1, 2. (a) Atsogoleri auphemberi akwanisa kucitanji thangwi ya basa yakumwaza mphangwa, mbwenye ninji pidacita apostolo? (b) Thangwi yanji apostolo akhonda kubvera ntemo wa kukhondesa kumwaza mphangwa?

PAPITA ntsiku zingasi pakumala kwa Pentekoste ya caka 33 N.W. Mpingo Wacikristu ku Yerusalemu uli na masumana mangasi mbudamala kale kukhazikiswa. Mbwenye Sathani aona kuti ndzidzi unoyu ndi wakuthema toera kupomokera Mpingo Wacikristu. Mpingo mbudzati kukhala wakuwanga, iye asafuna aufudze. Mwakukhonda dembuka, Sathani aphatisira atsogoleri a mauphemberi toera kukhondesa basa yakumwaza Umambo. Mbwenye mwacipapo, apostolo apitiriza kumwaza mphangwa, natenepa, amuna na akazi azinji atoma ‘kukhulupira Mbuya.’—Mach. 4:18, 33; 5:14.

² Mwakuipirwa, apingizi atoma pontho—pa ndzidzi unoyu, iwo afungira nkaidi apostolo onsene. Mbwenye namasiku, anju wa Yahova afungula misuwo ya kaidi, namacibese, apostolo atoma pontho kumwaza mphangwa! Iwo amangwa pontho, mbaendeswa patsogolo pa atongi, iwo apambizira apostolo kuti akhaswa mwambo ukhakhondesa kumwaza mphangwa. Mwacipapo, apostolo atawira: ‘Ife tisafunika kubvera Mulungu ninga ntongi, kupiringana anthu.’ Atongi aipirwa kakamwe na apostolo ‘mbafuna kupha apostolo.’ Mbwenye pa ndzidzi unoyu wakunentsa, Gamalyele, mpfundzisi wakulemedzwa wa Mwambo alonga mbacenjeza atongi: “Munyerezere pyadidi . . . ndinakupangani, kuti: lekani anthu awa aende pyawo.” Mwakukhonda dikhira, atongi abvera uphungu wace, mbaendesa apostolo. Kodi amuna anewa akukhulupirika acitanji? Mwakukhonda gopa, iwo apitiriza ‘kupfundzisa na kudziwisa pya Yezu Kristu, nee kupuma.’—Mach. 5:17-21, 27-42; Mis. 21:1, 30.

3, 4. (a) Ndi njira ipi inaphatisira Sathani toera kupomokera mbumba ya Mulungu? (b) Ninji pinafuna ife kudinga mu nsolo uno na miwiri inatowera?

³ Nseru unoyu udatongwa mu pyaka 33 N.W., ukhali wakutoma mwa mipingizo ya mautongi ku mpingo Wacikristu, mbwenye nee ukhali wakumalisa. (Mach. 4:5-8; 16:20; 17:6, 7) Mu ndzidzi wathu, Sathani asapitiriza kuphatisira apingizi a ulambiri wandimomwene toera kukulumiza mautongi kuti akhondese basa yathu yakumwaza mphangwa. Apingizi asapambizira atumiki a Mulungu kuti asaswa mwambo munjira zakusiyana-siyana. Njira ibodzi ndi yakuti ife nkhabe kulemedza mwambo wa ufulu wa anthu—apingizi a mautongi. Njira inango ndi yakuti tisalonga mwakuipa mautongi; inangombo ndi yakuti ndife anyamalonda. Pa ndzidzi wakuthema, abale athu asaenda ku thando yakutonga miseru toera kupangiza kuti kupambizirwa kweneku nkhwauthambi. Kodi miseru ineyi isagwandika tani? Kodi miseru idatongwa mu pyaka pya nduli kakamwe  isakukhuyani tani lero? Tendeni tidinge miseru mingasi idatongwa nduli toera kuona kuti ndi mu njira zipi kutongwa kwa miseru ineyi kwaphedza toera ‘kubvunulira na kutsidzikiza mphangwa zadidi.’—Afil. 1:7.

⁴ Mu nsolo uno, tinadzaona kuti tisatsidzikiza tani udidi wathu toera kukhala na ufulu wakumwaza mphangwa. Misolo miwiri inatowerera, inadzapangiza kuwangisira kudacita ife mu kuthimbana na mautongi toera kupitiriza nee kucita khundu ya dziko, mbatikhala maso mwakubverana na midida ya Umambo.

5. Kunkhomo kwa pyaka 1930, thangwi yanji anyakumwaza mphangwa za Umambo akhamangwa? Kodi abale akhatsogolera basa yathu akhadikhira kucitanji?

⁵ Kunkhomo kwa pyaka 1930, mautongi a maluwani na mizinda ya ku Estados Unidos wa Amerika asaka kukakamiza Mboni za Yahova toera kukhala na mitundu ya maphaso akutawiriswa toera kucita basa ya utumiki wawo. Mbwenye abale athu nee atawira kuphatisira maphaso anewa. Phaso toera kuphata basa inakwanisa kupingizwa, abale akhanyindira kuti nkhabe utongi uli na mphambvu toera kukhondesa ntemo udapereka Yezu kwa Akristu toera kumwaza mphangwa za Umambo. (Mko. 13:10) Natenepa, madzana a anyakumwaza mphangwa za Umambo amangwa. Toera kutsalakana pyenepi, abale akhatsogolera basa mu gulu atonga kuenda ku thando yakutonga miseru. Iwo akhadikhira kupangiza kuti mautongi akhazikisa mitemo yakukhonda kubverana na mwambo toera kupingiza ufulu wa Mboni za Yahova wakulambira pakweca. Mu caka 1938, kwacitika cinthu cakuti mbacidatsogolera kutongwa kwa miseru mizinji. Ninji cidacitika?

6, 7. Ninji pidacitikirwa na banja ya Cantwell?

⁶ N’Cipiri namacibese, pa ntsiku 26 ya Bwinja ya caka 1938, Newton Cantwell, wa pyaka 60 pyakubalwa na nkazace Esther na anawo acimuna Henry, Russell, na Jesse—uxanu wawo akhali apainiya akupambulika, abuluka toera kuenda kamwaza mphangwa ku cisa ca New Haven ku Connecticut. Mwandimomwene, iwo akhadakhunganyika toera kumwaza mphangwa kutali mu ntsiku zizinji. Thangwi yanji? Iwo akhadamangwa kazinji kene, natenepa, aona kuti mbadamangwa pontho. Mbwenye pyenepi nee pyapungula cifuno cawo ca kumwaza mphangwa za Umambo. Iwo afika ku cisa ca New Haven na miotokala miwiri. Newton atekenya motokala udakwata piwalo pya banja, mabukhu na gramafone yakukwata m’manja, Henry wa pyaka 22 pyakubalwa atekenya motokala ukhali na mitcini ya kugaluza mafala. Mwandimomwene, ninga mukhadikhira iwo, mudafamba iwo midzidzi mingasi, alimiriswa na apolixa.

⁷ Pakutoma, Russell wa pyaka 18 amangwa, buluka penepo, Newton na Esther amangwambo. Nakutali, Jesse wa pyaka 16 aona anyakubalace na m’bale wace mbakakwatiwa na apolixa. Henry akhamwaza mphangwa kukhundu inango ya nzinda, natenepa, Jesse akhadasala ekha. Ngakhale tenepo, iye akwata gramafone, mbapitiriza  kumwaza mphangwa. Amuna awiri a uphemberi wa Katolika abvesera nkhani ya M’bale Rutherford ikhaliza Jesse ya nsolo wakuti “Anyamalwa.” Mukhabvesera iwo, amuna anewa aipirwa kakamwe, mbafuna kumenya Jesse. Mwakupfulika, Jesse athaukira, ndzidzi pang’ono alimiriswa na mpolixa. Natenepa, Jesse aikhwambo nkaidi. Apolixa nee apasa mulando Mulongo Esther, mbwenye apasa mulando M’bale Newton na anace. Mbwenye iwo abuluswa pa ntsiku ibodzi ene pakumala kukakamizwa kulipa kobiri.

8. Thangwi yanji thando yakutonga miseru yapasa mulando Jesse kuti akhali mpingizi wa utongi?

⁸ Mudapita nthanda zingasi, mu nthanda ya Nyenzi ya caka 1938, banja ya Cantwell yaenda ku thando yakutonga miseru ku New Haven. Newton, Russell, na Jesse apambizirwa kuti akhaphemba nsonkho-nsonkho mwakusowa phaso. Maseze afikisa nseru unoyu ku Thando Ikulu Yakutonga Miseru mu dziko ya Connecticut, Jesse apambizirwa kuti akhafudza cibverano ca ntendere—mpingizi wa utongi. Thangwi yanji? Thangwi amuna awiri a Katolika adabvesera nkhani yakugravarwi, alonga ku thando yakutonga miseru kuti nkhani ineyi ikhatikana uphemberi wawo pontho ikhaasosa. Toera kusasanyira kutonga kwakuphonyeka kudacita thando yakutonga miseru, abale akhatsogolera gulu yathu aendesa nseru unoyu ku Thando Ikulu kakamwe yakutonga miseru ku Estados Unidos.

9, 10. (a) Kodi Thando Ikulu yakutonga miseru ku Estados Unidos yatonga tani nseru wa banja ya Cantwell? (b) Tisapitiriza tani kuphindula na kutonga kweneku?

⁹ Kutomera pa ntsiku 29 ya Murope ya caka 1940, Nkulu wa anyakutonga miseru Charles E. Hughes pabodzi na anyakutonga miseru asere abvesera mafala a M’bale Hayden Covington, muimiriri  wa Mboni za Yahova. * Muimiriri wa utongi wa ku Connecticut mudalonga iye mafalace toera kupangiza kuti Mboni za Yahova ndi apingizi a utongi, m’bodzi wa anyakutonga miseru abvundza: “Simomwene tayu kuti mphangwa zidamwaza Yezu nee zikhakomeresa anthu azinji?” Muimiriri wa utongi atawira: “Inde, pontho, ndingakumbuka mwadidi Bhibhlya yanga, isalongambo kuti ninji pidacitikirwa na Yezu thangwi yakumwaza mphangwa zenezi.” Mafala anewa apangiza pizinji! Mwakukhonda funa, muimiriri aphedzera Mboni za Yahova na Yezu, mbabvungazikana na utongi udankonesa. Pa ntsiku 20 ya Gonkho ya caka 1940, na maonero mabodzi ene, Thando Yakutonga miseru yagwanda nseru mbibvunulira Mboni za Yahova.

¹⁰ Thangwi yanji kutonga kweneku kukhali kwakufunika kakamwe? Thangwi kwathimizira citsidzikizo ca ufulu wakucita uphemberi pakweca, pyenepi pisabveka kuti nkhabe utongi wa pisa, maluwani na utongi wa dziko wakuti mbudakhondesa pontho ufulu wa uphemberi. Kusiyapo pyenepi, Thando Yakutonga miseru yaona kuti macitiro a Jesse “nee . . . akhadzudzumisa ntendere wa anthu na citsidzikizo.” Natenepa, anyakutonga asiya pakweca kuti Mboni za Yahova nee zisadzudzumisa citsidzikizo ca anthu. Ndi kuwina kukulu tani kwa atumiki a Mulungu! Tisapitiriza tani na kuphindula na kuwina kweneku? Muimiriri wa miseru ya Mboni za Yahova alonga: “Udidi wakucita ulambiri wathu mwaufulu mwakukhonda kugopa mipingizo, kusatiphedza lero ninga Mboni za Yahova toera kumwaza mphangwa za cidikhiro kwa anango mu pisa pinakhala ife.”

 

11. Ndi kampanya ipi idacita abale athu ku Kanada, na thangwi yanji?

¹¹ Nkati mwa pyaka 1940, Mboni za Yahova ku Kanada zathimbana na kutcingwa kwakuwanga. Natenepa, mu caka 1946, toera kupangiza pakweca kuti ufulu wa kulambira pakweca usafuna kubuluswa, abale athu a kweneku, acita kampanya ya ntsiku 16 toera kugawira tratado ya nsolo wakuti: O Ódio Ardente de Quebec a Deus, a Cristo e à Liberdade É Uma Vergonha Para Todo o Canadá. Tratado yalonga: “Kumangwa kwa Mboni za Yahova mwakukhonda bverana na mwambo kusapitiriza. Pana miseru yakukwana 800 yakupambizirwa kwa Mboni za Yahova ku Grande Montreal.”

12. (a) Kodi apingizi acitanji thangwi ya tratado ya kampanya? (b) Kodi abale athu apambizirwa nseru wanji? (Onani cidzindikiro capantsi.)

¹² Ntongi wa dziko ya Quebec, Maurice Duplessis, mwakubverana na Nyantsembe wankulu wa Gereja Katolika Yaciroma, aipirwa na maonero a tratado mbakhazikisa “nkhondo toera kumalisa” Mboni za Yahova. Mwakukhonda dembuka, numero ya anthu adamangwa yathimizirika pa 800 mpaka 1.600. Mulongo wakuti ndi mpainiya alonga: “Apolixa atimanga kazinji kene, kwakuti nee tikhakwanisabve kulengesa.” Mboni za Yahova zikhagumanizwa mbazigawira tratado, zikhapambizirwa kuti “zisakulumiza anthu toera kusandukira utongi.” *

13. Mbani adatoma kupambizirwa nseru wakukulumiza anthu toera kusandukira utongi, kodi thando yakutonga miseru yagwanda tani nseru unoyu?

 ¹³ Mu caka 1947, M’bale Aimé Boucher na anace awiri acikazi, Gisèle wa pyaka 18, na Lucille wa pyaka 11, ndi adatoma kutongwa thangwi ya kupambizirwa kuti akhakulumiza anthu toera kusandukira utongi. Iwo akhadagawira tratado yakuti: O Ódio Ardente de Quebec, cifupi na munda wawo, ku nthunda ya kubangwe kwa Nzinda wa Quebec, mbwenye pikhanentsa kuaona ninga anyakuswa mwambo. M’bale Boucher akhali mamuna wadidi na wakucepeseka, wakuti mwakupfulika akhatsalakana munda wace, midzidzi inango akhaenda ku nzinda na kavalo yace na ngolo yace. Ngakhale tenepo, banja yace yapirira kutcingwa kukulu kakamwe kudalongwa mu tratado. Ntongi wa thando yakutonga miseru wakuti akhaida Mboni za Yahova, akhonda kutawira undimomwene ukhapangiza kuti banja ya Boucher nee ikhali na mulando. Mbuto mwace, iye atawira maonero a kutcinga akhalonga kuti tratado ineyi ikhakulumiza kuzondana, na thangwi ineyi, banja ya Boucher ikhafunika kukonwa. Natenepa, maonero a ntongi akhabveka kuti: Kulonga undimomwene ndi nseru! Aimé na Gisèle apambizirwa kuti akhakulumiza maonero akusandukira utongi, mwana wang’ono Lucille amalambo ntsiku ziwiri nkaidi. Abale aendesa nseru unoyu ku Thando Ikulu Yakutonga Miseru ku Kanada, thando yatawira kubvesera nseru unoyu.

14. Abale ku Quebec acitanji nkati mwa pyaka pya kutcingwa?

¹⁴ Mu ndzidzi unoyu, abale na alongo athu acipapo ku Quebec apitiriza kumwaza mphangwa za Umambo pantsi pa kutcingwa na kupomokerwa kwakuipa kwakukhonda mala—kazinji kene akhagumana maphindu adidi. Mu pyaka pinai, pakumala kutoma kwa kampanya mu caka 1946, numero ya Mboni za Yahova ku Quebec yathimizirika pa 300 mpaka 1.000! *

15, 16. (a) Thando Ikulu yakutonga miseru ku Kanada yatonga tani nseru wa banja ya Boucher? (b) Kuwina kweneku kwakhuya tani abale athu na anthu anango?

¹⁵ Mu nthanda ya Khoni ya caka 1950, anyakutonga miseru apfemba a Thando Ikulu, abvesera nseru wa Aimé Boucher. Mudapita nthanda zitanthatu, pa ntsiku 18 ya Maindza ya caka 1950, Thando Yakutonga miseru yagwanda nseru mbipemberesa Mboni za Yahova. Thangwi yanji? M’bale Glen How, muimiriri wa Mboni za Yahova, afokotoza kuti Thando Yakutonga miseru yatawira mafala adalongwa na muimiriri kuti “kusandukira” kusaphataniza kukulumiza uphanga peno uviyaviya toera kusandukira utongi. Mbwenye tratado ineyi, “nee ikhali na maonero anewa, natenepa, iyo ikhali yakubverana na mwambo wa ufulu wakulonga.” M’bale How athimiza: “Ndaona na maso anga kuti Yahova asabvunulira.” *

¹⁶ Kutonga kwa Thando Ikulu, mwandimomwene kukhali kukunda kukulu kwa Umambo wa Mulungu. Kuwina kweneku, kwamalisa mathangwi anango akukwana 122 akuti akhadadzati kutongwa, m’mathangwi anewa, Mboni za Yahova zikhadapambizirwa kuti zikhakulumiza anthu toera kusandukira utongi ku Quebec. Mwakuthimizira, kutonga kweneku kukhabveka kuti anthu a dziko ya Kanada na madziko anango akuti akhali pantsi pa Britanya, cincino mbadakhala na ufulu wakulonga pinaadzudzumisa m’macitiro a utongi. Kusiyapo pyenepi, kutonga kweneku kwamalisa kutcinga kukhacita Utongi na Uphemberi wa dziko ya Quebec ku ufulu wa Mboni za Yahova. *

17. Mautongi anango asayesera tani kuonera basa yathu yakumwaza mphangwa?

¹⁷ Ninga Akristu akutoma, atumiki a Yahova lero ‘nkhabe kugulisa mphangwa za Mulungu.’ (Lerini 2 Akorinto 2:17.) Ngakhale tenepo, mautongi anango asayesera kuonera mabasa a utumiki wathu mu kuphatisira mitemo inatsogolera mabasa a malonda. Tendeni tione miseru miwiri idatongwa thangwi yakuti Mboni za Yahova ndi anyamalonda peno atumiki.

18, 19. Mautongi ku Dinamarka, ayesera tani kupingiza basa yakumwaza mphangwa?

¹⁸ Dinamarka. Pa ntsiku 1 ya Malandalupya ya caka 1932, kwakhazikiswa ntemo ukhakhondesa kugulisa mabukhu akudhindwa mwakukhonda kukhala na phaso ya nyamalonda. Mbwenye abale athu nee atawira kuphatisira maphaso anewa. Mangwana mwace, amwazi mphangwa amala ntsiku yonsene mbakamwaza mphangwa ku nzinda wa Roskilde wakuti ukhali pa nsindzo wa makilometru 30 kumadokero a dzuwa a nzinda ukulu wa Kopenyage. Pakumala kwa ntsiku ineyi, m’mwazi mphangwa m’bodzi, August Lehmann nee akhalipo. Iye akhadamangwa thangwi ya kugulisa pinthu mwakusowa phaso.

¹⁹ Pa ntsiku 19 ya Maindza ya caka 1932, August Lehmann akhali pa thando yakutonga miseru. Iye alonga kuti akhacedza na anthu toera kugawira mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya, mbwenye nee atawira kuti akhali nyamalonda. Thando yakutonga miseru yatawira maonero ace. Thando yalonga: “Nyakupambizirwa . . . asakwanisa kutsalakana ekhene pya umaso wace, [iye] nee asatambira kobiri, pontho nee ali na cifuno cakutambira kobiri, mbuto mwace, mabasa anacita iye asancitisa kuluza kobiri yace.” Mu kuphedzera Mboni za Yahova, thando yakutonga miseru yatonga kuti basa ya Lehmann, nee “ikhafunika kuoniwa ninga ya malonda.” Mbwenye anyamalwa a atumiki a Mulungu akhadatonga kupingiza basa yakumwaza mphangwa mu dziko yonsene. (Sal. 94:20, NM) Muimiriri wa apingizi acita pyonsene toera nseru utongwe ku Thando Ikulu Yakutonga Miseru mu dziko ineyi. Kodi abale athu acitanji?

20. Thando Ikulu yakutonga miseru ku Dinamarka, yatonga tani nseru unoyu? Ninji pidacita abale athu?

²⁰ Pakhadasala sumana ibodzi toera Thando Ikulu itonge nseru unoyu, Mboni za Yahova mu dziko yonsene ya Dinamarka athimizira basa yawo yakumwaza mphangwa. N’Cipiri, ntsiku 3 ya Malandalupya ya caka 1933, Thando Ikulu yadziwisa pakweca kutonga kwayo. Iyo yatawira maonero a thando ing’ono ikhadatonga kuti August Lehmann nee akhadaswa mwambo. Pyenepi pikhabveka kuti Mboni za Yahova mbizidapitiriza kumwaza mphangwa mwaufulu. Toera kupangiza kupereka kwawo takhuta kuna Yahova thangwi yakuwina kweneku, abale na alongo athimizira kakamwe basa yawo yakumwaza mphangwa. Natenepa, kubulukira pa kutonga kudacita Thando Ikulu, abale athu ku Dinamarka asakwanisa kucita utumiki wawo mwakukhonda kupingizwa na utongi.

21, 22. Thando Ikulu yakutonga miseru ku Estados Unidos yatonga tani nseru wa M’bale Murdock?

²¹ Estados Unidos. N’Dimingu, ntsiku 25 ya Madzalo ya caka 1940, mpainiya Robert Murdock, Jr., na Mboni za Yahova zinango zinomwe amangwa mu ndzidzi ukhamwaza iwo mphangwa mu nzinda  wa Jeannette cifupi na Pittsburgh, mu cigawo ca Pennsylvania. Iwo apambizirwa kuti akhakhonda kulipa phaso yakugawira mabukhu. Mudaphemba abale, Thando Ikulu Yakutonga miseru ya ku Estados Unidos yatawira kubvesera nseru unoyu.

²² Pa ntsiku 3 ya Gonkho ya caka 1943, Thando Ikulu yadziwisa kutonga kwayo kwakuti kwaphedzera Mboni za Yahova. Thando ineyi yakhonda ntemo wakuphatisira phaso, thangwi pyenepi pikhakakamiza “kulipa kobiri toera kukhala na ufulu unaperekwa na Mwambo wa Utongi.” Thando Yakutonga miseru yakhondesa ntemo udakhazikiswa na utongi wa nzinda mbalonga kuti “pyenepi pisapingiza ufulu wakulonga na kukhondesa kucita ulambiri pakweca.” Pakulonga maonero a atongi azinji a Thando, Ntongi William O. Douglas agomezera kuti basa ya Mboni za Yahova isaphataniza pizinji kusiyapo kumwaza mphangwa; isaphatanizambo pizinji kusiyapo kugawira mabukhu auphemberi. Basa yawo isaphataniza piwiri pyene.” Iye athimiza: “Ntundu unoyu wa basa ya uphemberi uli na ntengo ubodzi ene na ulambiri unacitwa m’magereja, ndi sawasawa na kuparidza pa altare n’gereja.”

23. Thangwi yanji kuwina kudakhala na ife ku mathando akutonga miseru mu caka 1943 ndi kwakufunika kakamwe kwa ife lero?

²³ Kutonga kudacita Thando Ikulu, ndi kuwina kukulu kakamwe kudakhala na mbumba ya Mulungu. Thangwi kwapangiza kuti mwandimomwene ndife atumiki Acikristu, tayu anyamalonda. Pa ntsiku ineyi ikulu kakamwe mu caka 1943, Mboni za Yahova zawina miseru yakukwana 12 pa miseru 13 ikhali na iwo patsogolo pa  Thando Ikulu, kuphatanizambo nseru ukhali na dzina ya Murdock. Kutonga kwa mathando anewa, kusaphata basa ninga umboni ukulu m’miseru inatongwa mu ntsiku zino, yakuti anyamalwa athu asayesera pontho kupingiza ufulu wathu wakumwaza mphangwa za Umambo m’mbuto zapakweca na nyumba na nyumba.

24. Ife tisacitanji mautongi angakhondesa basa yathu yakumwaza mphangwa?

²⁴ Ninga atumiki a Yahova, tisasimba kakamwe mautongi angatipasa ufulu wakumwaza mphangwa za Umambo pakweca. Mbwenye utongi ungakhondesa basa yathu yakumwaza mphangwa, basi ene tisacinja njira zathu zakumwaza mphangwa, mbatipitiriza na basa yathu ninga munakwanisira ife. Ninga apostolo, ‘ife tisafunika kubvera Mulungu ninga ntongi, kupiringana anthu.’ (Mach. 5:29; Mat. 28:18, 19) Mu ndzidzi ubodzi ene, ife tisaenda ku mathando akutonga miseru toera kubulusa mipingizo ineyi m’basa yathu. Onani pitsandzo piwiri.

25, 26. Ninji pidacitika ku Nikaragua pyakuti pyaphedzera toera nseru utongwe pa Thando Ikulu ya kweneku, mphapo ninji pidacitika?

²⁵ Nikaragua. Pa ntsiku 19 ya Bingu ya caka 1952, misionaryo Donovan Munsterman wakuti akhali ntumiki wa ofesi ya filiali, agumanika pa Ofesi inaonera pya kupita kwa anthu mu dziko ineyi ku nzinda ukulu wa Managua. Iye akhadaphembwa toera kuenda kalonga na Nkadamu Arnoldo García adabvesera nseru unoyu. Nkadamu apanga Donovan kuti Mboni za Yahova zonsene “zakhondeswa kumwaza pipfundziso pyawo na kucita mabasa a uphemberi wawo” mu dziko ya Nikaragua. Mudabvundzisa iye thangwi yanji, Nkadamu García alonga kuti Mboni za Yahova nee zikhadatawiriswa na nkulu wa utongi toera kucita utumiki wawo, pontho akhapambizirwa kuti akhali a nsoka wa comunista. Mbani akhatipambizira? Ntsogoleri wa Gereja Katolika Yaciroma.

²⁶ Mwakukhonda dembuka M’bale Munsterman aenda kalonga na Nkulu wa Utongi, na wa Mauphemberi kuphatanizambo Anastasio  Somoza García Ntongi wa dziko ineyi, mbwenye nkhabe pidakwanisa iwo. Natenepa, abale acinja maphatiro awo a basa. Iwo afunga Nyumba za Umambo, akhasonkhana m’misoka ming’ono, mbasiya kumwaza mphangwa m’miseu, mbwenye akhapitiriza kumwaza mphangwa za Umambo. Mu ndzidzi ubodzi ene, iwo alemba tsamba mbaitumiza ku Thando Ikulu Yakutonga Miseru ku Nikaragua, mu tsamba ineyi iwo aphemba Thando yakutonga miseru toera kubulusa mpingizo unoyu. Matsamba a mphangwa adziwisa pya kukhondeswa kwa basa yathu na mphangwa za phembo idacitwa, pontho Thando Ikulu yatawira kubvesera nseru unoyu. Ninji pidacitika? Pa ntsiku 19 ya Khoni ya caka 1953, Thando Ikulu na maonero mabodzi ene yadziwisa kutonga kwayo mbiphedzera Mboni za Yahova. Thando yaona kuti kukhondeswa kweneku kukhaswa ntemo wa dziko wakuti anthu ali na ufulu wakulonga, kunyerezera, na kupangiza pikhulupiro pyawo. Atongambo kuti utongi usafunika ubverane pontho mwadidi na Mboni za Yahova ninga kale.

27. Thangwi yanji anthu a ku Nikaragua adzumatirwa kakamwe na kutonga kudacita Thando yakutonga miseru, kodi abale aona tani kuwina kweneku?

²⁷ Anthu a ku Nikaragua adzumatirwa kakamwe, thangwi Thando Ikulu ikhadabvunulira Mboni za Yahova. Mpaka pa ndzidzi unoyu, akulu a uphemberi akhali na mphambvu kakamwe, kwakuti Thando yakutonga miseru ikhacalira kuthimbana nawo. Pontho mphambvu ya akulu a utongi ikhali ikulu kakamwe kwakuti Thando yakutonga miseru nee ikhakwanisa kupokanya pisankhulo pyawo. Natenepa, abale athu akhali na cinyindiro cakuti kuwina kudakhala na iwo kwaoneka thangwi ya citsidzikizo ca Mambo wawo, mbapitiriza kumwaza mphangwa.—Mach. 1:8.

28, 29. Pakati pa pyaka 1980 ndi makhaliro api adacinja mwakukhonda dikhira ku Zaire?

²⁸ Zaire. Pakati pa pyaka 1980, zikhalipo Mboni za Yahova zakukwana 35.000 mu dziko ya Zaire, lero isacemerwa República Democrática de Kongo. Toera kutsalakana kuthimizirika kwa mabasa a Umambo, ofesi ya filiali ikhamanga ofesi ipswa. Mu nthanda ya Maindza ya caka 1985, kukhacitwa nsonkhano wa madziko onsene mu nzinda ukulu wa Kinshasa, thando ya masendzekero ya nzinda ikhadadzala na anthu akukwana 32.000 a madziko mazinji. Mbwenye buluka penepo, makhaliro a atumiki a Yahova atoma kucinja. Ninji pidacitika?

²⁹ M’bale Marcel Filteau, misionaryo adabuluka ku Quebec, mu dziko ya Kanada, adathimbana na kutcingwa kwa utongi wa Duplessis akhatumikira ku Zaire mu ndzidzi unoyu. Iye alonga pidacitika: “Pa ntsiku 12 ya Murope ya caka 1986, abale akhatsogolera basa apaswa tsamba ikhalonga kuti nsoka wa Mboni za Yahova za ku Zaire ndi zakukhonda kudziwika na utongi.” Tsamba yakukhondeswa kwa basa ikhadakorondzwa na ntongi wa dziko, Mobutu Sese Seko.

30. Kodi Komiti ya Filiali ikhafuna kucita cisankhulo canji cikulu, mbwenye iwo asankhula kucitanji?

³⁰ Mangwana mwace, radyo ya dziko ineyi yadziwisa: “Cipo tinadzabva pontho kulonga pya Mboni za Yahova mu dziko ya [Zaire].” Abale atoma kutcingwa. Nyumba za Umambo zafudzwa, abale athu akhaberwa, kumangwa, kuikhwa nkaidi, na kumenywa. Ana a Mboni za Yahova akhaikhwambo nkaidi. Pa ntsiku 12 ya Malandalupya  ya caka 1988, utongi wakwata pinthu pya gulu yathu, Nsoka wa Anyankhondo, waenda kakhala pa ofesi ya filiali. Abale akhaimirira basa alemba tsamba mbaitumiza kuna Ntongi Mobutu, mbwenye nee atambira ntawiro. Pa ndzidzi unoyu Komiti ya Filiali ikhafuna kucita cisankhulo cikulu: “Tisafunika kuendesa nseru unoyu ku Thando Ikulu Yakutonga Miseru, peno tisafunika kudikhira?” Timothy Holmes, misionaryo wakuti akhali m’bveranisi wa Komiti ya Filiali pa ndzidzi unoyu asakumbuka: “Taphemba Yahova toera atipase udziwisi na citsogolero.” Pakumala kucita phembero na kudinga mwadidi, komiti yaona kuti nee ukhali ndzidzi wakuthema toera kuenda ku thando yakutonga miseru. Mbuto mwace, iwo aikha patsogolo basa yakutsalakana ubale wathu na kusaka njira toera kupitiriza na basa yakumwaza mphangwa.

31, 32. Ndi kutonga kupi kwakudzumisa kudacita Thando Ikulu yakutonga miseru ku Zaire? Kutonga kweneku kwakhuya tani abale athu?

³¹ Mudapita pyaka pizinji, mipingizo m’basa ya Mboni za Yahova ikhadapunguka, pontho, cilemedzo ku udidi wa anthu cikhadathimizirika mu dziko ineyi. Komiti ya Filiali yaona kuti ukhali ndzidzi wakuthema toera kusaka njira yakubulusa mpingizo mu kuphemba ciphedzo ca Thando Ikulu mu dziko ya Zaire. Mwakutsandzayisa, Thando Ikulu yatawira kubvesera nseru unoyu. Natenepa, pa ntsiku 8 ya Thongwe ya caka 1993, pyaka pinomwe kubulukira pa ndzidzi udakhondeswa basa yathu na ntongi wa dziko, Thando yatonga mbilonga kuti macitiro a utongi akutcinga Mboni za Yahova, akhaswa mwambo, mbabulusa mipingizo ku basa yathu. Nyerezerani pyenepi! Mu kuikha umaso wawo pangozwi, anyakutonga nseru abulusa ntemo udakhazikiswa na ntongi wa dziko! M’bale Holmes alonga: “Mu ndzidzi ukhawangisira ife toera kubulusa mipingizo, taona kuti Yahova asacinja tani pinthu.” (Dan. 2:21) Kuwina kweneku kwawangisa cikhulupiro ca abale athu. Iwo aona kuti  Mambo Yezu, atsogolera atumiki ace toera kudziwa kuti ndi ndzidzi upi usafunika iwo kucita pinthu.

³² Nakuti basa yathu nee ikhakhondeswabve, ofesi ya filiali yatawiriswa kubweresa amisionaryo, kumanga ofesi ipswa ya filiali, na kubweresa mabukhu. * Ndi kutsandzaya tani kunakhala na atumiki a Mulungu pa dziko yonsene munaona iwo kuti Yahova asatsidzikiza makhaliro auzimu a mbumba yace!—Iza. 52:10.

33. Tisapfundzanji kubulukira mu kudinga mwacigwagwa miseru mingasi idatongwa ku mathando akutonga miseru?

³³ Kuwina kungasi kudadinga ife kusapangiza kuti Yezu asakwanirisa pikiro yace: ‘Ine ndinadzakupangani mafala na ndzeru zinadzacimwana kukundiwa na kupokanywa na anyamalwa anu onsene.’ (Lerini Luka 21:12-15.) Midzidzi inango, Yahova asaphatisira a Gamalyele a ndzidzi uno toera kutsidzikiza mbumba yace, peno kukulumiza anyakutonga miseru na abvunuliri akutawirika toera kukhazikisa cilungamo. Yahova asapitiriza kufondola pida pya anyamalwa athu. (Lerini Izaiya 54:17.) Mitcingo nkhabe kwanisa kupingiza basa ya Mulungu.

34. Thangwi yanji kuwina kwathu ndi kwakudzumisa kakamwe, na kusapangizanji? (Onanimbo bokosi “ Kuwina Kwakudzumisa Ku Thando Ikulu Kwakuti Kwaphedza Basa Yakumwaza Mphangwa.”)

³⁴ Thangwi yanji kuwina kwathu ndi kwakudzumisa kakamwe? Nyerezerani basi: Mboni za Yahova si anthu akubvekera peno anyambiri. Ife nkhabe kuvotari, kuphedzera makampanya a anyandale, peno kutundusa anyandale. Kusiyapo pyenepi, mwa ife, ale anaenda ku mathando makulu akutonga miseru kazinji kene asaoniwa ninga anthu akuti ‘hadapfundza tayu pya mabukhu na pya xikola.’ (Mach. 4:13) Natenepa, m’maonero a anthu, mathando akutonga miseru, nee ali na mathangwi mazinji toera kukonesa apingizi athu akuti ndi a mauphemberi na anyandale amphambvu, na kuphedza ife pano. Ngakhale tenepo, mathando akutonga miseru, mwakubwereza-bwereza asatonga miseru mbatibvunulira! Kuwina kwathu kusapangiza kuti ife tisafamba “pa maso pa Mulungu mwa Kristu.” (2 Akor. 2:17) Na thangwi ineyi, pabodzi na mpostolo Paulu, ife tisalonga kuti: Yahova “ndi nyakuphedza wanga; sinadzagopa pinthu tayu.”—Aheb. 13:6.