi yentxa ingiki i Yehovha a a ni dzrimuxa tindzrimana leti akuva ni xiya leswaku ni fanela ku mu zron’wekela ngopfu nkatanga. Ntsrhaku ka ku khongota ni byeli Lesli ni ku: “Hi nga famba.” Kutani a nyonxe ngopfu. Hi ye tsrhama ka mbangu wa ku xonga swinene a nkingeni wa nambu, hi yandlale thawula a hansi, nakone kuve dzrinꞌwe dzra masiku ya ku nyonxisa lawa hi ma hetiki xikanꞌwe. Ntsrhaku ni wu kumile nkama wa ku lulamisela wukaneli.

Hi nyonxe ngopfu swinene ka swiyavelo swezru swa ku tizra swa nga valaviseli va muganga. Hi yendzrele mimbangu ya ku siyanasiyana ya tiko dzra Columbia British ku ya a Terra Nova. A ni hetisisa ku navela kwanga loko na ha li ntsrongo, ka ku yendzra ni tiva mimbangu yin’wana ya tiko. A ni ke ni pimisa hi ku tsrala a Petisawu dzra ku ya a xikole xa Giliyadi, kambe a ni nga naveli ku tizra swanga muzrumiwa ka tiku dzrinꞌwana. Ku mine a va zrumiwa a va li vhanu va ku  hlawuleka. Kutani a ni yanakanya leswaku a ni si wupfa kuva ni nga tizra swanga muzrumiwa, handle ka leswo a ni txhava ku yaveliwa ku ya tizra ka dzrin’we dzra matiku ya África lomu ku nga ni yimpi ni mavabyi, a ni nyonxe ngopfu hi ku tizra a Canadá.

Ku sukela hi lembe dzra 1992 swi kotekile ku va Timboni ta Yehovha ti tlhela ti zrezra ka matiko lawa a ma lumba União Soviética. Xileswo, vamakwezru va hi vutise leswaku xana a hi swi lulamelile kuva hi zruzra hi ya tsrhama a Estônia ni ku tizra swanga vazrumiwa. A hi nga swi yimelanga, xileswo swi djule hi khongota hi mhaka leyi. Hi tlhele hi yanakanya leswi: ‘Loko a li Yehovha lweyi a hi zrambaka, ha yini hi nga pfumeli?’ Kutani hi xi yamukelile xizrambu, mine ni tibyeli leswi: ‘Swa yampswa hikusa a hi yi África.’

Hi sungule ku dondzra lidzrimi dzra Estônia, nakone ntsrhaku ka tihwetinyana hi zrambiwe ku ya tizra swanga valaviseli va muganga. Hi yendzrele 46 wa mabandla ni mintlawa a Estônia, ni Latvian, nakone hi tlhele hi ya a Caliningrado ku nga muganga lowu kumekaka a Rússia. Xileswo, swi djule kuva hi dondzra switsrongo ka lidzrimi dzrinꞌwana ni dzrinꞌwana ku nga lidzrimi dzra xi Lituânia ni xirusso. Lexi ku ve xikazratu xikulu, vamakwezru a va nyonxa ngopfu hi ku tikazrata kwezru nakone a va hi pfuna. Hi lembe dzra 1999 ku simekiwe a Betele a Estônia, nakone ni zrambiwile kuva ni ya tizra swanga Xizro xa Xihubyana xa Zrwavi kun’we na Toomas Endur, Lembit Reiler na Tommi Kauko.

Hi tive vamakwezru lava a va yisiwe Sibéria. Nambileswi a va khomiwa hi ndlela ya ku biha ni ku tlhela va yisiwa kuli ni mindangu yavu, a va zanga va beketela swiviti kumbe va va vhanu va mahlundzru. A va luzekeliwanga hi ku nyonxa kwavu nakone a va tama va hiseka a ntizrweni wa ku zrezra. Xikombiso xavu xi hi dondzrise leswaku hi nga swi kota ku va vhanu la va nyonxiki nambiloko hi kumana ni swiyimu swa ku kazrata.

Ku ve malembe manyingi lawa hi ma hetiki a ntizrweni wa Yehovha nakone a swi kala kuva hi kuma folga. Kutani Lesli a a sungula ku titwa na a kazralile, kambe a hi nga swi yanakanyi leswaku leswo a ku li swikombiso swa mavabyi ya fibromialgia. Kutani hi nkama wolowo hi sungule ku pimisa ngopfu hi ku tlhelela a Canadá. Hi zrambiwe ku ya a xikole xa Swizro swa Xihubyana xa Zrwavi a Patterson, Nova Iorque, Estados Unidos. A ni ganaganeka leswaku hi ta swi kota ku famba, kambe ntsrhaku ka swikhongoto swinyingi hi teke xiboho xa ku yamukela xizrambu lexo, nakone Yehovha a xi tovokisile xiboho xezru. Hi lani hi yeke gungula mavabyi ya Lesli ni ku tlhela a dahiwa, xileswo hi swi kotile ku tlhela hi yentxa mintizro yezru hi lani a hi buya na hi yi yentxa ha kone.

Ka wusiku bya kukazri hi 2008, na ha ha li Estônia, ni foneliwe hi vamakwezru va le ntsindzra wa misava hinkwayu, na va djula ku tiva leswaku hi nga xi yamukela xiyavelo xa ku ya tizra a Congo. A ni nga swi yimelanga, ngopfungopfu leswi a ni fanela ku xi hlamula hi mundzruku wa kone. A ni mu byelanga ntxhumu Lesli hikusa a ni swi tiva swaku a a nga ti yetlela ka wusiku lebyiyani, kambe hi wugamu lweyi a kalaka a nga yetlelanga hi mine. Ni hete wusiku hinkwabyu na ni khongota mayelanu ni ku zruzrela a África.

Hi mundzruku wa kone ni mu dzrungulelile Lesli, nakone hi tlhaseleli wugamu lebyi: “I Yehovha lweyi a hi zrambaka kuva hi ya a África. Kutani hi swi tivisa ku yini leswaku a hi nga ti swi zrandzra na hi nga zanga hi dzringisa?” Xileswo ntsrhaku ka 16 wa malembe  na hi tizra a Estônia hi zruzrele a Kinshasa, a Congo. A Betele dzra kone a dzri ni Jardim dzra ku xonga nakone a ku li mbangu lowu zruliki. Wun’we ka mintxhumu ya ku sungula leyi Lesli a yi bekiki a kwartu kuve kartawu ledzri a a li na dzrone ku sukela nkama na hi tsrhama a Canadá, dzrone a dzriku: “Nyonxa kun’wana ni kun’wana lomu u nga kone.” Ntsrhaku ka loko hi tive vamakwezru, hi fambise swidondzro swa Bibele ni ku vona ndlela leyi a ntizro wa wuzrumiwa a wu nyonxisa ha yone. Lizrandzru dzrezru ha Yehovha dzri ye dzri kula. Hi ku famba ka nkama, hi veni ndjombo ya ku pfuxela 13 wa ma Betele ka matiko ya África. Leswo swi hi pfune ku tiva mintumbuluku yinyingi ya vhanu. Ku txhava loku a hi li na kone a ku sunguleni ku nyamalalile, nakone hi mu tlangela ngopfu Yehovha hi kuva a hi zrumelele a África.

A Congo va hi kombe mixaka ya ku siyanasiyana ya swakuda. Hi xikombiso ku ni swidodwana leswi a ni yanakanya leswaku a ni nge swi koti ku swi da, kambe loko hi vone ndlela leyi vamakwezru va swi zrandzraka ha yone ku da mintxhumu yoleyo na hine hi bohe ku swi dzringa, nakone hi wugamu hi swi zrandzrile.

Hi yendzrele tlhelo dzra le wuxeni dzra tiko, akuva hi ya tiyisa vamakwezru, ni ku ya va nyika mpfunu wa swakuda, ka mimbangu yoleyo, mintlawa leyi nga ni swibamu a yi hlasela swidoropana ni ku tlhela yi vavisa vavasati ni vana. Vamakwezru vanyingi a va li swisiwana. Nambitanu, dumbo dzravu mayelanu ni ku pfuka ka va fi, lizrandzru dzravu ha Yehovha ni ndlela leyi a va dumbeki ha yone ka hlengeletanu swi khumbe timbilu tezru. Xikombiso xavu xi hi yentxe hi pimisa hi nsusumeto wezru wa ku tizrela Yehovha ni ku tiyisa lipfumelo dzrezru kwake. Vamakwezru vanyingi va luzekeliwe hi tiyindlu tavu ni masimu, leswo swi ni dzrimuxi leswaku a mitxhumo leyi vonakaka yi nga ha nyamalala hi ku kahlula, ni leswaku a wuxaka byezru na Yehovha i bya lisima ngopfu swinene. Nambileswi a va kumana ni swikazratu swinyingi, vamakwezru a va nga tsrhameli ku khala, ndlela leyi a va yangula ha yone ka swiyimu swa ku siyanasiyana yi hi tiyisile loko hi kumana ni swikazrato swa ku fana ni mavabyi.

Ku tlhele ku humelela ntxhumu wun’wana lowu a hi nga wu yimelanga, hi yaveliwe ku ya tizra a Betele dzra Hong Kong. A hi ngi ngi sama hi pimisa hi ku ya hanya Ásia! Ntsrhaku ka loko hi vone mpfunu wa lizrandzru lowu Yehovha a hi nyikiki ka swiyavelo leswi hi viki na swone, hi xi yamukelile xizrambu lexo. Hi 2013, hi ku  xukuvala lokukulu, hi siye vanghanu vezru va ku zrandzreka ni wuxongi bya África na hi nga swi tivi leswi swi hi yimeliki mahlweni.

A ku hanya a Hong Kong, doropa dzra dzrikulu ledzri nga ni vhanu vanyingi lava va humaka ka matiko ya ku siyanasiyana a misaveni hinkwayu, ku ve ku txintxa lokukulu wuton’wini byezru. A swi hi nabyalelanga ku dondzra Xixina. Vamakwezru a va ni lizrandzru dzrikulu nakone swakuda a swi ti nandzrikela. A ntizro a wu ya wu kula, kambe ni to tiyindlu a ti ya ti dula swinene. Xileswo, hi wutlhazri a Huvo leyi Zrangelaka yi teke xiboho xa ku xavisa tiyindlu tinyingi leti lumbaka zrwavi. Ntsrhakunyana ka leswo, hi 2015, hi zruzrele a Coreia Do Sul, ku nga lani hi tizrelaka kone swoswi. Ni kola hi ni lidzrimi dzra ku kazrata akuva hi dzri dondzra. Kambe nambileswi hi kalaka hi nga xi vulavuli ha hombe xikoreyanu, vamakwezru va hi kutxa hi ku hlaya leswaku hi ya hi yampswisa.

Ku hamba vanghanu lavampshwa a swi nabyalanga, kambe hi gungule leswaku loko hi va va ku zranga ku zramba van’wana akuva va ta kaya kwezru, swi ta hi nabyalela ku yentxa xinghanu. Hi xiye leswaku vamakwezru a misaveni hinkwayu va fana ni leswaku Yehovha a hi nyike wuswikoti bya ku hlamalisa bya ku zrandzra vanghanu va ku siyanasiyana hi nkama wun’we.—2Ko 6:11.

Ha dzri vona lisima dzra ku zrandzra vhanu hi lani Yehovha a va zrandzraka ha kone nakone hi tikazratela ku vona wumboni bya leswaku Yehovha awa hi zrandzra ni leswaku minkama hinkwayu awa hi kongomisa. Loko hi txhuka hi godola kumbe hi ganaganeka ka leswaku vamakwezru va nga va na va hi zrandzra, hi tinyika nkama wa ku dondzra makartawu ni mapapela lawa vanghanu vezru va hi zrumeleliki. Leswo swi hi tiyisa ngopfu nakone makhambi manyingi hi vona ndlela leyi Yehovha a swi hlamuliki ha yone swikhongoto swezru. Leswo swi tiyisa lipfumelo dzrezru ni ku hi tiyisekisa leswaku Yehovha a hi zrandzra ngopfu.

Hi ku famba ka malembe, mine na Lesli hi dondzre lisima dzra kuva hi tinyika nkama wa ku va xikan’we nambiloko hi khomekile. Hi tlhele hi twisisa leswaku hi fanela ku hleka ka swihoxo swezru, ngopfungopfu loko hi dzringisa ku dondzra lidzrimi dzrimpshwa. Wusiku byin’wana ni byin’wana, hi yanakanya hi ntxhumu lowu hi wu zrandzriki ngopfu ka siku dzroledzro hi va hi tlangela Yehovha hi kola ka ntxhumu wolowo.

Ku hlaya ntiyiso a ni ngi ngi sama ni swi yanakanya leswaku ni ta txhuka ni va muzrumiwa kumbe ku ya tizrela ka matiko man’wana. Kambe ni nyonxa ngopfu loko ni vona leswaku mintxhumu hinkwayu ya koteka hi mpfunu wa Yehovha. Minkama hinkwayu ni dzrimuka mazritu ya muprofeta Yeremiya loko a ku: ‘Yehovha, u ndzri kanganyisile.’ (Yr 20:7) Yehovha a ni yentxele mintxhumu yinyingi leyi a ni ga yi yimelanga nakone a ni tovokise hi ndlela ya ku a ni ngi ngi sama ni yi yanakanya. Yehovha a tlhele a hetisisa ku navela kwanga ka ku yendzra hi vhiyawu. Nakone hi yendzre ka mimbangu yinyingi ku tlula leswi a ni swi yanakanya nkama na ne he ntsrongo. Hi pfuxele mazrwavi lawa ma kumekaka ka 5 wa makontinenti. Ni mu tlangela ngopfu Lesli hi leswi minkama hinkwayu a ni seketeliki ka swiyavelo hinkwaswu.

Minkama hinkwayu hi tikazratela ku dzrimuka leswaku hi yentxa hinkwaswu leswi hi kola ka lizrandzru dzrezru ha Yehovha. A matovoko lawa hi ma kumaka namunhla mo va xikombiso xa leswi hi nga ta hanyisa xiswone hi lani ku nga heliki loko Yehovha a ta ‘xuzrisa ku navela ka mintxhumu lemi hanyaka hinkwayu’.—Ps 145:16.