Skip to content

Skip to table of contents

1924—100 Wa Malembe Lama Khalutiki

1924—100 Wa Malembe Lama Khalutiki

A BOLETIM a dzra Janeru wa 1924 dzri te: “I nkama lowunene a ku sunguleni ka lembe kuva mukriste mun’wana ni mun’wana lwa babatisiwiki . . . a yentxa xa kukazri akuva a ta kota ku yentxa leswi yengetelekiki a ntizrweni wa Yehovha.” Ndzreni ka lembe dzroledzro loko nkama wu ya wu famba, Swidondzri swa Bibele swi tizrise xitsratsriyo lexo hikuva swi va ni xixixi ni ku tizrisa tindlela letimpshwa ta ku zrezra.

VA HAMBE XITITXHI XA RADIYU

Ku tlula lembe, vamakwezru a Betele va tizre swi phela na va hamba xititxhi xa radiyu xa WBBR, a Xihlaleni xa le doropeni dzra Nova Iorque. Ntsrhaku ka loko va basise q’eke, va sungule ku yaka yindlu ya yikulu va va va yi yava, mbangu wun’we a ku tsrhama vatizri kasi lowumbeni a va beka switizro swa kone. Loko va hete ku yaka, va sungule ku tlhanganisela switizro leswi a swi vileleka akuva ku haxiwa madzrungula ka radiyu. Kambe va ve ni swikazratu swinyingi.

Vamakwezru swi va kazratele ngopfu ku bekela antena ya xititxhi. A antena leyi a yi ni 91 wa mametru hi ku leha a yi fanela ku hayekiwa makazri ka timhandzri tibidzri leti a ti ni 61 wa mametru hi ku leha. Ka ku sungula a swi kotekanga. Kambe hi wugamu va swi kotile hi mpfunu wa Yehovha. Calvin Prosser, lwa viki kone ka ntizro lowu a hlaya leswi: “Loko a he swi kota ka ku sungula, a hi ta tibyela hi va hi ku: ‘Ma swi vona leswi hi swi yentxiki!’” Ku hambana ni leswo, vamakwezru va yise lidzrumu ka Yehovha hi leswi a va pfuniki, kambe a va ha ni swikazratu swin’wana.

Na ku bekiwa tin’we ta timhandzri ta antena ta WBBR

Ku haxa madzrungula ka radiyu a ku li yentxela ledzrimpshwa nakone a swi nga nabyalanga ku xava switizro leswi a swi vileleka. Kambe vamakwezru va kume switizro leswi a swi tizrisiwa hi mhunu mumbeni. A matsrhan’wini ya ku xava mikrofoni lowumpshwa, vamakwezru va tizrise lowu a wu li ka telefone dzra khale. Ka wusiku bya kukazri hi Fevhereru, vamakwezru va teke xiboho xa ku kambeta leswaku switizro hinkwaswu a swi tizra ha hombe kumbe im-him. A va vilela nongonoko akuva va wu haxa, xileswo va vone swi yampswa ku yimbelela tinsimu ta Mfumu. Makwezru Ernest Lowe, a tlhamuxela leswi humeleliki hi siku ledzro. A dzrimuka leswaku na vamakwezru va li ku yimbelelni, va foneliwe hi Muyavanyise Rutherford, b lweyi a a yingiseta wuyimbeleli ka radiyu dzrake na a li Brooklyn, a ku li mpfhuka wa kolomu ka 25 wa makilometru ni lomu a va li kone.

Makwezru Rutherford a te: “Timani pongwe ledzro. Ingiki i swipixi hi nkama wa whelana!” Leswo swi va khomise tingana, kutani hi ku kahlula va yima ku haxa nongonoko. Kambe a va swi tiva leswaku a radiyu dzra tizra nakone a va tiyimisele ku sungula ku haxa minongonoko.

Hi 24 Ka Fevhereru wa 1924, ka nongonoko wa ku sungula lowu haxiwiki hi nawu, makwezru Rutherford a hlaye leswaku a xititxhi lexiyani xa radiyu a xi ta tizriseliwa ku hamba “ntizro lowu Kriste lweyi a nga Hosi a va siyeliki wone kuva va wu yentxa”. A tlhele a hlaya leswaku a xitixthi lexiyani “a xi ta pfuna vhanu ku twisisa Bibele ni ku va pfuna ku vona lisima dzra nkama lowu hi hanyaka ka wone”.

A Ximatsrini:Makwezru Rutherford na a li ka xitudiyu xa ku sungula

A xineneni: Switizro leswi a swi tizrisiwa ka xititxhi xa radiyu

Wuhaxi bya ku sungula byi fambe ha hombe. Xititxhi lexi xa WBBR, xi tizrisiwe kolomu ka 33 wa malembe akuva ku haxiwa minongonoko ya vhanu va Yehovha.

VA KANETE VAZRANGELI VA WUKHONGOTI HI XIXIXI

Hi Julhu wa 1924, Swidondzri swa Bibele swi ve ni kongresu, a Ohio a Columbus. Vamakwezru a va pfa hi ka mimbangu ya ku hambanahambana, nakone a wukaneli a byi nyikeliwa hi Xiharabi, Xingiza, Xifaransa, Xidjarmani, Xigriki, Xihungriya, Xitaliyanu, Xilituwaniya, Xipolonezi, Xirusiya, tin’we ta tindzrimi ta Xikandenarviya ni Xiukraniya. Vhanu a va ta kota ku yingiseta byin’we bya wukaneli byolebyo hi ku tizrisa xititxhi lexi xa radiyu, nakone vamakwezru va ye kombela kuva vajornalixta va le ka muganga luwani va tsrala swa kukazri mayelanu ni kongresu siku ni siku.

Kongresu ledzri viki kone hi 1924 a Ohio a Columbus

Hi wawumune, 24 ka Julhu, ku tlula 5.000 wa vamakwezru va ye ku zrezreni ka doropa ledzri a ku ta hambeliwa ka dzrone a kongresu. Va nyikele 30.000 wa mabuku ni ku tlhela va sungula 1.000 wa swidondzro swa Bibele. A Xihondzro Xa Ku Zrindzra xi hlaye leswaku a siku ledzro ku ve “xiyenge xa ku nyonxisa ka kongresu”.

Hi Wawuntlhanu, 25 ka Julhu, ka byin’we bya wukaneli byake, makwezru Rutherford hi xixixi a dondzre papela ledzri a dzri kaneta vazrangeli va wukhongoti. A hlaye leswaku vazrangeli va politika, vazrangeli va wukhongoti ni vazrangeli va mabindzru a va sivela vhanu kuva va “dondzra ntiyiso mayelanu ni Mfumu wa Xikwembu Nkulukumba lowu a a ta wu tizrisa kuva a tovokisa vhanu”. A tlhele a hlaya leswaku leswi vavanuna lava a va swi yentxa a swi bihile hikusa “a va seketela Liga das Nações nakone a va hlaya leswaku ‘leswi a va fumisa xiswone a ku li ku zrandzra ka Xikwembu Nkulukumba’”. Kutani, a swi djula xixixi kuva Swidondzri swa Bibele swi ya mahlweni swi zrezra dzrungula ledzri vhanwini.

Xihondzro Xa Ku Zrindzra xi hlaye leswi mayelanu ni kongresu ledzro: “Khandzra ledzritsrongo dzra Hosi ledzri tlhanganiki ka kongresu a Columbus, dzri tiyisiwe lipfumelo . . . , dzri lulamele ku lwisana ni tlhazri dzrin’wana ni dzrin’wana ledzri pfuzraka ledzri nala a nga ha dzri tizrisaka ku dzri hlasela.” Leo Claus lweyi a hlaleliki kongresu a li: “Ntsrhaku ka kongresu a hi lulamele ku ya zrezra dzrungula ledzri a mugangeni wezru.”

Kopiya dzra xipapelana lexi liki Acusados os Eclesiásticos

Hi Otubru, a Swidondzri swa Bibele swi sungule ku hangalasa makopiya manyingi ya xipapelana lexi liki Acusados os Eclesiásticos, lexi a xi ni dzrungula ledzri makwezru Rutherford a dzri dondzriki ledzri a dzri kaneta vazrangeli va wukhongoti. Ka xidoropana xa Cleveland a Oklahoma, Frank Johnson a hete ku nyikela swipapelana leswi a a li na swone na ka ha kiyela 20 wa maminutu akuva a ya kumana ni vamakwezru lomu a va bule ku ya kumana kone. Van’we ka vavanuna va doropa ledzro va hlundzruke ngopfu hi leswi makwezru Frank a a swi zrezra nakone a va mu djuletela. Xileswo, a a nge ti yima ka mbangu wun’we na a yimela vamakwezru van’wana. Kutani a vone swi yampswa kuva a ya tumbela ka gereja ledzri a dzri li kusuhi. Leswi a ku nge na mhunu ka gereja dzroledzro, a siye swipapelana leswi a a swi phakela ka Bibele dzra mufundisi wa gereja dzroledzro a tlhela a beka ni ka xitsrhamu xin’wana ni xin’wana kolomuyani. Leswo a swi yentxe hi ku kahlula. Leswi a a ha saleliwe hi nkama a tlulele ka gereja dzrin’wana a ya yentxa leswi fanaka.

Frank a game a tsrutsruma a ya ka mbangu lowu a va bule ku ya kumana ka wone ni vamakwezru vambeni. A tumbele ntsrhaku ka mabomba ya kombuxtivheli lawa a ma li kusuhi na a lavisa leswaku vavanuna lava a va mu djuletela va ta humelela kumbe im-him. Vavanuna volavo va khalute hi phambeni ka mabomba wolawo kambe a va mu vonanga. Ntsrhankunyana ka leswo, vamakwezru lava a va zrezra kolomuyani kusuhi va tile va ta teka makwezru Frank va famba na yene.

Mun’we wa makwezru a tlhamuxela leswi humeleliki: “Nkama lowu hi humaka ka doropa dzroledzro, hi khalute hi phambeni ka magereja mazrazru. Ka gereja dzrin’wana ni dzrin’wana a ku ni kolomu ka 50 wa vhanu a handle ka wone. Van’we a vo dondzra xipapelana kasi van’wana a vo komba mufundisi wavu xipapelana xolexo. Kutsrongo va hi hlaselile! Kambe hi nkhensa leswi Yehovha, Xikwembu Nkulukumba wezru a hi pfuniki kuva hi zrezra dzrungula ledzri dzra Mfumu ni ku hi sizrelela ka valala vezru.”

SWIDONDZRI SWA BIBELE SWI ZREZRE HI XIXIXI KA MATIKO MAMBENI

Józef Krett

Ka matiko mambeni, Swidondzri swa Bibele na swone a swi zrezra hi xixixi. Józef Krett a zrezrele van’we va vatizri va mugodini a n’walungu wa França, lava a va pfa hi Polônia. Handle ka leswo, vamakwezru a va zramba vahanyi va muganga wolowo akuva va ya hlalela wukaneli lebyi makwezru Józef Krett a a ta byi nyikela lebyi a byi ni nhlokomhaka leyi liki “Ku Nga Li Khale A Vafi Va Ta Pfuxiwa”. Kutani mun’we wa mufundhisi a byele vhanu va gereja dzrake leswaku a va nga fanelanga ku ya hlalela wukaneli byolebyo. Kambe ku yentxeke leswi hambaniki. Ku tlula 5.000 wa vhanu va ye hlalela wukaneli lebyo ku patsra ni mufundhisi lweyi a byeliki van’wana leswaku va nga yi. Makwezru Józef a zrambe mufundhisi lwiyani kuva a ya yimelela lipfumelo dzrake kambe a yalile. Ntsrhaku ka wukaneli, makwezru Józef a nyike vhanu mabuku hinkwawu lawa a a li na wone hikusa a va djula ku tiva leswi yengetelekiki mayelanu ni Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba.—Amo. 8:11.

Claude Brown

Claude Brown a ye África ka tiko ledzri vitaniwaka Gana akuva a ya zrezra madzrungula lamanene. Wukaneli lebyi a byi nyikeliki ni mabuku lawa a ma nyikeliki swi yentxe leswaku a ntiyiso wu hangalaka hi ku kahlula ka tiko ledzriyani. Van’we ka lava hlaleliki wukaneli bya makwezru Brown ku ve John Blankson. A a hamba kursu dzra farmasiya kutani hi ku kahlula a gungule leswaku a a kume ntiyiso. Yene a li: “A ntiyiso wu ni yentxe ni nyonxa ngopfu swinene nakone a ni tsrhamela ku vulavula ha wone a univhersidadi.”

John Blankson

John a dondzre leswaku Bibele a dzri dondzrisi leswaku Xikwembu Nkulukumba i swikwembu swizrazru ka xin’we. Siku dzrin’wana a ye a gereja dzra Anglicana akuva a ya vutisa mufundhisi hi mhaka leyi. Mufundhisi yelweyo a hlundzruke ngopfu a va a mu bongela a mu hlongola a ku: “A wu mukriste wene; u wa Diyavulosi. Huma u famba!”

John loko a tlhase kaya, a tsrhale papela a tsralela mufundhisi na a mu zramba akuva va ya bula hi mhaka leyi ya swikwembu swizrazru ka xin’we na va li ka mbangu wa mani na mani. Mufundhisi lweyo a hlamule hi ku zramba John akuva va ya kumana a xikritori xa Prisori lwa nga muzrangelii wa univhersidade ledzri a a dondzra ka dzrone. Prisori lwiyani a vutise John leswaku a ku li yene lwa tsraleliki mufundhisi a papela ledzriyani.

John a te: “Ina, hi mine”.

Kutani prisori lwiyani a byele John leswaku a a fanela ku tsrala papela a tsralela mufundhisi na a kombela ku dzrivaleliwa. Kutani John a tsrale leswi:

“Mufundhisi, prisori a ni kombele kuva ni ku tsralela papela na ni kombela kuva u ni dzrivalela, nakone ni lulamile akuva ni swi yentxa leswo. Kambe ni to swi yentxa ntsena loko u pfumela leswaku leswi u swi dondzrisaka i madzrimi.”

Prisori wa John hi ku hlamala a te: “John, wa tiyiseka leswaku hi leswi u djulaka ku tsralela mufundhisi?”

“Ina, hi swone. A ni nge tsrali swa ku tlula leswo.”

“U ta hlongoliwa la. U nge he tami u dondzra ka xikole lexi na u vulavula hi ndlela leyo hi mufundhisi lwa seketeliwaka hi wuhosi.”

“Kambe prisori, . . . loko u hi dondzrisa ntxhumu wa kukazri hi va hi nga wu twisisi ha hombe, swi bihile ku hamba swivutiso hi va hi kombela ku tlhela u tlhamuxela?”

“Im-him a swi bihanga, mi nga swi yentxa leswo.”

“Kutani ke, hi leswi ni swi yentxiki. A mufundhisi lweyi, a o hi dondzrisa mayelanu ni Bibele kutani mine ni hamba xivutiso. Loko a nga swi kotanga ku ni hlamula, ha yini mine ni fanela ku mu kombela lidzrivalelo?”

Blankson a nga hlongoliwanga. Ni papela dzra ku kombela lidzrivalelo a dzra ha zrumeliwanga.

SWIDONDZRI SWA BIBELE A SWI NYONXILE HI KU YENTXA LESWI YENGETELEKIKI

A Xihondzro Xa Ku Zrindzra xi kandzrakanye mintizro hinkwayu leyi yentxiwiki hi lembe ledzro hi ku hlaya leswi: “Hi nga hlaya leswi fanaka ni leswi mupsalma a swi hlayiki loko a ku: ‘U ndzri tsrimbile hi ntamu wa ku ya yimpini.’ (Amaps. 18:39) Lembe ledzri dzri ve lembe dzra ku nyonxisa hikusa hi vone voko dzra Hosi . . . vhanu vake lava tinyiketekeliki . . . va nyonxe hi ku nyikela wumboni bya ntiyiso.”

A ku heleni ka lembe dzroledzro, vamakwezru va hambe makungu ya ku ndlandlamuxa ndlela leyi a va ta tizrisa radiyu ha yone a ku zrezreni. Va hambe mbangu wun’wana wa xititxhi xa radiyu a Chicago. Xititxhi xolexo leximpshwa a xi vitaniwa WORD, nakone ledzro a ku li vito ledzri fanelekaka hikusa WORD hi Xingiza swi tlhamuxela “zritu”, na ku hlayiwa Zritu dzra Xikwembu Nkulukumba. Ka khambi ledzri ku tizrisiwe switizro leswinene, leswi a swi ta yentxa leswaku vhanu va yingiseta dzrungula dzra Mfumu ni le ka mimbangu ya le kule ku ya tlhasa ni le n’walungu wa Canadá.

Hi lembe dzra 1925, Yehovha a pfune vamakwezru akuva va twisisa mhaka leyimpshwa leyi nyonxisaka mayelanu ni buku dzra Mpfuletelo ndzrima 12. Leswo a swi ta va xikhunguvanyiso ka van’wana, kambe van’wana a va ta nyonxa hi ku twisisa ku yampswa leswi humeleliki a matilweni ni ku vona ndlela leyi swi va khumbaka ha yone vhanu va Xikwembu Nkulukumba lani misaveni.

a Lexi swoswi ku nga Xibukwana Xa Ntlhanganu WaWutomi Ni Wutizreli Byezru Bya Wukriste.

b J. F. Rutherford, lweyi a a zrangela ntizro wa Swidondzri swa Bibele hi nkama wolowo, a a tiviwa swanga Muyavanyisi Rutherford. Na a nge si na ya tizra a Betele a a tizra swanga muyavanyisi wa ku hlawuleka wa Oitava Jurisdição do Tribunal de Missouri.