Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 10

“Mafala a Yahova Akhapitiriza Kumwazika”

“Mafala a Yahova Akhapitiriza Kumwazika”

Pedhru abuluswa nkaidi, pontho kutcingwa nkhabe kwanisa kulimirisa basa yakumwaza mphangwa zadidi

Mphangwa zakubuluswa m’bukhu ya Mabasa 12:1-25

1-4. Ndi nyatwa zipi zidatamba Pedhru, pontho mbamudakhala ndimwe mbamudacitanji?

 PIDAFUNGA anyankhondo nsuwo wa kaidi ikhali Pedhru, misuwo mizinji yacita dzumbi ikulu kakamwe. Pedhru amangwa na maunyolo, pontho akhali pakati pa anyankhondo awiri Aciroma; iwo akhaenda naye nkaidi yace. Mwenemu iye mbadadikhira midzidzi mizinji, ngakhale ntsiku zingasi mbakhonda kudziwa pikhafuna kuncitikira. Pontho iye nee mbadaona cinthu cinango kusiyapo maparedhi a kaidi yace, misuwo ya mafero, maunyolo na anyakuonera kaidi.

2 Mbwenye mphangwa zidatambira iye zikhali zakutsukwalisa. Mambo Herodhi Agripa I akhafuna kuti Pedhru aphiwe. a Herodhi akhafuna kupangiza Pedhru kuna mbumba pakumala kwa Paskwa, pontho iye akhafuna kumupha toera kutsandzayisa mwinji. Iye nee akhafuna basi ene kun’thusa. Thangwi ndzidzi ungasi nduli, iye akhadaphesa kale mpostolo Tiyago.

3 Nyerezerani kuti pinthu pikhali tani pa masiku akumalisa mbidzati kufika ntsiku ikhafuna kuphiwa Pedhru. Pedhru akhanyerezeranji nkaidi ineyi yakuti ikhali na cidima? Panango iye akhanyerezera pinthu pidalonga Yezu mu pyaka pingasi nduli. Yezu akhadalonga kuti Pedhru mbadamangwa, pontho mbadakwatwa mwakukhonda funa toera kuenda kaphiwa. (Juw. 21:18, 19) Kusiyapo pyenepi, Pedhru panango akhabvundzika khala ndzidzi unoyu ukhadafika.

4 Khala imwe muli m’makhaliro mabodzi ene ninga a Pedhru, mbamudapibva tani? Anthu azinji mbadatsukwala mbanyerezera kuti nkhabebve cidikhiro. Mbwenye kuna anyakupfundza andimomwene a Yezu Kristu, nkhabe cinthu cinaacitisa kuluza cidikhiro. Tinapfundzanji na pidacita Pedhru na Akristu andzace mu ndzidzi ukhatcingwa iwo? Ndi pyenepi pinafuna ife kupfundza mu nsolo uno.

“Mpingo Ukhacita Phembero na Ntima Onsene” (Mabasa 12:1-5)

5, 6. (a) Thangwi yanji, pontho ndi munjira ipi Mambo Herodhi I ayesera kufudza mpingo Wacikristu? (b) Thangwi yanji kufa kwa Tiyago kukhali mayesero kuna mpingo?

5 Ninga pidapfundza ife mu nsolo udamala wa bukhu ino, Kornelyo na banja yace pidakhala iwo Akristu, pikhali pinthu pyakutsandzayisa kakamwe kuna mpingo Wacikristu. Nyerezerani kudzumatirwa kudakhala na Ayuda akuti nee akhali Akristu pidaona iwo Ayuda na anthu akuti nee akhali Ayuda mbakalambira pabodzi mu mpingo Wacikristu.

6 Herodhi, akhali nyandale wakucenjera. Iye akhanyerezera kuti pyenepi mbapidampasa mwai toera akhale wakutawirika kuna Ayuda; natenepa, iye atoma kutsalakana mwakuipa Akristu. Mwakukhonda penula, panango iye abva kuti mpostolo Tiyago akhali na uxamwali wakuwanga na Yezu. Natenepa, Herodhi “aphesa Tiyago mʼbale wace Juwau na supada.” (Mabasa 12:2) Pyenepi pikhali pyakutsukwalisa kakamwe kuna mpingo! Tiyago akhali m’bodzi wa apostolo atatu adaona kucinjika kudacita Yezu, pontho aona pirengo pinango pyakuti apostolo anango nee apiona. (Mat. 17:1, 2; Marko 5:37-42) Nakuti Tiyago na Juwau akhali akugalamuka kakamwe, Yezu aacemera “Ana a Njazi.” (Marko 3:17) Natenepa, pidafa Tiyago mpingo waluza munthu wacipapo, mboni wakukhulupirika na mpostolo wakuti iwo akhanfuna kakamwe.

7, 8. Mpingo wacitanji mu ndzidzi udaikhwa Pedhru nkaidi?

7 Kufa kwa Tiyago kwatsandzayisa Ayuda ninga pikhafuna Agripa. Pyenepi pyampasa mphambvu toera atomembo kutcinga Pedhru. Ninga pidalongwa mu ndima zidamala ife kuona, iye amangisa Pedhru. Nakuti Agripa akhadziwa kuti Akristu abuluka kale mwacirengo nkaidi ninga pidaona ife mu nsolo 5 wa bukhu ino, iye nee akhafuna kuti pyenepi picitike pontho. Natenepa, Herodhi amanga Pedhru na maunyolo pakati pa anyakuonera kaidi awiri, pontho pakhali na anyakuonera 16 akuti akhapitisirana masiku na masikati toera kukhala na cinyindiro cakuti Pedhru nee anathawa. Iye mbadathawa, anyakuonera kaidi mbadaphiwa pa mbuto ya Pedhru. Pa ndzidzi unoyu wakunentsa, Akristu anango mbadacitanji toera kuphedza Pedhru?

8 Mpingo ukhadziwa mwadidi pikhafunika iwo kucita. Bukhu ya Mabasa 12:5 isalonga: “Natenepa, Pedhru akhaonerwa nkaidi, mbwenye mpingo ukhacita phembero na ntima onsene kuna Mulungu thangwi ya iye.” Mwandimomwene, maphembero akhacita iwo thangwi ya m’bale wawo wakufunika akhali amphambvu. Kufa kwa Tiyago nee kwaacitisa kuluza cikhulupiro. Iwo akhapitiriza kukhulupira kuti Yahova akhabva maphembero awo. Maphembero athu ndi akufunika kakamwe kuna Yahova. Khala maphembero athu asabverana na cifuno cace, iye anadzaatawira. (Aheb. 13:18, 19; Tiya. 5:16) Citsandzo ceneci ndi cakufunika kakamwe cakuti Akristu lero asafunika kucitowezera.

9. Tinatowezera tani citsandzo ca Akristu a mu ndzidzi wa apostolo akuti acita phembero thangwi ya Pedhru?

9 Kodi pali na Akristu anango anadziwa imwe akuti ali kutamba nyatwa zizinji? Panango iwo ali kupirira kutcingwa, asakhondeswa kulambira Yahova, peno agwerwa na pidengwa pyacibaliro. Imwe munakwanisa kucita phembero thangwi ya iwo. Panango imwe musadziwambo abale anango akuti ali kutamba nyatwa, ninga kutcingwa na acibale, kutsukwala, peno mayesero anango acikhulupiro. Munganyerezera mwadidi mbamudzati kucita phembero, imwe panango munakumbuka madzina mazinji akuti munakwanisa kualonga mu ndzidzi unacita imwe phembero kuna Yahova, wakuti ndi “Nyakubva phembero.” (Mas. 65:2) Thangwi imwe munadzafunambo kuti abale na alongo anu akucitireni phembero mungadzatamba nyatwa.

Ife tisacitira phembero abale athu adaikhwa nkaidi thangwi ya cikhulupiro cawo

‘Nditowere’ (Mabasa 12:6-11)

10, 11. Longani kuti anju wa Yahova abulusa tani Pedhru nkaidi.

10 Kodi Pedhru akhagopa pinthu pikhafuna kuncitikira? Ife nkhabe kupidziwa mwadidi, mbwenye ife tisadziwa kuti namasiku anewa akumalisa Pedhru agona kakamwe pakati pa anyakuonera kaidi awiri. Mamuna unoyu wakuti akhali na cikhulupiro cakuwanga akhadziwa mwadidi kuti mwakukhonda tsalakana pinthu pikhafuna kuncitikira, Yahova mbadantsalakana. (Aroma 14:7, 8) Mbwenye Pedhru nee akhadziwa kuti mbapidacitika pinthu pyakudzumisa. Mwakukhonda dikhira, ceza cadzala nkaidi ikhali iye. Anju wakuti anyakuonera kaidi nee akhamuona apita mwenemo mbalamusa Pedhru mwakucimbiza. Pontho maunyolo akhadamangwa na iye m’mikono yace akuti akhaoneka ninga akuwanga kakamwe, agwandika mbagwa pantsi.

‘Iwo afika pansuwo ukulu wa utale udayang’anira ku nzinda, nsuwo unoyu wafunguka okhene.’—Mabasa 12:10

11 Anju apanga Pedhru toera kucita pinthu pingasi: “Lamuka mwakucimbiza! . . . Bvala nguwo zako na masandalya ako. . . . Bvala tunika yako.” Mwakucimbiza Pedhru abvera. Pakumalisa, anju ampanga: ‘Nditowere,’ pontho Pedhru antowera. Iwo abuluka nkaidi, mbapita dhuzi na anyakuonera kaidi nee kucita dzumbi mpaka pansuwo ukulu wa utale. Kodi iwo akwanisa tani kubuluka na pansuwo ukulu? Khala Pedhru akhali na mbvundzo unoyu mwakukhonda dembuka iye atawirwa, thangwi pidafika iwo dhuzi na nsuwo ukulu, iwo “wafunguka okhene.” Mwakukhonda dembuka, iwo apita na pansuwo ukulu mbafika mu nseu, buluka penepo anju mbazambazika. Pedhru asiyiwa penepo, pontho iye adzindikira kuti mwandimomwene pinthu pyenepi pyonsene pyacitikadi. Anewa nee akhali masomphenya. Iye akhadabuluswa nkaidi.—Mabasa 12:7-11.

12. Thangwi yanji ndi pyakuwangisa kudziwa kuti Yahova apulumusa Pedhru?

12 Mphyakuwangisa kakamwe kudziwa kuti mphambvu za Yahova ndi zakusowa madire toera kupulumusa atumiki ace. Pedhru akhadaikhwa nkaidi na mambo wakuti akhaphedzerwa na utongi wamphambvu kakamwe wa mu ndzidzi unoyu. Mwakukhonda tsalakana pyenepi, Pedhru abuluka nkaidi. Mwandimomwene, Yahova nee akhaphedza atumiki ace onsene mwacirengo. Iye nee apulumusa Tiyago toera akhonde kuphiwa, pontho iye nee mbadapulumusa Pedhru paulendo unango, mafala adalonga Yezu thangwi ya anyakupfundzace akhafunika kukwanirisika. Lero Akristu nee asadikhira kupulumuswa mwacirengo. Mbwenye ife tisadziwa kuti Yahova nee acinja. (Mal. 3:6) Kufa ndi ninga kaidi yakuti munthu nkhabe kwanisa kuthawamo, mbwenye mwakukhonda dembuka Yahova anaphatisira mwanace toera kulamusa pikwi na pikwi pya anthu adamala kufa. (Juw. 5:28, 29) Pikiro ineyi inakwanisa kutiphedza toera kukhala na cipapo mu ndzidzi unathimbana ife na mayesero.

“Amuona Mbadzumatirwa Kakamwe” (Mabasa 12:12-17)

13-15. (a) Akristu adasonkhana panyumba ya Mariya acitanji pidafika Pedhru panyumba ineyi? (b) Bukhu ya Mabasa isalonga pya ani m’makapitulu anatowera, pontho Pedhru apitiriza kucitanji kuna abale na alongo ace Acikristu?

13 Pedhru akhadalimira mu nseu pa mbuto yacidima, mbanyerezera kuti anaenda kupi. Buluka penepo iye adzindikira kukhafuna iye kuenda. Nkristu wakuti akhacemerwa Mariya akakhala dhuzi na penepo. Pisaoneka kuti Mariya akhali nzice, pontho wakupfuma. Iye akhali na nyumba ikulu yakuti ikhaphatisirwa na mpingo toera kusonkhana. Iye akhali mai wace Juwau Marko, wakuti dzina yace yatoma kulongwa m’bukhu ya Mabasa, pontho iye adzakhala ninga mwana wa Pedhru. (1 Ped. 5:13) Ntsiku ineyi namasiku, anthu azinji a mu mpingo akhadasonkhana panyumba ya Mariya, acita phembero mwakudembetera mpaka tcititciti. Iwo akhacita phembero toera Pedhru abuluswe nkaidi, mbwenye iwo adzumatirwa pidaona iwo njira idatawira Yahova maphembero awo!

14 Pedhru agogodza nsuwo ukulu wakuti ukhali kutsogolo kwa nyumba. Ntumiki wantsikana Rodhe wakuti dzinace Mucigerego isabveka “Maluwa” aenda pansuwo. Iye nee akakhulupira kuti fala idabva iye ikhali ya Pedhru! Iye akomerwa kakamwe mbacimwana na kufungula kwene nsuwo, mbasiya Pedhru kunja, apita n’nyumba nakuthamanga mbapanga anthu kuti Pedhru ali kunja. Iwo anyerezera kuti ntsikana unoyu ali kupenga, mbwenye iye apitiriza kuapanga kuti Pedhru ali kunja. Iye apitiriza kuapanga kuti pikhalonga iye ndi undimomwene. Natenepa anango a iwo akhulupira, mbwenye akhaona kuti panango akhali anju mbaimirira Pedhru. (Mabasa 12:12-15) Mu ndzidzi unoyu Pedhru akhapitiriza kugogodza nsuwo mpaka iwo kubwera kudzafungula nsuwo ukulu.

15 Pidafika iwo pansuwo, iwo “amuona mbadzumatirwa kakamwe”! (Mabasa 12:16) Iwo akhali akutsandzaya kakamwe mpaka Pedhru kuamatamisa toera iye akwanise kufokotoza pinthu pidancitikira. Iye aaphembambo toera apange nyakupfundza Tiyago na abale pinthu pidancitikira. Natenepa, iye abuluka toera anyankhondo a Herodhi akhonde kun’gumana. Pedhru abuluka mbapitiriza na basa yace yakukhulupirika ku mbuto inango. Kutomera pa ndzidzi unoyu bukhu ya Mabasa isalonga pya utumiki na maulendo a mpostolo Paulu. Pedhru nee asalongwabve m’bukhu ya Mabasa kusiyapo pa Mabasa kapitulu 15 yakuti isalonga thangwi ya nkandzo wa kusidzwa. Mbwenye tiri na cinyindiro cakuti mpostolo Pedhru awangisa cikhulupiro ca abale na alongo ace mbuto zonsene zikhaenda iye. Pidabuluka Pedhru panyumba ya Mariya, abale akhali penepo akhali akutsandzaya kakamwe.

16. Thangwi yanji tiri na cinyindiro cakuti ntsogolo tinadzakhala akutsandzaya kakamwe?

16 M’midzidzi inango Yahova asapasa atumiki ace pinthu pizinji kupiringana pire pyakuti nee akhapidikhira, mbipiacitisa kukhala akutsandzaya kakamwe. Ndi mabvero anewa adakhala na abale Acikristu a Pedhru. Ife tisakhalambo na mabvero mabodzi ene tingatambira nkhombo za Yahova. (Mis. 10:22) Ntsogolo, tinadzaona mapikiro onsene a Yahova mbakakwanirisika pa dziko yonsene yapantsi. Nkhombo zinafuna kukhala na ife zinadzakhala zizinji kakamwe kupiringana ziri na ife lero. Natenepa tingapitiriza kukhala akukhulupirika kuna Yahova, tinadzakhala akutsandzaya kwenda na kwenda.

“Penepo Pene Anju wa Yahova Antcunyusa” (Mabasa 12:18-25)

17, 18. Ninji pidacitisa mbumba kupasa mbiri Herodhi?

17 Kuthawa kwa Pedhru kwacitisambo Herodhi kudzumatirwa, mbwenye iye nee akomerwa na pyenepi. Natenepa mwakucimbiza Herodhi apereka ntemo toera Pedhru asakiwe mbuto zonsene, pontho asaka kudziwa kuna anyakuonera kaidi kuti pyakwanisika tani kuti Pedhru athawe. Iwo ‘atcunyuswa,’ panango kutcunyuswa kweneku kukhali kuphiwa. (Mabasa 12:19) Herodhi Agripa akhali wakuipa ntima na wakusowa ntsisi. Kodi mamuna unoyu wakuipa ntima atcunyuswa?

18 Panango Agripa akhaona ninga apaswa manyadzo pidacimwana iye kupha Pedhru, mbwenye iye acita cinthu cakuti cancitisa kukhala pontho wakudzikuza. Anyamalwa ace anango abwera toera kukhazikisa ntendere na iye. Iwo ampasa mwai toera alonge kutsogolo kwa mwinji ukulu. Luka alonga kuti mu ndzidzi wakuti iye adzati kulonga “Herodhi abvala nguwo zace zaumambo.” Nyakulonga mbiri Waciyuda alemba kuti nguwo za Herodhi zikhadacitwa na parata. Natenepa ndzidzi ukhali iye pa ceza, nguwo zace zikhayetimira kakamwe mbapicitisa anthu kunyerezera kuti iye akhali ninga mulungu. Mamuna unoyu wakudzikuza atoma kulonga. Mwinji wakuti ukhasimba Herodhi walonga: “Fala iyi ndi ya mulungu, si ya munthu tayu!”—Mabasa 12:20-22.

19, 20. (a) Thangwi yanji Herodhi atcunyuswa na Yahova? (b) Thangwi yanji tisabalangazwa na mphangwa zinalonga pya kufa kwa Herodhi?

19 Basi ene ndi Mulungu akhafunika kusimbwa munjira ineyi, mbwenye iye akhaona pikhacitika! Herodhi akhali na mwai wakucinja manyerezero ace. Iye mbadasandika mbumba, peno mbadapangiza kuti nee akhaphedzera maonero awo. Mbuto mwace, iye adzakhala ninga nsangani uyu: “Kugaya kusatsogolera munthu toera kufudzwa.” (Mis. 16:18) “Penepo pene anju wa Yahova antcunyusa,” mbacitisa mambo unoyu wakudzikuza kufa munjira yakupasa manyadzo. Herodhi “adyiwa na mpfunye mbafa.” (Mabasa 12:23) Jozefo alongambo kuti Herodhi Agripa aphiwa mwakucimbiza, pontho athimiza kulonga kuti mambo adzindikira mu ndzidzi ukhafa iye kuti pyenepi pyacitika thangwi yakutawira kupaswa mbiri na mwinji wa anthu. Jozefo alemba kuti Agripa abva kupha ntsiku zixanu mbadzati kufa. b

20 Midzidzi inango pisakhala ninga anthu akuipa asacita pyonsene pyakuipa pinafuna iwo mbakhonda kutcunyuswa. Ife nee tisadzumatirwa na pyenepi thangwi “dziko yonsene iri mʼmanja mwa Nyakuipa.” (1 Juw. 5:19) Ngakhale tenepo, atumiki akukhulupirika a Mulungu asatsukwala angaona kuti anthu anewa akuipa mbakhonda kutcunyuswa. Na thangwi ineyi, mphangwa zinalonga thangwi ya Agripa zisatibalangaza kakamwe. Izo zisapangiza kuti Yahova asatonga anthu akuipa, pontho asakumbusa atumiki ace onsene kuti iye ndi Mulungu waulungami. (Mas. 33:5) Mwakukhonda dembuka, iye anabweresa ntendere wakukhonda mala.

21. Thangwi yanji mphangwa zinagumanika m’bukhu ya Mabasa kapitulu 12 ndi zakufunika kakamwe, pontho thangwi yanji zisatibalangaza lero?

21 Mphangwa zenezi zisamalisa na mafala awa akuwangisa kakamwe: “Mafala a Yahova akhapitiriza kumwazika.” (Mabasa 12:24) Pyenepi pisapangiza kuti basa yakumwaza mphangwa yapitiriza kumwazika. Tisakwanisambo kuona kuti lero Yahova asapasa nkhombo basa yakumwaza mphangwa. Pisaoneka pakweca kuti Mabasa kapitulu 12 nee isalonga basi ene thangwi yakuphiwa kwa mpostolo m’bodzi na kuthawa kwa unango. Kapitulu ineyi isatipfundzisa thangwi ya Yahova na pinthu pidacita iye toera kufudza masasanyiro a Sathani akufudza mpingo Wacikristu na kulimirisa basa yakumwaza mphangwa. Sathani acimwana kucita pikhafuna iye. Pyenepi pisapangiza kuti pyonsene pinayesera iye toera kufudza mpingo Wacikristu nee pinadzapembera. (Iza. 54:17) Mbwenye ale adasankhula kulambira Yahova na kutowezera citsandzo ca Yezu Kristu akupitiriza kucita basa yakuti cipo inalimiriswa na munthu. Pyenepi pisatiwangisa kakamwe. Tiri na mwai ukulu wakuphedzera kumwazwa kwa “mafala a Yahova” lero!

a Onani bokosi ya nsolo wakuti “ Mambo Herodhi Agripa I.”

b Dotoro m’bodzi alemba kuti pidzindikiro pya utenda wa Herodhi pidalonga Jozefo na Luka pyaoneka thangwi mpfunye zikhadaphekesa kakamwe mautumbo ace. Mpfunye ninga zenezi midzidzi inango zisatapikiwa peno kubuluka m’manungo mwa munthu mu ndzidzi unafa iye. Bukhu inango isalonga: “Mphangwa zakunyindirika zidalonga Luka wakuti akhali dotoro zisapangiza kubva kupha kakamwe kudakhala na Herodhi mu ndzidzi ukhafa iye.”