1, 2. Ndi mu njira ipi Yezu apangiza kukhala ntsogoleri wandzeru?

NYEREZERANI kuti nyakutsogolera waluso wakudziwa mwadidi nzinda ali kukutsogolerani mu nzinda wakudzumisa na wakubalika. Nzinda ndi upswa kwa imwe na kwa ale ali na imwe, natenepa, musabvundza mafala onsene a nyakutsogolera. Kupita kwa ndzidzi, imwe na andzanu musakomerwa thangwi ya pinthu pinango pya nzinda pyakuti cipo mwapiona kale. Mbwenye, munabvundza imwe nyakutsogolera wanu thangwi ya pinthu pyenepi, iye nee asatawira mpaka pa ndzidzi wakuthema, kazinji kene iye asakusiyani mpaka kuoneka kwa pinthu. Mu kupita kwa ndzidzi, musadzuma kakamwe na udziwisi wa nyakutsogolera thangwi iye asakupangani pinthu pinafunika imwe kudziwa mwadidi pa ndzidzi wakuthema kwa imwe.

² Akristu Andimomwene ali m’makhaliro mabodzi ene ninga a anyakuona nzinda. Iwo ndi akufunisisa toera kupfundza pya mizinda yakudzumisa, ‘nzinda wakulikha,’ Umambo wa Mulungu. (Aheb. 11:10) Mukakhala Yezu pa dziko yapantsi, iye atsogolera atowereri ace ku cidziwiso cakuzika ca Umambo unoyu. Kodi iye atawira mibvundzo yawo yonsene mbaapanga kabodzi kene pinthu pyonsene pya Umambo unoyu? Nkhabe. Iye alonga: ‘Ndina pinthu pizinji pinafuna ine kulonga kuli imwe, mbwenye cincino munacimwana kupibvesesa.’ (Jwau 16:12) Ninga nyakutsogolera wandzeru, Yezu cipo akhalemeresa anyakupfundzace na cidziwiso cakuti nee mbadakwanisa kubvesesa.

3, 4. (a) Yezu asapitiriza tani kupfundzisa mbumba yakukhulupirika pya Umambo wa Mulungu? (b) Tinadinganji mu nsolo uno?

³ Yezu alonga mafala adalembwa pa Jwau 16:12 na masiku akumalisa a umaso wace pa dziko yapantsi. Pakumala kufa, kodi iye mbadapitiriza tani kupfundzisa mbumba yakukhulupirika pya Umambo wa Mulungu? Iye apasa cibaso apostolo ace: ‘Nzimu wa undimomwene, unadzakutsogolerani ku undimomwene wonsene.’ * (Jwau 16:13) Tinakwanisa kunyerezera nzimu wakucena ninga nyakutsogolera wakupirira. Nzimu ndi njira inaphatisira Yezu toera kupfundzisa atowereri ace toera kudziwa pyonsene pinafuna iwo kudziwa thangwi ya Umambo wa Mulungu pa ndzidzi wakuthema kwa iwo.

⁴ Tendeni tidinge kuti nzimu wakucena wa Yahova usatsogolera tani Akristu andimomwene ku udziwisi ukulu unalonga pya Umambo. Pakutoma, tinadzadinga kuti tadziwa tani caka cidatoma Umambo wa Mulungu kutonga. Buluka penepo, tinadzadinga cidzindikiro na pidikhiro pya amambo na anthu ace. Pakumalisa,  tinadzaona kuti atowereri a Kristu atsogolerwa tani toera kubvesesa mwadidi kuti pisaphembanji kukhala wakukhulupirika ku Umambo.

5, 6. (a) Ndi maonero api akudodomeka akhali na Anyakupfundza Bhibhlya thangwi ya kukhazikiswa kwa Umambo na kubvuna? (b) Thangwi yanji maonero anewa akudodomeka nee acitisa kupenula kuti Yezu akhatsogolera atowereri ace?

⁵ Ninga tadinga mu Nsolo 2 wa bukhu ino, Anyakupfundza Bhibhlya akwata makhumi a pyaka toera kulonga kuti caka 1914 mbicidakhala cakupambulika mu kukwanirisika kwa profesiya ya Bhibhlya. Pa ndzidzi unoyu, iwo akhakhulupira kuti kukhalapo kwa Yezu kwatoma mu caka 1874, kwakuti iye atoma kutonga kudzulu mu caka 1878, pontho kuti Umambo nee mbudakhazikiswa mwakukwana mpaka nthanda ya Malandalupya ya 1914. Kubvuna mbukudacitika kutomera caka 1874 mpaka 1914, pontho mbukudamala mu kugumanyizwa kwa akudzodzwa kudzulu. Kodi kubvesesa kwakudodomeka kweneku kwacitisa kupenula kuti Yezu nee akhatsogolera atowereri anewa akukhulupirika kubulukira mwa nzimu wakucena?

⁶ Napang’ono pene nkhabe! Nyerezerani pontho citsandzo cakutoma. Manyerezero aciwana na mibvundzo yakufunisisa kudziwa ya anyakuona nzinda mbidaacitisa kupenula nyakutsogolera wawo? Nkhabe! Mu njira ibodzi ene, mbumba ya Mulungu midzidzi inango isayesera kubvesesa unyomonyomo wa cifuniro ca Yahova mbudzati kukwana ndzidzi wakuti nzimu wakucena uatsogolere ku undimomwene unoyu, pisaoneka pakweca kuti Yezu asaatsogolera. Natenepa, anyakukhulupira apangiza cifuno cakusandikwa, na mwakucepeseka acinja maonero awo.—Tgo. 4:6.

7. Mbumba ya Mulungu yapaswa nkhombo ipi ya ceza cauzimu?

⁷ Mu pyaka pinatowerera caka 1919, mbumba ya Mulungu yapaswa nkhombo ya ceza cakunjipa cauzimu. (Lerini Masalmo 97:11.) Mu caka 1925, kwabuluswa nsolo wakupambulika mu Ncenjezi, wakuti “Kubalwa kwa Umambo.” Nsolo unoyu watsogolera ku cipangizo cakunyindirika ca Malemba cakuti Umambo Waumesiya wakhazikiswa mu caka 1914, kukwanirisika kwa profesiya inapangiza kuti nkazi wakudzulu wa Mulungu abala, ninga pidalembwa pa Apokalipse kapitulu 12.^[2] Nsolo unoyu wapangiza kutcingwa na nyatwa zinagwera mbumba ya Yahova mu pyaka pyenepi pya nkhondo pikhali pidzindikiro pyakuoneka pyakuti Sathani aponywa pantsi, “mbakhala na ukali wakugopswa, mbadziwambo kuti ndzidzi wache ndi ung’ono basi.”—Apok. 12:12.

8, 9. (a) Kodi kufunika kwa Umambo wa Mulungu kwadzaoneka tani pakweca? (b) Tinadzadinga mibvundzo ipi?

⁸ Ndi mu njira ipi Umambo ndi wakufunika? Mu caka 1928, revista ya Ncenjezi yatoma kulonga kuti Umambo ukhali wakufunika kupiringana cipulumuso ca munthu kubulukira ku ciomboli. Mwandimomwene, ndi kubulukira ku Umambo Waumesiya wakuti unadzacenesa dzina ya Yahova, kubwezera ukulu wace na kukwanirisa pifuniro pyace pyonsene kuna anthu.

⁹ Mbani mbadatonga pabodzi na Kristu mu Umambo unoyu? Mbani mbadakhala anthu a Umambo unoyu pa dziko yapantsi? Na atowereri a Kristu mbadacita basa ipi?

10. Mbumba ya Mulungu yabvesesanji thangwi ya Akristu 144.000?

¹⁰ Pyaka makhumi mbicidzati fika caka 1914, Akristu andimomwene abvesesa mwadidi kuti atowereri akukhulupirika a Kristu 144.000 mbadatonga pabodzi na iye kudzulu.^[3] Anyakupfundza Bhibhlya anewa aona kuti numero ineyi ikhali yandimomwene, pontho yatoma kukwanirisika nduli mu pyaka dzana yakutoma N.W.

11. Kodi piwalo pya mankhadzi wankazi wa Kristu pyathambaruka tani mu cidziwiso thangwi ya basa yawo pa dziko yapantsi?

¹¹ Ndi basa ipi idapaswa piwalo pyenepi pya mankhadzi wankazi wa Kristu mbaciri pa dziko yapantsi? Iwo aona kuti Yezu akhagomezera basa yakumwaza mphangwa mbaibveranisa na ndzidzi wakubvuna. (Mat. 9:37; Jwau 4:35) Ninga tadinga mu Nsolo 2, mu kupita kwa ndzidzi, iwo akhanyerezera kuti ndzidzi wakubvuna mbudamala pyaka 40, mbumaliswa na kugumanywa kwa Akristu akudzodzwa kudzulu. Natenepa, nakuti basa yapitiriza pakumala pyaka 40 nduli, pakhafunika mabvekero adidi. Cincino tisadziwa kuti ndzidzi wakubvuna—ndzidzi wakusiyanisa trigu na nyakasongole, Akristu akudzodzwa akukhulupirika na Akristu akusangizira watoma mu caka 1914. Wafika ndzidzi toera kuikha manyerezero ku basa yakugumanyisa numero idasala ya piwalo pya nsoka unoyu wakudzulu!

12, 13. Misangani ya Yezu ya amiyali khumi na matalento isakwanirisika tani mu ntsiku zakumalisa?

¹² Kutomera caka 1919 mpaka ntsogolo, Kristu apitiriza kutsogolera m’bandazi wakukhulupirika na wandzeru toera kugomezera basa yakumwaza mphangwa. Iye apereka basa ineyi mu pyaka dzana yakutoma. (Mat. 28:18, 19) Pontho apangiza kuti ndi makhaliro api atowereri ace akudzodzwa mbadaafuna toera kucita basa yakumwaza mphangwa. Kodi iwo mbadaicita tani? Mu nsangani wa amiyali, Yezu apangiza kuti Akristu akudzodzwa mbadapitiriza kukhala akukhonda gona mwauzimu, khala iwo asafuna kucita khundu pa phwando ikulu yakumanga banja kudzulu, mu ndzidzi wakuti Kristu asagumanyikana na ‘mankhadzi wace wankazi,’ 144.000. (Apok. 21:2) Pontho, mu nsangani wa matalento, Yezu apfundzisa kuti atumiki ace akudzodzwa mbadacita mwaphinga basa yakumwaza mphangwa idanyindirwa iwo.—Mat. 25:1-30.

¹³ Akristu akudzodzwa apangiza kukhala akukhonda gona mwauzimu na aphinga mu pyaka dzana pidapita. Mwakukhonda  penula, kukhala kwawo maso mwauzimu kunadzapaswa nkhombo! Natenepa, kodi basa ikulu yakubvuna mbidakhala basi ene yakugumanyiza atongi andzace a Kristu adasalira a 144.000?

14, 15. Ndi misoka ipi minai ikhalongwa m’bukhu O Mistério Consumado?

¹⁴ Amuna na akazi akukhulupirika asafuna kakamwe kudziwa thangwi ya ‘mwinji ukulu’ (“nsoka ukulu,” King James Version) unalongwa pa Apokalipse 7:9-14. Nee ndi pyakudzumisa kuti mbudzati kufika ndzidzi toera Kristu apangize cidzindikiro ca nsoka ukulu, pakhalongwa pinthu pizinji pyakuti nee pikhabverana na undimomwene wakukhonda nentsa, wakubveka unadziwa ife na unafuna ife lero.

¹⁵ Mu caka 1917, bukhu yakuti O Mistério Consumado yalonga kuti pana “misoka miwiri inafuna kupulumuswa toera kuenda Kudzulu, na misoka miwiri inafuna kupulumuswa toera kukhala pa dziko.” Mbani anacita khundu ya misoka minai ya anthu akuti ali na pidikhiro pyakusiyana? Nsoka wakutoma, ukhali wa 144.000, akuti mbadatonga pabodzi na Kristu. Nsoka waciwiri, ukhali mbumba ikulu. Mu ndzidzi unoyu, manyerezero akhali akuti nsoka unoyu ukhali wa Akristu akusangizira akuti akhapitiriza m’magereja Acikristu Caunthawatawa. Iwo akhali na cikhulupiro mbwenye nee cakukwana toera kupangiza umumphu. Natenepa, iwo mbadapaswa pidzo pyakucepa kudzulu. Kwa nsoka wacitatu unafuna kukhala pa dziko, “akuthema akale,” ninga Abrahamu, Mose na anango, mbadakhala na pidzo pya utongi kuna nsoka wacinai, mwinji wa anthu.

16. Ndi ceza cipi cauzimu cidaoneka mu caka 1923 na 1932?

¹⁶ Kodi nzimu wakucena watsogolera tani atowereri a Kristu toera kubvesesa undimomwene wakuti usatiwangisa lero? Pyacitika mwapang’ono pang’ono, kubulukira ku ceza cauzimu. Kutoma kwa caka 1923, revista ya Ncenjezi yalonga pya nsoka wakuti nee ukhali na cifuno cakuenda kudzulu wakuti mbudakhala pa dziko, pantsi pa utongi wa Kristu. Mu caka 1932, revista ya Ncenjezi yalonga Yonadabu, abverana na Yehu, Mambo Waciisraele wakudzodzwa wa Mulungu toera kumphedza pa nkhondo yakuthimbana na ulambiri waunthawatawa. (2 Am. 10:15-17) Nsolo ukhalonga kuti pakhali nsoka wa mbumba wa ntsiku zino wakuti ukhali ninga Yonadabu, mbulonga pontho kuti Yahova mbadapulumusa nsoka unoyu pa ‘nyatwa ya Harmagedoni’ toera kukhala pa dziko yapantsi.

17. (a) Ndi ceza cipi cauzimu cakuthimizirika cidaoneka mu caka 1935? (b) Akristu akukhulupirika akhuyiwa tani na kubvesesa kupswa thangwi ya mwinji ukulu? (Onani bokosi “Cisudzulo Cikulu Cakutsandzayisa.”)

¹⁷ Mu caka 1935, kwadzaoneka ceza cauzimu cakuthimizirika. Pa nsonkhano wa gawo udacitwa ku Washington, D.C., nsoka ukulu ukhadzindikirwa ninga nsoka wa pa dziko yapantsi, sawasawa na mabira mu nsangani wa Yezu wa mabira na mbuzi. (Mat. 25:33-40) Nsoka ukulu mbudacita khundu ya “mabira anango,” akuti Yezu aalonga: “Pisafunika kuti ine ndiatsogolere.” (Jwau 10:16) Mudalonga nyakucita nkhani J. F. Rutherford, kuti: “Onsene ali na  cidikhiro cakukhala na umaso kwenda na kwenda pa dziko alimire,” azinji mwa anyakubvesera alimira. Iye alonga: “Onani. Nsoka ukulu!” Azinji akhakulumizika kakamwe toera kubvesesa cidikhiro cawo ca ntsogolo.

18. Atowereri a Kristu awangisira tani m’basa ya utumiki, na maphindu anji?

¹⁸ Kubulukira mu ndzidzi unoyu, Kristu asatsogolera mbumba yace toera kuwangisira m’basa yakugumanya piwalo pya mwinji ukulu akuti anadzatsidzikizwa na kupulumuswa pa nyatwa ikulu. Pakutoma, kugumanya nee kukhaoneka ninga kwakudzumisa. M’bale Rutherford alonga: “Pisaoneka kuti ‘mwinji ukulu’ nee unakulamaka tayu.” Mwandimomwene, cincino tisadziwa kuti Yahova asapasa nkhombo basa yakubvuna kubulukira ndzidzi unoyu! Pantsi pa citsogolero ca Yezu na ca nzimu wakucena, Akristu akudzodzwa na “mabira anango” adzakhala “nkumbi ubodzi” ninga mudalongera Yezu, mbatumikira pabodzi pantsi pa citsogolero ca ‘nkumbizi m’bodzi.’

19. Tinakwanisa tani kucita khundu mu kuthimizira nsoka ukulu?

¹⁹ Azinji mwa mbumba yakukhulupirika anadzakhala kwenda na kwenda mu paradizu pa dziko yapantsi yakutongwa na Kristu pabodzi na atongi andzace 144.000. Kodi nee mphyakutsandzayisa kuona njira inatsogolera Kristu mbumba ya Mulungu toera kubvesesa cidikhiro ceneci ca ntsogolo ca Malemba cakubveka mwadidi? Tiri na mwai ukulu wakupanga anango anagumana ife mu utumiki pya cidikhiro ceneci. Tendeni tikhale a phinga khala makhaliro athu angatawirisa. Pyenepi pinadzacitisa kuti mwinji ukulu upitirize kuthimizirika mbulamuka na nkhuwo ukulu wakusimba dzina ya Yahova!—Lerini Luka 10:2.

20. Mbani anacita khundu mu utongi wa Sathani, na kukhulupirika kwa Nkristu kusaphatanizanji?

²⁰ Mu ndzidzi wakuti mbumba ya Mulungu isapitiriza kupfundza pya Umambo, iwo asafunikambo kudziwa mwadidi kuti kusabvekanji kukhala wakukhulupirika ku utongi unoyu wakudzulu. Mu njira ineyi, mu caka 1922, revista ya Ncenjezi yalonga kuti pana mautongi mawiri akuti akuphata basa, wa Yahova na wa Sathani. Mu utongi wa Sathani musagumanika anyamalonda, mauphemberi, na anyandale. Ale akuti ndi akukhulupirika ku Umambo wa Mulungu pantsi pa citsogolero ca Kristu nee asafunika kuikha pangozwi kukhulupirika kwawo mu kucita khundu mu pyakucita pyonsene pya utongi wa Sathani. (2 Akor. 6:17) Pyenepi pisabvekanji?

21. (a) M’bandazi wakukhulupirika acenjeza tani mbumba ya Mulungu thangwi ya malonda makulu? (b) Mu caka 1963, revista ya Ncenjezi yapangizanji thangwi ya “Babilonya Wankulu”?

²¹ Ndzidzi onsene, cakudya cauzimu cakubuluka kwa m’bandazi wakukhulupirika cisaikha pakweca umbirimi wa malonda makulu na cisacenjeza mbumba ya Mulungu toera kukhonda kufuna kakamwe mpfuma. (Mat. 6:24) Mu njira ibodzi ene, mabukhu athu asapangiza mauphemberi anacita khundu ya gulu ya Sathani. Mu caka 1963, revista ya Ncenjezi yapangiza pakweca kuti “Babilonya Wankulu” asaimirira tayu basi Cikristu Caunthawatawa mbwenye asaimirirambo utongi wa dziko yonsene wa uphemberi  waunthawatawa. Natenepa, tinadzadinga mwakukwana mu Nsolo 10 wa bukhu ino kuti mbumba ya Mulungu m’madziko onsene na makhaliro isaphedzwa toera ‘kufuluka’ peno kubuluka ku Babilonya Wankulu, mbiceneseka ku macitiro onsene a mauphemberi aunthawatawa.—Apok. 18:2, 4.

22. Mbumba ya Mulungu yabvesesa tani cenjezo ya Aroma 13:1 mu ndzidzi wa Nkhondo Yakutoma ya Dziko Yonsene?

²² Ndiye tani pya khundu ya ndale ya utongi wa Sathani? Akristu andimomwene asafunika kucita khundu mu nkhondo na kuthimbana kwa madzindza? Mu Nkhondo Yakutoma Ya Dziko Yonsene Yapantsi, Anyakupfundza Bhibhlya abvesesa mwadidi kuti atowereri a Kristu nee mbadacita khundu mu kupha andzawo. (Mat. 26:52) Natenepa, kwa anthu azinji, cenjezo inagumanika pa Aroma 13:1 toera ‘kubvera anyapidzo’ [mautongi makulu] pikhabveka kuti akhafunika kuphatana na nsoka wa anyankhondo, kubvala nguwo za unyankhondo, pontho mbaphatira npfuti; natenepa, angaphembwa kuti aphe nyamalwa, iwo mbadalizira ndzulu.

23, 24. Tikhabvesesa tani Aroma 13:1 mu ndzidzi wa Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene, na ndi undimomwene upi wakulinganira kakamwe udatsogolera atowereri a Kristu?

²³ Mudatoma Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene mu caka 1939, revista ya Ncenjezi yalonga unyomonyomo wa nkhani ya unakatinakati. Nsolo wapangiza mwakubveka kuti Akristu nee mbadacita khundu mu nkhondo na kuthimbana kwa madzindza a dziko ya Sathani. Citsogolero mu ndzidzi wakuthema! Atowereri a Kristu atsidzikizwa m’mulando waciropa wakuti udakhala na madzindza mu nkhondo ineyi. Kutomera mu caka 1929, mabukhu athu afokotozambo kuti mautongi makulu analongwa pa Aroma 13:1 nee akhali atongi a dziko basi tayu, mbwenye Yahova na Yezu. Kubvesesa mwadidi undimomwene kukhapitiriza kufunika.

 ²⁴ Nzimu wakucena watsogolera atowereri a Kristu ku undimomwene unoyu mu caka 1962, mu ndzidzi udabuluswa misolo yakupambulika pa Aroma 13:1-7 mu ntsiku 15 ya Bingu na 1 ya Maindza mu Ncenjezi. Pakumalisa , mbumba ya Mulungu yabvesesa n’dida wakungonjera udapangiza Yezu m’mafalace kuti: ‘Pasani Sezari pyace, pasanimbo Mulungu pyace.’ (Luka 20:25) Akristu andimomwene abvesesa kuti mautongi makulu ndi atongi a dziko ino akuti Akristu asafunika kuabvera. Natenepa, kubvera kweneku kuli na madire. Atongi a dziko angaphemba kuti tikhonde kubvera Yahova, tisafunika kutawira ninga apostolo akale: ‘Ife tisafunika kubvera Mulungu ninga ntongi, kupiringana anthu.’ (Mach. 5:29) M’Misolo 13 na 14 ya bukhu ino, tinadzapfundza kuti mbumba ya Mulungu yaphatisira tani basa n’dida wa unakatinakati Wacikristu.

25. Thangwi yanji musapereka takhuta ku citsogolero ca nzimu wakucena mu kubvekesa Umambo wa Mulungu?

²⁵ Nyerezerani pyonsene pidapfundza atowereri a Kristu thangwi ya Umambo mu pyaka dzana pidapita. Tapfundza ndzidzi udakhazikiswa Umambo wa Mulungu kudzulu na kufunika kwawo. Tabvesesa mwadidi pya pidikhiro piwiri pidapaswa mbumba yakukhulupirika, cidikhiro cakuenda kudzulu na cidikhiro cakukhala pa dziko yapantsi. Pontho tisadziwa kuti tinapangiza tani kukhulupirika kwathu ku Umambo wa Mulungu munangonjera ife utongi wa dziko. Bvundzikani, ‘Mbindidadziwa undimomwene unoyu wakufunika Yezu Kristu mbadakhonda kutsogolera m’bandazi wace wakukhulupirika pa dziko yapantsi toera kuaonesa na kuapfundzisa?’ Kutsogolerwa na Yezu na nzimu wakucena ndi nkhombo ikulu kwa ife!