Skip to content

Skip to table of contents

NHLOKOMHAKA YA XIDONDZRO 45

Ndlela Leyi Yehovha A Hi Pfunaka Ha Yone Ku Hetisisa Wutizreli Byezru

Ndlela Leyi Yehovha A Hi Pfunaka Ha Yone Ku Hetisisa Wutizreli Byezru

‘Va ta swi tiva leswaku a muprofeta a vi kone a makazri kwavu.’—EZK 2:5.

LISIMU 67 “Zrezra Zritu”

NKATSRAKANYU WA LESWI TAKA DONDZRIWA a

1. I yini leswi hi nga swi yimelaka nakone hi nga tiyiseka ha yini?

 HA SWI tiva leswaku hi nga ha kanetiwa loko hi li ku zrezreni nakone swi nga ha yentxeka a nkameni lowu taka a nkaneto lowo wu ta ya wu kula. (Dn 11:44; 2Tm 3:12; Mpf 16:21) Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha a ta hi pfuna hi leswi hi swi vilelaka. Ha yini? Hikusa minkama hinkwayu Yehovha a pfuna malandzra yake ku hetisisa swiyavelo swa wone, swi nge na mhaka leswaku swi kazrata ku ya tlhasa kwini. Hi ta vona xikombiso xa leswo, hi ku kambisisa leswi yentxekeliki muprofeta Ezekiyele loko a zrezrela Vayuda lava a va li wukazraweni a Babilona.

2. I vhanu va muxaka muni lava Ezekiyele a a fanela kuva zrezrela nakone hi ta vona yini ka xidondzro lexi? (Ezekiel 2:3-6)

2 I vhanu va muxaka muni lava Ezekiyele a a fanela kuva zrezrela? Yehovha a hlaye leswaku vhanu lavo a va li va ‘mona, va timbilu ta ku nonon’hwa’ ni vapfukeli. A swi fana ni loko Ezekiyele a tsrandzreliwi hi mitwa ni swizavanana. A swi hlamalisi leswi Yehovha a mu byeliki hi ku phindhaphindha a ku: ‘U nga va txhave!’ (Dondzra Ezekiel 2:3-6.) Ezekiyele e kota ku hetisisa xiyavelo xake hikusa 1) i Yehovha lweyi a mu zrumiki, 2) moya wa ku xwenga wu mu nyike ntamu lowu a a wu vilela nakone 3) Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba dzri tiyise lipfumelo dzrake. Xana mintxhumu leyizrazru yi mu pfunise kuyini Ezekiyele? Xana yi nga hi pfunisa kuyini namunhla?

YEHOVHA A ZRUME EZEKIYELE

3. He wani mazritu lawa ma nga ha vaka ma tiyise Ezekiyele, nakone Yehovha a swi kombise hi ndlela yini leswaku a ta va kusuhi na yene?

3 Yehovha a byele Ezekiyele a ku: ‘Ndzri ku zruma.’ (Ezk 2:3, 4) Mazritu lawa ma fanele ma mu tiyise ngopfu Ezekiyele. Ha yini? Swi nga yentxeka a dzrimuki leswaku Yehovha a hlaye mazritu lawa ma fanaka loko a zrumela Ezaya na Moxe swanga vaprofeta. (Eks 3:10; Eza 6:8) Ezekiyele a a yi tiva ha hombe ndlela leyi Yehovha a va pfuniki ha yone vaprofeta lavayani vabidzri ku hlula swikazratu. Xileswo, loko Yehovha a byele Ezekiyele hi khambi dzra wubidzri a ku, ‘ndzri ku zruma’, a a tiyiseka leswaku Yehovha a ta mu pfuna. Handle ka leswo, ka buku dzra Ezekiyele, makhambi manyingi hi kuma mazritu lawa: ‘A zritu dzra Yehovha dzra ku ta ku mine.’ (Ezk 3:16) Nakone xiga lexi liki: ‘A zritu dzra Yehovha dzra ku ta ku mine’ xi phindhiwe makhambi manyingi. (Ezk 6:1) Handle ka ku ganaganeka, Ezekiyele a tiyiseka leswaku a a zrumiwa hi Yehovha. Handle ka leswo, Ezekiyele a a li n’wana wa muprista nakone swi nga yentxeka hi makhambi manyingi a twi papayi wake a tlhamuxela leswaku Yehovha a tiyisekisi leswaku a ta va kusuhi ni vaprofeta vake. Xikombiso xa leswo hi leswi Yehovha a swi byeliki Ezaya, Yakobe na Yeremiya a ku: ‘Ndzri na wene.’—Gn 26:24; 28:15; Yr 1:8.

4. He wani mazritu lawa ma nga ha vaka ma nyike ntamu Ezekiyele?

4 Xana va-Israyele va yangulise kuyini ka dzrungula ledzri Ezekiyele a a dzri zrezra? Yehovha a te: ‘Kambe a va yindlu ya Israyele va ta yala ku ku yingiseta, hikusa a va pfumeli ku yingiseta mine.’ (Ezk 3:7) Loko va yala ku yingiseta Ezekiyele, a swi fana ni loko va yala Yehovha. Nambileswi vhanu va kalaka va nga mu yingisetanga Ezekiyele, a swi nga hlayi swone leswaku a a nga wu yentxi ha hombe ntizro wake swanga muprofeta. Yehovha a tlhele a tiyisekisa Ezekiyele leswaku loko wuyavanyisi lebyi a a byi zrezra byi sungula ku hetiseka, va-Israyele a va ta swi tiva leswaku ‘a muprofeta a ve kone makazri kwavu.’ (Ezk 2:5; 33:33) Handle ka ku ganaganeka, mazritu lawayani ya Yehovha ma nyiki Ezekiyele ntamu lowu a a wu vilela akuva a hetisisa wutizreli byake.

NAMUNHLA YEHOVHA AWA HI ZRUMA

Ku fana na Ezekiyele, nambiloko hi kanetiwa a ku zrezreni, ha swi tiva leswaku Yehovha a le kusuhi na hine (Vona mayava 5-6)

5. Hi ku ya hi Ezaya 44:8, i yini lexi hi nyikaka xixixi?

5 Ku fana na Ezekiyele, na hine hi ni xixixi xa ku zrezra swanga hi leswi Yehovha a hi zrumiki. Yehovha a hi nyiki ndjombo yikulu ya kuva “timboni” take. (Eza 43:10) Nakone ledzri i tovoko dzrikulu kwezru! Hi lani Yehovha a mu byeliki ha kone Ezekiyele a ku: ‘N’wi nga txhaveni,’ Yehovha a hi byela a ku: ‘N’wi nga zruzrumeleni.’ Ha yini hi nga fanelanga ku txhava vakaneti vezru? Ku fana na Ezekiyele, na hine hi zrumiwe hi Yehovha nakone a na hine.—Dondzra Ezaya 44:8.

6. a) He wani mazritu lawa Yehovha a hi tiyisekisaka ha wone leswaku awa hi pfuna? b) I yini lexi hi tiyisaka ni ku hi txhavelela?

6 Yehovha a dumbisa leswaku a ta hi pfuna. Hi xikombiso, na Yehovha a nga si na hlaya swaku: ‘Hi n’wine timboni tanga’, a te: ‘Loko u tsremakanya matini, ndzri tava na wene, kumbe milambu, mi nga ka mi nga ku tikisi. Ni loko u famba ndzrilweni, u nga ka u nga pswhi, ni langavi dzri nga ka dzri nga ku hisi.’ (Eza 43:2) Minkama yinyingi loko hi li ku zrezreni, hi kumana ni swikazratu swinyingi leswi swi fanaka ni nambu kumbe leswi fanaka ni ndzrilo. Nambitanu, hi mpfunu wa Yehovha hi tama hi zrezra. (Eza 41:13) Ku fana ni le minkameni ya Ezekiyele, vhanu namunhla va yala dzrungula ledzri hi dzri zrezraka. Kambe ha swi tiva leswaku ndlela leyi vhanu va yangulaka ha yone a yi kombisi swone leswaku ku ni ntxhumu wa kukazri lowu hi kalaka hi nga wu yentxi ha hombe. Lexi xi hi tiyisaka xi tlhela xi hi txhavelela i ku tiva leswaku Yehovha a nyonxa ngopfu loko hi tama hi zrezra dzrungula dzrake hi ku dumbeka. Mupostola Pawulo a te: ‘A mun’wana ni mun’wana a ta yamukela hakelo ledzri nga dzrakwe hi mintizro yakwe.’ (1Ko 3:8; 4:1, 2) Makwezru wa xisati lweyi a nga ni malembe manyingi na a tizra swanga phayona a te: ‘Lexi xi ni nyonxisaka i ku tiva leswaku Yehovha a hakela ku tikazrata kwezru.’

MOYA WA KU XWENGA WU TIYISE EZEKIYELE

Ezekiyele a vona xivono xa movha wa Yehovha wa le matilweni, nakone xivono lexo xi mu tiyisekisa leswaku Yehovha a ta mu pfuna ku hetisisa wutizreli byake (Vona yava 7)

7. Xana Ezekiyele a a titwisa kuyini loko a yanakanyisisa hi xivono lexi a xi voniki? (Vona xifaniso xi nga ka kapa.)

7 Ezekiyele a kote ku vona ntamu wa moya wa ku xwenga. A ve ni xivono lexi mu pfuniki ku twisisa leswaku a moya wa ku xwenga a wu nyika ntamu tintsrumi, nakone a wu fambisa movha wa Yehovha wa le tilweni. (Ezk 1:20, 21) Xana Ezekiyele a yangulise kuyini? A tsrale leswi yentxekiki: ‘Ndzra ku ndzra swi vona, ndzra ku wa hi wuso byanga.’ Ezekiyele a hlamalisiwe ngopfu hi leswi a swi voniki lakakuva a kozramisa wuso byake hansi. (Ezk 1:28) Ntsrhaku ka leswo, minkama hinkwayu loko a dzrimuka xivono xa ku hlamalisa lexi a xi voniki, Ezekiyele a tiyisiwe ngopfu hi ku tiva leswaku hi ku pfuniwa hi moya wa ku xwenga wa Yehovha a a ta swi kota ku hetisisa wutizreli byake.

8-9. a) He wani mazritu lawa Yehovha a ma byeliki Ezekiyele? b) He wini mpfunu wumbeni lowu Yehovha a wu nyikiki Ezekiyele akuva a langutana ni swikazratu leswi a kumaniki na swone a wutizrelini byake?

8 Yehovha a byele Ezekiyele a ku: ‘N’wana wa mhunu, yima hi milenge yaku ndzri ta vulavula na wene.’ Mazritu lawa Yehovha a ma byeliki Ezekiyele ma mu nyiki ntamu kumbe ‘moya’ lowu a a wu vilela akuva a kota ku sekeleka a yima. Ezekiyele a tsrale leswi: ‘A moya wa ku nhingena ku mine,wa ku ndzri yimisa hi milenge yanga.’ (Ezk 2:1, 2) Ku sukela kolanu ni ka wutizreli byake hinkwabyu, Ezekiyele a tame a kongomisiwa hi ‘voko’ dzra Xikwembu Nkulukumba, kumbexana, hi moya wa ku xwenga wa Xikwembu Nkulukumba. (Ezk 3:22; 8:1; 33:22; 37:1; 40:1) Moya wa ku xwenga wa Xikwembu Nkulukumba wu tiyise Ezekiyele akuva a hetisisa xiyavelo lexi a a nyikiwi xone xa ku zrezrela lava ‘wuso bya ku nonon’hwa ni mbilu ya ku nonon’hwa’. (Ezk 3:7) Yehovha a byele Ezekiyele a ku: ‘Lavisa, ndzri nonon’hwise wuso byaku swanga hi wuso byavu, ni mombo waku swanga hi mimombo yavu. Ndzri nonon’hwise mombo waku swanga hi daiman ledzri tlulaka zribye. U nga va txhave u nga txhave wuso byavu, nambi leswi va nga va yindlu ya ku ndzri pfukela.’ (Ezk 3:8, 9) A swo fana ni loko Yehovha a byela Ezekiyele a ku: ‘U nga pfumelele ku tinonon’hwisa kwavu ku ku heta ntamu. Ni ta ku tiyisa.’

9 Ntsrhaku ka leswo, moya wa Xikwembu Nkulukumba wu tame wu va na Ezekiyele a ntizrweni wake hinkwawu wa ku zrezra. Ezekiyele a tsrale leswi: ‘A voko dzra Yehovha a fa dzri ndzri khoma hi ntamu.’ Swi teke vhiki akuva Ezekiyele a twisisa hi ku helela dzrungula ledzri a a fanela ku dzri zrezra ni ku vulavula hi ku kholwiseka. (Ezk 3:14, 15) Kutani Yehovha a mu zrume kuva a ya nkoveni lani a moya wa Yehovha a wu ta nghena kwake. (Ezk 3:23, 24) Ezekiyele kutani a a lulamile akuva a hetisisa wutizreli byake.

MOYA WA KU XWENGA WA HI PFUNA

Ku fana na Ezekiyele, i yini leswi taka hi pfuna ku hetisisa wutizreli byezru? (Vona yava 10)

10. He wini mpfunu lowu hi wu vilelaka akuva hi tama hi zrezra nakone ha yini?

10 He wini mpfunu lowu hi wu vilelaka akuva hi hetisisa ntizro wezru wa ku zrezra? Akuva hi kuma nhlamulo, a hi dzrimukeni leswi humeleliki Ezekiyele. Na a nga si na sungula ku zrezra, a moya wa ku xwenga wu mu nyike ntamu lowu a a wu vilela. Ku fana na Ezekiyele, na hine namunhla hi kota ku zrezra ntsena hi ku pfuniwa hi moya lowa ku xwenga. Ha yini hi hlaya leswo? Hikusa Sathana a lwa na hine nakone a djula ku hi tsrhikisa ku zrezra. (Mpf 12:17) Hi ku ya hi langutela dzra ximhunu, hi nga ha voneka ingiki a hi na wa ku hi sizrelela ka mazrengu ya Sathana. Kambe hi kola ka ntizro wa ku zrezra ha swi kota ku hlula Sathana! (Mpf 12:9-11) Hi ndlela yini? Loko hi hlengela a ntizrweni wa ku zrezra hi kombisa leswaku a hi mu txhavi Sathana. Minkama hinkwayu loko hi li ku zrezreni hi kombisa leswaku ha mu hlula. Kutani he byini wugamu lebyi hi nga byi tlhaselelaka hi ku tiva leswaku hi nga tama hi zrezra nambiloko hi kanetiwa. Swi le livaleni leswaku ha yamukeliwa ha Yehovha nakone a hi nyika moya wake wa ku xwenga.—Mt 5:10-12; 1Pe 4:14.

11. I yini leswi moya wa ku xwenga wu taka hi yentxela swone nakone hi nga yentxa yini akuva hi tama hi wu yamukela?

11 Hi ndlela ya kukazri Yehovha a yentxe leswaku a wuso ni mombo wa Ezekiyele swi tiyela ku fana ni zribye. Swi hi tiyisekisa leswaku yini leswo? Swi hi tiyisekisa leswaku a moya wa ku xwenga wu nga hi tiyisa akuva hi kota ku hlula xikazratu xin’wana ni xin’wana lexi hi nga ha kumanaka na xone a ku zrezreni. (2Ko 4:7-9) Kambe hi nga yentxa yini akuva hi tama hi yamukela moya wa ku xwenga wa Yehovha? Swi djula hi khongota minkama hinkwayu na hi ni ku dumba ka leswaku Yehovha a ta hi yingela ni ku hi nyika moya wa ku xwenga. Yesu a dondzrise vadondzrisiwa vake a ku: ‘Kombelani . . . djulani . . . gongondzrani.’ Swanga nhlamulo, Yehovha ‘a ta nyika moya lo wa ku xwenga ku lava kombelaka ku yene’.—Lk 11:9, 13; Min 1:14; 2:4.

A ZRITU DZRA XIKWEMBU NKULUKUMBA DZRI TIYISE LIPFUMELO DZRA EZEKIYELE

12. Hikuya hi Ezekiel 2:9–3:3, a dzri pfa kwini buku nakone a ku tsraliwe yini ka dzrone?

12 Moya wa Xikwembu Nkulukumba wu nyike Ezekiyele ntamu ni xixixi leswi a a swi vilela akuva a tama a zrezra. Kambe a ku vanga leswo ntsena. A Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba na dzrone dzri dzri tiyise ngopfu lipfumelo dzra Ezekiyele. Ka xivono xa kukazri, Ezekiyele a vone voko na dzri tamele buku ledzri songiwiki. (Dondzra Ezekiel 2:9–3:3.) A dzri pfa kwini buku ledzro ledzri songiwiki? A ku tsraliwe yini ka dzrone nakone dzri dzri tiyisise kuyini lipfumelo dzra Ezekiyele? Hi ku kongoma, a dzri pfa ka Yehovha. Swi nga yentxeka Yehovha a tizrise yin’we ka mune wa tintsrumi leti Ezekiyele a ti voniki, akuva yi mu nyiketa buku. (Ezk 1:8; 10:7, 20) Ka buku ledzro a ku tsraliwe mazritu ya Xikwembu Nkulukumba ku nga dzrungula dzra ku leha dzra wuyavanyisi ledzri Ezekiyele a a fanela ku dzri zrezrela Vayuda lava a va li wukazraweni. (Ezk 2:7) Dzrungula ledzro a dzri tsraliwe ka matlhelo ha mabidzri ya buku ledzro.

13. I yini leswi Yehovha a byeliki Ezekiyele akuva a swi yentxa hi buku nakone ha yini a dzri tsrokotsra?

13 Yehovha a byele muprofeta ‘kuva a tata mazrumbu yake hi papela ledzri songiwiki’. Ezekiyele a yingisetile kutani a da buku hinkwadzru. Xana xivono lexi xi tlhamuxela yini? Ezekiyele a a fanela ku dzri twisisa ha hombe dzrungula ledzri a a fanela ku dzri zrezra. A a fanela ku kholwiseka hi dzrungula ledzro akuva a kota ku vulavula hi ndlela leyi kholwisaka. Kutani ku yentxeki ntxhumu wa ku hlamalisa. Ezekiyele a gungule leswaku a buku a dzri ‘tsrokotsrela ku fana ni vulombe bya tinyoxi’. (Ezk 3:3) Ha yini? Ka Ezekiyele, ku yimela Yehovha a ku li tovoko dzrikulu ni ledzri nyonxisaka. (Ps 19:8-11) A a nyonxe ngopfu hi leswi Yehovha a mu hlawuliki akuva a tizra swanga muprofeta.

14. I yini lexi pfuniki Ezekiyele ku yamukela xiyavelo xake?

14 Ntsrhaku ka leswi, Yehovha a byeli Ezekiyele a ku: ‘A mazritu yanga hinkwawu lawa ndzri taka ma vulavula ku wene, ma yamukele mbilwini yaku, ma yingele hi tindleve taku.’ (Ezk 3:10) Hi mazritu lawo, Yehovha a a byela Ezekiyele leswaku a dzrimuka leswi tsraliwiki a bukwini ni ku yanakanyisisa ha swone. Leswo a swi ta tiyisa lipfumelo dzra Ezekiyele. Hi nkama wun’we ledzro a ku li dzrungula dzra ntamu ledzri a a fanela ku dzri zrezrela Vayuda. (Ezk 3:11) Leswi a a ni Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba a mbilwini ni le miyanakanywini, Ezekiyele a a lulamile akuva a yamukela ni ku hetisisa xiyavelo xake.—Dzringanisa na Amapsalma 19:14.

ZRITU DZRA XIKWEMBU NKULUKUMBA DZRI TIYISA LIPFULELO DZREZRU

15. Akuva hi kota ku tama hi zrezra hi fanela ku yamukela yini a mbilwini yezru?

15 Akuva hi tama hi zrezra, hi fanela ku tiyisa lipfumelo dzrezru hi ku tizrisa Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Ku fana na Ezekiyele, hi fanela ku landzra xitsratsriyo xa Yehovha mayelanu ni mazritu yake loko a ku ‘ma yamukele a mbilwini yaku’. Namunhla Yehovha a vulavula na hine hi ku tizrisa Bibele. Hi fanela ku yentxa yini akuva Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba dzri Tama dzri kutxetela mimpimiso, matitwela ni swiyentxo swezru?

16. I yini leswi hi fanelaka ku swi yentxa akuva hi dzri twisisa ha hombe Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba?

16 Loko hi da hi va hi txakunha ha hombe leswi hi swi daka, a mizri wezru wa tiya wu tlhela wu va ni lihanyu ledzrinene. Hi ndlela leyi fanaka, loko hi dondzra Bibele hi tlhela hi yanakanyisisa hi leswi hi swi dondzraka, a lipfumelo dzrezru dzri ta ya dzri tiya. Leyo i ndondzro leyi Yehovha a djulaka hi yi dzrimuka ka xivono xa buku ledzri songiwiki. Hi ndlela ya ku fanekisela, Yehovha a djula leswaku hi tata mazrumbu yezru hi Zritu dzrake. Leswo swi hlaya leswaku a djula hi dzri twisisa ha hombe Bibele. Hi nga yentxa leswo hi ku va hi khongota, hi dondzra hi tlhela hi yanakanyisisa. Ku sungula, hi khongota akuva hi lulamisela mbilu yezru ni kuva hi kota ku twisisa mapimisela ya Xikwembu Nkulukumba. Ntsrhaku ka leswo, hi dondzra xiyenge xa kukazri xa Bibele. Kutani loko hi dondzrile, hi yimanyana hi yanakanyisisa hi leswi ha ha ka ku swi dondzra. He wani mabindzru lama tisiwaka hi ku yentxa leswo? Loko hi ya hi yanakanyisisa hi leswi hi swi dondzraka, hi ta ya hi dzri twisisa ha hombe Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba nakone leswo swi ta tiyisa lipfumelo dzrezru.

17. Ha yini swi li swa lisima ku yanakanyisisa hi leswi hi swi dondzraka a Bibeleni?

17 Ha yini swi li swa lisima ku dondzra Bibele ni ku yanakanyisisa hi leswi hi swi dondzraka? Leswo swi ta hi nyika ntamu wa ku zrezra dzrungula dzra Mfumu swoswi ni ku va hi zrezra dzrungula dzra wuyavanyisi a nkameni lowu taka ledzri swi nga ha yentxekaka na hine hi hlengela a ku zrezreni ka dzrone. Handle ka leswo, loko hi yanakanyisisa hi matsrhamela ya ku hlamalisa ya Yehovha, a wuxaka byezru na yene byi ta ya byi tiya. Leswo swi ta hi yentxa hi kuma ntxhumu wa ku nyonxisa swinene ku nga ku zrula ka le ndzreni ni ku nyonxa ka ntiyiso.—Ps 119:103.

NTAMU WA KU TIYISELA

18. I yini leswi vhanu va ta ka sindzriseka ku swi pfumela nakone ha yini?

18 Ezekiyele a a li muprofeta kambe hine a hi vaprofeta. Nambitasu, hi tiyimisele ku tama hi zrezra dzrungula dzra Yehovha ledzri nga Bibeleni ku ya tlhasela lani a taka ku a ntizro lowu wu helile. Loko nkama wa wuyavanyisi wu tlhasa, vhanu a va nge ti hlaya leswaku a va byeliwanga nakone Xikwembu Nkulukumba a va dzrivalile. (Ezk 3:19; 18:23) A matsrhan’wini ya leswo, va ta sindzriseka ku pfumela leswaku a dzrungula ledzri a hi dzri zrezra a dzri pfa hi ka Xikwembu Nkulukumba.

19. I yini leswi taka hi nyika ntamu wa ku hetisisa wutizreli byezru?

19 I yini leswi taka hi nyika ntamu wa ku hetisisa wutizreli byezru? I mintxhumu yizrazru leyi tiyisiki Ezekiyele. Hi tama hi zrezra hikusa a tiyiseka leswaku hi zrumiwe ha Yehovha, ha tiyisiwa hi moya wa ku xwenga nakone ha tidisa hi zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Hi ku pfuniwa ha Yehovha, hi ni ntamu wa ku tama hi hetisisa wutizreli byezru ni ku tiyisela “ku ya tlhasa wugamu”.—Mt 24:13.

LISIMU 65 Phokophela!

a Ka xidondzro lexi, hi ta vona mintxhumu yizrazru leyi pfuniki muprofeta Ezekiyele ku hetisisa xiyavelo xake. Ku dzrimuka ndlela leyi Yehovha a nga pfuna muprofeta wake ha yone, swi ta ya swi hi pfuna ku vona leswaku na hine Yehovha a ta hi pfuna kuva hi hetisisa wutizreli byezru.