Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 13

“Pidamala Iwo Ndzidzi Ungasi Mbakapokanyisana”

“Pidamala Iwo Ndzidzi Ungasi Mbakapokanyisana”

Nkandzo wakusidzwa waendeswa kuna mathubo akutonga

Mphangwa zakubuluswa m’bukhu ya Mabasa 15:1-12

1-3. (a) Ninji pidacitisa toera mpingo ukhale wakugawika mu ndzidzi wa apostolo? (b) Tinaphedzeka tani tingapfundza mphangwa zenezi m’bukhu ya Mabasa?

 PAULU na Bharnabhe ali akutsandzaya kakamwe. Iwo akhadamala kwene kubwerera ku nzinda wa ku Antiyokiya wa ku Sirya pidamala iwo kucita ulendo wakutoma waumisionaryo. Iwo ali akutsandzaya kakamwe thangwi Yahova ‘afungula njira toera anthu a madzindza anango akhulupire.’ (Mabasa 14:26, 27) Mwandimomwene, anthu a ku Antiyokiya nee akhalonga pinthu pinango kusiyapo mphangwa zadidi, natenepa “anthu azinji” a madzindza anango akhapita mu mpingo mu nzinda unoyu.—Mabasa 11:20-26.

2 Akristu a ku Yudeya pidabva iwo mphangwa thangwi ya anyakupfundza anewa apswa, nee ndi onsene adatsandzaya. Anango akhanyerezera kuti Akristu onsene akhafunika kusidzwa, mbwenye anango nkhabe. Kodi Akristu Aciyuda na a madzindza anango mbadatsalakanana tani, mphapo Akristu a madzindza anango akhafunika kubvera Mwambo wa Mose? Abale apokanyisana kakamwe kwakuti mpingo ukhali pa ngozwi. Mphapo nkandzo unoyu mbudamaliswa tani?

3 Mu ndzidzi unapfundza ife mphangwa zenezi m’bukhu ya Mabasa, tinagumana mphangwa zakufunika kakamwe kuna ife. Mphangwa zenezi zinatiphedza kudziwa kuti tinacitanji pangaoneka nkandzo wakuti unakwanisa kucitisa mpingo Wacikristu kugawika mu ntsiku zino.

“Mungakhonda Kusidzwa” (Mabasa 15:1)

4. Kodi Akristu anango Aciyuda akhapitiriza kupfundzisanji, pontho pyenepi pisabweresa mbvundzo upi?

4 Nyakupfundza Luka alemba: “Amuna anango adabuluka ku Yudeya afika ku Antiyokiya mbatoma kupfundzisa abale: ‘Mungakhonda kusidzwa mwakubverana na mwambo wa Mose, imwe nee munadzapulumuswa.’” (Mabasa 15:1) Ife nkhabe kupidziwa khala ‘amuna anewa adabuluka ku Yudeya’ akhali Afarisi adakhala Akristu. Mbwenye pisaoneka kuti amuna anewa akhadakhuyiwa na misambo Yaciyuda. Panango iwo akhalonga kuti pikhapfundzisa iwo acita kupangwa na apostolo na akulu a mpingo ku Yerusalemu. (Mabasa 15:23, 24) Mphapo thangwi yanji Akristu anewa Aciyuda akhapitiriza kunyerezera kuti kusidzwa kukhali kwakufunika maseze Mulungu akhadapangiza kale kuna mpostolo Pedhru kuti Iye akhadatawira anthu a madzindza anango toera kucita khundu mu mpingo Wacikristu? aMabasa 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Thangwi yanji Akristu anango Aciyuda akhapitiriza kukhulupira kuti anthu akhafunika kupitiriza kusidzwa? (b) Kodi cibverano cakusidzwa cikhacita khundu ya cibverano ca Abhrahamu? Fokotozani. (Onani cidzindikiro capantsi.)

5 Panango pakhali na mathangwi mazinji. Thangwi yakutoma ndi yakuti Yahova akhadapereka ntemo wakuti amuna onsene akhafunika kusidzwa, thangwi cikhali cidzindikiro cakukhala na uxamwali wakupambulika na Mulungu. Iye akhadapanga Abhrahamu na amuna onsene akakhala na iye toera asidzwe, pontho mukupita kwa ndzidzi apereka ntemo unoyu kuna Aizraeli. b (Lev. 12:2, 3) Mwakubverana na Mwambo wa Mose, anthu a madzindza anango mbadzati kugumanika m’maphwando ninga ya Paskwa iwo akhafunika kusidzwa. (Eks. 12:43, 44, 48, 49) Natenepa Ayuda akhaona ale adakhonda kusidzwa ninga anthu akukhonda cena, pontho nee mbadakwanisa kutumikira Mulungu.—Iza. 52:1.

6 Pyenepi pisapangiza kuti Ayuda adakhala Akristu akhafunika kukhala na cikhulupiro na kucepeseka toera akwanise kucinja manyerezero awo toera akhale sawasawa na manyerezero a Yahova. Mwambo wa cibverano wapitirwa mbuto na cibverano cipswa, natenepa kubalwa ninga Muyuda nee pikhacitisabve munthu kukhala m’bodzi wa mbumba yakupambulika ya Mulungu. Azinji mwa Akristu anewa Aciyuda akakhala ncisa cikhali na Ayuda basi; natenepa iwo akhafunika kukhala na cipapo kakamwe toera akhale anyakupfundza a Kristu mbalambira pabodzi na anthu a madzindza anango akuti nee asidzwa.—Yer. 31:31-33; Luka 22:20.

7. Ndi pinthu pipi pyakuti ‘amuna a ku Yudeya’ nee akhapibvesesa?

7 Ife tisadziwa kuti Mulungu nee acinja mitemo yace, thangwi cifuniro ca Mwambo wa Mose cikhapitiriza kuphata basa mu cibverano cipswa. (Mat. 22:36-40) Mwacitsandzo, thangwi yakusidzwa, mpostolo Paulu alemba tenepa mukupita kwa ndzidzi: “Pinacitisa munthu kukhala Muyuda wandimomwene ndi piri muntima mwace, pontho kusidzwa kwandimomwene ndi kule kunacitwa muntima kubulukira mu nzimu wakucena, tayu mwakubverana na Mwambo wakulembwa.” (Aroma 2:29; Dheu. 10:16) Amuna ‘adabuluka ku Yudeya’ nee abvesesa pyenepi, pontho akhapitiriza kukakamira kuti Yahova akhaphemba toera anthu asidzwe. Kodi iwo mbadatawira kucinja manyerezero awo?

“Mbakapokanyisana na Kuketesana” (Mabasa 15:2)

8. Thangwi yanji nkandzo wakusidzwa waendeswa kuna mathubo akutonga ku Yerusalemu?

8 Luka apitiriza kulemba: “Pidamala iwo [amuna adabuluka ku “Yudeya”] ndzidzi ungasi mbakapokanyisana na kuketesana na Paulu pabodzi na Bharnabhe, abale abverana kuti Paulu na Bharnabhe pabodzi na abale anango angasi aende ku Yerusalemu toera alonge na apostolo pabodzi na akulu a mpingo thangwi ya nkandzo unoyu.” c (Mabasa 15:2) Abale a mpingo wa Antiyokiya akhalongezana toera kudziwa kuti anthu akhafunika kupitiriza kusidzwa peno nkhabe. Iwo onsene akhali na cinyindiro cakuti maonero awo akhali adidi, ndi pyenepi pidacitisa toera akhonde kubverana. Toera kupitiriza kukhala mu ntendere na akubverana mpingo waona kuti ukhafunika kusaka kudziwa nkhani ineyi kuna “apostolo na akulu a mpingo ku Yerusalemu,” akuti akhacita khundu ya mathubo akutonga. Tisapfundzanji na pidacita akulu a mpingo a ku Antiyokiya?

Anango akhakakamira kulonga tepa: “Anthu anewa [a madzindza anango] asafunika . . . abvere Mwambo wa Mose.”

9, 10. Ndi munjira ipi abale a ku Antiyokiya pabodzi na Paulu na Bharnabhe apangiza citsandzo cadidi kuna ife lero?

9 Cinthu cibodzi cinapfundza ife ndi cakuti tisafunika kunyindira gulu ya Mulungu. Nyerezerani basi: Abale a ku Antiyokiya akhadziwa kuti ale akhacita khundu ya mathubo akutonga akhali Akristu Aciyuda. Ngakhale tenepo, iwo anyindira kuti abale anewa mbadaphatisira Malemba toera kumalisa nkandzo unoyu wakusidzwa. Thangwi yanji abale a ku Antiyokiya akhanyindira abale anewa? Mpingo ukhali na cinyindiro cakuti Yahova mbadatsalakana nkandzo unoyu na ciphedzo ca nzimu wakucena na ca Nsolo wa mpingo Wacikristu, Yezu Kristu. (Mat. 28:18, 20; Aef. 1:22, 23) Nkandzo ubodzi ene ungaoneka lero, tisafunika kutowezera citsandzo ca Akristu a ku Antiyokiya mbatinyindira gulu ya Mulungu na Mathubo Akutonga akuti ndi Akristu akudzodzwa mu ntsiku zino.

10 Tisapfundzambo kuti ndi pyakufunika kakamwe kukhala akucepeseka na akupirira. Paulu na Bharnabhe asankhulwa na nzimu wakucena toera kuenda kuna anthu a madzindza anango, mbwenye iwo nee akhali na ufulu wakucita cisankhulo thangwi ya nkandzo wakusidzwa ukhali ku Antiyokiya. (Mabasa 13:2, 3) Kusiyapo pyenepi, mukupita kwa ndzidzi Paulu alemba: “Ine ndaenda kweneko [ku Yerusalemu] thangwi ya masomphenya adaoneswa ine.” Pyenepi pikhapangiza kuti iye atsogolerwa na nzimu wakucena. (Agal. 2:2) Akulu a mpingo lero asawangisira toera kukhala akucepeseka, pangaoneka mikandzo yakuti inadzudzumisa ntendere na kubverana mu mpingo. Mbuto mwakulongezana peno kukakamira kuti iwo ali na maonero adidi, iwo asafuna kudziwa manyerezero a Yahova. Iwo asapfundza Bhibhlya, pontho asafufudza pinalonga m’bandazi wakukhulupirika na wandzeru.—Afil. 2:2, 3.

11, 12. Thangwi yanji mphyakufunika kakamwe kudikhira Yahova?

11 M’midzidzi inango tisafunika kudikhira toera Yahova atiphedze kubvesesa mwadidi nkandzo unoyu. Mwacitsandzo, kubulukira pidadzodzwa Kornelyo papita pyaka 13 mpaka mu ndzidzi udapangiza Yahova pakweca kuti anthu a madzindza anango nee akhafunika kusidzwa. Thangwi yanji Yahova adikhira pyaka pyenepi pyonsene? Panango Mulungu akhafuna kupasa ndzidzi Akristu Aciyuda toera kucinja manyerezero awo. Cibverano cakusidzwa cidacita Yahova na Abhrahamu, wakuti ndi munthu akhafuna iwo na akhalemedza iwo kakamwe capitiriza kuphata basa mu pyaka 1900, natenepa anewa akhali macinjo makulu kakamwe!—Juw. 16:12.

12 Ndi mwai ukulu kudziwa kuti Yahova asatipfundzisa mwakupirira na mwantsisi mbatiphedza toera tinyerezere ninga iye! Pinthu pinatipfundzisa iye ndi toera kutiphedza. (Iza. 48:17, 18; 64:8) Ife nee tisafunika kudzikuza na kuoneka kuti ndife basi ali na maonero adidi, pontho cipo tisafunika kupokanya khala gulu ya Yahova yacita macinjo peno yasasanyira njira yathu yakubvesesa Malemba. (Ekle. 7:8) Mungatoma kukhala na mabvero anewa, fufudzani mwadidi pinthu pinalongwa mu kapitulu 15 ya bukhu ya Mabasa, pontho phembani Yahova toera akuphedzeni kuphatisira pinthu pinapfundza imwe. d

13. Tinatowezera tani kupirira kwa Yahova mu utumiki wathu?

13 Anyakupfundza athu a Bhibhlya anganentseka toera kusiya pikhulupiro pyawo pyakuphonyeka peno anganentseka toera kusiya kucita misambo ya mauphemberi authambi, tisafunika kutowezera kupirira kwa Yahova. M’makhaliro ninga anewa, mwakupirira tisapitiriza kuaphedza mu ndzidzi unadikhira ife toera kuona khala anatawirisa nzimu wa Mulungu kuaphedza kucinja. (1 Akor. 3:6, 7) Tisafunikambo kucita phembero kuna Yahova thangwi ya iwo. Mu ndzidzi wakuthema, Yahova anadzatipasa njira yadidi toera kuaphedza.—1 Juw. 5:14.

Iwo “Akhafokotoza” Mwadidi Pyonsene Pidacitika (Mabasa 15:3-5)

14, 15. (a) Kodi mpingo wa ku Antiyokiya wapangiza tani cilemedzo kuna Paulu, Bharnabhe na andzawo? (b) Kodi Paulu na andzace awangisa tani ale adagumana iwo njira?

14 Buluka penepo Luka alemba: “Pidamala iwo kuperekerwa pang’ono na abale a mu mpingo, amuna anewa apitiriza mpaka kufika ku Fenisya na ku Samariya. Iwo akhafokotoza pyonsene kuti anthu a madzindza anango atomambo kulambira Mulungu. Na thangwi ineyi, abale onsene akhatsandzaya kakamwe.” (Mabasa 15:3) Mpingo wapangiza ufuni na cilemedzo kuna Paulu, Bharnabhe na ale akhali pabodzi na iwo, mbaaperekera mu ndzidzi ungasi. Iwo akhafuna kuaphedza, pontho akhafuna kuti atambire nkhombo za Mulungu. Ceneci ndi citsandzo cinango cinapfundza ife kubulukira mu pinthu pidacita abale a ku Antiyokiya! Kodi imwe musalemedza abale na alongo anu Acikristu, “makamaka [akulu a mpingo] ale anaphata basa mwakuwanga pakulonga na pakupfundzisa”?—1 Tim. 5:17.

15 Pikhaenda iwo ku Yerusalemu, Paulu na andzace awangisa abale awo ku Fenisya na ku Samariya pidafokotoza iwo mwadidi mphangwa zakuti anthu azinji a madzindza anango akhatawira kukhala Akristu. Anango mwa abale anewa akhabvesera mphangwa zenezi akhali Akristu Aciyuda adathawira mupisa pyenepi pidamala kuphiwa Estevau thangwi ya cikhulupiro cace. Ifembo lero tisawangiswa tingabva malipoti anapangiza kuti Yahova asapasa tani nkhombo basa yakumwaza mphangwa, makamaka khala tiri kutcingwa. Natenepa, citani pinakwanisa imwe toera mukhonde kuluza kubva malipoti anewa m’misonkhano yathu ya mpingo, m’misonkhano ya cisa na ya gawo, kuphatanizambo mphangwa zinalonga pya mbiri ya umaso zinagumanika m’marevista athu na mu saiti jw.org!

16. Ninji pikhapangiza kuti kusidzwa kwadzakhala nkandzo ukulu kakamwe?

16 Pakumala kucita ulendo wa makilometru 550, abale adabuluka ku Antiyokiya afika kukhaenda iwo. Luka alemba: “Pidafika iwo ku Yerusalemu, iwo atambirwa na manja mawiri na abale a mu mpingo, na apostolo pabodzi na akulu a mpingo. Penepo iwo alonga pinthu pyonsene pidacita Mulungu kubulukira mwa iwo.” (Mabasa 15:4) Mbwenye “anango a mu nsoka wa Afarisi akuti akhadatoma kukhulupira Yezu Kristu, alamuka m’mipando yawo mbalonga: ‘Anthu anewa asafunika asidzwe, mbatiapanga toera abvere Mwambo wa Mose.’” (Mabasa 15:5) Mwandimomwene, nkandzo unalonga pyakusidzwa ukhali ukulu kakamwe, natenepa ukhafunika kutsalakanwa mwakucimbiza.

“Apostolo na Akulu a Mpingo Agumanyikana” (Mabasa 15:6-12)

17. Mbani akhali mu nsoka wa mathubo akutonga ku Yerusalemu, pontho thangwi yanji “akulu a mpingo” akhacitambo khundu ya mathubo akutonga?

17 Lemba ya Misangani 13:10 isalonga: “Udziwisi uli na ale anasaka uphungu.” Mwakubverana na mafala anewa, “apostolo na akulu a mpingo agumanyikana toera kucedza [thangwi ya kusidzwa].” (Mabasa 15:6) Ninga pinacita Mathubo Akutonga lero, “apostolo na akulu a mpingo” acita cisankhulo toera kuphedza mipingo yonsene mu ndzidzi unoyu. Thangwi yanji “akulu a mpingo” akhaphata basa pabodzi na apostolo? Kumbukani kuti mpostolo Tiyago aphiwa, pontho mu ndzidzi ungasi, mpostolo Pedhru akhadaikhwa nkaidi. Kodi pyenepi pyacitikambo kuna apostolo anango? Khala ndi tenepo, pakhafunika abale anango akudzodzwa akuti mbadaphedzera mabasa.

18, 19. Ndi mafala api amphambvu adalonga Pedhru, pontho pyenepi pyacitisa anyakubvesera ace kudzindikiranji?

18 Luka apitiriza kulemba: “Pidamala iwo kucedza mu ndzidzi uzinji kakamwe, Pedhru alamuka mbalonga: ‘Abale, imwe musadziwa mwadidi kuti kubulukira pa ntsiku zakutoma, Mulungu andisankhula pakati panu toera na mulomo wanga, anthu a madzindza anango abve mafala a mphangwa zadidi mbakhulupira. Mulungu wakuti asadziwa pinthu piri muntima, apangiza kuti asatawira anthu anewa pidaapasa iye nzimu wakucena, sawasawa ninga mudatipasambo iye. Pontho nee cinthu cibodzi cidasiyanisa iye kuna ife na iwo, mbwenye acenesa mitima yawo thangwi ya cikhulupiro cawo.’” (Mabasa 15:7-9) Mwakubverana na bukhu inango, fala Yacigerego idathumburuzwa “kucedza mu ndzidzi uzinji kakamwe” inagumanika pa vesi 7 isabvekambo kuti akulu a mpingo akhacita mibvundzo mbadinga mwadidi nkhani ineyi. Natenepa, maseze iwo akhali na maonero akusiyana, mbwenye m’bodzi na m’bodzi wa iwo akhali dzololo toera kulonga maonero ace toera akwanise kumalisa nkandzo unoyu.

19 Pedhru akhalipombo pa ntsiku yakuti Kornelyo wakuti ndi wa dzindza inango na anthu a panyumba pace atambira nzimu wakucena mu caka ca 36 P.K.K. Khala Yahova nee akhasiyanisabve Ayuda na anthu a madzindza anango, kodi anthu akhali na ufulu wakusiyanisa pyenepi? Mafala a Pedhru akhapangizambo kuti munthu nee mbadalongwa kuti ndi wakulungama basi ene thangwi yakubvera Mwambo wa Mose, mbwenye angapangiza cikhulupiro kuna Kristu.—Agal. 2:16.

20. Thangwi yanji ale akhakakamira pya kusidzwa ‘akhayesera Mulungu’?

20 Thangwi ya pidapangiza Mulungu na nzimu wace wakucena, Pedhru amalisa kulonga tenepa: “Mphapo thangwi yanji cincino mukuyesera Mulungu thangwi yakufuna kuthukisa anyakupfundza mitolo yakulemera yakuti ife na ambuyathu tacimwana kuithuka? Mbwenye ife tisakhulupira kuti tisapulumuswa thangwi ya ntsisi zikulu za Mbuya Yezu, sawasawa na anthu anewa.” (Mabasa 15:10, 11) Paulu alonga kuti ale akuti akhakakamira pya kusidzwa mwandimomwene ‘akhayesera Mulungu,’ peno akhayesera kupirira kwace. Iwo akhayesera kucitisa anthu a madzindza anango abvere Mwambo. Mbwenye iwo ene nee akhabvera mwakukwana mwambo unoyu, thangwi iwo atongwa kufa. (Agal. 3:10) Natenepa Ayuda anewa akhafunika kupereka takhuta kuna Mulungu thangwi ya udidi wakukhonda thema udapangiza Mulungu kuna iwo kubulukira mwa Yezu.

21. Kodi Bharnabhe na Paulu alonganji toera kuphedza abale kucita cisankhulo cadidi?

21 Mwakukhonda penula, mafala a Pedhru acitisa anyakubvesera kunyerezera mwadidi, thangwi “anthu onsene amatama.” Buluka penepo, Bharnabhe na Paulu alonga “pirengo na pidzindikiro pizinji pidacita Mulungu kuna anthu a madzindza anango kubulukira mwa iwo.” (Mabasa 15:12) Pakumalisa, apostolo na akulu a mpingo mbadakwanisa kucita cisankhulo cadidi mwakubverana na pikhanyerezera Mulungu thangwi ya kusidzwa.

22-24. (a) Kodi Mathubo Akutonga a mu ntsiku zathu asatowezera tani mathubo akutonga a mu ndzidzi wa apostolo? (b) Kodi akulu a mpingo onsene anapangiza tani cilemedzo mu gulu ya Yahova?

22 Sawasawambo lero, Mathubo Akutonga angagumanyikana, iwo asasaka citsogolero ca Mafala a Mulungu, pontho asacita phembero mwakudembetera toera kuphemba nzimu wakucena. (Mas. 119:105; Mat. 7:7-11) Toera kucita cisankhulo mwakubverana na maonero a Mulungu, m’bodzi na m’bodzi wa Mathubo Akutonga asatambira ndandanda nakweru yakuti isalonga pinthu pinafuna kudingwa toera iwo akwanise kunyerezera na kucita phembero thangwi ya pinthu pinafuna iwo kudzadinga. (Mis. 15:28) Mu ndzidzi wa nsonkhano, abale anewa akudzodzwa asalonga maonero awo mwakusudzuka na mwacilemedzo. Iwo asaphatisira Bhibhlya kazinji kene mu ndzidzi unacita iwo nsonkhano wawo.

23 Akulu a mpingo asafunikambo kutowezera citsandzo ceneci. Pontho khala akulu a mpingo akutsalakana nkandzo wakunentsa mbacimwana kugumana njira yakuutsalakana, iwo asafunika kubvundzisa ofesi ya filiali, peno aimiriri awo ninga ayang’aniri a cisa. M’midzidzi inango, ofesi ya filiali isafunika kulembera Mathubo Akutonga.

24 Inde, Yahova asapasa nkhombo ale akuti ali dzololo toera kubvera pitsogolero pinaperekwa na gulu yace na pinaperekwa mu mpingo, pontho iye asapasa nkhombo ale akuti ndi akucepeseka, akukhulupirika na akupirira. Ninga pinafuna ife kupfundza mu nsolo unatowera, tingacita pyenepi Yahova anadzatipasa ntendere, pontho mpingo unathambaruka kakamwe.

a Onani bokosi yakuti “ Pipfundziso Pya Abale Authambi.”

b Cibverano cinalonga thangwi yakufunika kwa kusidzwa nee cikhacita khundu ya cibverano ca Abhrahamu cakuti cikhabverwa mpaka ndzidzi unoyu. Cibverano ca Abhrahamu catoma kuphata basa mu caka ca 1943 K.M.K. mu ndzidzi wakuti Abhrahamu (wakuti akhacemerwa Abhramu) awambuka nkulo wa Eufrate pakuenda ku Kanani. Iye akhali na pyaka 75 pyakubalwa. Cibverano cakusidzwa cacitwa mu pyaka pyakutsogolo cakuti cikhali caka 1919 K.M.K., mu ndzidzi wakuti Abhrahamu akhali na pyaka 99 pyakubalwa.—Gen. 12:1-8; 17:1, 9-14; Agal. 3:17.

c M’bodzi mwa abale adatumwa akhali Tito wakuti akhali Nkristu Wacigerego, pontho adzaphata basa kazinji kene na Paulu. (Agal. 2:1; Tito 1:4) Iye nee akhali wakusidzwa, mbwenye akhadadzodzwa na nzimu wakucena, pontho akhali m’bale wadidi kakamwe.—Agal. 2:3.