1, 2. Thangwi yanji Bhibhlya ndi muoni wakutsandzayisa wakubuluka kwa Mulungu?

MUNAPIBVA tani xamwali wanu angakupasani muoni wakuti nee mukhaudikhira? Mwandimomwene munakomerwa kakamwe thangwi iye akukumbukirani. Imwe munapereka takhuta kakamwe kuna xamwali wanu, pontho musasaka ndzidzi wadidi toera kuona muoni udakupasani iye.

² Bhibhlya ndi muoni wakubuluka kwa Mulungu. Iyo isatipasa mphangwa zakuti nkhabe gumanika m’mabukhu anango. Mwacitsandzo, isatipanga kuti Mulungu acita kudzulu, dziko yapantsi, mamuna na nkazi wakutoma. Bhibhlya iri na midida yakuti inatiphedza pakuthimbana na nyatwa. M’Bhibhlya, tisapfundza kuti Mulungu anadzakwanirisa tani cifuniro cakucita dziko yapantsi kukhala mbuto yadidi. Bhibhlya ndi muoni wakutsandzayisa kakamwe!

3. Kodi munadzadziwanji mungapitiriza kupfundza Bhibhlya?

³ Mu ndzidzi unapfundza imwe Bhibhlya, munadzadziwa kuti Mulungu asafuna kuti mukhale xamwali wace. Munapitiriza imwe kupfundza pizinji thangwi ya Mulungu, uxamwali wanu na iye unakhala wakuwanga kakamwe.

4. Ninji cinakudzumatirisani thangwi ya Bhibhlya?

⁴ Bhibhlya yathumburuzwa mu pilongero pyakupiringana 2.600, pontho, mabiliyau a Mabhibhlya asadhindwa. Anthu akupiringana mapurusento 90 pa dziko yapantsi anakwanisa kuleri Bhibhlya mu cilongero cawo. Mabhibhlya akupiringana miliyau ibodzi  asagawizwa masumana onsene! Mwandimomwene, nkhabepo bukhu inango yakulandana na Bhibhlya.

5. Thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti Bhibhlya ‘yapumirwa na Mulungu’?

⁵ Bhibhlya ‘yapumirwa na Mulungu.’ (Lerini 2 Timoti 3:16.) Mbwenye, anango anakwanisa kunyerezera, ‘Bhibhlya yalembwa na anthu, mphapo yabuluka tani kwa Mulungu?’ Bhibhlya isatawira: ‘Anthu a Mulungu alonga mafala a Mulungu mukutsogolerwa na nzimu wakucena.’ (2 Pedro 1:21) Pyenepi ndi sawasawa na mbuya anaphemba ndzukulu wace kuti amulembere tsamba mbalonga pyonsene pinafuna iye. Kodi mbani mwanaciro tsamba ineyi? Mwandimomwene tsamba ineyi ndi ya mbuya, tayu ya ndzukulu. Munjira ibodzi ene, Mwanaciro Bhibhlya ndi Mulungu, tayu amuna adailemba. Mulungu atsogolera amuna anewa toera  kulemba manyerezero ace. Natenepa, Bhibhlya yonsene ndi “mafala a Mulungu.”​—1 Atesalonika 2:13; onani Cidzindikiro cakumalisa 2.

6, 7. Thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti makhundu onsene a Bhibhlya asabverana?

⁶ Bhibhlya yamala pyaka pyakupiringana 1.600 toera kulembwa. Anyakulemba ace akhala m’midzidzi yakusiyana. Anango akhadapfundza maxikola, mbwenye anango nkhabe. Mwacitsandzo, m’bodzi akhali dotoro waungumi. Anango akhali alimi, asodzi a nyama za m’madzi, akumbizi, aprofeta, atongi na amambo. Ngakhale kuti alembi akhali akusiyana-siyana, makhundu onsene a Bhibhlya asabverana. Iyo nkhabe kulonga cinthu pa kapitulu ibodzi cakuti cisaphonyana na kapitulu inango. *

⁷ Makapitulu akutoma a Bhibhlya asalonga kuti nyatwa zinaoneka pa dziko yapantsi zatoma tani, pontho makapitulu akumalisa asatipanga kuti Mulungu anadzamalisa tani nyatwa zenezi mbacitisa dziko yapantsi kukhala paradhizu. Bhibhlya isalonga pya mbiri ya anthu m’pyaka pizinji, pontho zisapangiza kuti ndzidzi onsene cifuniro ca Mulungu cisakwanirisika.

8. Perekani pitsandzo pinapangiza kuti Bhibhlya nkhabe dodoma ingalonga pya siyensiya.

⁸ Bhibhlya nee yalembwa toera kupfundzisa pya siyensiya peno kukhala bukhu ya xikola, mbwenye ingalonga pya siyensiya, iyo nkhabe dodoma. Pyenepi ndipyo pinadikhira ife ku bukhu ya Mulungu. Mwacitsandzo, bukhu ya Levitiko iri na pitsogolero pya Mulungu pinalonga pya njira zakuti Aisraele mbadaziphatisira  toera kucalira kuthaphulisana utenda. Pyenepi pyalembwa kale, anthu mbadzati kudziwa kuti bakiterya peno maviru pisatomesa tani utenda. Bhibhlya yalonga mwakulinganira kuti dziko nee yatsidzikizwa pa cinthu tayu. (Yobe 26:7, Tradução do Novo Mundo) Mu ndzidzi wakuti anthu azinji akhatawira maonero akudodomeka thangwi ya dziko, Bhibhlya ikhadalonga kale kuti dziko ndi yakuzungulira.​—Izaiya 40:22, NM.

9. Kodi kukhulupirika kwa anyakulemba Bhibhlya kusatiphedza toera kubvesesanji?

⁹ Bhibhlya nkhabe dodoma ingalonga pya mbiri yakale. Mbwenye mabukhu mazinji analonga pya mbiri za dziko, nkhabe kulonga undimomwene ndzidzi onsene thangwi alembi ace nee ndi akunyindirika. Mwacitsandzo, kazinji kene iwo nee akhalemba kukundwa kwa mbumba yawo mu nkhondo. Mwakusiyana, alembi a Bhibhlya akhali akunyindirika, iwo akhalemba pyonsene, ngakhale midzidzi ikhakundwa Israele. Iwo alembambo pya madodo awo. Mwacitsandzo, m’bukhu ya Numero, Mose asatipanga kuti acita madodo makulu, pontho kuti Mulungu ansandika thangwi ya madodo anewa. (Numero 20:2-12) Kukhulupirika kwa anyakulemba Bhibhlya kusapangiza kuti Bhibhlya yabuluka kwa Mulungu. Pyenepi pisabveka kuti tinakwanisa kunyindira Bhibhlya.

10. Thangwi yanji uphungu wa Bhibhlya usaphedza kakamwe lero?

¹⁰ Bhibhlya ‘yapumirwa na Mulungu, iyo isaphedza pakupfundzisa, pakusumula, pakusandika.’ (2 Timoti 3:16) Inde, uphungu wa Bhibhlya usaphedza kakamwe lero. Yahova asadziwa kuti tacitwa tani, pontho asabvesesa manyerezero na mabvero athu. Iye asatidziwa mwadidi kupiringana ife ene na asafuna kuti titsandzaye. Iye asadziwa pinthu pyakuti ndi pyadidi kwa ife, pontho pyakuti ndi pyakuipa.

11, 12. (a) Ndi uphungu upi wadidi udapereka Yezu m’bukhu ya Mateo kapitulu 5 mpaka 7? (b) Ninji pontho pinafuna ife kupfundza m’Bhibhlya?

 ¹¹ M’bukhu ya Mateo kapitulu 5 mpaka 7, tisagumana uphungu wadidi udapereka Yezu. Uphungu unalonga kuti tinakhala tani akutsandzaya, tinabverana tani na anango, tinaphembera tani, pontho tisafunika kukhala na maonero api thangwi ya kobiri. Ngakhale kuti Yezu apereka uphungu unoyu pyaka 2.000 nduli, uphungu wace usaphata basa, pontho usaphedza kakamwe lero.

¹² M’Bhibhlya, Yahova asatipfundzisambo midida yakuti inatiphedza toera kukhala na umaso wadidi m’banja, kukhala anyabasa adidi na kukhala mu ntendere na anango. Midida ya Bhibhlya inakwanisa kutiphedza midzidzi yonsene, mwakukhonda tsalakana kuti ndife ani, kunakhala ife, peno nyatwa ziri na ife.​—Lerini Izaiya 48:17; onani Cidzindikiro cakumalisa 3.

13. Ninji pidalonga Izaiya pyakuti mbipidacitikira nzinda wa Bhabhilonya?

¹³ Maprofesiya mazinji a Bhibhlya akwanirisika. Mwacitsandzo, Izaiya akhadalonga kale kuti nzinda wa Bhabhilonya mbudadzafudzwa. (Izaiya 13:19) Iye alonga mwadidi kuti nzinda unoyu mbudakundwa tani. Nzinda ukhatsidzikizwa na mpanda, misuwo mikulu na nkulo. Mbwenye Izaiya alonga kuti nkulo mbudapwa, pontho misuwo mbidasiyiwa bwandzu. Anyamalwa mbadapita mu nzinda mwakukhonda kumenya nkhondo. Pontho Izaiya alongeratu kuti mamuna wakucemerwa Siro mbadafudza Bhabhilonya.​—Lerini Izaiya 44:27–45:2; onani Cidzindikiro cakumalisa 4.

14, 15. Kodi profesiya ya Izaiya yakwanirisika tani?

¹⁴ Pakupita pyaka 200, Izaiya mbadamala kale kulemba profesiya ineyi, anyankhondo afika toera kufudza  Bhabhilonya. Kodi mbani akhaatsogolera? Akhali Siro, mambo wa ku Persya ninga pikhadalongweratu. Pyonsene pidalongwa pikhali cifupi toera kukwanirisika.

¹⁵ Namasiku a ntsiku yakufudzwa, Abhabhilonya akhali pa phwando. Iwo akhapibva kukhala akutsidzikizika na mpanda ukulu, pontho na nkulo. Kunja kwa nzinda, Siro na anyankhondo ace akhapeusa madzi a nkulo. Madzi apwa, anyankhondo a Persya akwanisa  kuwambuka. Anyankhondo a Siro mbadakwanisa tani kupita na pa mpanda wa Bhabhilonya? Ninga mukhadalongwa ipyo, misuwo ya nzinda ikhadasiiwa bwandzu, natenepa anyankhondo apita mu nzinda mwakukhonda kumenya nkhondo.

16. (a) Ninji pidalonga Izaiya thangwi ya mamalisiro a Bhabhilonya? (b) Tisadziwa tani kuti profesiya ya Izaiya yakwanirisika?

¹⁶ Izaiya alongeratu kuti pakumalisira nee munthu m’bodzi mbadakhala pontho m’Bhabhilonya. Iye alemba: ‘Cipo munadzakhalabve anthu kwenda na kwenda.’ (Izaiya 13:20) Kodi pyenepi pyakwanirisika? Inde. Nkhabepo munthu anakhala mbuto ikhali Bhabhilonya. Mbuto ineyi iri cifupi na makilometru 80 kubangwe kwa Bagdadi, Iraki, lero kusagumanika madembe basi. Yahova ‘afudziratu Bhabhilonya.’​—Izaiya 14:22, 23. *

17. Thangwi yanji tinakwanisa kunyindira mapikiro onsene a Mulungu?

¹⁷ Tinakwanisa kunyindira pinalonga Bhibhlya thangwi ya ntsogolo thangwi maprofesiya mazinji akwanirisika. Tinakwanisa kunyindira kuti Yahova anadzakwanirisa mapikiro akucitisa dziko yapantsi kukhala paradhizu.  (Lerini Numero 23:19.) Inde, ife tisadikhira ‘umaso wakukhonda mala, udapikirwa kale na Mulungu wakukhonda longa uthambi.’​—Tito 1:2. *

18. Kodi Paulu alonganji thangwi ya “mafala a Mulungu”?

¹⁸ Tapfundza kuti nkhabepo bukhu inango yakulandana na Bhibhlya. Mphangwa zayo ndi zakubverana, iyo nkhabe kudodoma ingalonga pya siyensiya peno pya mbiri yakale. Iyo isatipasambo uphungu wadidi, pontho iri na maprofesiya mazinji akuti akwanirisika. Mbwenye Bhibhlya isacita pizinji kupiringana pyenepi. Mpostolo Paulu alemba: ‘Mafala a Mulungu ndi a moyo na amphambvu.’ Kodi pyenepi pisabvekanji?​—Lerini Ahebere 4:12.

19, 20. (a) Kodi Bhibhlya inakuphedzani tani toera kudziwa kuti ndimwe munthu wa ntundu wanji? (b) Munapereka tani takhuta ku muoni udakupasani Mulungu, Bhibhlya?

¹⁹ Bhibhlya inakwanisa kucinja umaso wanu. Iyo inakwanisa kukuphedzani toera kudziwa kuti ndimwe munthu wa ntundu wanji, pontho toera kudziwa mabvero anu na manyerezero anu. Mwacitsandzo, panango tinakwanisa kulonga kuti tisafuna Mulungu. Mbwenye toera kupangiza kuti tisanfuna, tisafunika kuphatisira pinalonga Bhibhlya.

²⁰ Bhibhlya ndi bukhu yakubulukadi kwa Mulungu. Mulungu asafuna kuti imwe muileri, muifune na kuipfundza. Pangizani kupereka kwanu takhuta ku muoni unoyu mbamupitiriza kuipfundza. Mungacita pyenepi, munadzadziwa mwadidi cifuniro ca Mulungu kwa anthu. Mu nsolo unatowera tinapfundza pizinji thangwi ya cifuniro ceneci.