Skip to content

Skip to table of contents

NHLOKOMHAKA YA XIDONDZRO 45

Tamani Mi Kombanana Lizrandzru Dzra Ku Dumbeka

Tamani Mi Kombanana Lizrandzru Dzra Ku Dumbeka

‘N’wi yentxa hi lizrezre [ku hinkwavu].’—ZK 7:9.

LISIMU 107 Yehovha I Xikombiso Lexikulu Xa Lizrandzru

NKATSRAKANYU WA LESWI TAKA DONDZRIWA *

1-2. He swini swivangelo leswinene leswi hi ga na swone swa ku kombisana lizrandzru dzra ku dumbeka?

HI NI swivangelo swinyingi swa ku kombisana lizrandzru dzra ku dumbeka. He swini swin’we swa kone? Vona ndlela leyi tindzrimana ta kukazri ta Bibele ti hlamulaka ha yone xivutiso lexi: ‘A lizrezre ni swinene swi nga ku tsrike . . . u ta kuma wumbilu ni xitxhavu a mahlweni ka Xikwembu Nkulukuma, ni le ku vhanu.’ ‘A mhunu wa lizrezre a yentxela moya wakwe wunene.’ ‘Lwa landzrelaka ku lulama ni lizrezre a kuma wutomi, ni ku lulama, ni ku twala.’—Pr 3:3, 4; 11:17; 21:21. *

2 Tindzrimana leto ti hi nyika swivangelo leswinene swa kuva hi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka. Xa ku sungula, loko hi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka, Yehovha a hi vona hi li va lisima. Xa wubidzri, ha pfuneka loko hi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka. Hi xikombiso, hi kuma vanghanu va ntiyiso. Xa wuzrazru, loko hi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka hi ta yamukela matovoko nakone hi ta kuma wutomi lebyi nga helikiki. Handle ka ku ganaganeka, hi ni swivangelo leswinene swa ku yingiseta Yehovha loko a ku: ‘N’wi yentxa hi lizrezre ni timpswalu [ku hinkwavu].’—Zk 7:9.

3. Xana he swini swivutiso leswi hi taka swi hlamula ka xidondzro lexi?

3 Ka xidondzro lexi, hi ta hlamula mune wa swivutiso. Xana i va mani lava hi fanelaka ku va kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka? Xana a buku dzra Rute dzri hi dondzrisa yini mayelanu ni lizrandzru dzra ku dumbeka? Hi nga dzri kombisa hi ndlela yini lizrandzru dzra ku dumbeka namunhla? He wani mabindzru lawa lava kombisaka lizrandzru dzra ku dumbeka va ma kumaka?

XANA I VAMANI LAVA HI FANELAKA KU VA KOMBISA LIZRANDZRU DZRA KU DUMBEKA?

4. Xana hi nga mu yetisela hi ndlela yini Yehovha? (Marka 10:29, 30)

4 Hi lani hi swi voniki ha kone ka xidondzro lexi khalutiki, Yehovha a kombisa lizrandzru dzrake dzra ku dumbeka ntsena ka lava mu tizrelaka ni lava va mu zrandzraka. (Dn 9:4) Hi djuka ku ‘yetisa Xikwembu Nkulukumba, swanga hi vana lava zrandzriwaka’. (Ef 5:1) Akuva hi yentxa leswo, hi fanela ku kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka ka vamakwezru hinkwavu, leswi liki hi va kombisa lizrandzru dzra ku yenta ni ledzri nga helikiki.—Dondzra Marka 10:29, 30.

5-6. He xini xikombiso lexi hi yini lexi hi pfunaka ku twisisa leswaku i yini lizrandzru dzra ku dumbeka?

5 Handle ka ku ganaganeka, wa tiyiseka leswaku loko hi dzri twisisa ku yampswa lizrandzru dzra ku dumbeka, swi ta hi nabyalela ku dzri kombisa ka vagandzreli kulozri. Hi nga fananisa tsrhamela ledzri ni dzrimbeni ledzrinene, ku nga ku dumbeka.

6 Yanakanya hi wanuna lweyi a tizraka ka komponi ya kukazri hi malembe manyingi. Hi nga hlaya leswaku i mutizri lweyi a dumbekaka. Kambe a nga tizri hi leswi a zrandzraka vazrangeli va komponi. Nambi leswi a tizraka ka komponi leyo, a nga sindzriseki ku tiva vazrangeli va komponi kumbe ku pfumelelana ni milawu ya yone. Kambe a ta tama a tizra ku ya tlhasa loko a kuma reforma, kumbe loko a kuma ntizro wumbeni wa ku yampswa.

7-8. a) Xana i yini swi susumetelaka mhunu akuva a kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka? b) I yini lexi taka hi yentxa hi bula hi tindzrimana ta kukazri ta buku dzra Rute?

7 Ku va mhunu a dumbeka ka mumbeni kumbe ka ntizro wa kukazri i swa lisima. Kambe xa lisima ngopfu i xivangelo lexi mu yentxaka a dumbeka. Hi ku ya hi Bibele, he xini xivangelo xa kuva hi dumbeka ka Xikwembu Nkulukumba swanga vhanu vake? A hi kuva ho sindzrisiwa kumbe ku titwa na hi devha, kambe hi leswi hi nga ni lizrandzru dzra ku dumbeka. Vona xikombiso xa Davhida. A a mu zrandzra swinene munghanu wake Yonathani hi mbilu hinkwayu nambi leswi papayi wa Yonathani a a djula ku dlaya Davhida. Nambi ntsrhaku ka loko Yonathani a file, lizrandzru dzra ku dumbeka dzri susumetele Davhida kuva a tama a hlayisa Mefiboxeti n’wana wa Yonathani.—1Sa 20:9, 14, 15; 2Sa 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Hi nga dondzra swinyingi mayelanu ni lizrandzru dzra ku dumbeka hi ku dondzra tindzrimana ta kukazri ta buku dzra Rute. Hi dondzra yini ka vhanu lava ku vulavuliwaka ha vone ka buku dzra Rute? Xana leswi hi swi dondzraka ka buku ledzri, hi nga swi tizrisa hi ndlela yini a bandleni? *

XANA A BUKU DZRA RUTE DZRI HI DONDZRISA YINI MAYELANU NI LIZRANDZRU DZRA KU DUMBEKA

9. Ha yini Nawomi a yanakanye leswaku hi Yehovha lweyi a a mu vangela swikazratu?

9 Ka buku dzra Rute, hi dondzra ha Nawomi, n’wingi wake Rute na Bowasi, lweyi a a li xaka dzra nuna wa Nawomi nakone a a zrandzra Xikwembu Nkulukumba. Leswi ku dzringana nkama wa kukazri a Israyele a ku ni ndlala, Nawomi, nuna wake ni vanake vabidzri va boheki ku zruzrela a Mowabe. Ntsrhaku ka nkamanyana, Nawomi a feliwe hi nuna. A vanake vabizri va txhatile kambe lexi vavisaka va game va fa. (Rt 1:3-5; 2:1) Hinkwaswu leswo, swi yentxe leswaku Nawomi a ya a kazrateka swinene. A hele ntamu lakakuva a yanakanya leswaku i Yehovha lweyi a a mu vangela swikazratu leswo. Vona ndlela leyi a a titwa ha yone, a te: ‘Voko dzra Yehovha dzri ndzri bindzrelile ngopfu.’ ‘Lwe wa ntamu hinkwawu a ndzri disi xiviti ngopfu.’ A tlhele a ku: ‘Yehovha a ndzri zrambelile; lwe wa ntamu hinkwawu a ndzri vavisile.’—Rt 1:13, 20, 21.

10. Xana Yehovha a yentxe yini loko a yingele mazritu ya Nawomi?

10 Xana Yehovha a yentxe yini loko a twa mazritu ya Nawomi? A nga mu tsrukulanga wansati lwiyani, lweyi a a kazratekile. A matsrhan’wini ya leswo, a tibeke mbangwini wake. ‘A ku xanisiwa ku [nga] hlanyisa lwa tlhazrihiki.’ (Ekl 7:7) Kambe Nawomi a a vilela mpfunu akuva a twisisa leswaku Yehovha a a li kusuhi na yene. Xana Yehovha a mu pfune hi ndlela yini? (1Sa 2:8) A yentxe leswaku Rute a kombisa Nawomi lizrandzru dzra ku dumbeka. Nakone hi ndlela ya lizrandzru, a mu pfune kuva a nga titwi na a hele ntamu ni kuva a tiva leswaku Yehovha a a tama a mu zrandzra. Xana u dondzra yini ka xikombiso xa Rute?

11. Ha yini vamakwezru va xinuna ni va xisati lava nga ni lizrandzru va tikazratela ku pfuna lava heliki ntamu?

11 Lizrandzru dzra ku dumbeka dzri hi kutxa kuva hi pfuna lava heliki ntamu. Minkama hinkwayu Rute a a namazrela Nawomi. Hi ndlela leyi fanaka namunhla, vamakwezru va xinuna ni va xisati lava nga ni lizrandzru, va tikazratela ku pfuna vambeni a bandleni lava tikombaka na va xukuvalile va tlhela va hela ntamu. (Pr 12:25; 24:10) Swi yelana ni leswi Pawulo a hi kutxiki ku swi yentxa. A te: ‘Khongotelani lava kazraliki timbilu, byatsrhani lava gome, n’wi lehisela hinkwavu a timbilu.’—1Te 5:14.

Akuva hi pfuna vamakwezru lava heliki ntamu hi fanela ku va yingiseta ha hombe (Vona yava 12)

12. Hi ntolovelo he yini ndlela leyinene ya ku pfuna mhunu a bandleni?

12 Minkama yinyingi ndlela leyinene ya ku pfuna mhunu lweyi a heliki ntamu, i ku va minkama hinkwayu hi mu yingela ni ku va hi mu tiyisekisa leswaku ha mu zrandzra. Yehovha a va tlangela ngopfu lava kombisaka lizrandzru va tlhela va zron’weka hi tihamba take ta lisima. (Ps 41:1) A buku dzra Amaproverbia 19:17 dzri li: ‘Lwa tsretsrelelaka xisiwana a voleka Yehovha, kutani Yehovha a ta hakela ku yentxa kwakwe lokunene.’

Rute a womelela ka n’wingi wake Nawomi, nakasi Orpa a tlhelela Mowabe. Rute a li: ‘Ndzri ta ya lomu u taka ya kone.’ (Vona yava 13)

13. He swini swiboho swa ku hambana leswi Rute na Orpa va swi tekiki? Ha yini hi nga hlayaka leswaku leswi Rute a swi yentxiki a swi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)

13 Hi nga twisisa ku yampswa leswaku i yini lizrandzru dzra ku dumbeka hi ku kambisisa leswi yentxekiki ntsrhaku ka loko nuna wa Nawomi ni vanake vabidzri va file. Loko Nawomi a tive leswaku ‘Yehovha a yendzrele tiko dzrakwe, a dzri nyika swakuda’, a bohe ku suka Mowabe a tlhelela a tikweni dzrake. (Rt 1:6) Rute na Orpa vingi vake va fambe na yene. Na va li ndleleni, Nawomi a byele vavasati lava kazrazru leswaku a va fanela ku tlhelela Mowabe. Xana i yini leswi yentxekiki? A Bibele dzri li: ‘Orpa a nyunta n’wingi wakwe; kambe Rute a namazrela yene.’ (Rt 1:7-14) Loko a bohe ku tlhelela a Mowabe, Orpa a yentxe leswi Nawomi a mu byeliki swone, ku nga leswi a swi yimeliwa akuva a swi yentxa. Kambe Rute a yentxe swa ku tlula leswi Nawomi a mu byeliki swone. A a ntsrhuxekile kuva a tlhelela kaya kwake, kambe leswi a a ni lizrandzru dzra ku dumbeka, a bohe ku tama a namazrela Nawomi akuva a mu pfuna. (Rt 1:16, 17) Rute a bohe ku namazrela Nawomi, ku nga li hi leswi a a fanela ku yentxa leswo, kambe hi leswi a a swi djula ku yentxa leswo. Hi ndlela leyo, Rute a kombise lizrandzru dzra ku dumbeka. Xana leswo swi hi dondzrisa yini?

14. a) Xana vamakwezru namunhla va xi yetisela hi ndlela yini xikombiso xa Rute? b) Hi ku ya hi Ba-Heberu 13:16, he tini timhamba leti nyonxisaka Xikwembu Nkulukumba?

14 Lizrandzru dzra ku dumbeka dzri hi susumetela kuva hi yentxa mintxhumu leyi tlulaka leyi ku yimeliwaka leswaku hi yi yentxa. Hi lani swi yentxekiki ha kone a nkameni lowu khalutiki, vamakwezru vanyingi namunhla va boha ku kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka ka vakristekulobye nambi loko va nga va tivi hi ku kongoma. Hi xikombiso, loko va yingela leswaku ku humelele mhangu ya ntumbuluku, hi ku kahlula va djuletela tindlela ta ku va pfuna. Loko va yingela leswaku makwezru wa kukazri a ni xikazratu xa timali, vamakwezru lavo hi ku kahlula va mu pfuna. Ku fana ni vamakwezru va dzana dzra ku sungula a Makedoniya, vamakwezru lavo va yentxa ku tlula leswi swi yimeliwiki kwavu. Va titsrona swa kukazri va tlhela va tikazrata ‘ku tlula ntamu wavu’ akuva va pfuna vamakwezru lava va nga ka swikazratu swa timali. (2Ko 8:3) Handle ka ku ganaganeka, swikombiso leswo swa lizrandzru dzra ku dumbeka swi mu nyonxisa ngopfu Yehovha!—Dondzra Ba-Heberu 13:16.

XANA HI NGA DZRI KOMBISA HI NDLELA YINI LIZRANDZRU DZRA KU DUMBEKA NAMUNHLA?

15-16. I yini lexi kombisaka leswaku Rute a nga mu godolelanga n’wingi wake?

15 Leswi yentxekeliki Rute na Nawomi swi hi dondzrisa mintxhumu ya lisima. A hi voneni yin’we ya kone.

16 Phikhelela. Hi ku swi zrandzra, Rute a tinyikelile akuva a famba ni n’wingi wake a Yuda. A ku sunguleni Nawomi a yalile. Kambe Rute a nga godolanga ku mu pfuna. Dzri ve dzrini bindzru dzra kone? ‘Loko Nawomi a vona leswaku a tiyisi mbilu yakwe ku mu landzra, a tsrhika ku khanela naye’ hi mhaka leyi.—Rt 1:15-18.

17. I yini lexi taka hi pfuna leswaku hi nga godoli ku pfuna vamakwezru?

17 Leswi hi swi dondzraka: Ku pfuna vamakwezru lava heliki ntamu swi djula ku lehisa mbilu. Kambe leswo swi nge ti hi yentxa hi tsrhika ku va pfuna. Swi nga yentxeka makwezru wa kukazri wa xisati a vilela mpfunu. * Nambi loko a ku sunguleni a nga pfumeli mpfunu wezru, a lizrandzru dzra ku dumbeka dzri ta hi susumetela kuva hi tama hi va kusuhi na yene. (Ga 6:2) Hi yimela leswaku khambi dzrimbeni a twisisa leswaku minkama hinkwayu hi kusuhi na yene akuva hi mu pfuna.

18. I yini leswi swi nga ha vaka swi khunguvanyise Rute?

18 U nga hatle u khunguvayeka. Loko Nawomi na Rute va tlhasa a Betlehema, Nawomi a kumane ni lava a va li va vhizinyu vake. A va byeli leswi: ‘Ndzri fambe ndzri ni ndzralo, Yehovha a ndzri buyisa ndzri nge na ntxhumu.’ (Rt 1:21) Yanakanya ndlela leyi Rute a titwiki ha yone loko a yingele mazritu lawa! Rute a yentxe hinkwaswu leswi a nga swi kotaka akuva a pfuna Nawomi. A dzrile naye, a mu txhavelela, nakone a fambe naye masiku manyingi. Nambi Leswi Rute a tikazratiki, Nawomi a te: ‘Yehovha a ndzri buyisa ndzri nge na ntxhumu.’ A mazritu lawa Nawomi a ma hlayiki a ma yentxa ingiki a nga wu nyiki lisima mpfunu lowu Rute a mu nyikiki wone. Phela Rute a a li tlhelweni ka Nawomi loko Nawomi a hlaya mazritu lawa. Xana wa yi yanakanya ndlela leyi mazritu lawa ma mu vavisiki ha yone Rute loko a ma yingela? Nambi tanu, Rute a tame a namazrela Nawomi.

19. I yini lexi taka hi pfuna ku tama hi va kusuhi ni mhunu lweyi a heliki ntamu?

19 Leswi hi swi dondzraka: Swi nga yentxeka makwezru wa xisati lweyi a heliki ntamu a hlaya ntxhumu lowu nga hi khunguvayisaka, nambi loko hi yentxe hinkwaswu leswi hi nga swi kotaka akuva hi mu pfuna. Kambe a hi fanelanga hi khunguvanyeka. Hi fanela ku tama hi va kusuhi ni makwezru lweyo, hi tlhela hi kombela Yehovha kuva a hi pfuna ku kuma ndlela leyinene ya ku mu txhavelela.—Pr 17:17.

Xana vakulu va nga xi yetisela hi ndlela yini xikombiso xa Bowasi? (Vona mayava 20-21)

20. I yini lexi pfuniki Rute kuva a tama a pfuna Nawomi?

20 Kutxa vambeni: Rute a a kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka ka Nawomi, kambe na yene a a vilela ku tiyisiwa. Xileswo, Yehovha a susumetele Bowasi akuva a mu tiyisa hi lani a a vilela ha kone. Bowasi a byele Rute a ku: ‘Yehovha a a ku tlhelisele leswi u swi yentxiki! A hakelo ledzri hetisekiki a dzri nyikiwe wene hi Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wa Israyele, lweyi u tiki ta tumbela a timpapeni takwe!’ Mazritu lawa ma tiyisanaka ma khumbe mbilu ya Rute. A byeli Bowasi a ku: ‘Hosi yanga . . . u ndzri zrulisile, u vulavule mbilwini ya nandzra waku.’ (Rt 2:12, 13) Bowasi a tiyise Rute nakone leswo swi pfune Rute akuva a tama a pfuna Nawomi.

21. Hi lani hi swi voniki ha kone ka Ezaya 32:1, 2, i yini leswi vakulu lava nga ni lizrandzru va swi yentxaka?

21 Leswi hi swi dondzraka: Lava kombisaka lizrandzru dzra ku dumbeka ka vambeni na vone va vilela ku tiyisiwa. Hi lani hi swi voniki ha kone, Bowasi a tiyisekise Rute leswaku wunene lebyi a a byi kombisa a byi voneka ka vambeni. Hi ndlela leyi fanaka namunhla, vakulu va xiyisisa va tlhela va tlangela mpfunu lowu vamakwezru va xinuna ni va xisati va wu nyikelaka ka vambeni. Vamakwezru va fanela ku kulungeliwa. Mazritu lamanene ya ku va tlangela ma va nyika ntamu wa ku ya mahlweni va pfuna vambeni.—Dondzra Ezaya 32:1, 2.

XANA LAVA NGA NI LIZRANDZRU DZRA KU DUMBEKA VA PFUNEKA HI NDLELA YINI?

22-23. He kwini ku txintxa loko Nawomi a ku yentxiki nakone ha yini? (Ps 136:23, 26)

22 Hi ku famba ka nkama, Bowasi a nyike Rute na Nawomi swakuda swinyingi. (Rt 2:14-18) Xana Nawomi a yentxe yini? A te: ‘A a tovokisiwi hi Yehovha lweyi a nga tsrhikangakiki wunene byakwe ku lava hanyaka ni lava fiki.’ (Rt 2:20a) Nawomi a txintxe mapimisela yake! A ku sunguleni a te: ‘Yehovha a ndzri zrambelile.’ ‘Kambe swoswi a hlaye na a nyonxile a ku: ‘Yehovha . . . a nga tsrhikanga wunene byakwe.’ I yini leswi yentxiki Nawomi a txintxa mapimisela yake?

23 Hi wugamu, Nawomi a kote ku vona ndlela leyi Yehovha a a mu pfuna hi yone. Yehovha a tizrise Rute akuva a nyika Nawomi mpfunu lowu a a wu vilela akuva a tlhelela a Yuda. (Rt 1:16) Nawomi a tlhele a kota ku vona a mpfunu wa Yehovha loko Bowasi, mun’we wa ‘vatizruli’ vake, a nyike yene na Rute hinkwaswu leswi a va swi vilela. * (Rt 2:19, 20b) Swi nga yentxeka Nawomi a pimise leswi: ‘Swoswi na swi vona leswaku Yehovha a nga ni tsrhikanga nakone minkama hinkwayu a kusuhi na mine!’ (Dondza Amapsalma 136:23, 26.) Swi nga yentxeka Nawomi a nyonxe swinene hi ku va Rute na Bowasi va kalaka va nga mu tsrukulanga! Handle ka ku ganaganeka, ku txintxa koloko ku yentxe leswaku hinkwavu va vazrazru va va ni ku nyonxa lokukulu.

24. Ha yini hi djula ku tama hi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka ka vamakwezru?

24 I yini leswi a buku dzra Rute dzri hi dondzrisaka swone mayelanu ni lizrandzru dzra ku dumbeka? Lizrandzru dzra ku dumbeka dzri hi pfuna kuva hi nga va tsrukuli vamakwezru lava kumanaka ni swikazratu. Dzri tlhela dzri hi susumetela ku titsrona swa kukazri akuva hi va pfuna. Lweyi a kombisaka lizrandzru dzra ku dumbeka na yene a vilela ku tiyisiwa hi vakulu. Hi nyonxa ngopfu loko hi vona vamakwezru va xinuna ni va xisati na va tlhela va kuma nyonxa ni ntamu wa tizrela Yehovha. (Min 20:35) Kambe he xini xivangelo lexikulu lexi yentxaka hi tama hi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka? Hi leswi hi djula ku yetisela ni ku nyonxisa Yehovha, lweyi a ‘taliki lizrezre’ kumbe lizrandzru dzra ku dumbeka.—Eks 34:6; Ps 33:22.

LISIMU 130 A Hi Dzrivalelaneni

^ par. 5 Yehovha a djula leswaku hi kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka ka vamakwezru hinkwavu a bandleni. Hi nga twisisa ku yampswa leswaku i yini lizrandzru dzra ku dumbeka hi ku dondzra hi malandzra ya Xikwembu Nkulukumba ya nkameni lowu khalutiki lawa ma kombisiki tsrhamela ledzro. Ka xidondzro lexi, hi ta dondzra hi xikombiso xa Rute, Nawomi na Bowasi.

^ par. 1 Swiga leswi liki “lizrezre”, “timpswalu” ni “wunene” leswi nga ka tindzrimana ta nhlokomhaka leyi, swi tlhamuxela “lizrandzru dzra ku dumbeka”.

^ par. 8 Akuva u twisisa ku yampswa leswi hi taka swi vona ka xidondzro lexi, hi ku kutxa kuva u dondzra tindzrima 1 ni 2 ta buku dzra Rute.

^ par. 17 Swanga hi leswi hi bulaka hi xikombiso xa Nawomi, hi ta bula ngopfu hi ndlela leyi hi nga pfunaka ha yone vamakwezru va xisati lava heliki ntamu. Kambe hi nga tizrisa leswi hi swi dondzraka ka nhlokomhaka leyi akuva hi pfuna vamakwezru va xinuna.

^ par. 23 Akuva u tiva leswi yengetelekiki mayelanu ni leswi Bowasi a swi yentxiki swanga mutizruli, yana ka xiyenge lexi liki “Tekelela Ripfumelo Ra Vona—Wansati Lonene Ngopfu” ka Xihondzo xo Rindza xa 1 ka Otubru wa 2012, tluka 20.