Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 11

Pakumala Kumanga Banja

Pakumala Kumanga Banja

“Ufuni nkhabe kumala.”—1 AKORINTO 13:8.

1, 2. Pangaoneka pinentso pabanja, pisapangiza kuti banja nee inakhalabve yakutsandzaya? Fokotozani.

BANJA ndi muoni wakubuluka kwa Yahova. Iyo inacitisa munthu kukhala wakutsandzaya. Ngakhale tenepo, mabanja onsene asathimbana na nyatwa. Midzidzi inango, nyatwa zenezi zinaoneka kuti nkhabe kumala, pyenepi pinacitisa mamuna na nkazi kupibva kuti nee asafunanabve ninga pakutoma.

2 Midzidzi inango, nee tisafunika kudzudzumika pabanja pangaoneka pinentso. Pinentso pyenepi nee pisapangiza kuti banja yanu nkhabebve kukhala yakutsandzaya. Ngakhale mabanja akuti asathimbana na nyatwa zikulu, asakwanisa kugumana njira toera kumalisa nyatwa zawo mbakhala pontho akutsandzaya. Asakwanisa tani?

FUNANI KAKAMWE MULUNGU, PONTHO FUNANI NDZANU WA M’BANJA

3, 4. Ndi pinthu pipi pyakuti midzidzi inango pinacitika m’banja?

3 Banja isamangwa na anthu awiri akusiyana akuti ali na pifuno na manyerezero akusiyana, pontho asacita pinthu munjira yakusiyana. Kusiyapo pyenepi, panango mamuna na nkazi akuzwa m’makhaliro akusiyana. Natenepa, pisaphemba ndzidzi na kuwangisira toera kudziwana na kubverana pabanja.

4 Mukupita kwa ndzidzi, mamuna peno nkazi anakwanisa kukhala wakuphatika kakamwe m’mabasa ace mbipicitisa kukala kutali na ndzace wa m’banja. Pyenepi pinakhala ninga anthu awiri akuti asakhala nyumba ibodzi ene mbwenye nee asadziwana. Ninji pinafuna kuaphedza toera kukhala akuphatana?

Uphungu wa m’Bhibhlya ndi wakufunika kakamwe toera tikhale na banja yadidi

5. (a) Ninji cinafuna kuphedza Nkristu toera kubverana na ndzace wa m’banja? (b) Mwakubverana na Ahebheri 13:4, tisafunika kuona tani banja?

5 Yahova asapereka uphungu wadidi wakuti unakwanisa kuphedza anyakumanga banja toera kufuna kakamwe Mulungu na kukhala akuphatana unango na ndzace. (Masalmo 25:4; Izaiya 48:17, 18) Iye asalonga: “Banja isafunika kukhala yakulemedzeka pamaso pa anthu onsene.” (Ahebheri 13:4) Cinthu cinaona imwe kuti ndi cakulemedzeka ndi cakufunika kakamwe. Imwe munacitsalakana, pontho munacitsidzikiza. Yahova asafuna kuti tionembo banja munjira ibodzi ene.

KUFUNA YAHOVA KUNAPHEDZA BANJA YANU

6. Mwakubverana na Mateu 19:4-6, ndi api maonero a Yahova thangwi ya banja?

6 Ndi Yahova adacita banja yakutoma. Yezu alonga: “Kodi imwe nee mwaleri kuti ule adacita anthu, pakutoma aacita mamuna na nkazi? Iye alonga: ‘Na thangwi ineyi, mamuna anadzasiya babace na mace mbaphatana na nkazace, pontho uwiri wawo anadzakhala manungo mabodzi basi’. Munjira ineyi, iwo si awiribve tayu, mbwenye ndi manungo mabodzi basi. Natenepa, pidagumanya Mulungu, munthu mbaleke kupimwaza.” (Mateu 19:4-6) Kutomera kale, Yahova akhafuna kuti banja ikhale kwenda na kwenda. Iye akhafuna kuti mabanja abverane, pontho akhale akutsandzaya.

7. Ninji cinafuna kuphedza mamuna na nkazi toera kuwangisa banja yawo?

7 Natenepa, mabanja lero asathimbana na nyatwa zizinji. Midzidzi inango, pinentso ndi pikulu kakamwe pyakuti pinaacitisa kunyerezera kuti mphyadidi kumalisa banja. Mbwenye kudziwa maonero a Yahova thangwi ya banja kunaaphedza.—1 Juwau 5:3.

8, 9. (a) Ndi ndzidzi upi wakuti tisafunika kutowezera pitsogolero pya Yahova pinalonga thangwi ya banja? (b) Tinapangiza tani kuti banja yathu ndi yakufunika kakamwe kwa ife?

8 Ndzidzi onsene, pitsogolero pya Yahova pisaphedza. Ninga pidaona ife, iye asatipanga: “Banja isafunika kukhala yakulemedzeka pamaso pa anthu onsene.” (Ahebheri 13:4; Koelete 5:4) Tingatowezera pitsogolero pya Yahova, ngakhale midzidzi inango pinthu pinentse, tinadzatambira nkhombo.—1 Atesalonika 1:3; Ahebheri 6:10.

9 Nakuti banja ndi yakufunika kakamwe, tisafunika kucalira kucita peno kulonga pinthu pyakuti pinafudza banja yathu. M’mbuto mwace, tisafunika kucita pinthu pyakuti pinawangisa banja yathu. Tinacita tani pyenepi?

MALONGERO ANU NA MACITIRO ANU ASALEMEDZA BANJA YANU

10, 11. (a) Ndi pinentso pipi pikulu pinaoneka m’mabanja anango? (b) Thangwi yanji tisafunika kucalira kulonga mafala akudzidzida pakucedza na ndzathu wa m’banja?

10 Pana pinthu pizinji pyakuti mamuna peno nkazi anakwanisa kupicita mbatsukwalisa ndzace. Tisadziwa kuti Akristu nee asafunika kumenya ndzawo wa m’banja peno kucita pinthu pyakuti pinaphekesa ndzawo wa m’banja. Mafala athu anakwanisa kuphekesa ndzathu. Mafala anakwanisa kukhala ninga cida. Nkazi m’bodzi alonga: “Mamunanga asandiphekesa na mafalace. Ine nee ndiri na madazi m’manungo mwanga, mbwenye ndzidzi onsene mamunanga asalonga mafala akuphekesa ninga awa: ‘Iwe nee usanditsandzayisa!’ pontho ‘Iwe nee wafunga!’ Mafala anewa asasiya pironda muntima mwanga.” Mamuna m’bodzi alonga kuti ndzidzi onsene asapwazwa na nkazace, pontho asampasa madzina akuipa. Iye alonga: “Nee ndinakwanisa kulonga pa mwinji mafala analonga nkazanga. Ndi thangwi yace nee ndisakwanisa kukhala cifupi na iye, ndisadembuka pyanga kufika kunyumba ndingakotoka kubasa. Ndisaona kuti mphyadidi kukhala pyanga kubasa m’mbuto mwakubwerera kunyumba.” Lero, anthu azinji asakomerwa kulonga mafala akupwaza, akutikana, pontho akudzidzida.

11 Mamuna peno nkazi angalonga mafala akudzidzida kuna ndzace wa m’banja, pyenepi pisacitisa kukhala na pironda muntima pyakuti pisakwata ndzidzi toera kupola. Na thangwi ineyi, Yahova nee asafuna kuti mamuna na nkazi atsalakanane munjira ineyi. Mbwenye, midzidzi inango mwakukhonda dzindikira munatsukwalisa mamunanu peno nkazanu. Panango munanyerezera kuti mukutsalakana mwadidi ndzanu, mbwenye iye asapibva tani? Khala pinalonga imwe pisatsukwalisa ndzanu wa m’banja, nee musaona kuti musafunika kucinja?—Agalata 5:15; lerini Aefesi 4:31.

12. Khala munthu ndi wakumanga banja, ninji cinafuna khuya uxamwali wace na Yahova?

12 Njira inalonga imwe na ndzanu wa m’banja, mwakukhonda tsalakana khala muli pa mwinji peno mwekhene isakhuya kakamwe Yahova. (Lerini 1 Pedhru 3:7.) Tiyago 1:26 isalonga: “Khala munthu asanyerezera kuti asalambira Mulungu, mbwenye mbakhonda kutonga lirimi yace, munthu unoyu asanyengeza ntima wace, pontho kulambira kwace ndi kwakusowa basa.”

13. Ndi cinthu cipi cinango cakuti cinakwanisa kutsukwalisa ndzathu wa m’banja?

13 Pana pinthu pizinji pyakuti anyakumanga banja asafunika kupicalira toera akhonde kutsukwalisana. Mwacitsandzo, mamunanu peno nkazanu anapibva tani mungatoma kucedza ndzidzi uzinji na munthu unango? Panango muli na mathangwi adidi toera kucita pyenepi, ninga kuenda kamwaza mphangwa, kuphedzera mabasa anango, kodi ndzanu wa m’banja asakhala wakutsukwala? Mulongo m’bodzi alonga: “Ndingaona mamunanga mbakamala ndzidzi uzinji peno kutsalakana mwakupambulika mulongo unango mu mpingo mwathu ndisatsukwala kakamwe. Pyenepi pisandicitisa kupibva kuti ndine wakusowa basa.”

14. (a) Genesi 2:24 isatipfundzisanji? (b) Tisafunika kubvundzikanji?

14 Ninga Akristu, tiri na basa yakutsalakana anyakubalathu na abale na alongo a mu mpingo mwathu. Mbwenye, tingamanga banja, basa yathu yakutoma ndi kutsalakana mamunathu peno nkazathu. Yahova asalonga kuti mamuna ‘anadzasiya babace na mace mbaphatana na nkazace.’ (Genesi 2:24) Natenepa, tisafunika kudziwa kuti pinafuna mamunathu peno nkazathu ndi pyakufunika kakamwe. Bvundzikani: ‘Ndisakhala na ndzidzi toera kucedza na ndzanga wa m’banja, kuntsalakana na kupangiza ufuni wakuthema kuna iye?’

15. Thangwi yanji Nkristu wakumanga banja asafunika kucalira kucita uxamwali wa ponda ndipondembo na munthu wakuti nee ndi ndzace wa m’banja?

15 Tingacita uxamwali wa ponda ndipondembo na munthu wakuti nee ndi mamunathu peno nkazathu, pyenepi pinabweresa nyatwa m’banja yathu. Panango tinatoma kusirira munthu unoyu mbatipangiza kuti tisanfuna. (Mateu 5:28) Mabvero anewa anakwanisa kukula, mbacitisa munthu kukhonda kulemedza banja yace.

“BONDE YA ANYAKUMANGA BANJA ISAFUNIKA KUKHALA YAKUCENA”

16. Bhibhlya isapereka uphungu upi kwa anyakumanga banja?

16 Pakumala kupereka uphungu wakuti: “Banja isafunika kukhala yakulemedzeka,” Bhibhlya isalonga: “Bonde ya anyakumanga banja isafunika kukhala yakucena, thangwi Mulungu anadzatonga anthu anacita ulukwali na upombo.” (Ahebheri 13:4) Mafala akuti “bonde ya anyakumanga banja” asabveka kupita m’mabonde kwa mamuna na nkazi. (Misangani 5:18) Kodi anyakumanga banja anapangiza tani kuti asalemedza ntsonga ineyi?

17. (a) Anthu azinji lero asaona tani upombo? (b) Akristu asafunika kuona tani upombo?

17 Anthu anango lero asaona kuti nee ndi pyakuipa kukhonda kukhala wakukhulupirika kuna ndzawo wa m’banja. Nee tisafunika kutawirisa kuti macitiro a anthu anango atipeuse. Yahova asalonga pakweca kuti iye asaida ulukwali na upombo. (Lerini Aroma 12:9; Ahebheri 10:31; 12:29) Tingapita m’mabonde na munthu wakuti nee ndi ndzathu wa m’banja, tikupswipisa banja yathu. Tinapangiza kuti nee tisalemedza pinalonga Yahova, pontho tikufudza uxamwali wathu na iye. Natenepa, tisafunika kucalira cinthu consene cakuti cinatitsogolera toera kucita upombo. Pyenepi pisaphataniza kusirira munthu wakuti nee ndi ndzathu wa m’banja.—Yobe 31:1.

18. (a) Thangwi yanji kucita upombo kusalandaniswa na kulambira alungu authambi? (b) Yahova asaona tani upombo?

18 Mwambo wa Mose ukhalonga kuti kucita upombo ndi madawo makulu, kukhali ninga kulambira alungu authambi. Munthu akhacita pyenepi akhafunika kuphiwa. (Levitiko 20:2, 10) Kodi upombo ukhalandana tani na kulambira alungu authambi? Muizraeli angalambira alungu authambi, iye akhaswa pikiro yace yakukhala wakukhulupirika kuna Yahova. Munjira ibodzi ene, munthu angacita upombo, akhaswa pikiro yace yakukhala wakukhulupirika kuna ndzace wa m’banja. (Eksodo 19:5, 6; Deuteronomyo 5:9; lerini Malakiya 2:14.) Pyenepi pisapangiza pakweca kuti Yahova akhaona upombo ninga madawo makulu.

19. Ninji cinafuna kutiphedza toera kukhonda kucita upombo?

19 Ndiye tani lero? Maseze nee tiri pantsi pa Mwambo wa Mose, mbwenye maonero a Yahova thangwi ya upombo nee acinja. Nakuti cipo tisanyerezera kulambira mulungu wauthambi, cipo tinanyerezerambo kukhala wakukhonda kukhulupirika kuna ndzathu wa m’banja. (Masalmo 51:1, 4; Akolose 3:5) Tingakhonda kukhala wakukhulupirika kuna Yahova na kuna ndzathu wa m’banja, nee tisalemedza banja yathu, pontho nee tisalemedza Mulungu wathu, Yahova.—Onani Cidzindikiro Cakumalisa 26.

MUNACITANJI TOERA BANJA YANU IKHALE YAKUWANGA?

20. Udziwisi unaphedza tani banja?

20 Munacitanji toera banja yanu ikhale yakuwanga? Bhibhlya isalonga: ‘Nyumba isamangwa na ndzeru, mbiwangiswa na udziwisi.’ (Misangani 24:3) Nyumba ingamangwa mwadidi isakhala yakubalika, yakuwanga, pontho isapereka citsidzikizo. Tinakwanisa kulandanisa banja na nyumba ineyi, mbwenye anyakumanga banja asafunika kukhala na udziwisi. Udziwisi unaphedza banja toera kukhala yakuwanga na yakutsandzayisa.

21. Udziwisi unacitisa tani banja yanu kukhala yakuwanga?

21 Bhibhlya isapitiriza kulonga thangwi ya nyumba ineyi: ‘Na udziwisi, nyumba isadzala na pinthu pya ntengo ukulu na pyakutsandzayisa.’ (Misangani 24:4) Pinapfundza imwe kubulukira m’Bhibhlya pinakwanisa kuphedza banja yanu kukhala yakutsandzaya. (Aroma 12:2; Afilipi 1:9) Mungaleri Bhibhlya na mabukhu anango, cezani kuti munaphatisira tani pinapfundza imwe. Ndzidzi onsene, sakani njira toera kupangiza ufuni, cilemedzo, kukoma ntima peno kunyerezera ndzanu wa m’banja. Phembani Yahova toera akuphedzeni kukulisa makhaliro akuti anawangisa banja yanu, pontho akuti anacitisa ndzanu wa m’banja kukufunani.—Misangani 15:16, 17; 1 Pedhru 1:7.

Phembani ciphedzo ca Yahova mu ndzidzi wakulambira kwa banja

22. Thangwi yanji tisafunika kufuna na kulemedza ndzathu wa m’banja?

22 Tisafunika kucita pyonsene pinakwanisa ife toera kupangiza kuna mamunathu peno nkazathu kuti tisantsalakana, tisanfuna, pontho tisamulemedza. Tingacita pyenepi, banja yathu inakhala yakuwanga na yakutsandzayisa. Pontho cinthu cakufunika ndi cakuti, Yahova anatsandzaya kakamwe.—Masalmo 147:11; Aroma 12:10.