1. He wani matovoko lawa hi nga na wone hi ku va xiyenge xa nhlengeletanu ya Yehovha?

 SWI nyonxisa ngopfu ku hamba xiyenge xa nhlengeletanu ya Yehovha ka masiku lawa ya wugamu lama kazrataka. Xiyimu xa misava leyi xi ya xi bindzra, kambe Yehovha a hi nyike vamakwezru kuva va hi pfuna. (Amaps. 133:1) A tlhela a hi nyika ndangu lowu sizrelelekiki ni lowu tiyiki. (Efe. 5:33–6:1) Nakone a hi nyika wutlhazri lebyi hi byi vilelaka akuva hi lwisana ni ku hlatiyela nakone hi va lava nyonxiki.

2. Hi fanela ku yentxa yini nakone ha yini?

² Hi fanela ku tikazrata ngopfu akuva hi tizrela Yehovha hi ku dumbeka. Ha yini? Hikusa hi nga ha khunguvanyeka hi leswi van’wana va swi hlayaka kumbe ku swi yentxa. Nakone swi nga hi kazratela ku lwisana ni ku kala ku hetiseka kwezru, ngopfungopfu loko u tsrhamela ku yentxa xihoxo xolexi xa xin’we. Ka xidondzro lexi hi ta vona mintxhumu yizrazru leyi hi fanelaka ku yi tiyiselela nkama lowu hi tizrelaka Yehovha 1) loko vamakwezru va hi khunguvanyisa, 2) loko hi hela ntamu hi kola ka leswi nkatezru a yentxiki xihoxo, ni 3) loko hi hela ntamu hi kola ka swihoxo swezru. Ka xidondzro lexi, hi ta kambisisa leswaku hi nga yentxa yini ka swiyimu leswi. Hi ta tlhela hi kambisisa leswaku hi nga dondzra yini ka xikombiso xa malandzra ya ku dumbeka ya le Bibeleni.

TIYISELA LOKO MAKWEZRU A KU KHUNGUVANYISA

3. He xini xikazratu lexi hinkwezru hi fanelaka ku lavisana na xone?

³ Xikazratu. Vamakwezru van’wana va ni wumhunu lebyi nga hi khunguvanyisaka. Swi nga yentxeka va hi khoma hi ndlela ya ku biha kumbe ku yentxa ntxhumu lowu nga hi khunguvanyisaka. Vakulu na vone va phazama. Leswo swi yentxa van’wana va  ganaganeka leswaku nakunene leyi i nhlengeletanu ya Xikwembu Nkulukumba. A matsrhan’wini ya ku tama va tizrela Xikwembu Nkulukumba ‘hi mbilu yi li yin’we’ va nga ha tsrhika ku vulavula ni vamakwezru lava va va khunguvanyisiki, va va va tsrhika ku ya mintlhanganwini. (Tsef. 3:9) Xana i wutlhazri ku yentxa leswo? Hi ta vona leswaku hi nga dondzra yini ka xikombiso xa mhunu wa kukazri wa le Bibeleni lweyi a khalutiki hi ka xiyimu lexi fanaka.

4. He swini swikazratu leswi mupostola Pawulo a kumaniki na swone?

⁴ Xikombiso xa le Bibeleni. Mupostola Pawulo a a swi tiva leswaku vamakwavu i vhanu va ku kala ku hetiseka. Hi xikombiso, van’we ka vamakwezru va bandla dzra le Yerusalema a va nga kholwi leswaku yene i mudondzrisiwa. (Mint. 9:26) Ntsrhakunyana ka leswo, van’we va vulavule ku biha hi Pawulo akuva vamakwezru van’wana va nga ha mu dumbi. (2 Kor. 10:10) Pawulo a vone nkulu wa kukazri na a teka xiboho lexi nga liki xinene, lexi a xi ta khumba van’wana. (Gal. 2:11, 12) Nakone Marka munghanu lwenkulu wa Pawulo a mu khunguvanyisile. (Mint. 15:37, 38) Pawulo a a ta va a pfumelele swiyimu leswi swa vamakwezru swi mu khunguvanyisa, kambe a nga swi yentxanga leswo, yene a tame a vona leswinene ka vamakwezru ni ku tama a tizrela Yehovha hi ku dumbeka. Xana i yini lexi pfuniki Pawulo kuva a tiyisela ka xiyimu lexi?

5. I yini lexi pfuniki Pawulo kuva a nga va heleli mbilu vamakwavu? (Vakolosa 3:13, 14) (Tlhela u vona ni mufoto.)

⁵ Pawulo a a zrandzra vamakwavu. Lizrandzru ledzri Pawulo a a li na dzrone hi vamakwavu dzri mu pfune kuva a nga lavisisi swihoxo kambe a lavisisa matsrhamela lamanene. A lizrandzru dzri tlhele dzri pfuna Pawulo kuva a yentxa leswi a swi tsraliki ka buku dzra Vakolosa 3:13, 14. (Dondzra.) Vona ndlela leyi Pawulo a swi yentxiki ha yone loko a dzrivalela Marka. Nambileswi Marka a tsrhikiki Pawulo ka liyendzro dzrake dzra ku sungula dzra wuzrumiwa, Pawulo a nga mu bekelanga xiviti. Hi ku famba ka nkama, loko Pawulo a tsralele papela bandla dzra le Kolosa akuva a va tiyisa, a kulungele Marka hi leswi a a mu “tiyisa ngopfu swinene”. (Kol. 4:10, 11) Nakone loko a pfaleliwile a Roma, Pawulo a kombele Marka hi ku kongoma leswaku a ya mu pfuna. (2 Tim. 4:11) Swi le livaleni leswaku Pawulo a nga va helelanga mbilu vamakwavu. Xana hi dondzra yini ka xikombiso xa Pawulo?

6-7. Hi nga tama hi kombisa lizrandzru ka vamakwezru nambiloko va hi hoxela hi ndlela yini? (1 Yohane 4:7)

⁶ Leswi hi nga swi dondzraka. Yehovha a djula leswaku hi tama hi kombisa lizrandzru ka vamakwezru. (Dondzra 1 Yohane 4:7.) Loko makwezru a txhuka a hi yentxela ntxhumu wa ku  biha, hi nga tiyiseka leswaku a nga hi yentxeli ha vomu. Nakone a yentxa hinkwaswu leswi a nga swi kotaka akuva a yentxa mintxhumu hi ndlela ya Yehovha. (Amapr. 12:18) Yehovha awa ma zrandzra malandzra yake ya ku dumbeka nambileswi ma yentxaka swihoxo, a ha tama a va munghanu wezru nakone a nga beketeli xiviti. (Amaps. 103:9) Hi nyonxa ngopfu hi leswi Yehovha a hi dzrivalelaka, xileswo na hine hi fanela ku dzrivalela van’wana.—Efe. 4:32–5:1.

⁷ Leswi hi hanyaka a masikwini ya wugamu, i swa lisima ngopfu ku va kusuhi ni vamakwezru. Swi nga yentxeka hi xanisiwa ngopfu kumbe hi pfaleliwa hi kola ka lipfumelo dzrezru. Loko leswo swi yentxeka hi ta wu vilela ngopfu mpfunu wa vamakwezru. (Amapr. 17:17) Vona leswi humeleliki Josep, a mun’we wa vakulu va le Espanha. Yene kun’we ni vamakwezru van’wana va pfaleliwe hi kola ka wukalatlhelo. Josep a li: “A djele a swi nabyalile kuva hi kwatisana hikusa a hi tsrhama xikan’we hinkwezru, a swi djula hi seketelana hi tlhela hi dzrivalelana hi ku ntsrhunxeka hinkwezru. Leswo swi hi pfune ku tama hi tsrhama na hi ni wumun’we hi tlhela hi sizrelelana. A hi tsrandzreliwe hi swibotxwa swimbeni leswi a swi nga li Timboni. Khambi dzrimbeni ni vaviseke voko lakakuva swi djule ni bekela gondoro, xileswo a ni nga koti ku tiyentxela ntxhumu ha wuswanga. Kambe mun’we ka vamakwezru a a ni hlampswela mpahla yanga ni ku ni yentxela swin’wana leswi a ni nga swi koti ku tiyentxela ha wuswanga. Va ni kombise lizrandzru dzra ntiyiso hi nkama lowu nakunene a ni swi vilela.” Kutani i swa lisima ku lulamisa timhaka leti hi nga na tone ni vamakwezru na ka ha li swoswi!

TIYISELA LOKO NKATAKU A YENTXA XIHOXO

8. Hi swini swikazratu leswi vatekani va lavisanaka na swone?

⁸ Xikazratu. Mitxhatu hinkwayu yi ni swikazratu. A Bibele dzri swi beka livaleni leswaku lava txhatiki “va ta va ni swikazratu wuton’wini”. (1 Kor. 7:28) Ha yini? Hikusa mutxhatu wu vumbiwa hi vhanu vabidzri lava kalaka va nga hetisekanga, va ni matsrhamela lama hambaniki, a va zrandzri mintxhumu leyi fanaka nakone va ni mavonela lama hambaniki. Swi nga yentxeka va kulele ka mimbangu leyi hambaniki ni hi ndlela leyi hambaniki, xileswo nuna kumbe nsati a ta gungula ntxhumu ka nkatake lowu a a nga wu tivi nkama na va nga si txhata. Ntxhumu ha wun’we wu nga ha vanga xikazratu. A vatekani van’wana a matsrhan’wini ya kuva va lulamisa timhaka ha wubidzri byavu, va lwela ku tiva lweyi a nga ni xihoxo kumbe nandzru nambileswi ha vabidzri va nga ni nandzru hi ndlela ya kukazri. Van’wana va vona swi yampswa ku teka xiboho xa ku hambana kumbe ku dlaya wukati. Kambe, xana lexo i xiboho lexinene? b A hi voneni xikombiso xa le Bibeleni xa mhunu lweyi a a lavisana ni mutxhatu lowu a wu kazrata.

9. He xini xikazratu lexi Abigayili a viki na xone?

⁹ Xikombiso xa le Bibeleni. Abigayili a a txhate na Nabali nakone Bibele dzri hlaya leswaku yene a a li wanuna wa ku nonon’hwa nakone a nga ni mona. (1 Sam. 25:3) Swi nga yentxeka swi mu kazratelile Abigayili ku hanya ni wanuna wa ku tsrhamisa xileswo. Abigayili a a ta va a djuletele tindlela ta ku hambana na yene, mukhandlu lowu wu humelelile loko Davhida lweyi a a ta va hosi ya Israyele, a djule ku dlaya Nabali lweyi a mu zruketeliki. (1 Sam. 25:9-13) Abigayili a a ta va a tsrhutsrumile a tsrhika Davhida a dlaya Nabali. Kambe, a matsrhan’wini ya leswo a sivele Davhida ku dlaya Nabali.  (1 Sam. 25:23-27) I yini lexi mu susumeteliki ku yentxa leswo?

10. I yini lexi xi nga ha vaka xe pfune Abigayili ku tiyiselela swikazratu leswi a viki na swone a mutxhatwini wake?

¹⁰ Leswi Abigayili a a mu zrandzra Yehovha, a a dzri hlonipha lulamiselo dzra mutxhatu hi lani Yehovha a dzri hloniphaka ha kone. Swi nga yentxeka Abigayili a a swi tiva leswi Yehovha a swi byeliki Adamu na Evha loko a vumba mutxhatu wa ku sungula. (Gen. 2:24) Yene a a swi tiva leswaku ka Yehovha a mutxhatu wu xwengile, xileswo a a djula ku nyonxisa Yehovha. Swi nga yentxeka ku ve leswo swi mu susumeteliki ku yentxa hinkwaswu akuva a huluxa nuna wake ku patsra ni lava a a tsrhama na vone. Hi ku kahlula a ye sivela kuva Davhida a nga dlayi Nabali, nakone a a tiyimisele ku kombela lidzrivalelo hi xihoxo xa ku a a nga xi yentxanga. Nakunene Yehovha a a mu zrandzra wansati lweyi a a ni xixixi ni ku tiyimisela. I yini leswi vavanuna ni vavasati va nga swi dondzraka ka xikombiso xa Abigayili?

11. a) I yini leswi Yehovha a swi yimeliki ka vatekani? (Vaefesa 5:33) b) U dondzra yini ka leswi Carmen a swi yentxiki akuva a huluxa mutxhatu wake? (Tlhela u vona ni mufoto.)

¹¹ Leswi hi nga swi dondzraka. Yehovha a djula leswaku nuna ni nsati va tsrhama xikan’we nambiloko va ni swikazratu a wukatini byavu. Yehovha a nyonxa ngopfu loko vatekani va tikazratela ku lulamisa swikazratu leswi va nga ha vaka na swone ni ku tlhela va kombana lizrandzru ni xihlonipho a wukatini byavu. (Dondzra Vaefesa 5:33.) Vona xikombiso xa Carmen. Ntsrhaku ka 6 wa malembe na a txhatile, Carmen a sungule ku dondzra Bibele ni Timboni ta Yehovha a va a babatisiwa. Kambe swi djule kuva a tiyisela. Ku dzringana 50 wa malembe swi djule leswaku a tikazrata akuva a kombisa lizrandzru ni xihlonipho a wukatini byake. Loko a dzrungula a li: “Nuna wanga a nga xi nyonxelanga xiboho lexi ni xi tekiki xa kuva Mboni. A a mu kweleta ngopfu Yehovha nakone a a tsrhamela ku ni zruketela ni ku ni byela leswaku a ta ni tsrhika. Hi ku famba ka nkama ni zame ku twisisa ndlela leyi nuna wanga a a titwa ha yone ni ku vulavula na yene hi ndlela leyinene. Ku tiva leswaku a wukati byi xwengile a mahlweni ka Yehovha, swi ni nyike ntamu wa ku tiyisela swikazratu. A ni samanga ni zama ku hambana ni nuna wanga hikusa a ni mu zrandzra Yehovha.”  c Loko u kumana ni swikzratu a wukatini byaku u nga tiyiseka leswaku Yehovha a ta ku pfuna kuva u tiyisela.

TIYISELA NAMBILOKO U YENTXA SWIHOXO

12. He xini xikazratu lexi hi nga ha vaka na xone loko hi yentxe xihoxo?

¹² Xikazratu. Minkama yin’wana hi nga ha hela ntamu loko hi yentxe xidoho lexikulu. Bibele dzri hlaya leswaku swidoho swezru swi nga  hi yentxa hi titwa ‘na hi tsrhoveki mbilu ni [ku hi siya ni] mbilu leyi tisoliki’. (Amaps. 51:17 BX) Makwezru Robert a tikazrati ngopfu leswaku a faneleka ku tizra swanga nandzra wa wutizreli. Kambe a game a yentxa xihoxo lexikulu lexi mu yentxiki a swi xiya leswaku a khunguvanyise Yehovha. Yene a li: “Loko ni xiye leswi ni swi yentxiki, a lipfalu dzranga a dzri tsrhamela ku ni kazrata. Leswo a swi ni kazrata ngopfu lakakuva ni titwa na ni nga li wa ntxhumu. A ni dzrila na ni khongota ka Yehovha, kambe a ni tibyela leswaku Yehovha a nge he ni yingiseti. Ha yini a a ta ni yingiseta na ni mu khunguvanyisile?” Loko hi yentxa xidoho lexikulu hi nga ha hela ntamu hi va hi yanakanya leswaku Yehovha a hi tsrhikile. (Amaps. 38:4) Loko u titwa hi ndlela leyo, yanakananya hi nandzra mun’we wa le Bibeleni lweyi a tiyiseliki nambiloko a yentxe xihoxo.

13. He swini swihoxo leswi Petro a swi yentxiki nakone he xini lexikulu ka hinkwaswu?

¹³ Xikombiso xa le Bibeleni. Ka wusiku bya wugamu na Yesu a nga si fa, mupostola Petro a hambe swihoxo swa ku landzrelelana leswi mu yentxiki a hamba xihoxo lexikulu. Ku sungula, Petro a a tidumba nakone a a tibyela leswaku a dumbeke ngopfu ni leswaku a a ta tama a va na Yesu nambiloko vapostola van’wana va mu tsrhika. (Mar. 14:27-29) Na va le jaradi dzra Getsemani, Petro a hluleke makhambi manyingi ku tama a zrindzra. (Mar. 14:32, 37-41) Ntsrhaku ka leswo, loko ku te xitsrhungu xi ta khoma Yesu, Petro a pandile a mu siya. (Mar. 14:50) Hi wugamu, Petro a yale Yesu kazrazru ni ku hlambanya leswaku a nga mu tivi. (Mar. 14:66-71) Xana Petro a titwise kuyini ntsrhaku ka loko a xiye swihoxo hinkwaswu leswi a swi yentxiki? A vaviseke ngopfu hi xiviti nakone swi nga yentxeka a tsrhoveke mbilu ni ku titwa nandzru hi kola ka swihoxo leswi. (Mar. 14:72) Yanakanya ndlela leyi Petro a titwiki ha yone loko a vona mughanu wake Yesu na a dlayiwa. Swi nga yentxeka nakunene a titwe na a nga pfuni ntxhumu!

14. I yini lexi pfuniki Petro ku tiyisela ni ku tama a tizrela Yehovha? (Vona mufoto ka .)

¹⁴ I swinyingi leswi pfuniki Petro ku tama a tiyisela na a tizrela Yehovha. A nga titsravuxanga a tsrhama wuswake kambe matsrhan’wini ya leswo a djuletele mpfunu ka vamakwezru va moya nakone vone va mu seketelile. (Luk. 24:33) Handle ka leswo, loko Yesu a pfuxiwile a humelele ka Petro nakone handle ka ku ganaganeka a mu tiyisile. (Luk. 24:34; 1 Kor. 15:5) Yesu a nga mu holovelanga Petro, handle ka leswo, a mu tiyisile hi ku mu byela leswaku a a ta kuma wutiyanguleli lebyi yengetelekiki. (Yoh. 21:15-17) Petro a a swi tiva leswaku a yentxe xihoxo lexikulu, kambe a tikazrate ngopfu kuva a tama a yentxa leswi nga swinene. Ha yini? Hikusa  Petro a a swi tiva leswaku n’winyi wake Yesu, a a nga mu helelanga mbilu, a a ha tama a mu zrandzra. Nakone valandzreli van’wana va Yesu va tame va mu seketela Petro. Hi nga dondzra yini ka xikombiso xa Petro?

15. Yehovha a djula hi tiyiseka ha yini? (Amapsalma 86:5; Varoma 8:38, 39) (Vona ni mufoto.)

¹⁵ Leswi hi nga swi dondzraka. Yehovha a djula hi tiyiseka leswaku awa hi zrandzra nakone awa hi dzrivalela. (Dondzra Amapsalma 86:5; Varoma 8:38, 39.) I ntiyiso leswaku loko hi yentxa swihoxo hi titwa nandzru, a swi bihanga ku titwa hi ndlela leyo nakone swa hi pfuna. Kambe a hi fanelanga ku titwa hi nga ha faneleki ku zrandzriwa ni ku dzrivaleliwa hi Yehovha, a matsrha’wini ya leswo, hi fanela ku tekela ku kombela mpfunu. Robert lweyi hi khaneliki ha yene ku sunguleni, a tlhamuxele leswaku ha yini swi li swinene ku tekela ku kombela mpfunu. A li: “Ni yentxe xihoxo hikusa a ni titwa na ni tiyile leswaku ni nga swi kota ku hlula ndzringo lowo. Loko ni ye djuletela mpfunu ka vakulu ni swi xiyile leswaku Yehovha awa ni zrandzra nakone a a tizrisa vone akuva a ni komba leswo. Vakulu a va ni helelanga mbilu nakone va ni pfune ku vona leswaku Yehovha a ha ni zrandzra nakone a nga ni tsrhikanga.” Na hine hi nga tiyiseka leswaku Yehovha a hi zrandzra ngopfu nakone awa hi dzrivalela loko hi tisola a swidohweni swezru, loko hi djuletela mpfunu ni loko hi nga ha tlheli hi phindha swihoxo swo swa swin’we. (1 Yoh. 1:8, 9) Loko hi tiyiseka leswaku Yehovha awa hi zrandzra nakone awa hi dzrivalela, a hi nge ti tsrhika ku mu tizrela nambiloko hi yentxa swihoxo.

16. Ha yini u tiyimisele ku tama u tiyisela nkama lowu u tizrelaka Yehovha?

¹⁶ Yehovha a yi nyika lisima minzamu leyi hi yi yentxaka ka masiku lawa ya wugamu akuva hi mu tizrela. Hi nga tama hi tizrela Yehovha hi ku dumbeka nambiloko hi yentxa swihoxo kumbe van’wana va hi hoxela. Hi nga tama hi zrandzra vamakwezru nambiloko va hi khunguvanyisa. Hi nga ha tlhela hi kombisa lizrandzru ledzrikulu ka Xikwembu Nkulukumba ni ku hlonipha lulamiselo dzra mutxhatu, hi kuva hi lulamisa swikazratu hinkwaswu leswi nga ha vaka kone a wukatini byezru. Loko hi yentxe xihoxo lexikulu hi nga djuletela mpfunu wa Yehovha, hi yamukela lizrandzru dzrake ni ku dzrivaleliwa ha yene ni kuva hi tama hi mu tizrela. Loko hi yentxa leswo, hi ta yamukela matovoko lamanyingi loko ‘hi nga godoli ku yentxa leswinene’.—Gal. 6:9.