1. Hi nga swi kotisa kuyini ku tama ‘hi hiteka’? (2 Timoteo 4:5)

 KU DUMBEKA kwezru ka Yehovha ni nhlengeletanu yake ku nga ha dzringeka loko hi kumana ni swikazratu. Loko swi li tanu, hi ta yentxa yini? Hi fanela ku tama hi hiteka, hi khinyela ni ku tama ‘hi tiya a ku pfumeleni’. (Dondzra 2 Timoteo 4:5.) Hi to kota ku tama hi hiteka ntsena loko hi zrula miyanakanywini, hi nga vindlavindleki ni ku tikazratela ku vona mintxhumu hi ndlela leyi Yehovha a yi vonaka ha yone. Loko hi yentxa leswo, miyanakanyu yezru yi nge ti lawuliwa hi matitwela yezru.

2. Hi ta vona yini ka xidondzro lexi?

² Ka xidondzro lexi khalutiki, hi vone swikazratu swizrazru leswi buyaka he handle ka bandla. Ka xidondzro lexi, hi ta vona swikazratu swizrazru leswi nga ha buyaka he ndzreni ka bandla, ni ku vona ndlela leyi swi nga ha dzringaka ha yone ku dumbeka kwezru ka Yehovha: 1) loko hi pimisa leswaku makwezru a nga hi khomanga ha hombe, 2) loko hi layiwa ni 3) loko swi hi bindzrela ku fambisana ni ku txintxa loku nga ha vaka kone a ndzreni ka nhlengeletanu. Loko hi kumana ni xin’we xa swikazratu leswi, hi nga yentxa yini akuva hi tama hi hiteka ni ku dumbeka ka Yehovha ni nhlengeletanu yake?

3. Ku nga yentxeka yini loko hi twa ingiki makwezru a hi khome hi ndlela ya ku biha?

³ Xana u ke u khunguvanyisiwa hi leswi makwezru wa kukazri kumbe nkulu wa bandla a swi yentxiki kumbe ku swi hlaya? Swi nga yentxeka a a nga kunguhatanga ku ku khunguvanyisa. (Ro 3:23; Yk 3:2) Nambitanu, u khunguvanyekile hi leswi yentxekiki nakone swi nga yentxeka swi ku tsrone ni wuzrongo.  Swi nga yentxeka u tivutise leswi: ‘Loko makwezru a ni yentxela leswi, xana leyi ha kunene i nhlengeletanu ya Xikwembu Nkulukumba?’ Phela leswo hi leswi Sathana a djulaka hi swi pimisa. (2Ko 2:11) Kambe ku pimisa hi ndlela leyi ku nga yentxa hi yima ku tizrela Yehovha, nambi hi ku tsrhika nhlengeletanu yake. Kutani, loko hi pimisa leswaku vamakwezru va hi khome hi ndlela ya ku biha, hi nga yentxa yini akuva hi tama hi hiteka ni kuva hi nga vi na mimpimiso ya ku biha?

4. Xana Yosefa a swi kotise kuyini ku tama a zrula nambi loko va mu khome hi ndlela ya ku biha, nakone hi nga dondzra yini ka xikombiso xake? (Genesis 50:19-21)

⁴ U nga beketeli xiviti. A nkama na a ha li mumpshwa, Yosefa a xavisiwe hi vamakwavu, nakone van’we ka vone va djuli nambi hi ku mu dlaya. (Gn 37:4, 18-22) Hi wugamu, va mu xavisile swanga xikazrawa. Ku yentxeke yini ntsrhaku ka leswo? Ku dzringana 13 wa malembe, Yosefa a kumane ni mindzringo ya ku hambanahambana. Swi nga yentxeka Yosefa a a tava a yanakanye leswi: ‘Xana Yehovha awa ni zrandzra? Ha yini a ni tsrukulile, ngopfu swoswi ni djulaka mpfuno wake?’ Kambe Yosefa a nga vanga na mahlundzru. A matsrhan’wini ya leswo, a tikhomile a va a zrula. Loko a ve ni mukhandlu wa ku tidzrihisela ka vamakwavu, Yosefa a nga swi yentxanga leswo. Kambe a va kombise lizrandzru a va a va dzrivalela. (Gn 45:4, 5) Yosefa a kote ku yentxa leswo hikusa a a pimisa ha hombe. A matsrhan’wini ya ku pimisa hi swikazratu swake, a a pimisa ngopfu hi ku yentxa ku zrandzra ka Yehovha. (Dondzra Genesis 50:19-21.) Hi dondzra yini ka mhaka leyi? Loko makwezru a ku khome hi ndlela ya ku biha u nga nyike nandzru Yehovha u va u pimisa leswaku a ku tsrhikile. A matsrhan’wini ya leswo, yanakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a ku pfunaka ha yone akuva u tiyiselela xiyimu lexo. Nakone loko va ku khome hi ndlela ya ku biha, va dzrivalele u va u dzrimuka leswaku a lizrandzru dzri funeketa swihono swinyingi.—1Pe 4:8.

5. Xana Miqueas a swi kotise kuyini ku tsrhama a hitekile nambiloko a khunguvanyisiwile?

⁵ Vona leswi humeleliki nkulu mun’we lwa vitaniwaka Miqueas, lweyi a tsrhamaka América do Sul. b Vamakwezru va kukazri lava nga ni wutiyanguleli a nhlengeletanwini, va yentxe ntxhumu wa kukazri lowu mu khunguvanyisiki. A te: “A ni ngi ngi sama ni titwa na ni khunguvanyekile hi ndlela leyi a wuton’wini byanga. A ni hlatiyela ngopfu, ni nga yetleli a wusikwini, ni va ni dzrila hi kuva ni nga xi tivi ni xa ku xi yentxa.” Nambitanu, Miqueas a swi kotile kuva a tama a hiteka a va a tikhoma. A swi kotise kuyini leswo? A a khongota ka Yehovha nkama ni nkama, a kombela kuva moya wake wa ku xwenga wu mu pfuna ku tiyiselela swiyimu leswo. A tlhele a hamba wusetxhi ka mabuku yezru. Hi dondzra yini ka mhaka leyi? Loko makwezru wa kukazri a hlaye kumbe ku yentxa ntxhumu wa kukazri lowu ku khunguvanyisiki, zrula u va u lawula matitwela ya ku biha lama nga ha txhukaka ma ku tela. Swi nga yentxeka na makwezru a kumane ni xa kukazri lexi mu yentxiki a ku yangula hi ndlela leyo na u nga swi tivi. Khongota ka Yehovha, u mu kombela kuva a ku pfuna ku vona mintxhumu hi ndlela leyi makwezru lweyi a ku khunguvanyisiki a yi vonaka ha yone. Loko hi yentxa leswo, swi ta hi nabyalela ku dzrivalela, nakone hi nge ti pimisa leswaku makwezru a hi khunguvanyise ha vomu. (Pr 19:11) Dzrimuka leswi, Yehovha awa swi tiva leswi swi hi humelelaka. A ta hi nyika ntamu lowu hi wu vilelaka akuva hi tiyiselela swiyimu leswo.—2Mk 16:9; Ekl 5:8.

6. Ha yini swi li swa lisima ku vona xilayu xa Yehovha na ku li xikombiso xa lizrandzru dzrake? (Ba-Heberu 12:5, 6, 11)

⁶ Loko hi layiwa, hi nga ha khunguvanyeka. Loko hi ya hi matitwela yezru, hi nga ha pimisa leswaku ku layiwa koloko a hi kunene, a ku nga  hi faneli nakone va swi bindzrisile. Loko hi yentxa leswo, hi va na hi dzrivala ntxhumu wa lisima ngopfu wa leswaku loko Yehovha a hi laya a kombisa leswaku awa hi zrandzra. (Dondzra Ba-Heberu 12:5, 6, 11.) Loko hi pfumelela leswaku matitwela yezru lama bihiki ma hi lawula, hi va na hi pfula mukhandlu wa leswaku Sathana a hi hlasela. A djula leswaku hi nga yamukeli xilayu, nakone handle ka leswo a djula leswaku hi tsrhika ku tizrela Yehovha kun’we ni nhlengeletanu yake. Loko u nyikiwe xilayu, u nga tama u hiteka hi ndlela yini?

7. a) Hi ku ya hi xifaniso, xana Yehovha a mu tizrisise kuyini Petro ntsrhaku ka loko a yamukele xilayu? b) U nga dondzra yini ka xikombiso xa Petro?

⁷ Yamukela xilayu u va u hamba ku txintxa loku vilelekaka. Ku tlula khambi dzrin’we, Yesu a kawuke Petro mahlweni ka vapostola van’wana. (Mr 8:33; Lk 22:31-34) Swi nga yentxeka Petro a khomiwe hi tingana, kambe a tame a dumbeka ka Yesu. A yamukele xilayu a va a dondzra ka swihoxo swake. Xileswo Yehovha a hakele ku dumbeka ka Petro a va a mu nyika swiyavelo swa lisima a bandleni. (Yh 21:15-17; Min 10:24-33; 1Pe 1:1) Hi dondzra yini ka xikombiso xa Petro? Loko hi nga vi na mhaka ni ku daniseka, kambe hi yamukela ku layiwa hi va hi hamba ku txintxa loku vilelekaka, hine kun’we ni vamakwezru hi ta pfuneka. Loko hi yentxa leswo hi ta va va lisima ka Yehovha kun’we ni le ka vamakwezru.

8-9. Ntsrhaku ka loko Bernardo a layiwile, a titwise kuyini a ku sunguleni, kambe i yini lexi mu pfuniki ku txintxa mapimisela yake?

⁸ Vona leswi humeleliki makwezru Bernardo wa Moçambique. A luzekeliwi hi ndjombo ya ku tizra swanga nkulu. Xana Bernardo a titwise kuyini a ku sunguleni? A te: “Ni khunguvanyekile hikusa a ni nga pfumeleIani ni xilayu lexi ni nyikiwiki xone.” A a kazrateka hi leswaku vamakwezru a bandleni va ta mu vonisa kuyini. A li: “Swi teke nkama akuva ni va ni vonela ledzrinene mayelanu ni xilayu lexi ni xi kumiki ni va ni tlhela ni dumba Yehovha kun’we ni nhlengeletanu yake.” I yini lexi pfuniki Bernardo kuva a txintxa vonela dzrake?

⁹ Bernardo a txintxe ndlela leyi a a pimisa ha yone. Ali: “A nkama na na ha li nkulu, a ni tizrisa Ba-Heberu 12:7 akuva ni pfuna vambeni kuva va va ni vonela dzrinene mayelanu ni xilayu lexi pfaka ka Yehovha. Kutani ni pimise leswi: ‘Hi mani lweyi a fanelaka ku tizrisa ndzrimana leyi?’ I malandzra hinkwawu ya Yehovha ku patsra na mine.” Ntsrhaku ka leswo, Bernardo a hambe ku txintxa kumbeni akuva a tlhela a dumba Yehovha kun’we ni nhlengeletanu yake. A sungulise  ku dondzra Bibele a va a yanakanyisisa ha dzrone. Bernardo a a ha kazrateka hi leswaku vamakwezru a bandleni va ta mu vonisa kuyini, kambe a a ya navu nsin’wini kun’we ne mintlhanganwini. Hi ku famba ka nkama, Bernardo a tlhele a va nkulu wa bandla. Loko a li leswaku u layiwile ku fana na Bernardo, dzringisa ku va ni vonela ledzrinene matsrhan’wini ya ku pimisa hi leswi van’wana va nga ha ku vonisaka xiswone. Yamukela xilayu u va u hamba ku txintxa loku ku vilelekaka. c (Pr 8:33; 22:4) Loko u yentxa leswo, u nga tiyiseka leswaku Yehovha a ta ku hakela hi kuva u dumbeka kwake ni le ka nhlengeletanu yake.

10. I ku txintxa kwini loku ku nga ha vaka ku dzringe ku dumbeka ka vavanuna va kukazri a Israyele?

¹⁰ Ku txintxa loku ku nga ha vaka kone a nhlengeletanwini ya Yehovha ku nga ha khumba ku dumbeka kwezru. Loko hi nga tivoneli, hi nga ha txhuka hi tsravukana na Yehovha. Hi xikombiso, yanakanya hi ndlela leyi va-Israyele va kukazri va khumbekiki ha yone hi ku txintxa loku ku viki kone. Na ku nge si na va ni nawu wa Moxe, a tinhloko ta mindangu a ti hamba mintizro leyi hi ku famba ka nkama yi nga gama yi hambiwa hi vaprista ntsena. A va yaka ma-aletari va va va hisela Yehovha magandzrelo ya swihazri akuva ku dzrivaleliwa mindangu yavu. (Gn 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Yb 1:5) Kambe loko nawu wu sungule ku tizra, a tinhloko ta mindangu swi sindzrise kuva ti yima ku yentxa mintizro leyo. Yehovha a yaveli vaprista va lixaka dzra Aroni ntizro wa ku hisa magandzrelo. Ntsrhaku ka ku txintxa loku, loko nhloko ya ndangu a yo dzringisa ku hamba mintizro ya wuprista na yi nga li ya lixaka dzra Aroni, a yi ta dlayiwa. d (Lv 17:3-6, 8, 9) Xana kuve ku txintxa loku, loku ku nga ha vaka ku yentxi Kora, Datani, Abiramu ni 250 wa vakulu va pfukela wulawuli bya Moxe na Aroni? (Tin 16:1-3) A hi tiyiseki. Lexi hi xi tivaka hi leswaku Kora ni vavanuna van’wana a va tamanga va dumbeka ka Yehovha. Kutani loko ku txintxa ka kukazri ku dzringa lipfumelo dzraku, u nga yentxa yini?

11. Hi dondzra yini ka xikombiso xa Vakohati?

¹¹ Seketela ku txintxa kun’wana ni kun’wana a ndzreni ka nhlengeletanu. A nkama lowu na va ha li huleni, a Vakohati a va nyikiwe ntizro wa ku hlawuleka. Nkama ni nkama loko va-Israyele va zruzra, a Vakohati a va fanela ku zrwala areka dzra xipfumelelanu a mahlweni ka xitsrhungu. (Tin 3:29, 31; 10:33; Yš 3:2-4) A va ni xiyavelo xa ku nyonxisa! Nambitanu, loko va tlhase Tikweni dzra Xidumbiso, a mintxhumu yi txintxile. A areka dzra xipfumelelanu a dzri nga ha vileli ku zruzrisiwa nkama ni nkama. Xileswo a nkameni wa hosi Salomoni Vakohati van’wana va bekiwe ku tizra swanga vayimbeleli, van’we va bekiwe ku tizra swanga vazrindzri va tinyangwa, kasi van’wana va bekiwe ku tizra swanga valaviseli va swakuda. (1Mk 6:31-33; 26:1, 24) A ku na lexi kombisaka leswaku Vakohati a va khala kumbe va kombela ku yengeseleliwa mintizro hi leswi khale a va zrwala areka dzra xipfumelelanu. Hi dondzra yini ka mhaka leyi? Loko ku txhuka ku va ni ku txintxa ka kukazri a ndzreni ka nhlengeletanu ya Yehovha, hi fanela ku ku seketela hi mbilu yezru hinkwayu nambiloko leswo swi khumba swiyavelo swezru. I swa lisima kuva hi nyonxa hi xiyavelo xin’wana ni xin’wana lexi hi nga ha vaka na xone. Dzrimuka leswaku a lisima ledzri u nga na dzrone mahlweni ka Yehovha a dzri yi hi xiyavelo lexi u nga na xone. Ka Yehovha, a  ku yingiseta kwaku hi kone ku nga ka lisima ngopfu.—1Sa 15:22.

12. Xana Zaina a titwise kuyini loko a yime ku tizra Betele a yaveliwa ku ya tizra nsin’wini?

¹² Vona xikombiso xa makwezru Zaina, lweyi a viki ni ku txintxa ka kukazri ka xiyavelo xake lexi a a xi zrandzra ngopfu. Ntsrhaku ka 23 wa malembe na a tizra Betele, a yaveliwe ku ya tizra nsin’wini. A li: “Ni khumbeke ngopfu hi ku txintxa ka xiyavelo xanga. A ni titwa na ni nga pfuni ntxhumu ni va ni tivutisa leswi: ‘Ni phazame kwini?’” Lexi vavisaka hi leswaku vamakwezru vambeni bandleni a va ku: “Loko a wu yentxa mintxhumu hi ndlela leyinene, inhaka u nga humanga Betele.” Minkama yin’wana Zaina a a titwa na a hele ntamu lakakuva a dzrila wusikwini. A li: “A ku na ntxhumu ni xin’we lexi a xi ni yentxa ni nga yi dumbi nhlengeletanu ya Yehovha kumbe ni ganaganeka leswaku Yehovha awa ni zrandzra.” Xana Zaina a swi kotise kuyini ku tama a hiteka?

13. I yini lexi pfuniki Zaina ku va a hlula matitwela yake ya ku biha?

¹³ Zaina a swi kotile ku hlula mimpimiso yake ya ku biha. Hi ndlela yini? A dondzre tinhlokomhaka tinyingi ka mabuku yezru leti a ti vulavula hi vamakwezru lava va viki ni xikazratu xa ku fana ni xake. Nhloko mhaka leyi mu pfuniki ngopfu hi leyi a yi li ka Xihondzo xo Rindza xa 1 ka Fevhereru wa 2001 leyi a yi ku, “U Nga Swi Kota Ku Langutana Ni Ku Hela Matimba”. A nhloko mhaka leyi yi tlhamuxela ndlela leyi mutsrali wa Bibele Marka a lwisaniki ha yone ni xikazratu lexi fanaka ni xake loko a kumane ni ku txintxa ka xiyavelo. Zaina a li: “Xikombiso xa Marka xi ve swanga muzri lowu ni pfuniki ku lwisana ni ku hela ntamu loku a ni ku twa.” Xin’wana lexi pfuniki Zaina ku ve ku va a nga titsravuxi ni vanghanu. A nga tisolanga nakone a nga titwanga nandzru. A swi twisisile leswaku a moya wa ku xwenga wu kongomisa nhlengeletanu ya Yehovha ni leswaku a vamakwezru lava zrangelaka va zron’weka ha yene. Nakone a swi twisisile leswaku a xa lisima a nhlengeletanwini ya Yehovha hi leswaku a ntizro wu fanela ku yentxeka hi lani swi faneliki ha kone.

14. He kwini ku txintxa loku Vlado a a fanela ku titwananisa na kone, nakone I yini lexi mu pfuniki?

¹⁴ Vlado, nkulu wa bandla lwa nga ni 73 wa malembe wa Eslovania a ve ni xikazratu xa ku twisisa leswaku ha yini bandla dzravu dzri ye patsrana ni bandla dzrimbeni nakone a Yindlu yavu ya Wugandzreli yi fanela ku pfaliwa. A li: “Ku mine a swi nga twali leswaku ha yini Yindlu ya Wugandzreli ya ku xonga ya ku fana ni leyi a yi fanela ku pfaliwa. Lexi ni vavisiki hi leswaku a Yindlu  yezru ya Wugandzreli a ha ha ku yi lungisa. Mine ni carpinteiro nakone mintxhumu yin’wana lahaya hi mine ni nga hamba. Nakone ku patsriwa ka mabandla lamabidzri ku ve ku txintxa lokukulu, ngopfu ka vamakwezru lava kuliki hi ntanga.” I yini lexi pfuniki Vlado? A li: “Loko minkama hinkwayu hi titwananisa ni ku txintxa loku nga kone ndzreni na nhlengeletanu ya Yehovha, swi tisa matovoko. Ku hlaya ntiyiso, ku txintxanyana kutsrongo loku yentxekaka swoswi ku hi lulamisela ku txintxa lokukulu loku taka va kone a nkameni lowu taka.” Xana u ve ni ku txintxa ka kukazri ka xiyavelo kumbe a bandla dzraku dzri ye patsrana ni dzrimbeni? Swi nga yentxeka swi nga ku nabyaleli ku va ka xiyimu lexo. Kambe ha tiyiseka ka leswaku Yehovha awa ma twisisa matitwela yaku. Loko u seketela ku txintxa kun’wana ni kun’wana loku nga ha vaka kone ni ku tama u dumbeka ka Yehovha kun’we ni nhlengeletanu yake, tiyiseka leswaku u ta va ni matovoko manyingi.—Ps 18:25.

15. Hi nga swi kotisa kuyini ku tama hi hiteka nambiloko hi kumana ni swikazratu leswi taka hi le ndzreni ka bandla?

¹⁵ A nkama lowu hi yaka hi tsrhindzrekela wugan’wini bya xiyimu xa misava leyi, hi ta kumana ni swikazratu swinyingi leswi taka he ndzreni ka bandla. Swikazratu leswo swi nga ha dzringa ku dumbeka kwezru ka Yehovha. Xileswo, hi fanela ku hiteka. Loko u same u khunguvanyisiwa hi makwezru wa kukazri a bandleni, u nga mu bekeli xiviti. Loko u same u yamukela xilayu xa kukazri, u nga swi voni swanga xihinga kumbe xikazratu, yamukela xilayu lexo u va u hamba ku txintxa loku vilelekaka. Loko ku va ni ku txintxa ka kukazri a ndzreni ka nhlengeletanu ya Yehovha loku ku ku khumbaka hi ku kongoma, yamukela ku txintxa koloko u va u landzra nkongomiso.

16. U nga swi kotisa kuyini ku tama u dumba Yehovha kun’we ni nhlengeletanu yake?

¹⁶ U nga tama u dumba Yehovha kun’we ni nhlengeletanu yake nambiloko ku dumbeka kwaku ku dzringiwa. Kambe akuva u yentxa leswo swi djula u hiteka, leswi liki, u zrula, u pimisa ha hombe ni ku vona mintxhumu hi ndlela leyi Yehovha a yi vonaka ha yone. Lexi taka ku pfuna i ku dondzra hi swikombiso swa malandzra ya khale ya le Bibeleni, lama swi kotiki ku langusana ni swikazratu leswi fanaka ni swaku, u va u yanakanyisisa ha swone. Khongota ka Yehovha u kombela mpfunu nakone u nga titsravuxi ni vamakwezru va le bandleni. Xileswo nambi ku ngo yentxeka yini na yini, Sathana a nga ti swi kota ku ku hambanisa na Yehovha kun’we ni nhlengeletanu yake.—Yk 4:7.