Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 24

“Khala na Cipapo!”

“Khala na Cipapo!”

Ayuda acita masasanyiro toera kupha Paulu, mbwenye iye atsidzikizika pamaso pa Feliji

Mphangwa zakubuluswa m’bukhu ya Mabasa 23:11–24:27

1, 2. Thangwi yanji Paulu nee adzumatirwa pidatcingwa iye ku Yerusalemu?

 PIDAMALA Paulu kubuluswa pakati pa mwinji wa anthu akuti akhali akuipirwa kakamwe ku Yerusalemu, Paulu aendeswa pontho nkaidi. Mpostolo unoyu nee adzumatirwa thangwi yakutcingwa kudacitwa iye ku Yerusalemu. Iye akhadapangwa kuti mbadafungirwa “nkaidi na kuoneswa nyatwa” mu nzinda unoyu. (Mabasa 20:22, 23) Maseze Paulu nee akhadziwa kuti ndi nyatwa ipi ikhafuna iye kuthabuka nayo, iye akhadziwa kuti mbadapitiriza kutcingwa thangwi ya dzina ya Yezu.—Mabasa 9:16.

2 Ngakhale aprofeta akuti akhali Akristu acenjeza Paulu kuti iye mbadatcingwa, pontho mbadaperekwa “mʼmanja mwa anthu a madzindza anango.” (Mabasa 21:4, 10, 11) Ndzidzi pang’ono nduli, mwinji Waciyuda wayesera kumupha, pontho patsogolo pace pyaoneka ninga iye “mbadaphiwa na” anyakucita khundu ya Thando Ikulu Yakutongera Miseru mu ndzidzi ukhalongezana iwo. Buluka penepo mpostolo Paulu aikhwa nkaidi mbaonerwa na anyankhondo Aciroma, pontho iye akhafunika pontho kuendeswa ku Thando Yakutongera Miseru na kutsidzikiza pontho cikhulupiro cace. (Mabasa 21:31; 23:10) Mwandimomwene, mpostolo Paulu akhafuna kakamwe cibalangazo!

3. Tisatambira kupi cibalangazo toera tipitirize kumwaza mphangwa?

3 Mu ntsiku zino zakumalisa, ife tisadziwa kuti “onsene anafuna kukhala na umaso wakuperekeka kuna Mulungu mwakuphatana na Kristu Yezu, anadzatcingwambo.” (2 Tim. 3:12) Ndzidzi onsene tisafunambo cibalangazo toera tipitirize na basa yathu yakumwaza mphangwa. Ife tisapereka takhuta kakamwe thangwi ya cibalangazo cinatambira ife m’mabukhu athu na misonkhano Yacikristu inakhunganywa na “mʼbandazi wakukhulupirika na wandzeru”! (Mat. 24:45) Yahova atipikira kuti nkhabepo nyamalwa wakuti anakwanisa kufudza atumiki ace ninga nsoka, pontho iwo nee anakwanisa kutilimirisa kumwaza mphangwa zadidi. (Iza. 54:17; Yer. 1:19) Mphapo ninji pidacitika kuna mpostolo Paulu? Kodi iye atambira cibalangazo toera apitirize kupereka umboni wakukwana mwakukhonda tsalakana kutcingwa? Khala ndi tenepo, iye abalangazwa tani, pontho iye acitanji?

‘Kudumbira Kudacita Iwo Nee Kwaphedza’ (Mabasa 23:11-34)

4, 5. Ndi cibalangazo cipi cidatambira Paulu, pontho thangwi yanji cibalangazo ceneci cafika mu ndzidzi wakuthema?

4 Mpostolo Paulu atambira cibalangazo ceneci pa masiku mabodzi ene a ntsiku idabuluswa iye pa Thando Ikulu Yakutongera Miseru. Bhibhlya isalonga: “Mbuya alimira pana iye, mbampanga: ‘Khala na cipapo! Thangwi ninga mudaperekera iwe umboni wakukwana thangwi ya ine mu Yerusalemu, usafunikambo upereke umboni ku Roma.’” (Mabasa 23:11) Mafala a Yezu abalangaza kakamwe Paulu, thangwi amphedza kudziwa kuti mbadapulumuka toera kuenda ku Roma mbakhala na mwai wakupereka umboni thangwi ya Yezu kweneko.

“Amuna akupiringana 40 abverana kum’bisalira panjira.”—Mabasa 23:21

5 Paulu atambira cibalangazo mu ndzidzi unoyu wakuthema. Mangwana mwace, amuna akupiringana 40 Aciyuda “abverana mbadumbira kupasika dzedze okhene, mbalonga kuti iwo nee anadya cinthu nee kumwa madzi mbadzati kupha Paulu.” ‘Kudumbira kweneku kudacita Ayuda’ kwapangiza kuti iwo akhafuna kakamwe kupha mpostolo unoyu. Ayuda mbadacimwana kucita pyenepi, Iwo akakhulupira kuti mbadakhala na dzedze peno mbadaona nyatwa thangwi ya pyenepi. (Mabasa 23:12-15) Cifuniro cawo cakutawiriswa na akulu a anyantsembe na akulu a mpingo, cikhali ca kuendesa pontho Paulu ku Thando Ikulu Yakutongera Miseru toera kusaka kudziwa pinthu pinango pyakuthimizirika thangwi ya iye. Mbwenye iwo akhafuna kuti n’njira yakuenda ku Thando ineyi, amenye Paulu mpaka kumupha.

6. Paulu adzindikira tani pya masasanyiro akuphiwa kwace, pontho aphale na atsikana a mu ndzidzi wathu anapfundzanji na pidacita ndzukulu wa Paulu?

6 Mbwenye ndzukulu wa Paulu, abva pyenepi mbapanga Paulu. Natenepa Paulu acitisa m’phale unoyu aende kapanga ntsogoleri wa anyankhondo Aciroma Klaudhyo Liziya. (Mabasa 23:16-22) Mwandimomwene, Yahova asafuna aphale na atsikana akuti ninga ndzukulu wa Paulu wakuti dzinace nee yalongwa, atsidzikize mbumba ya Mulungu mwacipapo mbuto mwakucita pinafuna iwo, pontho mwakukhulupirika iwo asacita pyonsene pinakwanisa iwo toera kuphedzera mabasa a Umambo.

7, 8. Klaudhyo Liziya acitanji toera kutsidzikiza Paulu?

7 Klaudhyo Liziya akhali ntsogoleri wa anyankhondo 1.000 a amuna. Pidabva iwo masasanyiro akhafuna kucita anyamalwa kuna Paulu, Klaudhyo apanga anyankhondo ace 470, anyakuponya madipa na anyamakavalo toera abuluke mu Yerusalemu pa masiku anewa, pontho akwate Paulu mwakutsidzikizika mpaka ku Sezareya. Pidafika iwo ku Sezareya, amuna anewa apangwa toera aendese Paulu kuna Ntongi Feliji. a Ku Sezareya ndiko kukhatongwa na ntongi wa mu utongi Waciroma wa ku Yudeya. Ngakhale kweneko kukakhala Ayuda azinji, anthu azinji akakhala kweneko akhali a madzindza anango. Makhaliro a ntendere a ku Sezareya akhali akusiyana kakamwe na uviyaviya wa Yerusalemu, thangwi kweneko anthu azinji akhasankhulana, pontho akhaida kakamwe anthu a mauphemberi anango. Ndi ku Sezareya kukhali na mbuto ikulu ikhali na nyumba ikakhala anyankhondo Aciroma a mu Yudeya.

8 Liziya atowezera ntemo Waciroma mbatumiza tsamba kuna Feliji toera kufokotoza nseru ukhapambizirwa Paulu. Liziya alonga kuti pidadziwa iye kuti Paulu akhali munthu wa dziko ya Roma, iye apulumusa Paulu toera akhonde kuphiwa na Ayuda. Liziya alonga kuti nee aona mulando kuna Paulu unapangiza kuti “athema kuphiwa peno kufungirwa nkaidi,” mbwenye thangwi yakusandukirwa kudacitwa Paulu, Liziya aendesa Paulu kuna Feliji toera ntongi unoyu abvembo pikhafuna kulonga anyakupambizira na kucita cisankhulo cakumalisa thangwi ya nseru unoyu.—Mabasa 23:25-30.

9. (a) Ndi munjira ipi ufulu ukhali na Paulu ninga munthu wa mu Roma nee walemedzwa? (b) Thangwi yanji tinakwanisa kubandza ufulu uli na ife mu dziko yathu?

9 Kodi mphangwa zonsene zidalemba Liziya zikhali zandimomwene? Nee zikhali zandimomwene zonsene. Panango iye akhayesera kucitisa ntongi amuone ninga munthu wadidi. Liziya nee apulumusa Paulu thangwi yakudzindikira kuti akhali munthu wa mu dziko ya Roma. Kusiyapo pyenepi, Liziya nee alonga kuti akhadamanga Paulu na “maunyolo mawiri,” pontho nee alongambo kuti akhadapereka ntemo toera iye “akwapulwe uku akucitwa mibvundzo.” (Mabasa 21:30-34; 22:24-29) Pidacita iye pyenepi, Liziya nee alemedza ufulu wa Paulu ninga munthu wa mu dziko ya Roma. Lero, Sathani asaphatisira ale akuti asakomerwa kakamwe na uphemberi wauthambi toera kutcinga mbumba ya Mulungu, pontho iwo asacitisa toera ife tikhonde kukhala na ufulu wathu wakulambira Mulungu. Ninga Paulu, atumiki a Mulungu asaphatisira ufulu uli na iwo mu dziko yawo toera kusaka citsidzikizo mwakubverana na mitemo.

‘Ndinalonga Pamaso Panu Kuti Thangwi Yanji Iwo Andisumira’ (Mabasa 23:35–24:21)

10. Ndi kupambizirwa kupi kwakugopswa kudacitwa Paulu?

10 Ku Sezareya, Paulu ‘afungirwa panyumba ya ntongi Herodhi’ toera kudikhira ale akhampambizira kuti afike buluka ku Yerusalemu. (Mabasa 23:35) Pakupita ntsiku zixanu, afika Nyantsembe Wankulu Ananiya, nyakukhazikisa mwambo Tertulo na nsoka ubodzi wa akulu a mbumba. Pakutoma Tertulo asimba Feliji thangwi ya pinthu pikhacitira iye Ayuda, pisaoneka kuti iye acita pyenepi toera afuniwe. b Buluka penepo, Tertulo atoma kudinga nseru wa Paulu, mbalonga mafala awa thangwi ya iye: “Asabweresa nyatwa pakati pa anthu, iye asanyengerera Ayuda onsene pa dziko yapantsi toera kusandukira utongi, pontho iye ndi ntsogoleri wa nsoka wauphemberi unacemerwa Anazareti. Iye ayeserambo kupswipisa templo, natenepa ife tamʼmanga.” Ayuda anango “aphedzerambo mafala anewa, mbagomezera kuti pinthu pyenepi ndipyodi.” (Mabasa 24:5, 6, 9) Kupambizirwa kuti asandukira utongi, pontho kuti ndi ntsogoleri wa nsoka wauphemberi wakugopswa wakuti usapswipisa templo, kukhali kupambizirwa kukulu thangwi munthu mbadaphiwa.

11, 12. Kodi Paulu atsidzikizika tani ku pinthu pyonsene pidapambizirwa iye?

11 Natenepa Paulu atawiriswa toera alonge. Iye alonga: ‘Ndinalonga pamaso panu kuti thangwi yanji iwo andisumira.’ Iye nee atawira kupambizirwa konsene kudacitwa iye. Mpostolo Paulu nee apswipisa templo, pontho nee ayesera kusandukira utongi. Iye alonga kuti nee akhali mu Yerusalemu mu “pyaka pizinji,” pontho alonga kuti abweresa ‘pyakupereka’ toera kuphedza Akristu akuti akhathabuka na njala na kutcingwa. Paulu alonga kuti mbadzati kupita mu templo iye ‘akhali wakucena mwakubverana na mwambo,’ pontho iye ayesera kucita pinthu “toera kukhala na cikumbuntima cakucena pamaso pa Mulungu na pamaso pa anthu.”—Mabasa 24:10-13, 16-18.

12 Paulu atawira kuti akhalambira Mulungu wa ambuyace “mwakubverana na njira inacemera iwo uphemberi upswa.” Mbwenye Paulu alonga kuti asakhulupira “pinthu pyonsene pinagumanika mu Mwambo na m’Mabukhu a Aprofeta.” Pontho ninga ale akhampambizira, iye akhakhulupira “kuti kunadzaoneka kulamuswa muli akufa kwa anthu akulungama na akukhonda kulungama.” Paulu aphemba ale akhampambizira toera apangize pakweca umboni uli na iwo: “Amuna awa ali pano mbalonge nseru udaona iwo muna ine pikhali ine pa Thando Ikulu Yakutongera Miseru, panango ndi thangwi ya mafala awa adalonga ine pikhali ine pakati pawo kuti: ‘Ine ndiri kutongwa lero thangwi ndisakhulupira kuti anthu anadzalamuswa muli akufa!’”—Mabasa 24:14, 15, 20, 21.

13-15. Thangwi yanji Paulu ndi citsandzo cadidi kuna ife mu ndzidzi unalonga ife na mautongi?

13 Paulu akhazikisa citsandzo cadidi kuna ife tingakakamizwa toera kulonga kuna mautongi thangwi ya ulambiri wathu, pontho tingapambizirwa mwauthambi kuti tisatomesa uviyaviya, kusandukira utongi peno tingapambizirwa kuti ndife a mu uphemberi upswa wakugopswa. Mwakusiyana na Tertulo, Paulu nee asimba ntongi unoyu basi ene toera akomerwe naye. Paulu apitiriza kukhala wakukhurudzika na wacilemedzo. Mu ndzidzi ukhalonga Paulu, iye akhalonga munjira yadidi na mwandzeru. Paulu alonga kuti ‘Ayuda a ku provinsya ya Azya’ adampambizira kuti akhadapswipisa templo nee akhali penepo, pontho iye akhali na ufulu wakulonga nawo nkhope na nkhope toera abve pidampambizira iwo.—Mabasa 24:18, 19.

14 Mbwenye cakufunika kakamwe kupiringana pyenepi ndi pyakuti Paulu nee akhagopa kulonga cikhulupiro cace. Mwacipapo Paulu alonga thangwi ya cikhulupiro cace cinalonga pyakulamuswa kwa anthu muli akufa, maseze ndi pyenepi pidatomesa uviyaviya pa Thando Ikulu Yakutongera Miseru. (Mabasa 23:6-10) Pikhatsidzikizika iye, Paulu agomezera pya cidikhiro cakulamuswa kwa anthu muli akufa. Thangwi yanji acita pyenepi? Thangwi Paulu akhamwaza mphangwa thangwi ya undimomwene unalonga pya Yezu na kulamuswa kwace muli akufa, maseze anyamalwa ace nee akhakhulupira pyenepi. (Mabasa 26:6-8, 22, 23) Mwandimomwene, Paulu akhatongwa thangwi ya kukhulupira kulamuswa kwa anthu muli akufa, makamaka thangwi yakulamuswa kwa Yezu.

15 Ninga Paulu, ife tinakwanisa kupereka umboni mwacipapo, tinganyerezera mafala adapanga Yezu anyakupfundzace: “Imwe munadzaidiwa na anthu onsene thangwi ya dzina yanga. Mbwenye ule anapirira mpaka kunkhomo anadzapulumuswa.” Kodi tisafunika kudzudzumika kuti tinalonganji? Nkhabe, thangwi Yezu apikira: “Angakukwatani toera kukuperekani, lekani kudzudzumika kuti munadzalonganji; mbwenye longani pinafuna kupaswa imwe pa ndzidzi unoyu, thangwi simwe tayu anafuna kulonga, mbwenye ndi nzimu wakucena.”—Marko 13:9-13.

“Feliji Agopa” (Mabasa 24:22-27)

16, 17. (a) Kodi Feliji acitanji mu ndzidzi ukhatongwa Paulu? (b) Thangwi yanji Feliji agopa, mphapo thangwi yanji akhapitiriza kucemeresa Paulu?

16 Unoyu nee ukhali ulendo wakutoma kuna Feliji kubva pikhulupiro Pyacikristu. Bhibhlya isalonga: “Nakuti Feliji akhadziwa mwadidi pya Njira ya Mbuya [fala yakuti ikhaphatisirwa toera kulonga Akristu a mu ndzidzi wa apostolo], nee agwanda nseru pa ntsiku ineyi, iye alonga: ‘Ndinadzagwanda nseru wanu angafika Liziya nkulu wa anyankhondo.’ Natenepa, iye apanga nkadamu wa anyankhondo kuti Paulu asafunika aonerwe, mbwenye ampasembo ufulu pang’ono, pontho atawirise axamwali ace toera kum’bweresera pinthu pinafuna iye.”—Mabasa 24:22, 23.

17 Pakupita ntsiku zingasi, Feliji na nkazace Dhrusila wakuti akhali Muyuda, acemeresa Paulu “mbabvesera pikhalonga iye thangwi ya kukhulupira Kristu Yezu.” (Mabasa 24:24) Natenepa, pidatoma Paulu kulonga “pyaulungami, kudzitonga na kutongwa kunafuna kudza, Feliji agopa.” Iye agopa panango thangwi akhali na cikumbuntima cakulemera thangwi ya pinthu pyakuipa pidacita iye mu umaso. Natenepa iye apanga Paulu: “Cincino ndoko pyako, mbwenye ndingaona ndzidzi ndinakucemeresa pontho.” Feliji acemeresa Paulu kazinji kene, tayu thangwi yakufuna kupfundza undimomwene, mbwenye akhadikhira kuti panango Paulu mbadan’dyekera.—Mabasa 24:25, 26.

18. Thangwi yanji Paulu apanga Feliji na nkazace thangwi ‘yaulungami, kudzitonga na kutongwa kunafuna kudza’?

18 Thangwi yanji Paulu apanga Feliji na nkazace thangwi ‘yaulungami, kudzitonga na kutongwa kunafuna kudza’? Kumbukani kuti iwo akhafuna kudziwa pinthu pikhafunika munthu kucita toera akhale ntowereri wa Yezu Kristu. Paulu akhadziwa mwadidi kuti Feliji na nkazace akhali na umaso waulukwali, akuipa mitima na akusowa ulungami, natenepa iye akhapangiza pakweca pinaphemba Mulungu kuna ale anafuna kukhala atowereri a Yezu. Pidalonga Paulu pyapangiza kusiyana kukulu kwa mitemo ya Mulungu na makhaliro akhali na Feliji na nkazace. Pyenepi pyaaphedza toera kubvesesa kuti Mulungu anadzatonga anthu onsene thangwi ya pinthu pinanyerezera iwo, pinalonga iwo na pinacita iwo, pontho kutongwa kwawo na Mulungu kukhali kwakufunika kakamwe kupiringana kutonga kukhacita Feliji kuna Paulu. Ndi pyenepi pidacitisa Feliji ‘kugopa’!

19, 20. (a) Tisafunika kucitanji kuna ale anamwazira ife mphangwa angapangiza ninga asafuna kubva mphangwa, mbwenye nkhabe funa kucita macinjo mu umaso wawo? (b) Tisadziwa tani kuti Feliji nee akhali xamwali wa Paulu?

19 Mu utumiki, panango tinagumana anthu ninga Feliji. Pakutoma iwo anapangiza ninga asafuna kudziwa undimomwene, mbwenye iwo nkhabe funa kubvera Mulungu peno kucinja makhaliro a umaso wawo. Tisafunika kucita mphole-mphole tingafuna kuphedza anthu ninga anewa. Ninga pidacita Paulu, tinakwanisa kuapanga mwacilemedzo pinafunika iwo kucita toera akomerese Mulungu. Panango undimomwene wa m’Bhibhlya unaaphedza toera kucita macinjo mu umaso wawo. Mbwenye ife tingadzindikira kuti iwo nee asafuna kusiya kucita pinthu pyakuipa, nee tisafunika kuakakamiza kuti acinje. Mbuto mwace, tisasaka ale akuti asafunadi kudziwa undimomwene.

20 Thangwi ya Feliji, cifuno cace capangizwa pakweca m’mafala awa: “Mudapita pyaka piwiri, Porsiyo Festo apita pa mbuto ya Feliji ninga ntongi. Mbwenye nakuti Feliji akhafuna kukomeresa Ayuda, iye asiya Paulu nkaidi.” (Mabasa 24:27) Mwandimomwene, Feliji nee akhali xamwali wa Paulu. Feliji akhadziwa kuti Akristu nee akhayesera kusandukira utongi peno kukulumiza anango kucita pyenepi. (Mabasa 19:23) Iye akhadziwambo kuti Paulu nee akhapwaza ntemo Waciroma. Ngakhale tenepo, Feliji acitisa kuti Paulu akhale nkaidi toera “kukomeresa Ayuda.”

21. Ninji pidacitikira Paulu pidatoma kutonga Porsiyo Festo, pontho ninji pidawangisa Paulu?

21 Ninga pinalongwa pa Mabasa 24:27, Paulu apitiriza kukhala nkaidi mpaka mu ndzidzi udapita Porsiyo Festo pa mbuto ya Feliji ninga ntongi. Paulu akhaenda mwakubwereza-bwereza pa thando yakutongera miseru. Mwandimomwene, mpostolo unoyu wacipapo ‘aperekwa kuna amambo na atongi.’ (Luka 21:12) Ninga pinafuna ife kuona, mukupita kwa ndzidzi, iye apereka umboni kuna ntongi wamphambvu kakamwe wa mu ndzidzi wace. Mu nyatwa zonsene zidatamba iye, cikhulupiro ca Paulu kuna Mulungu cipo cafewa. Tiri na cinyindiro consene cakuti Paulu apitiriza kuwangiswa na mafala a Yezu: “Khala na cipapo!”

a Onani bokosi yakuti “ Feliji Akhali Ntongi wa Provinsya ya Yudeya.”

b Tertulo apereka takhuta kuna Feliji thangwi ya ‘ntendere ukulu’ udabweresa iye mu dziko. Mbwenye undimomwene ndi wakuti mu ndzidzi ukhatonga Feliji mu Yudeya mukhali na uphanga kakamwe kupiringana mu ndzidzi ukhatonga anango kale mpaka pidasandukirwa utongi Waciroma. Kusiyapo pyenepi, Tertulo nee alonga undimomwene pidalonga iye kuti Ayuda ‘akhapereka takhuta kakamwe’ thangwi ya pinthu pidasasanyira Feliji. Undimomwene ndi wakuti Ayuda azinji akhamuida thangwi iye akhali ntongi wakuti akhaponderera anthu, pontho iye akhapha Ayuda akuti akhayesera kusandukira utongi.—Mabasa 24:2, 3.