Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 2

Tinakhala Tani na Cikumbuntima Cadidi?

Tinakhala Tani na Cikumbuntima Cadidi?

“Khalani na cikumbuntima cadidi.”—1 PEDHRU 3:16.

1, 2. (a) Thangwi yanji tisafuna munthu peno cinthu toera kutitsogolera tingakhala pa mbuto yakuti nee tisaidziwa? (b) Yahova atipasanji toera kutitsogolera?

NYEREZERANI kuti muli kufamba n’thando. Basi ene musaona matcetca mbuto zonsene. Mphyakukhonda nentsa kutayika. Ninji pinafuna kukuphedzani toera mufike kunaenda imwe? Mwakukhonda penula imwe munadzafuna munthu peno cinthu toera kukutsogolerani, ninga mapa, dzuwa, nyenyezi, bhusula, peno GPS. Pyenepi mphyakufunika thangwi pinakwanisa kukupulumusani.

2 Tonsene tisathimbana na pinentso pizinji mu umaso, midzidzi inango tinaona ninga tatayika. Mbwenye toera kutitsogolera, Yahova atipasa cikumbuntima. (Tiyago 1:17) Mu nsolo uno tinapfundza kuti (1) cikumbuntima ninji na cisaphata tani basa; (2) tinacipfundzisa tani; (3) thangwi yanji tisafunika kulemedza cikumbuntima ca anango, na (4) cikumbuntima cadidi cinatiphedza tani.

CIKUMBUNTIMA NINJI NA CISAPHATA TANI BASA?

3. Cikumbuntima ninji?

3 Cikumbuntima ndi luso inatiphedza kudzindikira pinthu pyadidi na pyakuipa. Cikumbuntima ndi muoni wakufunika udabuluka kwa Yahova. Fala Yacigerego yakuti “cikumbuntima” isabveka “kudziwika tekhene.” Cikumbuntima cathu cingaphata basa mwadidi, cinatiphedza kudingika tekhene. Ico cinatiphedza kudziwa mwadidi pinanyerezera ife na mabvero athu. Cinatiphedza kucita pinthu pyadidi mbaticalira pinthu pyakuipa. Ico cinatiphedzambo kukhala akutsandzaya tingacita cisankhulo cadidi peno kupasika mulando tingacita cisankhulo cakuipa.—Onani Cidzindikiro Cakumalisa 5.

4, 5. (a) Ninji cinapangiza kuti Adhamu na Eva akhali na cikumbuntima? (b) Pidakhonda iwo kubvera cikumbuntima cawo ndi ninji pidaacitikira? (c) Cikumbuntima ca Yobe na ca Dhavidhi caphata tani basa?

4 Tonsene tinakwanisa kusankhula kubvera peno kukhonda kubvera cikumbuntima cathu. Mwacitsandzo, Adhamu na Eva pidamala iwo kudawa apasika mulando. Pyenepi pisapangiza kuti iwo akhali na cikumbuntima. (Genesi 3:7, 8) Mbwenye iwo asankhula kukhonda kucibvera. Natenepa iwo adawa. Adhamu na Eva akhali anthu aungwiro, ngakhale tenepo akhonda kubvera cikumbuntima cawo mbadawira Mulungu.

5 Anthu akusowa ungwiro apaswambo cikumbuntima, pontho anakwanisa kucibvera. Yobe akhali citsandzo cadidi. Nakuti acita cisankhulo cadidi, iye alonga: ‘Ntima wanga nee unandisandika mu ntsiku zonsene za umaso wanga.’ (Yobe 27:6) Kodi Yobe akhafuna kulonganji na fala yakuti “ntima”? Iye akhalonga pya cikumbuntima cace. Cikumbuntima ca Dhavidhi caphata basa munjira yakusiyana na ca Yobe. Ndzidzi unango Dhavidhi apwaza cikumbuntima cace mbakhonda kubvera Yahova. Pidadzindikira iye pyenepi, iye apasika mulando, pontho ‘ntima wace watsukwala.’ (1 Samwele 24:5, 6) Cikumbuntima ca Dhavidhi cikhampanga kuti pidacita iye pikhali pyakuipa. Mbadabvera cikumbuntima cace, Dhavidhi nee mbadacita pontho madodo mabodzi ene.

6. Ninji pinapangiza kuti Mulungu apasa cikumbuntima anthu onsene?

6 Yahova apasa cikumbuntima anthu onsene. Ngakhale anthu akuti nee asatumikira Yahova asadziwa pinthu pyadidi na pyakuipa. Bhibhlya isalonga: “Manyerezero awo asaaphedza toera kudzindikira khala adawisa cinthu peno nkhabe.” (Aroma 2:14, 15) Mwacitsandzo, anthu azinji asadziwa kuti kupha munthu na kuba ndi pyakuipa. Angakhonda kucita pyenepi iwo asabvera cikumbuntima cawo, ngakhale mwakukhonda kupidziwa. Mu ndzidzi ubodzi ene iwo asabverambo midida ya Mulungu, yakuti ndi undimomwene udatipasa Yahova toera kutiphedza kucita pisankhulo pyadidi.

7. Thangwi yanji cikumbuntima cathu cinakwanisa kutinyengeza?

7 Mbwenye midzidzi inango cikumbuntima cathu cinakwanisa kutinyengeza. Ife ndife akusowa ungwiro. Ndi thangwi yace tiri na manyerezero na mabvero akuti asanyengeza cikumbuntima cathu mbaticita pinthu pyakuipa. Cikumbuntima cadidi nkhabe bwera cokhene. Toera ciphate basa mwadidi cisafunika kupfundziswa. Pyenepi pyaphedza Zuze toera kukunda mayesero. (Genesi 39:1, 2, 7-12) Yahova asatipasa nzimu wakucena na midida ya Bhibhlya toera kutiphedza kupfundzisa cikumbuntima cathu. (Aroma 9:1) Tendeni tione kuti tinapfundzisa tani cikumbuntima cathu.

TINAPFUNDZISA TANI CIKUMBUNTIMA CATHU?

8. (a) Mabvero athu anakhuya tani cikumbuntima cathu? (b) Tisafunika kubvundzikanji mbatidzati kucita cisankhulo?

8 Anango asanyerezera kuti kubvera cikumbuntima cawo ndi kucita pinaapanga ntima wawo. Iwo asaona kuti mphyadidi kucita pinakomerwa na iwo. Mbwenye ntima wathu ndi wakusowa ungwiro; iwo unakwanisa kutinyengeza. Mabvero anthu ali na mphambvu kakamwe, iwo anakwanisa kudodomesa cikumbuntima cathu. Bhibhlya isalonga: ‘Ntima ndi wakunyengeza kakamwe kupiringana pyonsene, pontho ndi wakusowa cidikhiro. Mbani anakwanisa kuudziwa?’ (Yeremiya 17:9) Na thangwi ineyi panango tinaona cinthu cakuipa mbatinyerezera kuti ndi cadidi. Mwacitsandzo, Paulu mbadzati kukhala Nkristu, iye akhatcinga kakamwe mbumba ya Mulungu mbanyerezera kuti akucita pinthu pyadidi, pontho cikumbuntima cace nee cikhampanga kuti akucita pinthu pyakuipa. Mukupita kwa ndzidzi iye alonga: “Yahova ndiye anadziwa pinacita ine.” (1 Akorinto 4:4; Mabasa 23:1; 2 Timoti 1:3) Mbwenye pidapfundza iye pya Yahova adzindikira kuti akhacita pinthu pyakuipa, pontho kuti akhafunika kucinja. Natenepa, mbatidzati kucita cisankhulo tisafunika kubvundzika: ‘Kodi Yahova asafuna kuti ndicitenji?’

9. Kugopa Mulungu ninji?

9 Tingafuna munthu, tisacalira kuntsukwalisa. Natenepa, nakuti tisafuna Yahova, tisacita pyonsene pinakwanisa ife toera kukukhonda kuntsukwalisa. Kugopa kwathu kutsukwalisa Yahova kusafunika kukhala kwakuwanga kakamwe. Tendeni tione citsandzo ca Neemiya. Nakuti iye akhali ntongi wadidi, Neemiya mbadabandza mwai unoyu toera kupfuma kakamwe. Mbwenye iye nee acita pyenepi ‘thangwi akhagopa Mulungu.’ (Nehemiya 5:15) Neemiya nee akhafuna kucita cinthu cakuti mbacidatsukwalisa Yahova. Ifembo nee tisafuna kucita pinthu pyakuti pinatsukwalisa Yahova. Tingaleri Bhibhlya, tinapfundza pinthu pinatsandzayisa Yahova.—Onani Cidzindikiro Cakumalisa 6.

10, 11. Ndi malemba api akuti anatiphedza toera kucita pisankhulo pyadidi thangwi ya pyakumwa pyakuledzeresa?

10 Mwacitsandzo, Nkristu asafunika kusankhula khala anamwa pyakumwa pyakuledzeresa peno nkhabe. Ndi malemba api akuti anam’phedza toera kucita cisankhulo cadidi? Tendeni tione malemba mangasi: Bhibhlya nee isakhondesa kumwa pyakumwa pyakuledzeresa. Mwandimomwene, iyo isatipanga kuti vinyu ndi muoni udabuluka kwa Mulungu. (Masalmo 104:14, 15) Mbwenye Yezu apanga atowereri ace kuti nee akhafunika kumwa mwakupiringana midida. (Luka 21:34) Pontho, Paulu acenjeza Akristu toera akhonde kucita “maphwando akukhonda thema [na] kuledzera.” (Aroma 13:13) Iye alonga kuti “anyakuledzera nkhabe kudzapita mu Umambo wa Mulungu.”—1 Akorinto 6:9, 10.

11 Nkristu mbadzati kucita cisankhulo asafunika kubvundzika: ‘Pyakumwa pyakuledzeresa ndi pyakufunika kakamwe kwa ine? Ndisafunika kumwa toera ndikhonde dzudzumika? Ndisamwa toera ndikhonde kukhala na manyadzo? Ndingamwa ndisakwanisa kukhala na madire? Ndisafuna kumwa ndzidzi onsene? * Ndinakwanisa kukhala pa phwando pabodzi na axamwali khala nkhabe pyakumwa pyakuledzeresa?’ Tinakwanisa kuphemba Yahova toera atiphedze kucita pisankhulo pyadidi. (Lerini Masalmo 139:23, 24.) Munjira ineyi, tikupfundzisa cikumbuntima cathu toera kutowezera midida ya Bhibhlya. Mbwenye pisaphataniza pizinji, ninga pinafuna ife kupfundza.

THANGWI YANJI TISAFUNIKA KULEMEDZA CIKUMBUNTIMA CA ANANGO?

12, 13. (a) Thangwi yanji anthu anakwanisa kunyerezera munjira zakusiyana? (b) Tinacitanji munthu unango angacita cisankhulo cakusiyana na cathu? Perekani citsandzo.

12 Pikumbuntima pyathu mphyakusiyana. Natenepa anthu anakwanisa kunyerezera munjira zakusiyana. Cikumbuntima canu cinakutawirisani kucita pinthu pyakuti cikumbuntima ca munthu unango nee mbicidantawirisa. Mwacitsandzo, panango munasankhula kumwa pyakumwa pyakuledzeresa, mbwenye unango mbasankhula kukhonda kumwa. Thangwi yanji anthu asakhala na mabvero akusiyana?

Cikumbuntima cakupfundziswa na Bhibhlya cinatiphedza kusankhula kumwa pyakumwa pyakuledzeresa peno nkhabe

13 Pana pinthu pizinji pyakuti pinakwanisa kukhuya maonero a munthu: mbuto idakula iye, akuzwa tani, pidancitikira mu umaso wace na pinango. Panango munthu aleka kumwa pyakumwa pyakuledzeresa thangwi kale nee akhakwanisa kumwa pang’ono. (1 Amambo 8:38, 39) Mphapo, munacitanji mungapasa munthu pyakumwa pyakuledzeresa mbakhonda? Munaipirwa? Munankakamiza? Munambvundza kuti thangwi yanji akhonda? Nkhabe, thangwi imwe musalemedza cikumbuntima cace.

14, 15. (a) Ninji pidacitika mu ntsiku za Paulu? (b) Ndi uphungu upi udapereka Paulu?

14 Mu ntsiku za mpostolo Paulu pacitika cinthu cakuti cikhapangiza kuti pikumbuntima pya anthu ndi pyakusiyana. Mu ndzidzi unoyu nyama zinango zikhatoma kuperekwa ninga ntsembe kuna madzimunthu mbizidzati kuguliswa mu nsika. (1 Akorinto 10:25) Paulu nee akhaona kuti pikhali pyakuipa kugula peno kudya nyama zenezi. Kuna iye, pyakudya pyonsene pisabuluka kuna Yahova. Mbwenye abale anango akuti kale akhalambira madzimunthu akhali na maonero akusiyana. Iwo akhaona kuti mphyakuipa kudya nyama zenezi. Kodi Paulu anyerezera kuti: ‘Nakuti cikumbuntima canga cisatawirisa, ndiri na ufulu wakudya pinafuna ine’?

15 Paulu nee akhanyerezera tenepo. Iye akhalemedza cikumbuntima ca anango. Kwa iye, mabvero a abale ace akhali akufunika kakamwe, natenepa iye akhali dzololo toera kulemedza maonero awo. Paulu alonga kuti nee tisafunika kucita pinthu “pinakomerwa na ife basi.” Iye alongambo: “Thangwi Kristu nee acita pinthu pinakomerwa na iye basi.” (Aroma 15:1, 3) Ninga Yezu, Paulu akhafuna kakamwe kukomeresa anango m’mbuto mwakucita pikhafuna iye.—Lerini 1 Akorinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Thangwi yanji nee tisafunika kutonga abale athu mu pinthu pyakuti cikumbuntima cawo cisaatawirisa kucita?

16 Ndiye tani khala cikumbuntima ca munthu unango cisantawirisa kucita cinthu cinaona ife ninga cakuipa? Tisafunika kucita mphole-mphole toera tikhonde kunsumula peno kunkakamiza kuti maonero athu ndi adidi mbwenye ace ndi akuphonyeka. (Lerini Aroma 14:10.) Yahova atipasa cikumbuntima toera titongeke tekhene, tayu toera kutonga anango. (Mateu 7:1) Nee tisafuna kuti pisankhulo pyathu pidzudzumise ntendere mu mpingo. M’mbuto mwace, tisawangisira toera tikhale aufuni na akuphatana.—Aroma 14:19.

CIKUMBUNTIMA CADIDI CINATIPHEDZA TANI?

17. Ninji pinacitika na cikumbuntima ca anthu anango?

17 Mpostolo Pedhru alemba: “Pitirizani kukhala na cikumbuntima cadidi.” (1 Pedhru 3:16) Munthu angakhonda kubvera midida ya Yahova, mukupita kwa ndzidzi cikumbuntima cace nee cinaphatabve basa. Paulu alonga kuti cikumbuntima ceneci ndi “ninga dazi idaoneka thangwi yakuikhwa cidzindikiro na utale wakupisa.” (1 Timoti 4:2) Ninji pinacitika tingakhuya utale wakupisa? Tinapya. Cironda ceneci cingakhala cikulu, cingapola cinakhala dazi, pontho mukupita kwa ndzidzi mbuto idapya nee inadzaphabve. Munjira ibodzi ene, munthu angapitiriza kucita pinthu pyakuipa cikumbuntima cace cinadzakhala ninga “dazi,” mbacikhonda kumpasa mulando thangwi ya pinthu pyakuipa pinacita iye.

Cikumbuntima cadidi cinatitsogolera toera kucita pisankhulo pyadidi, mbatikhala na ntendere, pontho akutsandzaya

18, 19. (a) Mabvero akupasika mulando anatiphedza toera kucitanji? (b) Tinacitanji tingapitiriza kupasika mulando maseze tatcunyuka?

18 Tingapasika mulando, ndi cipangizo cakuti cikumbuntima cathu cikutipanga kuti tacita pinthu pyakuipa. Mabvero anewa anakwanisa kuphedza munthu kudzindikira kuti pidacita iye mphyakuipa mbakhonda kupicita pontho. Tisafunika kupfundza kubulukira ku madodo athu mbatikhonda kuacita pontho. Mwacitsandzo, mudadawa Mambo Dhavidhi, cikumbuntima cace cankulumiza toera kutcunyuka. Iye aipirwa na pidacita iye mbasankhula kubvera Yahova. Na thangwi ineyi, Dhavidhi alonga kuti Yahova ndi ‘wadidi na wakulekera.’—Masalmo 51:1-19; 86:5; onani Cidzindikiro Cakumalisa 7.

19 Anthu anango asapitiriza kupasika mulando thangwi ya madawo adacita iwo kale maseze atcunyuka. Mabvero anewa anacitisa munthu kupibva ninga wakusowa basa. Kodi midzidzi inango musapibvambo tenepo? Ndimomwene kuti nee tinakwanisa kucinja pidacita ife kale. Mbwenye khala mwatcunyuka, pontho mwaphemba ciphedzo ca Yahova, iye akulekererani mwakukhonda tsalakana khala mukhapidziwa kuti pikhali pyakuipa peno nkhabe. Yahova afudza madawo anu. Pamaso pa Yahova imwe mwaceneswa, pontho mukucita pinthu pyadidi. Bhibhlya isalonga: “Mulungu ndi nkulu kupiringana mitima yathu.” (Lerini 1 Juwau 3:19, 20.) Pyenepi pisabveka kuti khala imwe musapasika mulando peno manyadzo thangwi ya pidacita imwe, ufuni na kulekerera kwa Yahova ndi pikulu kakamwe kupiringana pidacita imwe. Munthu angatawira kulekererwa na Yahova, cikumbuntima cace cinakhala pa ntendere, pontho anatumikira Mulungu mwakutsandzaya. Natenepa lekani dzudzumika, Yahova akulekererani.—1 Akorinto 6:11; Ahebheri 10:22.

20, 21. (a) Bukhu ino inakuphedzani toera kucitanji? (b) Ndi ufulu upi uli na ife? Pontho tisafunika kuuphatisira tani?

20 Bukhu ino inakuphedzani toera kupfundzisa cikumbuntima canu, pyenepi pinakutsidzikizani mu ntsiku zino zakumalisa. Inakuphedzanimbo kuphatisira midida ya Bhibhlya mu umaso wanu. Bukhu ino nkhabe kutipasa ndandanda ya mitemo toera kuiphatisira mu pinthu pyonsene pinafuna kucita ife. Ninga Akristu tisatowezera “mwambo wa Kristu.” Mwambo unoyu nkhabe kuphatisira mitemo, mbwenye usaphatisira midida ya Mulungu. (Agalata 6:2) Pyenepi nee pisabveka kuti tisafunika kucita pyakuipa basi ene thangwi nkhabepo mwambo unalongeratu pinafuna kucita ife. (2 Akorinto 4:1, 2; Ahebheri 4:13; 1 Pedhru 2:16) M’mbuto mwace ife tiri na ufulu wakusankhula, pontho tisafunika kuuphatisira toera kupangiza ufuni wathu kuna Yahova.

21 Tinganyerezera mwadidi midida ya Bhibhlya mbatiiphatisira, tikupfundza kuphatisira ‘luso yakudzindikira’ pinthu pyadidi na pyakuipa, pontho tinaona pinthu ninga munapionera Yahova. (Ahebheri 5:14) Tingacita pyenepi, tinakhala na cikumbuntima cadidi cakuti cinatiphedza kucita pisankhulo pyadidi mbatipitiriza kufuna Mulungu.

^ ndima 11 Madotoro azinji asalonga kuti mphyakunentsa kuna anyamwera kukhazikisa madire angamwa pyakumwa pyakuledzeresa. Madotoro asaapanga kuti nee asafunika kumwa pyakumwa pyakuledzeresa.