Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 7

Kodi Imwe Musalemedza Umaso Ninga Pinacita Mulungu?

Kodi Imwe Musalemedza Umaso Ninga Pinacita Mulungu?

‘Imwe ndimwe phata ya umaso.’—MASALMO 36:9.

1, 2. (a) Ndi muoni upi udatipasa Yahova? (b) Yahova atipasanji toera ticite pisankhulo pyadidi?

YAHOVA atipasa muoni ukulu kakamwe. Muoni unoyu ndi umaso. (Genesi 1:27) Iye asafuna kuti tikhale akutsandzaya na umaso. Na thangwi ineyi Yahova atipasa midida. Midida ineyi isatiphedza kusiyanisa pyadidi na pyakuipa mbaticita pisankhulo pyadidi. (Ahebheri 5:14) Kubulukira ku midida ineyi Yahova asatipfundzisa kunyerezera munjira yadidi. Tingaona kuti midida ineyi isatiphedza mu umaso wathu, tisabvesesa kuti iyo ndi yakufunika kakamwe.

2 Umaso unakwanisa kukhala wakunentsa kakamwe. Midzidzi inango tinakwanisa kuthimbana na makhaliro akuti Bhibhlya nkhabe kulonga pinafunika ife kucita. Mwacitsandzo, panango tinafuna kucita cisankhulo ca ukondzi wakuti usaphataniza kuphatisira ciropa. Tinacita tani pisankhulo pyakuti pinatsandzayisa Yahova? Bhibhlya iri na midida yakuti inatiphedza kudziwa kuti Yahova asaona tani umaso na ciropa. Tisafunika kubvesesa midida ineyi toera tikwanise kucita pisankhulo pyadidi na kukhala na cikumbuntima cakucena. (Misangani 2:6-11) Cincino tendeni tione midida mingasi ya m’Bhibhlya.

NDI API MAONERO A MULUNGU THANGWI YA UMASO NA CIROPA?

3, 4. (a) Kodi Mulungu asaona tani ciropa? (b) Ciropa cisaimiriranji?

3 Bhibhlya isatipfundzisa kuti ciropa ndi cakufunika kakamwe thangwi cisaimirira umaso. Pontho umaso ndi wakufunika kakamwe kuna Yahova. Pidamala Kaini kupha m’bale wace Abheli, Yahova ampanga: ‘Ciropa ca m’bale wako ciri kukhuwa, kuna ine kubulukira pa mataka.’ (Genesi 4:10) Ciropa ca Abheli cikhaimirira umaso wace; natenepa pidalonga Yahova thangwi ya ciropa ca Abheli, iye akhalonga pya umaso wa Abheli.

4 Pidamala cigumula ca ntsiku za Nowa, Mulungu atawirisa kuti anthu adye nyama. Mbwenye iye alonga: ‘Lekani kudya nyama pabodzi na ciropa cace thangwi ndi umaso wace.’ (Genesi 9:4) Ntemo unoyu ukhafunika kutowezerwa na anthu onsene a dzindza ya Nowa, kuphatanizambo ife. Pyenepi pisapangiza pakweca kuti, kuna Yahova ciropa cisaimirira umaso. Natenepa, ife tisafunika kuona ciropa munjira ibodzi ene.—Masalmo 36:9.

5, 6. Kodi Mwambo wa Mose ukhapangiza tani maonero a Yahova thangwi ya ciropa?

5 Ntemo udapereka Yahova kuna Mose usalonga: ‘Munthu angadya ciropa, ine ndinadzaipirwa naye mbandimupha. Thangwi ciropa ndi umaso.’—Levitiko 17:10, 11.

6 Mwambo wa Mose ukhalonga kuti munthu angapha cinyama toera kudya akhafunika kubulusa ciropa mbacifikira na mataka. Pyenepi pikhapangiza kuti umaso wa cinyama wabwezwa kuna Nciti wace, Yahova. (Deuteronomyo 12:16; Ezekyele 18:4) Mbwenye Yahova nee akhadikhira kuti Aizraeli abuluse ciropa mpaka thotho yakumalisa ya ciropa ca cinyama. Iwo mbadabulusa ciropa mpaka panakwanisa iwo, buluka penepo mbadya cinyama na cikumbuntima cakucena. Mu ndzidzi ukhalemedza iwo ciropa ca cinyama, iwo akhapangiza kuti asalemedza Nyakupasa umaso, Yahova. Mwambo unoyu ukhakulumizambo Aizraeli kupereka ntsembe za pinyama toera kulekererwa madawo.—Onani Pidzindikiro Pyakumalisa 19 na 20.

7. Kodi Dhavidhi apangiza tani kuti akhalemedza ciropa?

7 Tendeni tione citsandzo cinango cinapangiza kuti umaso ndi wakufunika. Mu ndzidzi ukhamenyana Dhavidhi na Afilisti, anyankhondo a Dhavidhi aona kuti iye akhali na nyota kakamwe. Na thangwi ineyi, iwo aikha umaso wawo pangozwi mbaenda n’cisa ca anyamalwa awo toera katunga madzi. Mbwenye pidabweresa iwo madzi kuna Dhavidhi, iye akhonda kuamwa, mbwenye ‘aapereka kuna Yahova mukuabhoma pantsi.’ Dhavidhi alonga: ‘Cipo ndinacita pyenepi, Yahova! Pinacitika tani kuti ndimwe ciropa ca anthu adaikha umaso wawo pangozwi?’ Dhavidhi akhadziwa kuti umaso na ciropa ndi pyakufunika pamaso pa Mulungu.—2 Samwele 23:15-17, Tradução do Novo Mundo.

8, 9. Kodi Akristu asaona tani ciropa?

8 Mu ndzidzi wa apostolo, Akristu nee akhafunikabve kupereka ntsembe za pinyama. Mbwenye akhafunika kupitiriza kubvera makhundu anango a mwambo, ninga mwambo unalonga pya ciropa. Iwo akhafunika ‘kucalira ciropa.’ Pyenepi pikhali pyakufunika kakamwe ninga kucalira ulukwali na ulambiri wauthambi.—Mabasa 15:28, 29.

Ndinafokotoza tani cisankhulo canga thangwi yakuphatisira makhundu mang’ono a ciropa?

9 Ndi pyenepi pinacita Akristu lero. Tisadziwa kuti Yahova ndi Nciti wa pinthu pyonsene. Tisadziwambo kuti ciropa ndi cakufunika kakamwe, pontho cisaimirira umaso. Ndi thangwi yace tisafunika kuphatisira midida ya Bhibhlya pakucita pisankhulo thangwi ya ukondzi wakuti usaphataniza kuphatisira ciropa.

UKONDZI WAKUTI USAPHATISIRA CIROPA

10, 11. (a) Mboni za Yahova zisaona tani nkhani yakuikhwa ciropa peno makhundu makulu a ciropa? (b) Ndi pisankhulo pipi pyakuti Nkristu asafunika kupicita?

10 Mboni za Yahova zisabvesesa kuti ‘kucalira ciropa’ kusaphataniza pizinji kupiringana kudya peno kumwa. Pyenepi pisabveka kukhonda kuikhwa ciropa m’manungo mwathu munjira zonsene. Pyenepi pisaphataniza kukhonda kuikhwa ciropa, kubuluswa ciropa toera kupasa munthu unango, peno kubuluswa ciropa mbacikoiwa mbuto inango toera kuciphatisira ndzidzi unango. Pisaphatanizambo kukhonda kutawira makhundu manai makulu a ciropa: madzi a nciropa, maselula akufuira, maselula akucena na maselula anagwimisa ciropa.

11 Makhundu anewa manai makulu a ciropa, anakwanisa kugawiwa m’makhundu mang’ono a ciropa. Nkristu onsene asafunika kucita cisankhulo khala anatawira makhundu anewa mang’ono a ciropa. Munthu onsene asafunika asankhule khala anatawira peno nkhabe ukondzi unaphataniza ciropa cace cene. M’bodzi na m’bodzi asafunika asankhule njira inafuna kuphatisirwa ciropa cace mu ndzidzi wa operasau peno pakudingwa ungumi.—Onani Cidzindikiro Cakumalisa 21.

12. (a) Thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti Yahova asatsalakana pisankhulo pinacita ife mwakubverana na cikumbuntima cathu? (b) Tinakwanisa tani kucita pisankhulo pyadidi thangwi ya ukondzi?

12 Kodi Yahova asatsalakanadi pisankhulo pinacita ife mwakubverana na cikumbuntima cathu? Inde. Yahova asatsalakana pinanyerezera ife na piri muntima mwathu. (Lerini Misangani 17:3; 24:12.) Mphapo, tinacita tani pisankhulo pyadidi thangwi ya ukondzi? Tisafunika kucita phembero toera Yahova atitsogolere, mbatifufudza mphangwa zinalonga pya ukondzi unoyu, buluka penepo mbatiphatisira cikumbuntima cathu cakupfundziswa na Bhibhlya toera kucita cisankhulo. Nee tisafunika kubvundza anango kuti mbadacitanji khala agwerwa na nyatwa ineyi, na cifuno cakuphatisira maonero awo. Nkristu onsene asafunika ‘kuthukula ntolo wace.’—Agalata 6:5; Aroma 14:12.

MITEMO YA YAHOVA ISAPANGIZA KUTI IYE ASATIFUNA

13. Mitemo na midida inalonga thangwi ya ciropa isatipfundzisanji thangwi ya Yahova?

13 Pinthu pyonsene pinatiphemba Yahova toera kucita pisatiphedza, pontho pisapangiza kuti iye asatifuna. (Masalmo 19:7-11) Mbwenye ife nee tisambvera basi ene thangwi matongero ace anatiphedza. Ife tisambvera thangwi tisanfuna. Kufuna kwathu Yahova kunatiphedza toera kukhonda kuikhwa ciropa. (Mabasa 15:20) Pyenepi pisatsidzikiza ungumi wathu. Lero, anthu azinji asadziwa ngozwi yakuikhwa ciropa, pontho madotoro azinji asalonga kuti kucita operasau mukukhonda kuphatisira ciropa mphyadidi kakamwe. Pyenepi pisapangiza pakweca kuti Yahova asadziwa pinthu pyadidi pinafuna ife.—Lerini Izaiya 55:9; Juwau 14:21, 23.

14, 15. (a) Ndi mitemo ipi idapereka Yahova kuna atumiki ace toera kuatsidzikiza? (b) Munaphatisira tani midida inagumanika mu mitemo ineyi?

14 Ndzidzi onsene Yahova asatsalakana mbumba yace. Tinakwanisa kuona pyenepi kubulukira ku mitemo idapereka iye kuna Aizraeli. Mwacitsandzo, ntemo ubodzi ukhalonga kuti munthu angamanga nyumba yandzulu akhafunika kuikha mpanda pa berere peno n’khonde toera munthu akhonde kugwa. (Deuteronomyo 22:8) Ntemo unango ukhalonga kuti munthu angafuya ng’ombe yaukali akhafunika kuionera toera ikhonde kuphekesa peno kupha munthu. (Eksodo 21:28, 29) Muizraeli angakhonda kubvera mitemo ineyi, mbadakhala na mulando ng’ombe yace ingapha munthu.

15 Mitemo ineyi isapangiza kuti umaso ndi wakufunika kakamwe kuna Yahova. Ifembo tisafunika kuona umaso munjira ibodzi ene. Mwacitsandzo, tisafunika kutsalakana mwadidi nyumba yathu, motokala wathu, pontho tisafunika kutekenya mwadidi motokala, na kucalira masendzekero anaikha pangozwi umaso. Anthu anango, makamaka aphale na atsikana asacita pinthu pinaikha umaso wawo pangozwi thangwi asanyerezera kuti nkhabe pinthu pyakuipa pyakuti pinaacitikira. Mbwenye nee ndi pyenepi pinafuna Yahova. Iye asafuna kuti tione umaso wathu na wa anango ninga wakufunika kakamwe.—Koelete 11:9, 10.

16. Ndi api maonero a Yahova thangwi ya kutaya mimba?

16 Umaso wa anthu onsene ndi wakufunika kuna Yahova. Ngakhale umaso wa khombwani wakuti ali m’mimba mwa mai wace ndi wakufunika. Mwakubverana na Mwambo wa Mose, mwakukhonda funa munthu angaphekesa nkazi wakuti ali na pathupi, nkazi peno mwana mbafa, munthu unoyu akhali na mulando kuna Yahova. Ngakhale pyacitika mwakukhonda funa, nakuti apha munthu, munthu unoyu akhafunikambo kuphiwa. (Lerini Eksodo 21:22, 23.) Kuna Mulungu, mwana wakuti aciri m’mimba ndi munthu wa maso. Pyenepi pisapangiza kuti kutaya mimba ndi madawo. Kodi iye asapibva tani angaona akazi azinji mbakataya mimba?

17. Ninji cinafuna kubalangaza nkazi adataya mimba mbadzati kupfundza pya Yahova?

17 Ndiye tani khala nkazi ataya mimba mbadzati kupfundza pya Yahova? Iye asafunika kunyindira kuti Yahova anamulekerera kubulukira mu ntsembe ya Yezu. (Luka 5:32; Aefesi 1:7) Nkazi adacita madawo anewa nduli, nee asafunika kupitiriza kukhala na mulando khala iye atcunyuka na ntima onsene. ‘Yahova ndi wantsisi na wakukoma ntima, ninga kumabulukiro a dzuwa ndi kutali na kumadokero a dzuwa, iye asasiya madawo athu kutali.’—Masalmo 103:8-14.

CALIRANI BIBVU MUNTIMA MWANU

18. Thangwi yanji tisafunika kucita pyonsene pinakwanisa ife toera kubulusa bibvu muntima mwathu?

18 Kulemedza umaso kusaphataniza mabvero athu kuna anango. Munjira ipi? Panango nee tisakomerwa na munthu unango. Tingakhonda kucita mphole-mphole tinakhala na bibvu. Bhibhlya isalonga: “Munthu onsene anaida m’bale wace ndi nyakupha munthu.” (1 Juwau 3:15) Bibvu inacitisa kuti munthu akhonde kulemedza munthu unango, kulonga uthambi thangwi ya munthu unoyu peno kufuna kuti iye afe. Yahova asadziwa piri muntima mwathu. (Levitiko 19:16; Deuteronomyo 19:18-21; Mateu 5:22) Tingadzindikira kuti tisaida munthu unango, tisafunika kuwangisira toera kubulusa mabvero anewa muntima mwathu.—Tiyago 1:14, 15; 4:1-3.

19. Ndi ipi njira inango yakuti tinakwanisa kupangiza kuti tisalemedza umaso?

19 Pana njira inango inapangiza kuti tisalemedza umaso. Bhibhlya isalonga kuti Yahova ‘asaida munthu anafuna pya uphanga.’ (Masalmo 11:5) Tingasankhula masendzekero peno ubalangazi unapangiza pya uphanga, tinapangiza kuti tisafuna uphanga. Nee tisafuna kuti manyerezero athu adzale na mafala, ndzeru na pithundzithundzi pya uphanga. M’mbuto mwace, tisafunika kudzadza manyerezero athu na pinthu pyakucena pyakuti pinabweresa ntendere.—Lerini Afilipi 4:8, 9.

LEKANI KUCITA KHUNDU YA ANTHU ANAKHONDA KULEMEDZA UMASO

20-22. (a) Yahova asaona tani dziko ya Sathani? (b) Atumiki a Mulungu anapangiza tani kuti nee asacita “khundu ya dziko”?

20 Dziko ya Sathani nkhabe kulemedza umaso, pontho Yahova asaiona kuti iri na mulando wa ciropa. Mu pyaka pizinji, misoka ya ndale yacitisa kuti anthu azinji aluze umaso, kuphatanizambo atumiki a Yahova. Bhibhlya isalandanisa misoka ineyi peno mautongi na pinyama pyakugopswa. (Danyele 8:3, 4, 20-22; Apokalipse 13:1, 2, 7, 8) Lero, malonda makulu kakamwe ndi kugulisa pida pya nkhondo. Anthu azinji asapfuma kakamwe thangwi yakugulisa pida pya nkhondo toera kupha anthu. Pyenepi pisapangiza pakweca kuti “dziko yonsene iri m’manja mwa Nyakuipa.”—1 Juwau 5:19.

21 Mbwenye Akristu andimomwene nee asacita “khundu ya dziko.” Atumiki a Yahova nee asacita khundu mu ndale peno kuenda kunkhondo. Iwo nkhabe kupha munthu, pontho iwo nee asaphedzera misoka yakuti isapha anthu. (Juwau 15:19; 17:16) Akristu angatcingwa nkhabe kubwezera pyakuipa. Yezu apfundzisa kuti tisafunika kufuna ngakhale anyamalwa athu.—Mateu 5:44; Aroma 12:17-21.

22 Uphemberi usacitisambo kuti anthu azinji aphiwe. Thangwi ya Bhabhilonya Wankulu peno mauphemberi onsene authambi, Bhibhlya isalonga: “Mwa iye mwagumanika ciropa ca aprofeta, ca anthu akucena na ca anthu onsene adaphiwa pa dziko yapantsi.” Musakwanisa kuona kuti thangwi yanji Yahova asatipanga: “Bulukani muna iye mbumba yanga”? Ale analambira Yahova nkhabe kucita khundu ya ulambiri wauthambi.—Apokalipse 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Tisafunika kucitanji toera kubuluka m’Bhabhilonya Wankulu?

23 Toera kubuluka m’Bhabhilonya Wankulu, munthu asafunika kupangiza pakweca kuti nee asacitabve khundu ya uphemberi wauthambi. Mwacitsandzo, panango pinafunika kuti munthu aende ku uphemberi wace wakale kafudzisa dzinace. Kusiyapo pyenepi, tisafunika kuida pinthu pyakuipa pinacita mauphemberi authambi. Iwo asatawirisa, pontho asakulumiza anthu kucita ulukwali, kucita khundu ya ndale na kufuna kukhala akupfuma. (Lerini Masalmo 97:10; Apokalipse 18:7, 9, 11-17) Na thangwi ineyi, pyaka pyonsene anthu azinji asafa.

24, 25. Kudziwa Yahova kusatipasa tani ntendere na cikumbuntima cadidi?

24 Mbatidzati kudziwa Yahova, panango m’bodzi na m’bodzi wa ife tikhacita pinthu pyakuipa pya dziko ino ya Sathani. Mbwenye cincino tacinja. Takhulupira ntsembe yaciomboli, pontho taperekeka kuna Mulungu. Natenepa tisakwanisa kuona ‘cibalangazo cinabuluka kuna Yahova.’ Ife tiri na ntendere, pontho tiri na cikumbuntima cadidi thangwi tisadziwa kuti tisatsandzayisa Mulungu.—Mabasa 3:19; Izaiya 1:18.

25 Panango kale tikhacita khundu ya nsoka wakuti nee ukhalemedza umaso, mbwenye Yahova anakwanisa kutilekerera kubulukira mu ntsembe yaciomboli. Ife tisalemedza kakamwe muoni udatipasa Yahova wakuti ndi umaso. Tisapangiza kupereka kwathu takhuta mu ndzidzi unacita ife pyonsene pinakwanisa ife toera kuphedza anango kudziwa Yahova, pontho toera abuluke n’dziko ya Sathani mbakhala na uxamwali wakuwanga na Mulungu.—2 Akorinto 6:1, 2.

PANGANI ANTHU ANANGO PYA UMAMBO

26-28. (a) Ndi basa ipi yakufunika idapaswa Ezekyeli na Yahova? (b) Yahova asatiphemba toera ticitenji lero?

26 Mu ndzidzi wa Aizraeli, Yahova apanga mprofeta Ezekyeli toera adziwise mbumba kuti Yerusalemu mbadafudzwa, pontho kuapanga pikhafunika iwo kucita toera apulumuke. Ezekyeli mbadakhonda kucenjeza mbumba, mbadakhala na mulando kuna Yahova thangwi ya umaso wawo. (Ezekyele 33:7-9) Ezekyeli apangiza kuti akhalemedza umaso, acita pyonsene pikhakwanisa iye toera kupanga anthu mphangwa zenezi zakufunika.

27 Yahova atipasa basa yakudziwisa anthu kuti dziko ya Sathani inadzafudzwa mwakukhonda dembuka, pontho kuaphedza toera adziwe Yahova kuti apulumuke mbakhala mu dziko ipswa. (Izaiya 61:2; Mateu 24:14) Ife tisafunika kucita pyonsene pinakwanisa ife toera kupanga anango mphangwa zenezi. Tingacita pyenepi tinakwanisa kulonga ninga Paulu: “Ine nkhabe mulando wa ciropa ca anthu onsene. Thangwi ine nee ndasiya kukupangani pinthu pyonsene pinafuna kudzacita Mulungu.”—Mabasa 20:26, 27.

28 Pana pinthu pinango pyakuti tinakwanisa kupicita toera tikhale akucena. Nsolo unatowera unadzadinga pyenepi.