Masheleñi maangi-maangi tota alitusiswe.

•   “Mibuso kuzimbuluka cisi coonse babalitusisi masheleñi asika ha N$41.7 tiriliyoni mu nkoondo zicincana-cincana. Aa masheleñi maangi-maangi kaeni kulitusiswa mu cilimo cihi kapa cihi ku masule.”—The Washington Post, 13 February 2024.

 Insinyehelo kaheena za masheleñi bulyo. Tubone mutala umwiina: Inkoondo ya mwa Ukraine.

•   Masole. Ba caziba bawamba kuti impalo ya masole basika ha 500,000 babafwi kapa kuholofazwa kuzwa hayibatangili inkoondo ya mwa Ukraine zilimo zoobele ku masule.

•   Bantu basali masole. Inkopano ya Macaba (United Nations) ibiha kuti bantu bahitilila 28,000 babehayiwa kapa kuholofazwa. Nihakuba bulyo, mukulwana zumwi wee Nkopano ya Macaba (UN) abawambi zicilila: “Bukaabo ni mafu ku bantu basali masole ziletiswe iyi inkoondo zinjihite tota.” a

 Manyando aba kweete kukopana naawo bantu mu cisi coonse cebaka lye nkoondo ni mifilifili maangi ahulu.

•   114 miliyoni. Kwiiza kusika mwa September 2023 iyo nji mpalo ya bantu babatiyi mu zibaka zaabo cebaka lye nkoondo ni mifilifili.

•   783 miliyoni. Iyo nji mpalo ya bantu baseena zilyo. “Mifilifili nji ciintu cikaando ciletise inzala, impalo isika ha 70 pesenti mu cisi kabeena zilyo cebaka lye nkoondo ni mifilifili ziina mu nkaanda zaabo.”—World Food Programme.

 Kana inkoondo kazimane inako yimwi? Kana tuwoola kuba ni nsepo yakuti kakube ni nkozo? Kana cifumu ciina mu cisi kaci sebeliswe ku kumanisa inzala ni bubotana? IBibele iwambanzi?

 IBibele ibapolofiti za kwinjiha kwe nkoondo mu cisi coonse, iswaniseza iyo nkoondo ku mutiizi wee mbizi.

•   “Cikwazwa imbiizi yimwi isubila sina mulilo, mi mutiizi waayo cahewa ziho za kuzwiisa inkozo mu cisi kuti bantu balihaye, mi cahewa mukwale mukaando.”—Kuzikula 6:4.

 Uzo mutiizi wee mbizi wiciliilwe bamwi boobele bazimanina kwinjiha kwe nzala ni ifu ziletetwe kuzili kapa zimwi ziintu. (Kuzikula 6:5-8) Kuti mulitute ziingi zoobu bupolofita ni buikolwiiso butwiina naabo bwakuti bukweete kwiizuzilikizwa mu nako zeetu, mubale indaba yahe webbusaiti icokuti “Bapahami ba Lipizi Babane—Ki Bo Mani?”

 Hahanu, cifumu ca mu cisi kaci sebeliswe ku kumanisa inkoondo. Nihakuba bulyo, iyi incinceho keete ni letwe bantu. IBibele iwamba kuti:

•   Ireeza “kaa manise inkoondo zoonse mu cisi.”—Samu 46:9.

•   “Kaa sinde zinsozi ku meenso abo, mi ifu keete nilibe kwateni, nangati maswabi kapa kulila kapa kusasaminwa keete nizibe kwateni. Ziintu zakale cizibamani.”—Kuzikula 21:4.

•   Ireeza mwatuse bantu boonse kuti bahale mu nkozo. “Bantu baangu kabahale mu cibaka cee nkozo ciikalilile, mu zibaka zisilelezwe ni mu mahuzilo ee nkozo.”—Isaya 32:18.

 Kuya ca bupolofita bwa mwi Bibele, inkoondo ni nkezahalo zimwi zitubweene suunu zitondeza hajolola kuti inako yee nkozo ciina hafwihi.

 Ireeza kezuzilikize bule iyi insepiso indotu? Kapange bulyo ca kulitusisa muuso kapa Mubuso waakwe wa kwiwulu. (Matewu 6:10) Kuti mulitute zowo Mubuso ni mweete umitusikize, mulweele ividiyo infwihi icokuti Mubuso wee Reeza Ciintunzi?