Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 15

“Mipingo Ikhapitiriza Kuwangiswa”

“Mipingo Ikhapitiriza Kuwangiswa”

Ayang’aniri a cisa asaphedza mipingo toera ipitirize kukhala yakuwanga mu cikhulupiro

Mphangwa zakubuluswa m’bukhu ya Mabasa 15:36–16:5

1-3. (a) Mbani munthu mupswa adaphata basa na Paulu, pontho makhaliro ace akhali tani? (b) Tinapfundzanji mu nsolo uno?

 MU NDZIDZI ukhafamba iwo mu nzinda ubodzi na ubodzi, mpostolo Paulu akhayang’ana m’phale akhali dhuzi na iye. M’phale unoyu akhacemerwa Timoti. Panango iye akhali na pyaka 20 pyakubalwa, pontho iye akhali wamphambvu na waphinga. Mu ndzidzi udabuluka iwo ku Listra na Ikoniyo, Timoti mbadakhala kutali na kunyumba kwawo. Ninji pikhafuna kucitika mu ndzidzi ukhaenda iwo? Paulu akhapidziwa, thangwi unoyu ukhali ulendo wace waciwiri waumisionaryo. Iye akhadziwa kuti kweneko iwo mbadathimbana na pinthu pyakugopswa, pontho na nyatwa zizinji. Paulu panango akhadzudzumika kuti Timoti mbadakhala tani angathimbana na nyatwa zenezi.

2 Paulu akhanyindira kakamwe Timoti, kupiringana kudzinyindira kukhali na Timoti. Pinthu pidacitikira mpostolo Paulu, pyampasa cinyindiro cakuti akhafunika kukhala na munthu toera kufamba naye. Paulu akhadziwa kuti iwo akhali na basa yakucedzera na kuwangisa mipingo, natenepa iwo akhafunika kukhala dzololo na akuphatana toera akwanise kuphata basa ineyi. Thangwi yanji Paulu akhanyerezera tenepo? Thangwi ibodzi panango ndi kukhonda kubverana kudacitisa kuti Paulu na Bharnabhe amwazane.

3 Mu nsolo uno, ife tinapfundza kuti tinacitanji pangaoneka kukhonda kubverana. Ife tinaonambo kuti thangwi yanji Paulu asankhula Timoti toera kufamba naye, pontho tinaona kuti tinapfundzanji na basa inaphata ayang’aniri a cisa lero.

“Tende Tibwerere Toera Tione Abale” (Mabasa 15:36)

4. Thangwi yanji Paulu akhafuna kucita ulendo wace waciwiri waumisionaryo?

4 Mu nsolo udamala, ife tapfundza kuti Paulu, Bharnabhe, Yuda na Sila awangisa tani mpingo ku Antiokiya, pidapanga iwo abale na alongo pya cisankhulo ca mathubo akutonga thangwi ya kusidzwa. Buluka penepo Paulu acitanji? Iye apanga Bharnabhe: “Cincino, tende tibwerere toera tione abale m’mizinda yonsene idamwaza ife mafala a Yahova, toera tione kuti ali tani.” (Mabasa 15:36) Paulu nee akhafuna kulonga kuti asafunika kubwerera toera kuenda kaona kwene basi Akristu apswa. Bukhu ya Mabasa isapangiza pya cifuniro cikulu ca Paulu cakucita ulendo wace waciwiri waumisionaryo. Pakutoma, mbadapitiriza kudziwisa cisankhulo cidacita mathubo akutonga. (Mabasa 16:4) Caciwiri, ninga muyang’aniri wa cisa, Paulu akhafuna kakamwe kuphedza abale m’mipingo toera akhale na cikhulupiro cakuwanga. (Aroma 1:11, 12) Ninji pinacita gulu ya Mboni za Yahova lero pyakuti pisapangiza kuti asatowezera mathubo akutonga a mu ndzidzi wa apostolo toera kuwangisa mipingo?

5. Kodi Mathubo Akutonga lero asatsogolera tani, pontho asawangisa tani mipingo?

5 Lero Kristu asaphatisira Mathubo Akutonga a Mboni za Yahova toera kutsogolera mpingo. Abale anewa akukhulupirika na akudzodzwa, asaphatisira matsamba, mabukhu akudhindwa, misonkhano na pinthu pinango toera kuwangisa na kutsogolera abale na alongo m’mipingo pa dziko yonsene yapantsi. Mathubo Akutonga asasaka njira zonsene toera kudziwa pinthu pinacitika mu mpingo ubodzi na ubodzi. Ndi pyenepi pinaacitisa kutuma ayang’aniri a cisa m’mipingo yakusiyana-siyana. Mathubo Akutonga asakhazikisa akulu a mpingo azinji kakamwe akuthema pa dziko yonsene yapantsi toera atumikire ninga ayang’aniri a cisa.

6, 7. Ndi api mabasa mangasi anacita ayang’aniri a cisa?

6 Ayang’aniri a cisa asapangiza ufuni kuna onsene mu mpingo, pontho asasaka kuwangisa cikhulupiro ca abale na alongo mu ndzidzi unacedzera iwo mipingo. Asacita tani pyenepi? Iwo asatowezera citsandzo ca ayang’aniri a cisa ninga Paulu. Iye apanga Timoti wakuti akhali muyang’aniri wa cisa: “Mwaza mafala; cita pyenepi mwakucimbiza, m’midzidzi yadidi na m’midzidzi yakunentsa; alange, asandike, acenjeze, cita pinthu pyenepi pyonsene mwakukhurudzika kakamwe mbuphatisira luso yakupfundzisa. . . . Phata basa ya m’mwazi mphangwa.”—2 Tim. 4:2, 5.

7 Mwakubverana na mafala anewa, muyang’aniri wa cisa khala ndi wakumanga banja peno nkhabe, asaphata basa pabodzi na abale na alongo a mu mpingo mbamwaza mphangwa na iwo. Nakuti iwo ndi apfundzisi adidi, pontho asakomerwa kakamwe na basa yakumwaza mphangwa, citsandzo cawo cisawangisa kakamwe abale na alongo. (Aroma 12:11; 2 Tim. 2:15) Ayang’aniri a cisa asapangiza ufuni wandimomwene. Iwo asakomerwa kuphatisira ndzidzi wawo na mphambvu zawo toera kuphedza anango, kuenda mupisa pyakugopswa ngakhale kuenda mbuto zakuti makhaliro akudambo peno akunja nee ali mwadidi. (Afil. 2:3, 4) Ayang’aniri a cisa asawangisa, kupfundzisa na kupasa uphungu mipingo mu ndzidzi unacita iwo nkhani zakubuluswa m’Bhibhlya. Kuna ife tonsene ndi pyadidi kuona pinacita iwo na kutowezera cikhulupiro cawo.—Aheb. 13:7.

“Iwo Aketesana Kakamwe” (Mabasa 15:37-41)

8. Kodi Bharnabhe atawira tani ncemerero wa Paulu?

8 Bharnabhe atawira kuenda pabodzi na Paulu ‘kaona abale.’ (Mabasa 15:36) Iwo akhadaphata kale basa pabodzi, pontho iwo akhadziwa kale abale na alongo a m’mipingo ineyi. (Mabasa 13:2–14:28) Natenepa tisakwanisa kubvesesa mathangwi akuphata pontho basa pabodzi. Mbwenye pakhali na nkandzo. Lemba ya Mabasa 15:37 isalonga: “Bharnabhe akhafuna kakamwe kukwata Juwau wakuti asacemerwa Marko.” Bharnabhe nee aphemba maonero kuna Paulu toera kudziwa khala ndi pyakuthema kuenda na iye. Bharnabhe “akhafuna kakamwe” kukwata m’bale wace Marko toera aende naye pabodzi paulendo unoyu waumisionaryo.

9. Thangwi yanji Paulu alongezana na Bharnabhe?

9 Paulu nee aphedzera maonero anewa. Thangwi yanji? Bhibhlya isalonga: “Paulu nee akhafuna kuti Marko aende pabodzi na iwo, thangwi iye akhadaasiya ku Panfilya mbakhonda kuenda na iwo m’basa yakumwaza mphangwa.” (Mabasa 15:38) Marko akhadaperekera Paulu na Bharnabhe paulendo wawo wakutoma waumisionaryo, mbwenye nee akhala pabodzi na iwo mpaka kunkhomo. (Mabasa 12:25; 13:13) Pidatoma iwo kwene ulendo wawo, pikhali iwo ku Panfilya, Marko asiya basa yace mbabwerera kunyumba kwace ku Yerusalemu. Bhibhlya nkhabe kulonga kuti thangwi yanji iye abwerera kunyumba, mbwenye mpostolo Paulu akhaona pinthu pidacita Marko ninga munthu wakuti nkhabe kulemedza miyai iri na iye. Paulu panango akhapenula khala anakwanisadi kunyindira Marko.

10. Ninji pidacitika pidamala kulongezana Paulu na Bharnabhe?

10 Ngakhale tenepo, Bharnabhe akhakakamira kukwata Marko. Mbwenye Paulu nee akhafuna kucinja maonero ace. Pa Mabasa 15:39 Bhibhlya isalonga: “Natenepa, iwo aketesana kakamwe mpaka kumwazana.” Bharnabhe akwira bote mbaenda pabodzi na Marko ku Xipre, ku ntsuwa idabalwa Bharnabhe. Paulu apitiriza ekha na ulendo wace waumisionaryo. Bhibhlya isalonga: “Paulu asankhula Sila, mbabuluka pidamala abale kucita phembero toera Yahova apangize kukoma ntima kwace kukulu kuna iye.” (Mabasa 15:40) Uwiri wawo “apita na ku Sirya na ku Silisya, mbaenda nakuwangisa mipingo.”—Mabasa 15:41.

11. Ninji pinafuna kutiphedza toera tipitirize kukhala na uxamwali na ule adatsukwalisana na ife?

11 Mphangwa zenezi zisatikumbusa kuti ife ndife akusowa ungwiro. Paulu na Bharnabhe akhadasankhulwa mbakhala aimiriri a mathubo akutonga. Pisaoneka kuti mukupita kwa ndzidzi, Paulu adzacitambo khundu ya mathubo akutonga. Mbwenye Paulu na Bharnabhe akhali abale adidi kakamwe, iwo nee akwanisa kukhala akudzitonga mu ndzidzi ungasi. Kodi pyenepi pyamalisa uxamwali wawo? Nkhabe. Maseze iwo akhali akusowa ungwiro, Paulu na Bharnabhe akhali amuna akucepeseka, pontho ayesera kutowezera citsandzo ca Yezu. Mukupita kwa ndzidzi iwo alekererana unango na ndzace mbakhala pontho axamwali. (Aef. 4:1-3) Kusiyapo pyenepi, mukupita kwa ndzidzi, Paulu na Marko aphata pontho basa pabodzi. aAkol. 4:10.

12. Ndi makhaliro api akuti ayang’aniri lero asafunika kuapangiza toera kutowezera Paulu na Bharnabhe?

12 Paulu na Bharnabhe apangiza kuipirwa basi ene paulendo unoyu, mbwenye iwo nee asadziwika na nkhaliro unoyu wakuipirwa. Bharnabhe akhali wantsisi kakamwe na wakupasa mwakudzala manja. Ndi pyenepi pidacitisa abale na alongo kukhonda kuncemera Zuze, mbwenye adzancemera na dzina yakuti Bharnabhe. Dzina ineyi isabveka “Mwana Wacibalangazo.” (Mabasa 4:36) Paulu akhadziwikambo ninga munthu waufuni na wantsisi. (1 Ates. 2:7, 8) Akulu a mpingo lero, kuphatanizambo ayang’aniri a cisa asafunika kutowezera Paulu na Bharnabhe. Iwo asafunika kukhala akucepeseka mbatsalakana abale na alongo mu mpingo mwaufuni na mwantsisi, pontho asafunikambo kutsalakanana mwaufuni na mwantsisi.—1 Ped. 5:2, 3.

“Timoti Akhasimbwa Kakamwe” (Mabasa 16:1-3)

13, 14. (a) Kodi Timoti akhali ani, pontho adziwana tani na Paulu? (b) Thangwi yanji Paulu adzumatirwa na makhaliro a Timoti? (c) Ndi basa ipi idatambira Timoti?

13 Paulendo wace waciwiri waumisionaryo, Paulu aenda kaona abale m’mipingo ya Galasya yakuti ikhatongwa na Aroma. Pakumalisa iye “afika ku Dherbhe na ku Listra.” Bhibhlya isathimiza kulonga tenepa: “Nyakupfundza anacemerwa Timoti, mai wace akhali Muyuda wakuti akhali nyakupfundza, mbwenye babace akhali Nʼgerego.”—Mabasa 16:1. b

14 Panango Paulu adziwana na Timoti paulendo wace wakutoma kucisa ceneci nkati mwa caka 47 P.K.K. Pakupita pyaka piwiri peno pitatu, pidaenda pontho Paulu kaciwiri mucisa ceneci adzumatirwa kakamwe na m’phale Timoti. Thangwi yanji? Thangwi Timoti “akhasimbwa kakamwe na abale.” Timoti nee akhasimbwa basi ene na abale a mu mpingo mwace, mbwenye akhasimbwambo na abale a m’mipingo ya cifupi. Bhibhlya isalonga kuti abale a mu mpingo wa Listra na a ku Ikoniyo akuti akhali mu nsindzo wa makilometru 30 akhalonga mwadidi thangwi ya makhaliro adidi akhapangiza Timoti. (Mabasa 16:2) Thangwi yakutsogolerwa na nzimu wakucena, akulu a mpingo aphemba Timoti toera acite basa yakufunika kakamwe yakuti ikhali kuphedza Paulu na Sila mu utumiki wawo.—Mabasa 16:3.

15, 16. Thangwi yanji abale na alongo akhalonga mwadidi thangwi ya makhaliro a Timoti?

15 Timoti akwanisa tani kukhala na dzina yadidi kakamwe maseze iye akhali m’phale? Kodi pyenepi pyakwanisika thangwi ya udziwisi wace, maonekero ace peno maluso ace akubalwa nawo? Makhaliro anewa ndi akufunika toera anthu akhale nawo. Ngakhale pa ndzidzi unango, mprofeta Samweli atonga mwakubverana na maonekero akunja. Mbwenye Yahova ankumbusa: “Mulungu nkhabe kuona pinthu ninga munapionera munthu; munthu asaona pinthu pinaoneka na maso, mbwenye Yahova asaona muntima.” (1 Sam. 16:7) Natenepa abale akhanyerezera mwadidi thangwi ya Timoti, iwo nee acita pyenepi thangwi ya maluso ace akubalwa nawo, mbwenye thangwi iye akhali na makhaliro adidi Acikristu.

16 Pakupita pyaka pingasi, mpostolo Paulu alonga makhaliro mangasi auzimu akhali na Timoti. Paulu alonga kuti Timoti akhali dzololo toera kuphedza, akhali na ufuni wandimomwene, pontho akhaphata basa mwakuwanga toera kuphedza mpingo. (Afil. 2:20-22) Timoti akhadziwikambo ninga munthu ‘wacikhulupiro cakusowa umpfakafaka.’—2 Tim. 1:5.

17. Kodi aphale anatowezera tani Timoti lero?

17 Aphale azinji lero asatowezera Timoti mbawangisira toera kupangiza makhaliro adidi akuti asakomeresa Mulungu. Iwo asakhala na dzina yadidi pamaso pa Yahova na mbumba yace, maseze akhale na pyaka pyakucepa. (Mis. 22:1; 1 Tim. 4:15) Iwo nee asacita pinthu pyadidi pamaso pa abale awo Acikristu, mbwenye mbacita pinthu pyakuipa pamaso pa aphale a thunga yawo. (Mas. 26:4) Na thangwi ineyi, iwo anakwanisa kuphedza kakamwe mu mpingo ninga pidacita Timoti. Iwo asacitisa onsene mu mpingo kukhala akutsandzaya angaaona kukhala amwazi mphangwa akuti adzati kubatizwa, pontho mukupita kwa ndzidzi mbaperekeka kuna Yahova mbabatizwa!

“Kuwangiswa Cikhulupiro” (Mabasa 16:4, 5)

18. (a) Paulu na Timoti ninga ninga ayang’aniri a cisa akhaphedza tani mathubo akutonga? (b) Mipingo ikhaphedzeka tani?

18 Paulu na Timoti aphata basa pabodzi mu pyaka pizinji. Ninga ayang’aniri a cisa, iwo akhacita pyonsene pidapangwa iwo na mathubo akutonga toera kucita. Bhibhlya isalonga: “M’mizinda yonsene ikhafika iwo, akhapangiza abale pisankhulo pidacitwa na apostolo pabodzi na akulu a mpingo ku Yerusalemu, toera iwo abvere pitsogolero pyenepi.” (Mabasa 16:4) Pisaoneka kuti mipingo ikhatowezera pitsogolero pidapereka apostolo na akulu a mpingo ku Yerusalemu. Thangwi yakubvera kwawo, “mipingo ikhapitiriza kuwangiswa cikhulupiro, pontho anyakupfundza akhathimizirika ntsiku zonsene.”—Mabasa 16:5.

19, 20. Thangwi yanji Akristu asafunika kubvera ‘ale anatsogolera’?

19 Munjira ibodzi ene tingabvera na ntima onsene pitsogolero pinatambira ife kuna ‘ale anatitsogolera’ lero, Yahova asapasa nkhombo mipingo. (Aheb. 13:17) Nakuti makhaliro a dziko ali kucinja ndzidzi onsene, ndi pyakufunika kakamwe kuna ife kupitiriza kubvera na kuphatisira pitsogolero pinatipasa “m’bandazi wakukhulupirika na wandzeru.” (Mat. 24:45; 1 Akor. 7:29-31) Pyenepi pinatiphedza toera cikhulupiro cathu cipitirize kukhala cakuwanga, pontho pinatiphedzambo toera tikhonde kukhala na midonthi ya dziko.—Tiya. 1:27.

20 Ndimomwene kuti ayang’aniri Acikristu lero, kuphatanizambo abale anacita khundu ya Mathubo Akutonga ndi akusowa ungwiro ningambo Paulu, Bharnabhe, Marko na akulu a mpingo anango akudzodzwa na nzimu wakucena a mu ndzidzi wa apostolo. (Aroma 5:12; Tiya. 3:2) Mbwenye nakuti Mathubo Akutonga asatowezera mwakukwana Mafala a Mulungu, pontho asatowezera njira yakucita pinthu ninga pikhacita apostolo, iwo athema kunyindirwa. (2 Tim. 1:13, 14) Natenepa, mipingo isapaswa mphambvu mbiwangiswa mu cikhulupiro.

a Onani bokosi yakuti  “Marko Akhali na Miyai Mizinji.”

b Onani bokosi yakuti “ Timoti ‘Akhaendesa Kutsogolo Mphangwa Zadidi.’”