1. Hi swini swiyimu leswi yentxaka leswaku vatizreli vanyingi va Yehovha va ku dumbeka va txheleka gome?

A MISAVENI hinkwayu, vatizreli vanyingi va Yehovha va langutana ni swiyimu leswi va hlatiyelisaka ni ku va twisa ku vavisa. U nga va u swi xiyile swoleswo a bandleni dzraku? Van’wana vamakwezru va xanisiwa hi mavabyi lamakulu kumbe va le ku dzrileni hi leswi va feliwiki hi lweyi va mu zrandzraka. Vambeni va vaviseka ngopfu loko va vona xizro xa ndangu kumbe munghanu wa le kusuhi a tsrhika ku tizrela Yehovha. Kasi vambeni va xaniseka hi kola ka timhangu ta ntumbuluku. Hinkwavu vamakwezru lavo va wu vilela ntxhavelelo. Xana hi nga va pfunisa kuyini?

2. Ha yini mupostola Pawulo minkama yin’wana a a vilela ku txhaveleliwa?

² Wutomi bya mupostola Pawulo byi kumeke khombyeni minkama yinyingi. (2Ko 11:23-28) Nakone swi djule leswaku a tiyisela ka ‘mutwa a nyameni’, lowu swi nga yentxekaka a a li xikazratu xa kukazri xa mavabyi. (2Ko 12:7) Nakone a txheleke gome loko Demas, khale ka mutizri-kulobye, a mu tsrhikile hi leswi Demas a a zrandzra misava ya swoswi. (2Tm 4:10) Pawulo a a li mukriste wa xixixi lweyi a totiwiki hi moya, lweyi hi ku swi zrandzra a a pfuna vambeni, kambe minkama yin’wana nambi yene a a titwa na a li gomeni.​—Ro 9:1, 2.

3. Xana Pawulo a wu kume kwini ntxhavelelo ni nseketelo?

³ Pawulo a wu yamukelile ntxhavelelo ni nseketelo lowu a a wu vilela. Hi ndlela yini xana? A swi ganaganekisi leswaku Yehovha a tizrise moya wakwe wa ku xwenga ku mu tiyisa ha wone. (2Ko 4:7; Flp 4:13) Handle ka leswo, Yehovha a tizrise vakriste van’wana akuva va mu txhavelela. Pawulo a phate van’we va vatizri-kulobye volavo a hlaya leswaku va ve ‘vamiyeti’ vakwe. (Kl 4:11) Van’we va lava a va hlayiki hi mavito a ku li Aristarku, Tikiko na Marka. Lava va tiyise Pawulo, va mu pfuna  ku tiyisela. I wumhunu byini byi pfuniki vakriste lavo vazrazru ku va vatxhaveleli va ku tanu? Xana hi nga xi landzrisa kuyini xikombiso xavu loko hi dzringisa ku txhavelelana ni ku tiyisana nhlana?

4. Xana Aristarku a swi kombise hi ndlela yini leswaku a a li munghanu wa ku dumbeka wa Pawulo?

⁴ Aristarku, mukriste wa mu-Makedoniya lweyi a a hanya a Thesalonika, a ve munghanu wa ku dumbeka wa Pawulo. A khambi dzra ku sungula ledzri hi dondzraka hi Aristarku a ve loko Pawulo a yendzrele Efesa ka liyendzo dzrakwe dzra wuzrazru dzra wuzrumiwa. Aristarku a khomiwe hi xitsrhungu nkama lowu a a heketa Pawulo. (Min 19:29) Loko a ntsrhunxiwile, a nga tibyelanga leswaku swa yampswa a songa xikhumba na xa ha tsrakama, kambe a te nama-nama na Pawulo. Loko ku khalute tihwetinyana, Aristarku a a ha seketela Pawulo a Grécia, nambi leswi valala va Pawulo a va ha tama va beka wutomi byakwe khombyeni. (Min 20:2-4) Kolomu ka 58 N.Y., loko Pawulo a zrumeliwa Roma swanga mubohiwa, Aristarku a mu heketile a liyendzrweni ledzro dzra ku leha, lani va khomiki swi tiya xikan’we loko boti ledzri a va li ka dzrone dzri mbombomela. (Min 27:1, 2, 41) Ko Roma, swi tikomba na Aristarku a tsrhame nkamanyana a bohelweni na ye Pawulo. (Kl 4:10) A swi hlamalisi leswi Pawulo a titwiki na a tiyisiwe nhlana a tlhela a txhaveleliwa hi munghanu yelweyo wa ku dumbeka!

5. Hi ku ya hi Amaproverbia 17:17, hi nga va vanghanu lava dumbekaka hi ndlela yini?

⁵ Ku fana na Aristarku, na hine hi nga va vanghanu lava dumbekaka hi ku namazrela vamakwezru, i nge ntsena loko hi li ku tsrhamisekeni, kambe ni loko hi li ‘a makhombyeni’. (Dondzra Amaproverbia 17:17.) Nambi loko ndzringo wa kone wu khalutile, swi nga yentxeka makwezru a ha djula ku txhaveleliwa. Frances, * lweyi a viki ni khombo dzra ku feliwa hi vapswele ndzreni ka tihweti tizrazru hi mhaka ya mavabyi ya kankru, a te: “Ni yanakanya leswaku mindzringo ya ku bindzra yi hi khumba hi nkama wa ku leha. Nakone na va tlangela vanghanu va ku dumbeka lava dzrimukaka leswaku na ha li ku dzrileni, nambi  loko ku khalute nkamanyana na ni lahlekeliwe hi vapswele vanga.”

6. Loko hi dumbekile, hi nga susumeteleka ku yentxa yini?

⁶ Vanghanu lava ku dumbeka va tikazrata akuva va seketela vamakwavu. Hi xikombiso, makwezru mun’we lwa vitaniwaka Peter a byeliwe hi vadokodela leswaku a ni mavabyi ya ku kazrata ngopfu ya ku dlayana. Nsati wakwe, Kathryn, a li: “Vatekani van’we a bandleni dzrezru va hi heketile ka dokodela lweyi a gunguliki mavabyi ya Peter. Vatekani lavaya va tsrimbe leswaku ku sukela ka kolanu ku ya mahlweni a va nge ti hi tsrhika wuswezru ka nfambu lowu wa ku vavisa hi kumaniki na wone. Kutani va kumeka na hine nkama wini na wini loko hi va vilela.” Swi txhavelela ndjhani ku va ni vanghanu va xihlayelamfuzri, lava nga hi pfunaka loko hi tlhangana ni mindzringo!

7-8. Hi ku ya hi Ba-le-Kolosa 4:7-9, xana Tikiko a kombisise kuyini leswaku a a dumbeka?

⁷ Tikiko, mukriste wa le xifundzreni xa Roma xa le Ásia, a a xiyeka swanga museketeli wa ku dumbeka wa Pawulo. (Min 20:4) Kolomu ka 55 N.Y., Pawulo a hambe malulamiselo ya ku hlengiwa ka mali ya ku pfuna vakriste va va-Yuda, nakone swi nga yentxeka a tsrhike Tikiko a pfunisa ka xiyavelo lexi xa lisima. (2Ko 8:18-20) A ntsrhaku, loko Pawulo a li bohelweni ka ku sungula a Roma, Tikiko a tizre swanga muheketi wa ndzrava. A heketele mabandla ya le Ásia mapapela ni ndzrava leyi txhavelelaka.​—Kl 4:7-9.

⁸ Tikiko a simamile a va munghanu wa ku dumbeka wa Pawulo. (Ti 3:12) A hi vakriste hinkwavu nkameni wolowo a va dumbeka ku fana na Tikiko. Kolomu ka 65 N.Y., a ku bohiweni kwakwe ka wubizri, Pawulo a tsrale leswaku vakriste vanyingi va xinuna a mugangeni wa Ásia a va nga kumeki kusuhi na yene, kumbexana hi ku txhava vapfukeli. (2Tm 1:15) Nambi swi li tanu, Pawulo a a dumba Tikiko a va a mu nyika xiyavelo xin’wana. (2Tm 4:12) Pawulo handle ka ku ganaganeka a tlangelile ku va ni munghanu lwenkulu wa ku fana na Tikiko.

9. Xana hi nga yetisa Tikiko hi ndlela yini?

⁹ Hi nga yetisa Tikiko hi ku va vanghanu va ku dumbeka. Hi xikombiso, hi nga ti gamela ka ku dumbisa ntsena leswaku hi ta va pfuna vamakwezru  loko va vilela xa kukazri, kambe hi ta va pfuna hi swiyentxo. (Mt 5:37; Lk 16:10) Loko lava vilelaka xa kukazri va swi tiva leswaku hi nga va pfuna, va nga txhaveleleka hakunene. Makwezru mun’we wa xisati a swi beka hi ndlela leyi: “U nga zrula mbilwini hi ku tiva leswaku lweyi a dumbisiki ku ku pfuna kunene a ta ku pfuna hi nkama lowu u swi vilelaka ha wone.”

10. Hi ku hlaya ka Amaproverbia 18:24, xana lava tlhanganaka ni ndzringo kumbe xiyimu lexi hetanaka ntamu va nga wu kumisa kuyini ntxhavelelo?

¹⁰ Lava tlhanganaka ni ndzringo kumbe xiyimu lexi hetanaka ntamu hakanyingi va kuma ntxhavelelo hi ku titlhantlha xifuva ka munghanu wa ku dumbeka. (Dondzra Amaproverbia 18:24.) Hi xikombiso, Bijay a hetiwe ntamu loko n’wanakwe wa mativula a susiwe bandleni. A li: “A ni vilela makwezru wa ku dumbeka akuva ni titlhantlha xifuva.” Carlos a lahlekeliwe hi ntizro lowu a a wu zrandra ngopfu a bandleni hi kola ka xihoxo xa kukazri a xi yentxiki. A li: “A ni vilela ka ‘n’wambangu ka ku tiya’ akuva ni titlhantlha xifuva na ni nga txhavi leswaku ni ta yavanyisiwa.” Carlos a ku kumile ka ‘n’wambangu ka ku tiya’ loko a bule ni vakulu lava va mu pfuniki ku hlula xikazratu xakwe. Nangweso, a txhaveleliwe hi ku tiva leswaku vakulu i vhanu lava nga ni wuxiyaxiya ni lava bekisaka xihundla.

11. Xana hi nga va vanghanu va ku dumbeka hi ndlela yini?

¹¹ Leswaku hi va vanghanu lava ku dumbeka, swi djula hi txutxela ku lehisa mbilu. Hi xikombiso, loko Zhanna a tsrhikiwe hi nuna, a kume ntxhavelelo hi ku titlhantlha xifuva ka vanghanu vakwe va le kusuhi. A li: “Va ni lehisele mbilu va ni yingiseta nambi leswi swi nga yentxekaka ni hlayetele mintxhumu yoleyi ya yin’we kanyingi.” Na wene u nga va munghanu lwenene hi ku va muyingiseti lwenene.

12. Marka a a li mani, nakone a kombise moya wa ku zrandzra ku tizrela hi ndlela yini?

¹² Marka a a li mu-Kriste wa mu-Yuda wa le Yerusalema. Makwavu Barnabasi a a tiviwa swinene swanga muzrumiwa. (Kl 4:10) Vandangu wa Marka a va tikomba na va li swipfundzri, kambe Marka a nga bekanga mintxhumu leyi vonekaka mbangwini wa ku sungula a wuton’wini byakwe. A wuton’wini byakwe hinkwabyu, Marka a kombise moya wa ku tizrela​—a a nyonxa hi ku tizrela van’wana. Hi xikombiso, hi minkama ya ku siyana-siyana Marka a tizrisane na mupostola Pawulo na mupostola Petro loko va hetisisa mintsrwhalu yavu ya mfanelo, kumbexana na a va pfuna ka swivilelo swavu swa le nyameni. (Min 13:2-5; 1Pe 5:13) Pawulo a khanele ha Marka swanga mun’we wa ‘lava tizrelaka na yene a mfumu wa Xikwembu Nkulukumba’, lava viki ‘vamiyeti’ vakwe.​—Kl 4:10, 11.

13. Xana 2 Timoteo 4:11 yi swi kombisisa kuyini leswaku Pawulo a a tlangela ntizro wa ku dumbeka wa Marka?

¹³ Marka a ndzruluke mun’we wa vanghanu va le kusuhi va Pawulo. Hi xikombiso, kolomu ka 65 N.Y., loko Pawulo a khomiwe hi khambi dzra wugamu a Roma, a tsraleleTimotewu papela dzrakwe dzra wubidzri. A papeleni dzrodzro Pawulo a kombele Timotewu leswaku a famba na Marka a Roma. (2Tm 4:11)A swi ganaganekisi leswaku Pawulo a a wu tlangela ntizro wa ku dumbeka wa Marka, leswi mu yentxiki a kombela kuva Marka a va kone nkameni luwa wa ku kazrata. Marka a pfune Pawulo hi swiyentxo, kumbexana a ta va a mu nyike swakuda kumbe switizro swa ku tsrala ha swone. Swi nga yentxeka nseketelo ni ntxhavelelo lowu Pawulo a wu kumiki wu mu pfune swinene ku tiyisela a masikwini yakwe ya wugamu na a nga si na dlayiwa.

14-15. Xana Mattheo 7:12 yi hi pfunisa kuyini ku tiva ndlela leyi hi nga va pfunaka ha yone van’wana hi swiyentxo?

 ¹⁴ Dondzra Mattheo 7:12. Loko hi tsremakanya nkama wa ku kazrata, ha va tlangela ngopfu lava hi pfunaka hi swiyentxo! Ryan, lweyi a feliwiki hi tatana wakwe ka mhangu ya xitxhuketa, a li: “Loko u li ku xanisekeni, ku ni mintizro yinyingi ya siku ni siku leyi vonekaka na yi nga koteki ku yi yentxa.” A tlhela a ku: “Swi txhavelela ngopfu swinene loko mhunu a ku pfuna hi swiyentxo​—nambi swi voneka ingi a swi nyawuli.”

¹⁵ Loko hi tsrhama na hi yingiseta hi tlhela hi languta leswi yentxekelaka van’wana, swi nga koteka kuva hi kuma tindlela ta ku va pfuna hi swiyentxo. Hi xikombiso, makwezru mun’we wa xisati a djule ndlela ya ku pfuna Peter na Kathryn, lava hlayiwiki ku sunguleni. A va pfune ku ya xipiritana minkama hinkwayu. Peter na Kathryn a va nge he na ku kota ku fambisa movha, xileswo makwezru lweyi a hambe xikala ni vamakwezru va bandla dzrakwe lava tinyikeliki ku pfunisa. A va hamba va ntxintxana ku va heketa hi movha. Xana lulamiselo dzroledzro dzri pfunile? Kathryn a li: “Hi titwe na hi zruliwe ntsrhwalu lowa ku bindzra ngopfu a makatleni.” Minkama hinkwayu dzrimuka leswaku u nga va txhavelela ngopfu van’wana loko u yentxa swa kukazri swa ku pfuna nambi swo va switsrongo.

16. Hi yini ndondzro ya lisima mayelanu ni ku txhavelela, leyi hi yi dondzraka ka xikombiso xa Marka?

¹⁶ Hakunene mudondzrisiwa Marka, lweyi a hanyiki minkameni ya Yesu, a a tsrhama na a khomekile. A nyikiwe mintizro ya lisima a nhlengeletanwini ya Yehovha, ku patsra ni ku tsrala Buku dzra Evhangeli ledzri vitaniwaka hi vito dzrakwe. Nambitanu, Marka a tinyike nkama wa ku txhavelela Pawulo, lakakuva Pawulo a titwa na a ntsrhunxekile ku kombela ku pfuniwa hi Marka. Angela, lweyi a dlayeliwiki xaka hi swigevengu, a tlangela moya wa ku fana ni wa Marka lowu nga kombisiwa hi lava mu txhaveleliki. A li: “Swa nabyala ku tsrhindzrekelela mhunu loko a li munghanu lwa djulaka ku ku pfuna na swi sukela mbilwini. Wa swi vona leswaku a nga na swithanithani.” Hi nga tivutisa leswi: ‘Xana ni tiviwa tanihi mhunu lwa nga ni moya wa ku zrandzra ku txhavelela vagandzreli-kulozri hi swiyentxo?’

17. Xana ku yanakanyisisa hi 2 Ba-le-Korinte 1:3, 4 swi nga hi susumetelisa kuyini ku txhavelela van’wana?

¹⁷ Swi nabyalile ku kuma vamakwezru lava djulaka ku txhaveleliwa. Hi nga ha kota nambi ku tizrisa mazritu wolawa ya man’we lawa van’wana va ma tizrisiki akuva va hi txhavelela. Nina, makwezru lwa feliwiki hi kokwana wakwe wa xisati, a li: “Yehovha a nga hi tizrisa ku txhavelela van’wana loko hi tipfumelela ku tizrisiwa ha yene.” (Dondzra 2 Ba-le-Korinte 1:3, 4.) Frances, lweyi hi nga sungula hi mu twa, a li: “2 Ba-le-Korinte 1:4 hakunene yi tiyisile. Hi nga kota ku txhavelela van’wana hi ntxhavelelo lowu hi wu kumaka.”

18. a) Xana i yini lexi nga yentxaka van’we va txhava ku txhavelela van’wana? b) Xana hi nga swi kotisa kuyini ku txhavelela van’wana? Nyikela xikombiso.

¹⁸ Hi fanela ku djula tindlela ta ku pfuna van’wana nambi loko hi txhava. Hi xikombiso, hi nga ha txhava leswaku a hi nga ti xi tiva ni xa ku xi hlaya kumbe xa ku xi yentxa ka mhunu lwa djulaka ku txhaveleliwa. Nkulu wun’we wa bandla lwa vitaniwaka Paul a dzrimuka leswi van’wana va dzringisisiki xiswone ku mu txhavelela a ku feni ka tatana wakwe. A li: “Ni swi vonile leswaku a swi nga va nabyaleli ku ni tsrhindzrekelela. A va nga xi tivi ni xa ku xi hlaya. Nambitanu, ni tlangelile hi leswi a va navela ku ni txhavelela ni ku ni seketela.” Hi laha ku fanaka, a ntsrhaku ka ku weliwa hi ku tsrekatsreka ka misava, makwezru lwa vitaniwaka Tajon a te: “Ku hlaya ntiyiso, a ni dzrimuki mazritu hinkwawu lawa vhanu va ni zrumeleliki wone a ntsrhaku ka ku tsrekakatsreka ka misava, kambe na dzrimuka leswaku a va zron’weka hi mine lakakuva va djula ku tiva leswaku ni hulukile.” Hi nga kota ku txhavelela ha hombe van’wana loko hi kombisa leswaku ha zron’weka ha vone.

19. Ha yini u tiyimisele ku txhavelela van’wana?

¹⁹ Loko hi ya hi tsrhindzrekela ku heleni ka xiyimu lexi xa mintxhumu, matsrhamela ya misava ma ta ya ma biha nakone ku hanya swi ta kazrata ngopfu. (2Tm 3:13) Nangweso hi ta ya mahlweni hi djula ku txhaveleliwa hikusa a hi hetisekanga nakone ha hoxa. Mupostola Pawulo a kote ku tiyisela hi ku dumbeka ku ya tlhasa ku feni. Xin’we xa leswi mu pfuniki a ve ku txhaveleliwa hi vakriste-kulobye. A hi dumbekeni ku fana na Aristarku na Tikiko, hi tlhela hi zrandzra ku tizrela van’wana ku fana na Marka. Hi ku yentxa tanu, hi nga kota ku pfuna vamakwezru ku tsrhama na va tiyile a lipfumelweni.​—1Te 3:2, 3.