INTUTO 03
Kana Muwola Kuzumina Ziiwambe iBibele?
Mwi iBibele kwiina insepiso ni nkelezo zingi. Kuwola kuba kuti mutabela luli ziyi luta iBibele, kono cenako iswana mwendi mulizuwa kuti muswanela kuba batokomela. Kana muwola kusepa insepiso ni inkelezo ziwaanika mweyo mbuka yakale? Kana muzumina luli ziiwambe iBibele kaza kulikola buhalo mwe yiinu inako mane ni munako ya kubusu? Bungi-Bungi bwa bantu bazumina bulyo. Tubone heba naanwe muwola kuzumina bulyo.
1. Kana makande atuwaana mwi iBibele eeniti kamba matangu bulyo?
IBibele iwamba kuti yiina “maanzwi anepahele eeniti.” (Muwambi 12:10) Iwamba zee inkezahalo zibapangahali ziama bantu luli. (Mubale Luka 1:3; 3:1, 2.) Bungi bwa basakisisi bee ndaba zaa kumasule ni baganisisi bazintu zaa kumasule batalusa caa kunepahala luli kwe nako, bantu, zibaka, ni inkezahalo ziwambitwe mwi iBibele.
2. Ibakanzi hatuwola kuwamba kuti iBibele isili ya butokwa ni hakuba kuti cili yaakale?
Munzila zingi, iBibele ibawambi zee indaba zaa kubusu indaba mane ziseena zibali kwi zibenkene munako ziyibali kuñoliwa. Camutala, iwamba hendaba zaa Sayansi. Bungi bwa zintu ziwamba hezo indaba kana zibali kuzuminwa kubantu bangi munako ziyibali kuñoliwa iBibele. Ni hakuba bulyo, zibawamba beena sayansi bee nako zeetu zitondeza kuti ziiwambe iBibele kaza sayansi zinepahele. “zisepahala kaamita, hanu ni kuya kwiile.”—Lisamu 111:8.
3. Ibakanzi hatuswanela kusepa ziiwambe iBibele kaza kubusu?
IBibele yiina bupolofita * buwamba “zaa zintu ziseeni kupangahala kale.” (Isaya 46:10) Ibawambi cakunepahala inkezahalo zingi inako pili ni ziseeni kupangahala kale. Mi hape ibawambi caa butungi zaa miikalilo ituli bweenene sunu. Mwe yiinu intuto, katulitute bumwi bwa bupolofita bwe iBibele. Kunepahala kwaabo ku makaza!
MULITUTE ZINGI
Mulitute umo indaba za sayansi zeyiinu inako mu zizuminzanina ni iBibele, hape muganisise kaza bupolofita bwa mwi iBibele bukwiita imamelelo.
4. Indaba za sayansi zizuminzana ni indaba zee iBibele
Munako za kumasule, bungi bwa bantu babali kuzumina kuti cisi cizeendi hacintu cimwi. Muzane IVIDIYO.
Mubone ziibañolwa mu mbuka ya Jobo zilimo ziina 3,500 ku masule. Mubale Jobo 26:7, kuzwaho muwambolisane he yiinu impuzo:
-
Ibakanzi indaba yakuti cisi cihanzi “hacintu cisakwiina” hayiili indaba ikomokisa?
Muzilimo ziatumela 200 kumasule bantu njihona hababezi kuzuwisisa hande indaba kaza muzimbuluko wa menzi wa cisi. Ni hakuba bulyo, mubone ziibawambi iBibele zilimo zilikana 3,500 kumasule. Mubale Jobo 36:27, 28, kuzwaho muwambolisane he ziinu impuzo:
-
Ibakanzi indaba kaza muzimbuluko wa menzi hayiili imakaza?
-
Kana mañolo amwa bala aakoza insepo yeenu ku zintu ziiwambe iBibele?
5. IBibele ibapolofiti kaze inkezahalo za butokwa
Mubale Isaya 44:27–45:2, kuzwaho muwambolisane he yiinu impuzo:
-
IBibele ibapolofitinzi cabutungi kaza kushinyiwa kwa Babbilona zilimo zilikana 200 iyo indaba ni seeni kupangahala?
Indaba zakale ziha bupaki bwakuti Simwiine Sirusi wa Peresiya ni impi yaakwe baba zundi muleneñi wa Babbilona mucilimo caa 539 B.C.E. * Babashi mikokolombwa ili kufukuza menzi alwiizi lubali ku sileleza muleneñi. Habamana cibeenjila mu muleneñi uwo ziyazo zateni zibashele ni ziyalukite, mi masole cibahapa muleneñi ni kuseena kulwa. Ni mwe yiinu inako, zilimo zihitilila 2,500 zicizibahiti kumasule, muleneñi wa Babbilona ushele ni kuseena muntu yohala mwateni. Mwe yiinu inako mubone ziyi bapolofiti iBibele.
Mubale Isaya 13:19, 20, kuzwaho muwambolisane heyi impuzo:
-
Zibapangahali ku muleneñi wa Babbilona ziha bupaki bwiina bule kaza kwi zuzilikizwa koobu bupolofita?
Mamota ashinyehete amuleneñi wa Babbilona, mukaanda ya Iraq
6. IBibele yibapolofiti kaza zintu zitubweene sunu
IBibele yituwambila kuti tuhala “munako zamamanisilizo.” (2 Timoteya 3:1) Mulemuhe ziibapolofiti iBibele kaze inako zamamanisilizo:
Mubale Matewu 24:6, 7, kuzwaho muwambolisane heyi impuzo:
-
Miikalilo yiina bule yibapolofiti iBibele kuti kayibe kwateni munako zamamanisilizo?
Mubale 2 Timoteya 3:1-5, kuzwaho muwambolisane hezi impuzo:
-
IBibele italusa bule mwiikalile mikwa ya bantu munako zamamanisilizo?
-
Njeyihi kweyi mikwa ici mubali boneni?
ZI BAWAMBA BAMWI BANTU: “IBibele imbuka yiina indaba zakale za matangu bulyo.”
-
Inwe mubona bule, cintunzi luli cimiha bupaki bwakuti iBibele imbuka iswanela kusepiwa?
CABUFWIHI
Indaba zakale, za sayansi, ni bupolofita zoonse zitondeza ibaka hatuwola kusepa iBibele.
Kubozoloza
-
Kana iBibele imbuka yeniti kamba ya matangu?
-
Njezihi indaba umo sayansi izuminzana ni iBibele?
-
Kana muhupula kuti iBibele ipolofita kaza kubusu? Ibakanzi hamuzumina bulyo, kamba heba kamuzumini ibakanzi hamusazumini bulyo?
MUPOTE
Kana kwiina mafosisa kundaba za sayansi ziina mwi Bibele?
“Kana Indaba za Sayansi Zizuminzana ni iBibele?” (Indaba zahe Websaiti)
Bupakinzi butondeza kuti tuhala luli mu “mazuba amamanisilizo”?
“Bupolofita Bwiina 6 Bukweete Kwi Zuzilikizwa Munako Zeetu” ya Cilwizi (Itawala ya, May 1, 2011)
Mulitute kaza kwi zuzilikizwa kwa bupolofita bwe iBibele kaza Mubuso wa Magerike.
Mubone umo bupolofita bwe iBibele mububa cincezi muboneno wa mukwame zumwi kaze iBibele.
“Kana Nibali Kuzumina Kuti iLeza Kweena” (Itawala ya No. 5 2017)
