Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 12

‘Alonga Mwacipapo Thangwi Akhadapaswa Mphambvu na Yahova’

‘Alonga Mwacipapo Thangwi Akhadapaswa Mphambvu na Yahova’

Paulu na Bharnabhe apangiza kuti akhali akucepeseka, akupirira na acipapo

Mphangwa zakubuluswa m’bukhu ya Mabasa 14:1-28

1, 2. Ninji pidacitika mu ndzidzi ukhali Paulu na Bharnabhe ku Listra?

 ANTHU a ku Listra akhali mu uviyaviya. Mamuna wakuti akhadabalwa wakulamala anumpha mwakutsandzaya thangwi akhadawangiswa na anthu akuti iye nee akhaadziwa. Mbumba yadzumatirwa, mbinyerezera kuti amuna anewa awiri akhali alungu. Natenepa nyantsembe wa Zeu abweresa nthimba ya maluwa kuna amuna anewa. Nyantsembe unoyu abweresambo ng’ombe toera aipereke ninga ntsembe kuna iwo. Paulu na Bharnabhe ayesera kukhondesa mbumba toera ikhonde kucita pyenepi. Iwo apandula nguwo zawo, mbadembetera toera mbumba ikhonde kualambira. Mbumba yasiya kulambira Paulu na Bharnabhe basi ene pidadembetera iwo toera akhonde kucita pyenepi.

2 Ayuda a ku Antiyokiya wa ku Pizidhya afika mbapambizira Paulu na Bharnabhe, pyenepi pyacitisa mbumba ya ku Listra izonde kakamwe amuna anewa awiri. Natenepa, mbumba yakuti ikhafuna kulambira Paulu yanzungulira mbimponyera miyala mpaka iye kukomoka. Iwo akwekweta Paulu wakuti akhadadzala na ciropa m’manungo mwace mbamuendesa kunja kwa misuwo ya nzinda thangwi iwo akhanyerezera kuti iye afa.

3. Tinadinga mibvundzo ipi mu nsolo uno?

3 Ninji pidacitisa toera paoneke nkandzo unoyu? Kodi ale anamwaza mphangwa zadidi lero anapfundzanji na pidacitikirwa na Paulu, Bharnabhe na mbumba ya ku Listra yakuti yacinja manyerezero mwakucimbiza? Kodi akulu a mpingo anapfundzanji na pidacita Paulu na Bharnabhe, akuti apirira mwakukhulupirika mu utumiki wawo, ‘mbalonga mwacipapo thangwi yakupaswa mphambvu na Yahova’?—Mabasa 14:3.

‘Mwinji Ukulu Wakhulupira’ (Mabasa 14:1-7)

4, 5. Thangwi yanji Paulu na Bharnabhe aenda ku Ikoniyo, pontho ninji pidacitika kweneko?

4 Ntsiku zingasi nduli, Paulu na Bharnabhe akhali ku nzinda Waciroma wa Antiyokiya wa ku Pizidhya. Ayuda anango kweneko aazonda mbaathamangisa. Mbumba yakhonda kubvesera pikhalonga Paulu na Bharnabhe. Natenepa, mbuto mwakutsukwala, amuna anewa awiri agubudza “pfumbi ya manyalo awo.” (Mabasa 13:50-52; Mat. 10:14) Paulu na Bharnabhe abuluka mu nzinda unoyu mwantendere mbasiya kuti apingizi atcunyuswe na Mulungu thangwi ya pidacita iwo. (Mabasa 18:5, 6; 20:26) Mbwenye amisionaryo anewa nee aluza kutsandzaya kwawo, iwo apitiriza na ulendo wawo wakuenda kamwaza mphangwa. Iwo afamba nsindzo cifupi na makilometru 150 kukhundu ya mabulukiro a dzuwa pakati pa nthunda inagumanika pa mapiri a Touro na Sultani.

5 Pakutoma Paulu na Bharnabhe alimira ku Ikoniyo, yakuti ndi mbuto ikhalemedza kakamwe misambo Yacigerego, pontho ukhali nzinda wakufunika kakamwe wa provinsya Yaciroma inacemerwa Galasya. a Ayuda azinji na anthu anango adapita mu uphemberi Waciyuda akakhala mu nzinda unoyu. Mwakubverana na pikhacita iwo, Paulu na Bharnabhe apita mu sinagoga mbatoma kumwaza mphangwa. (Mabasa 13:5, 14) Iwo “alonga mwadidi kakamwe, pyenepi pyacitisa kuti mwinji ukulu wa Ayuda na Agerego akhulupire.”—Mabasa 14:1.

6. Thangwi yanji Paulu na Bharnabhe akhali apfundzisi adidi, pontho ife tinaatowezera tani?

6 Thangwi yanji Paulu na Bharnabhe akhali apfundzisi adidi? Paulu akhadziwa mwadidi Malemba. Mwaluso iye afokotoza mphangwa zakale, maprofesiya na Mwambo wa Mose toera kupangiza kuti Yezu ndi Mesiya adapikirwa. (Mabasa 13:15-31; 26:22, 23) Njira ikhafokotoza Bharnabhe ikhapangiza kuti iye akhatsalakana mwadidi anthu. (Mabasa 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Paulu na Bharnabhe nee akhanyindira maluso awo. Mwakusiyana na pyenepi, iwo “akhadapaswa mphambvu na Yahova.” Munatowezera tani amisionaryo anewa m’basa yanu yakumwaza mphangwa? Mungacita pinthu ipi: Kudziwa mwadidi Mafala a Mulungu. Sankhulani mavesi akuti anthu a ncisa canu asaadziwa. Sakani njira toera kubalangaza ale anamwazira imwe mphangwa. Pontho ndzidzi onsene phatisirani Mafala a Yahova pakupfundzisa, tayu kuphatisira udziwisi wanu.

7. (a) Anthu asatawira tani mphangwa zadidi? (b) Khala acibale anu asakuzondani thangwi yakutumikira Yahova, kodi musafunika kukumbukanji?

7 Mbwenye nee ndi onsene a ku Ikoniyo akuti akhafuna kubvesera pikhalonga Paulu na Bharnabhe. Luka apitiriza kulonga tenepa: “Ayuda adakhonda kukhulupira, anyengerera anthu a madzindza anango toera kuida abale.” Paulu na Bharnabhe aona kuti akhafunika kukhala penepo toera kutsidzikiza mphangwa zadidi, iwo “amala ntsiku zizinji mbakalonga mwacipapo.” Natenepa “anthu a mu nzinda akhadagawika; anango akhali kukhundu ya Ayuda, anangombo akhali kukhundu ya apostolo.” (Mabasa 14:2-4) Sawasawa lero, anthu asatawira mphangwa zadidi munjira zakusiyana-siyana. Anthu anango asabvesera mbakhala akuphatana kakamwe, mbwenye pangaoneka apingizi anango nee asakomerwabve na mphangwa zadidi. (Mat. 10:34-36) Khala acibale anu asakuzondani thangwi yakulambira kwanu Yahova, kumbukani kuti midzidzi inango anthu asatitcinga thangwi iwo asakhulupira mphangwa zauthambi zinabva iwo thangwi ya ife. Mbwenye makhaliro anu adidi anapangiza kuti mphangwa zenezi zinabva anthu thangwi ya ife ndi zauthambi, pontho pyenepi pinakwanisa kucinja manyerezero a ale anatitcinga.—1 Ped. 2:12; 3:1, 2.

8. Thangwi yanji Paulu na Bharnabhe abuluka ku Ikoniyo, pontho pidacita iwo pisatipfundzisanji?

8 Pidapita ndzidzi ungasi, anthu anango a ku Ikoniyo, acita masasanyiro toera kuponyera miyala Paulu na Bharnabhe. Amisionaryo anewa pidadzindikira iwo pyenepi, abuluka mu cisa ceneci mbaenda kamwaza mphangwa mu cisa cinango. (Mabasa 14:5-7) Amwazi mphangwa lero asacitambo pibodzi pyene. Anthu angatilonga mwakuipa peno angalonga mwakuipa mphangwa zathu, ife tisatawira mwacipapo. (Afil. 1:7; 1 Ped. 3:13-15) Mbwenye anthu angatoma kusosa nthonga peno angatimenya, tisacalira kucita pinthu pyakuti mbapidaikha pangozwi umaso wathu peno wa Akristu andzathu.—Mis. 22:3.

‘Lambirani Mulungu wa m’Maso’ (Mabasa 14:8-19)

9, 10. Kodi nzinda wa Listra ukhali kupi, pontho tisadziwanji thangwi ya anthu a kweneko?

9 Paulu na Bharnabhe aenda ku Listra, cakuti ndi cisa cikhatongwa na Aroma nsindzo wace ndi cifupi na makilometru 30 kubuluka ku sudueste kwa Ikoniyo. Ku Listra kukhali sawasawa na ku Antiyokiya wa ku Pizidhya, mbwenye cisa ceneci nee cikhali na Ayuda azinji. Maseze anthu a mwenemu akhakwanisa kulonga Cigerego, mbwenye cilongero cawo cakubalwa naco cikhali Cilikaoni. Nakuti mu nzinda unoyu nee mukhali na sinagoga, Paulu na Bharnabhe atoma kumwaza mphangwa mbuto zapakweca. Pidacita Pedhru ku Yerusalemu pidawangisa iye mamuna wakuti akhadabalwa wakulamala, Paulu awangisambo mamuna ku Listra adabalwa wakulamala. (Mabasa 14:8-10) Cirengo cidacita Pedhru cacitisa mwinji ukulu wa anthu kutawira mphangwa zikhamwaza iye. (Mabasa 3:1-10) Mbwenye cirengo cidacita Paulu cakuwangisa mamuna adabalwa wakulamala, anthu nee apangiza nkhaliro ubodzi ene.

10 Anthu a ku Listra akhakhulupira alungu authambi. Natenepa mamuna wakulamala pidalamuka iye mbatoma kufamba, anthu akhanyerezera kuti Paulu na Bharnabhe akhali alungu. Bharnabhe iwo ancemera Zeu wakuti ndi ntsogoleri wa alungu Acigerego, Paulu iwo ancemera Herme wakuti ndi mwana wa Zeu muimiriri wa alungu. (Onani bokosi ya nsolo wakuti “ Listra na Ulambiri wa Zeu na Herme.”) Mbwenye Bharnabhe na Paulu akhali akutonga toera kupanga mbumba kuti iwo nee akhali alungu, mbwenye ndi Yahova, Mulungu wandimomwene adaapasa mphambvu yakulonga na mphambvu yakucita pirengo.—Mabasa 14:11-14.

‘Musiye pinthu pyenepi pyakusowa basa, mbamulambira Mulungu wa m’maso adacita kudzulu na dziko yapantsi.’—Mabasa 14:15

11-13. (a) Kodi Paulu na Bharnabhe alonganji kuna anthu a ku Listra? (b) Tisapfundzanji na mafala adalonga Paulu na Bharnabhe?

11 Maseze anthu akhapangiza makhaliro anewa, Paulu na Bharnabhe apitiriza kulonga munjira yakuti mbidakhuya mitima ya anyakubvesera awo. Pidacitika penepo pyacitisa Luka kulemba njira yadidi yakumwaza mphangwa zadidi kuna anthu analambira alungu authambi. Onani njira idalonga Paulu na Bharnabhe kuna ale akhaabvesera: “Abale, thangwi yanji mukucita pinthu pyenepi? Ife ndife anthu anaonambo nyatwa ninga imwe. Ife tisakumwazirani mphangwa zadidi toera musiye pinthu pyenepi pyakusowa basa, mbamulambira Mulungu wa m’maso adacita kudzulu, dziko yapantsi, bara na pinthu pyonsene piri mwenemu. Kale iye atawirisa anthu a madzindza onsene toera acite pikhafuna iwo, maseze iye nee asiya kupereka umboni wakuti iye alipo, thangwi apangiza udidi wace kuna imwe mu kubvumbisa madzi akudzulu na kukupasani midzidzi yakubvuna pinthu pizinji, iye akupasani pyakudya mbatsandzayisa kakamwe mitima yanu.”—Mabasa 14:15-17.

12 Tisapfundzanji na pinthu pidalonga Paulu na Bharnabhe kuna mbumba? Cakutoma, Paulu na Bharnabhe nee aoneka kuti ndi akufunika kakamwe kupiringana anyakubvesera awo. Iwo nee akhafuna kuoniwa ninga amphambvu kakamwe basi ene thangwi yakuwangisa mamuna unoyu. Mbwenye mwakucepeseka, iwo alonga kuti akhali sawasawa ninga anyakubvesera awo, pontho iwo akhaonambo nyatwa ninga anyakubvesera awo. Ndimomwene kuti Paulu na Bharnabhe akhadatambira nzimu wakucena, pontho akhadasudzulwa ku pipfundziso pyauthambi. Kusiyapo pyenepi, iwo akhadapaswa muoni wakutonga pabodzi na Kristu. Mbwenye iwo akhadziwa kuti anthu a ku Listra mbadatambirambo miyoni ineyi angabvera Kristu.

13 Kodi anthu anamwazira ife mphangwa tisaaona tani? Kodi tisaaona kukhala sawasawa ninga ife? Tingaphedza anango kupfundza undimomwene wa Mafala a Mulungu, kodi tisatowezera pidacita Paulu na Bharnabhe mbatikhonda kupaswa mbiri na anango? M’bale Charles Taze Russell, wakuti akhali mpfundzisi wadidi kakamwe, pontho akhatsogolera basa yakumwaza mphangwa kutomera mu caka ca 1870 mpaka mu caka ca 1916 apangiza citsandzo cadidi thangwi ya pyenepi. Iye alemba: “Ife nee tisafuna kulambirwa, nee kupaswa mbiri thangwi ya pinacita ife peno thangwi ya mabukhu athu; ife nee tisafuna kucemerwa Atsogoleri [Reverendo] peno Arabhi.” Makhaliro akucepeseka adapangiza m’bale Russell ndi sawasawa na adapangiza Paulu na Bharnabhe. Munjira ibodzi ene, ife nee tisamwaza mphangwa toera kupaswa mbiri, mbwenye cifuniro cathu ndi kuphedza anthu toera ‘alambire Mulungu wa m’maso.’

14-16. Ndi cinthu cipi caciwiri na cacitatu cinapfundza ife na pidalonga Paulu na Bharnabhe kuna anthu a ku Listra?

14 Tendeni tione cinthu caciwiri cinapfundza ife thangwi ya pidacita Paulu na Bharnabhe. Iwo akhakwanisa kucinja mwakucimbiza njira yakumwaza mphangwa. Mwakusiyana na Ayuda na anthu adapita mu uphemberi Waciyuda a ku Ikoniyo, anthu a ku Listra akhadziwa pang’ono basi pya Malemba, pontho nee akhadziwa kuti Mulungu atsalakana tani mbumba ya Izraeli. Mbwenye anthu anewa akhadziwa kakamwe kulima. Makhaliro akudambo a ku Listra akhali adidi kakamwe, pontho kukhali na mataka adidi. Anthu anewa mbadakwanisa kuona pinthu pizinji pikhapangiza makhaliro a Mulungu thangwi ya mataka adidi akuti akhabulusa pyakudya pizinji. Natenepa, Paulu na Bharnabhe aphatisira mphangwa zenezi toera kumwazira mphangwa anthu a ncisa ceneci.—Aroma 1:19, 20.

15 Ife tinakwanisambo kucinja njira yathu yakumwaza mphangwa. Maseze nyakulima anakwanisa kubzwala mbeu ibodzi ene m’maminda ace akusiyana-siyana, iye asafunika kuphatisira njira zakusiyana toera kukhunganya mataka. Mataka anango asakhala mwadidi kale toera kubzwala. Mataka anango asafuna kusasanyirwa. Munjira ibodzi ene, mbeu inabzwala ife ndi ibodzi ene: Tisamwaza mphangwa za Umambo zinagumanika m’Mafala a Mulungu. Mbwenye tingakhala ninga Paulu na Bharnabhe, tinayesera kudziwa uphemberi na makhaliro a anthu anamwazira ife mphangwa. Natenepa, mwakubverana na pinadziwa ife thangwi ya iwo, tinasasanyira njira yathu yakumwaza mphangwa za Umambo kuna iwo.—Luka 8:11, 15.

16 Tinakwanisa kupfundza cinthu cacitatu thangwi ya mphangwa zinalonga thangwi ya Paulu na Bharnabhe na anthu a ku Listra. Mwakukhonda tsalakana kuwangisira kwathu, m’midzidzi inango, mbeu inabzwala ife isagwa pa mataka a miyala. (Mat. 13:18-21) Pyenepi pingacitika, lekani kutsukwala. Mukupita kwa ndzidzi, Paulu akumbusa anyakupfundza a ku Roma kuti “mʼbodzi na mʼbodzi wa ife [kuphatanizambo ale anacedza na ife thangwi ya Mafala a Mulungu] anadzatawirira ekhene pamaso pa Mulungu.”—Aroma 14:12.

“Aapereka Kuna Yahova” (Mabasa 14:20-28)

17. Pidabuluka iwo ku Dherbhe, kodi Paulu na Bharnabhe aenda kupi, pontho thangwi yanji?

17 Anthu a ku Listra pidamala iwo kukwekweta Paulu mpaka kunja kwa nzinda mbanyerezera kuti iye afa, anyakupfundza abwera kudzankwata mbamuikha pa mbuto inango nkati mwa nzinda namasiku. Mangwana mwace, Paulu na Bharnabhe atoma kucita ulendo wa makilometru 100 kuenda ku Dherbhe. Kucita ulendo unoyu pikhali pyakunentsa kakamwe thangwi iye akhadamenywa na miyala mu ndzidzi ungasi nduli. Ngakhale tenepo, iye na Bharnabhe apirira. Pidafika iwo ku Dherbhe iwo aphedza “anthu azinji toera kukhala anyakupfundza.” Kweneko, mbuto mwakupita na njira yacigwagwa toera kubwerera kunyumba kwawo ku Antiyokiya wa ku Sirya, “iwo abwerera ku Listra, ku Ikoniyo na ku Antiyokiya” wa ku Pizidhya. Thangwi yanji iwo abwerera mbuto zenezi? Iwo abwerera mbuto zenezi toera ‘kupasa cipapo anyakupfundza kuti apitirize kukhala akuwanga mu cikhulupiro.’ (Mabasa 14:20-22) Amuna anewa awiri atipangiza citsandzo cadidi kakamwe! Kuna iwo cinthu cakufunika kakamwe cikhali kuwangisa mpingo mbuto mwakusaka pinthu pinafuna iwo basi. Ayang’aniri a cisa na amisionaryo asatowezera pidacita Paulu na Bharnabhe.

18. Ninji pinacitika munthu mbadzati kukhazikiswa toera kukhala nkulu wa mpingo?

18 Mbuto mwakuwangisa basi anyakupfundza na mafala awo na pikhacita iwo, Paulu na Bharnabhe “akhazikisa amuna toera kutumikira ninga akulu a mpingo.” Maseze acita ‘kutumwa na nzimu wakucena’ paulendo unoyu wa umisionaryo, Paulu na Bharnabhe akhapitiriza kucita phembero na kucita jejuu mu ndzidzi ‘ukhapereka iwo akulu a mpingo kuna Yahova.’ (Mabasa 13:1-4; 14:23) Akulu a mpingo asakhazikiswambo munjira ibodzi ene lero. Akulu a mpingo mbadzati kuphemba toera m’bale atumikire ninga nkulu wa mpingo, pakutoma iwo asacita phembero, pontho asadinga toera kuona khala m’bale unoyu asapangiza makhaliro anaphembwa kuna ale anafuna kutumikira ninga ayang’aniri mwakubverana na Malemba. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Tiya. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3) Cinthu cakufunika nee ndi ndzidzi udakhala munthu ninga Nkristu. Mbwenye malongero, macitiro na makhaliro a munthu unoyu ndiwo anapangiza kuti iye asatsogolerwa na nzimu wakucena mu umaso wace peno nkhabe. Iye anakhala wakuthema toera kukhala nkumbizi wa mabira angakwanirisa pinthu pinaphembwa ayang’aniri pinagumanika m’Bhibhlya. (Agal. 5:22, 23) Muyang’aniri wa cisa ndiye ali na basa yakukhazikisa abale anewa.—Landanisani na 1 Timoti 5:22.

19. Ninji pyakuti akulu a mpingo anadzapitawirira, pontho ndi munjira ipi iwo asatowezera Paulu na Bharnabhe?

19 Akulu a mpingo adakhazikiswa asadziwa kuti ndiwo anafuna kudzatawirira kuna Mulungu thangwi ya njira inatsalakana iwo mpingo. (Aheb. 13:17) Ninga Paulu na Bharnabhe, akulu a mpingo asatsogolera basa yakumwaza mphangwa. Iwo asawangisa anyakupfundza anango na mafala awo. Pontho iwo asaikha pifuno pya mpingo patsogolo pa pifuno pyawo.—Afil. 2:3, 4.

20. Tisaphedzeka tani tingaleri mphangwa zinalonga pya mabasa akukhulupirika anacita abale na alongo athu?

20 Paulu na Bharnabhe pidabwerera iwo ku Antiyokiya wa ku Sirya, iwo alonga “pinthu pizinji pidacita Mulungu kubulukira mwa iwo, pontho kuti iye afungula njira toera anthu a madzindza anango akhulupirembo.” (Mabasa 14:27) Tingaleri thangwi ya basa inacita abale na alongo athu Acikristu lero, mbationa kuti Yahova akupasa nkhombo kuwangisira kwawo, ife tinadzakhala dzololo toera kupitiriza ‘kulonga mwacipapo thangwi yakupaswa mphambvu na Yahova.’

a Onani bokosi yakuti “ Ikoniyo—Nzinda wa Frijya.”