1, 2. (a) Ninji cinapangiza unzika wanu mu Umambo wa Mulungu? (b) Thangwi yanji midzidzi inango Mboni za Yahova zisamenya nkhondo toera kugumana ufulu wa uphemberi?

NDIMWE nzika ya Umambo wa Mulungu? Mwandimomwene, ndimwe nzika thangwi ndimwe m’bodzi wa Mboni za Yahova! Pontho, ninji cinapangiza unzika wanu? Nee ndi phaso, peno maphaso anango a utongi wa dziko. Mbuto mwace, cinapangiza ndi njira yakulambira kwanu Yahova Mulungu. Ulambiri wandimomwene usaphataniza pizinji kupiringana pinakhulupira imwe. Usaphataniza pinacita imwe, kubvera kwanu miyambo ya Umambo wa Mulungu. Kwa ife tonsene, ulambiri wathu usakhuya kakamwe umaso wathu, kuphataniza njira inakuza ife mabanja athu, ngakhale inatawira ife nkhani zinalonga pya ungumi.

² Natenepa, dziko inakhala ife nkhabe kulemedza ndzidzi onsene unzika wathu wakufunika peno kutsalakana pinaphembwa na unzika wathu. Mautongi anango asayesera kunkhondesa ulambiri wathu peno kuufudza. Mu kupita kwa ndzidzi, anyakubvera Kristu asamenya nkhondo toera kugumana ufulu wakukhala mwakubverana na miyambo ya Mambo Waumesiya. Kodi pyenepi mphyakudzumatirisa? Nkhabe. Kazinji kene, mbumba ya Yahova m’midzidzi ya Bhibhlya yamenya nkhondo toera kukhala na ufulu wakulambira Yahova.

3. Ndi nkhondo yanji idamenya mbumba ya Mulungu mu ntsiku za Nyanyi Estere?

³ Mwacitsandzo, mu ntsiku za Nyanyi Estere, mbumba ya Mulungu yamenya nkhondo toera ikhonde phiwa. Thangwi yanji? Nkadamu Wakutoma wakuipa Amani alonga na Mambo Asuwero kuti Ayuda anatongwa na mambo aphiwe thangwi ‘miyambo yawo yasiyana na miyambo ya mbumba zinango.’ (Estere 3:8, 9, 13) Kodi Yahova asiya mbumba yace? Nkhabe, iye apereka nkhombo kuwangisira kwa Estere na Mordekai mu kuphemba kuti mambo wa Persya atsidzikize mbumba ya Mulungu.—Estere 9:20-22.

4. Ninji pinafuna kudzadingwa mu nsolo uno?

⁴ Ndiye tani ntsiku zino? Ninga taona mu nsolo udamala, m’midzidzi inango mautongi a dziko asatcinga Mboni za Yahova. Mu nsolo uno tinadinga njira zingasi zakuti mautongi anewa ayesera kukhondesa ulambiri wathu. Makamaka tinadzadinga njira zitatu: (1) kuthema kwathu ninga gulu na kulambira mwakubverana na pidasankhula ife, (2) ufulu wakusankhula ukonzi  mwakubverana na midida ya Bhibhlya, na (3) kuthema kwa anyakubala toera kukuza ana mwakubverana na midida ya Yahova. Mu njira ibodzi na ibodzi, tinaona kuti nzika zakukhulupirika za Umambo Waumesiya zamenya tani nkhondo toera kukoya unzika wawo wakufunika na nkhombo zidatambira iwo thangwi yakuwangisira kwawo.

5. Kudzindikirwa na mautongi kusabweresa maphindu api kwa Akristu andimomwene?

⁵ Kodi tisafunika kudzindikirwa na mautongi a anthu toera kulambira Yahova? Nkhabe, mbwenye kudzindikirwa na mautongi kusacitisa kukhala kwakukhonda nentsa kwa ife toera kucita ulambiri wathu. Mwacitsandzo, toera kugumanyikana mwaufulu n’Nyumba za Umambo na Nyumba za Misonkhano, toera kudhinda na kutumiza mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya, pontho toera kugawira mphangwa zadidi mwapakweca kwa anyakuendekana athu mwakukhonda kupingizwa. M’madziko mazinji, Mboni za Yahova zisadziwika mwakubverana na mwambo wa dziko na zisatsandzaya kukhala na ufulu wakulambira ninga piwalo pya mauphemberi anango. Ninji pinacitika mautongi angakhonda kutidzindikira peno angayesera kukhondesa ufulu wathu?

6. Mboni za Yahova mu Australya zathimbana na cinentso cipi mu kutoma kwa pyaka 1940?

⁶ Australya. Mu pyaka 1940, governadoro wa Australya alonga kuti pikhulupiro pyathu “pisadodomesa” nkhondo. Kutcingwa kwatoma. Mboni zikhakhondeswa kugumanyikana peno kumwaza mphangwa pakweca, maofesi a filiali afungwa, pontho Nyumba za Umambo zikhadafungwa. Ngakhale kukhala na mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya kukhakhondeswa. Pakupita pyaka pizinji mbakamwaza mphangwa mwacibisobiso, Mboni za Yahova ku Australya zagumana cisudzulo. Pa ntsiku 14 ya Khoni ya 1943, Thando Ikulu Yakutonga Miseru ya Australya yatonga kuasudzula.

7, 8. Fokotozani kumenya nkhondo kudacita abale athu mu Rusiya toera kukhala na ufulu wakulambira mu pyaka pizinji.

⁷ Rusiya. Mboni za Yahova zamala makhumi a pyaka pantsi pa kutcingwa na utongi wa Komunista, mbwenye pakumalisa adzindikirwa mu caka 1991. Mudamala kufudzika nsoka wa União Sovietika tadzindikirwa na mautongi mu Rusiya mu caka 1992. Mwakucimbiza, anyamalwa anango, makamaka ale akhabverana na Gereja Ortodoxa ku Rusiya aipirwa na kuona kunjipa kwathu. Anyamalwa asumira Mboni za Yahova miseru mixanu nkati mwa pyaka 1995 na 1998. M’midzidzi ineyi, mbvunuliri nee aona mathangwi akuipa. Apingizi a phinga alemba pontho nseru mu 1998. Pakutoma Mboni zapembera, mbwenye anyamalwa akhonda cisankhulo ca utongi mbaluzisa phembo ikhadacita Mboni za Yahova mu nthanda ya Gonkho ya 2001. Kutonga kwatoma pontho mu nthanda ya Malandalupya ya caka cibodzi cene, kwatsogolera ku cisankhulo mu caka 2004 toera  kukhondesa kukhala na cidzindikiro ca mautongi cikhaphatisira Mboni za Yahova m’Moskovo mbakhondesa mabasa awo.

⁸ Mabimbi akutcingwa apitiriza. (Lerini 2 Timoti 3:12.) Mboni zathabuswa, pontho zaberwa. Mabukhu auphemberi akhakhondeswa; kulugari peno kumanga nyumba toera kuphatisira mu ulambiri kukhakhondeswa. Nyerezerani kuti abale na alongo athu apibva tani pakuthimbana na kutcingwa kweneku! Mboni zaphatisira Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa (Corte Europeia dos Direitos Humanos) mu caka 2001, pontho adziwisa mphangwa zakuthimizirika mu caka 2004. Mu caka 2010, Thando Ikulu ineyi yacita cisankhulo. Iyo yaona kuti kutcinga kukhacita Rusiya Mboni za Yahova ikhali thangwi ya kuipirwa na uphemberi wawo, mbitonga kuti nee pakhali na thangwi toera mautongi a mathando mang’ono akutonga miseru acite pisankhulo mwakukhonda kuona mathangwi akuipa kuna Mboni za Yahova. Thando ineyi yadzaonambo kuti kutcinga kweneku kukhali toera kufudza ufulu wa Mboni za Yahova. Thando yatonga kutsidzikiza ufulu wa uphemberi. Maseze kuti mautongi mazinji a dziko ya Rusiya nee atawira pidatongwa na Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa, mbumba ya Mulungu mu dziko ineyi yawangisira kakamwe toera kuwina.

9-11. Mu dziko ya Gresya, mbumba ya Yahova yamenya tani nkhondo toera kukhala na ufulu wakulambira pabodzi, na paoneka maphindu anji?

⁹ Gresya. Mu caka 1983, Titos Manoussakis alugari kwartu mu Heraklion, Krete, yakuti nsoka ung’ono wa Mboni za Yahova mbudagumanyikana toera kulambira. (Aheb. 10:24, 25) Mwakucimbiza nyantsembe wa gereja Ortodoxa asuma kuna mautongi mbalonga kuti Mboni za Yahova zisaphatisira kwartu toera kulambira. Thangwi yanji? Basi ene thangwi pipfundziso pya Mboni za Yahova pyasiyana na pya Gereja Ortodoxa! Mautongi atoma kunentsa Titos Manoussakis pabodzi na Mboni zinango zitatu za pacisa. Iwo atongwa kuikhwa n’kaidi nthanda ziwiri. Ninga nzika zakukhulupirika za Umambo wa Mulungu, Mboni zaona kuti kutonga kwa thando kwakhondesa ufulu wawo wa ulambiri, natenepa asuma ku mathando a pacisa na pakumalisa aphatisira Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa.

¹⁰ Pakumalisa, mu caka 1996, Thando ineyi yatonga mwakusiyana na cisankhulo ca anyamalwa a ulambiri wandimomwene. Thando yaona kuti “Mboni za Yahova zabulukira ku ‘uphemberi wakudziwika’ mwakubverana na mwambo Wacigrego,” pontho pisankhulo pya mathando mang’ono akutonga “pyakhuya kakamwe ufulu wa uphemberi.” Thando Ikulu yaonambo kuti nee utongi ubodzi wa Gresya uli na “ufulu toera kutonga khala pikhulupiro pya mauphemberi peno njira zinaphatisirwa toera kupangiza pikhulupiro pyenepi ndi yakutawirika peno nkhabe.” Kutongwa mwakuipa kwa Mboni kwadzamaliswa, pontho ufulu wawo wa ulambiri wakhazikiswa!

 ¹¹ Kodi kuwina kweneku kwamalisa kutcingwa mu Gresya? Nkhabe. Mu caka 2012, nkandzo ubodzi ene waoneka mu nzinda wa Kassandreia, mu Gresya, pakumala cifupi pyaka 12 pyakumenya nkhondo toera kukhala pa ufulu. Mpingizo unoyu ukhacitiswa na bispu wa Ortodoxa. Muimiriri wa thando yakutonga miseru ya ku Gresya, atonga nkhani ineyi mbabvunulira mbumba ya Mulungu. Kutonga kwace kwabverana na mwambo wa Gresya unalonga pya ufulu wa uphemberi na akhonda maonero akuti Mboni za Yahova nee ndi uphemberi wakudziwika. Thando yakutonga miseru yalonga: “Pipfundziso pya ‘Mboni za Yahova’ si pyakubisika tayu, pontho iwo asalonga kuti ndi uphemberi wakudziwika.” Piwalo pya mpingo ung’ono ku Kassandreia pyatsandzaya thangwi cincino asagumanyikana toera kulambira n’Nyumba zawo za Umambo.

12, 13. Mu dziko ya Fransa, anyamalwa ayesera tani ‘kukhazikisa ntemo toera kuonesa nyatwa’ mbumba ya Mulungu, pyenepi pyabweresa maphindu anji?

¹² Fransa. Anyamalwa anango a mbumba ya Mulungu asaphatisira njira ‘yakukhazikisa ntemo toera kuonesa anthu nyatwa.’ (Lerini Masalmo 94:20.) Mwacitsandzo, nkati mwa pyaka 1990, nsoka wa utongi unaonera pya misonkho mu Fransa watoma kuthimizira kobiri ya nsonkho ya Association Les Témoins de Jéhovah (ATJ), dzina inadziwika na Mboni za Yahova mu Fransa. Muimiriri wakutsalakana pya kobiri afokotoza cifuniro cakuthimizira ntengo wa kobiri: ‘Kobiri ineyi ikhaphembwa mwaumbirimi toera kulimirisa gulu na mabasa a gulu mu cisa cathu.’ Maseze kobiri ikhaphembwa ikhaperekwa mwakukhonda phonya, kobiri ya nsonkho ikhathimizirwa kuna Mboni za Yahova. Mbadapembera, nsampha unoyu mbudacitisa abale athu kufunga ofesi ya filiali na kugulisa nyumba za gulu toera kulipa nsonkho unoyu. Unoyu ukhali mpingizo ukulu kakamwe, mbwenye mbumba ya Mulungu cipo yasiya kumenya nkhondo. Mboni zawangisira kupokanya matsalakaniro akusowa ulungami, pakumalisa acita phembo toera kutongwa na Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa mu caka 2005.

¹³ Thando yamalisa kutonga nseru unoyu pa ntsiku 30 ya Gonkho ya 2011. Iyo yalonga kuti ufulu wa uphemberi ukhafunika kukhondeswa basi ene kubulukira mu kudinga pipfunziso pyawo peno macitiro awo. Mwakuthimizira Thando yalonga: ‘Nsonkho wabweza nduli mpfuma ya gulu, mbupingiza piwalo pyayo kulambira mwaufulu mu njira zakufunika.’ Mwakubverana, Thando yacita cisankhulo mu kubvunulira Mboni za Yahova! Mphyakutsandzayisa kwa mbumba ya Yahova kuti utongi wa Fransa wadzabwezera ntengo ukhalipa Mboni za Yahova pontho mwakubverana na matongero a Thando, wabwezera pinthu pyonsene pya filiali.

14. Munacita tani khundu pakumenya nkhondo toera kugumana ufulu wakulambira?

¹⁴ Ninga Estere na Mordekai, mbumba ya Yahova lero isamenya nkhondo toera kugumana ufulu wakulambira Yahova mu njira inafunira iye. (Estere 4:13-16) Kodi imwe munakwanisa kucita khundu? Inde. Munakwanisa kuphemberera mwakukhonda  phonya abale na alongo anu akuti asathabuswa na mautongi akusowa ulungami. Maphembero anewa anakwanisa kuthimizira mphambvu ya abale na alongo athu mu kuthimbana na pinentso na kutcingwa. (Lerini Tyago 5:16.) Kodi Yahova asatawira maphembero anewa? Kuwina kwathu kusapangiza kuti iye asatawira!—Aheb. 13:18, 19.

15. Ndi midida ipi inaphatisira mbumba ya Mulungu thangwi ya kuphatisira ciropa?

¹⁵ Ninga taona mu Nsolo 11, nzika za Umambo wa Mulungu zisatambira citsogolero cakubveka ca Malemba toera kucalira kuphatisira mwakuipa ciropa, kwakuti kwadzakhala kwakudziwika kakamwe lero. (Gen. 9:5, 6; Lev. 17:11; lerini Machitiro 15:28, 29.) Maseze nee tisatawira kuikhwa ciropa, mbwenye tisafuna ukondzi wadidi kwa ife na kwa anyakufunika athu, ukondzi wakuti nkhabe kuthimbana na miyambo ya Mulungu. Mathando makulu akutonga miseru asadziwa kuti anthu ali na ufulu wakusankhula peno wakukhonda ukondzi mwakubverana na pikumbuntima pyawo peno pikhulupiro pyawo. M’madziko anango, mbumba ya Mulungu isathimbana na pinentso pyenepi. Dingani pitsandzo pingasi.

16, 17. Ndi ntundu upi wa ukondzi udatambira mulongo ku Japau wakuti wantsukwalisa, na maphembero ace atawirwa tani?

¹⁶ Japau. Misae Takeda, mulongo wa ku Japau wa pyaka 63 pyakubalwa, akhafunika kucitwa operasau. Ninga nzika wakukhulupirika wa Umambo wa Mulungu, iye alonga kuna dotoro wace kuti asafuna ukondzi wakukhonda kuikhwa ciropa. Pakupita nthanda zingasi, atsukwala mudadziwa iye kuti aikhwa ciropa mu ndzidzi wa operasau. Mu kupibva kuti madotoro anewa apwaza maonero ace, Mulongo Misae asumira madotoro anewa na nyumba ya ungumi mu nthanda ya Khoni ya 1993. Iye akhali na cikhulupiro cakuwanga maseze akhali wakucepeseka na wakupfulika. Iye apereka umboni pamaso pa anthu azinji pa thando yakutonga miseru, apitiriza kupereka umboni mu ndzidzi ubodzi ngakhale kuti nee akhali na mphambvu. Iye aenda pontho ku thando yakutonga miseru nthanda ibodzi mbadzati kufa. Kodi nee tisadzumatirwa na cipapo, pontho na cikhulupiro cace? Mulongo Misae alonga kuti ndzidzi onsene akhaphemba Yahova toera kumpasa nkhombo mu kumenya kwace nkhondo. Iye akhanyindira kuti maphembero ace mbadatawirwa. Kodi atawirwa?

¹⁷ Pyaka pitatu pakumala kufa mulongo Misae, Thando Ikulu Yakutonga Miseru ku Japau yatonga mbibvunulira mulongo wathu, mbilonga kuti pikhali pyakuipa kumuikha ciropa mwakusiyana na pifuno pyace. Pa ntsiku 29 ya Madzalo ya 2000, mamalisiro akhali akuti “ufulu wakusankhula” mu nkhani zenezi “usafunika kulemedzwa mwakubverana na pisankhulo pya munthu.” Tikupereka takhuta kuna Mulongo Misae thangwi kutonga kwace kumenyera nkhondo ufulu wakusankhula ukondzi  mwakubverana na cikumbuntima cace cakupfundziswa na Bhibhlya. Cincino, Mboni mu Japau zinakwanisa kusankhula ukondzi mbazikhonda kugopa kuikhwa ciropa mwakukakamizwa.

18-20. (a) Kodi thando yakutonga ya ku Argentina yatonga tani ufulu wa anthu mwakukhonda kuikhwa ciropa mukuphatisira phaso njira za ukondzi? (b) Mu nkhani yakuphatisira ciropa mwakuipa, tinapangiza tani kungonjera ku utsogoleri wa Kristu?

¹⁸ Argentina. Kodi nzika za Umambo zinakhunganyika tani ku pisankhulo pya ukondzi pinafunika kucitwa mu ndzidzi wakuti iwo nee asakwanisa kulonga? Tinakwanisa kukwata phaso yathu yakutawirika na mwambo yakuti inadzatiphedza kulonga, ninga pidacita Pablo Albarracini. Mu nthanda ya Gonkho ya 2012, iye aberwa na mambava mbalaswa na mpfuti. Iye afika ku nyumba ya ungumi wakukomoka kwakuti nee mbadakwanisa kulonga pya cikhulupiro cace cakukhonda kuikhwa ciropa. Natenepa, iye akhali na phaso yace inalonga pya njira za ukondzi yakuti akhadaidzadza pyaka pinai nduli. Ngakhale kuti ungumi wace ukhali wakunentsa kakamwe, pontho madotoro anango akhaona kuti akhafunika kuikhwa ciropa toera kupulumusa umaso wace, nsoka wa madotoro wacita masasanyiro toera kulemedza pifuno pyace. Natenepa, baba wa Pablo, wakuti nee ndi Mboni wa Yahova, atawiriswa na thando yakutonga miseru toera kucinja pifuno pya mwanace.

¹⁹ Mwakucimbiza, muimiriri wa nkazi wa Pablo acita phembo. M’midzidzi mingasi, thando ing’ono yakutonga miseru yacinja pidalonga iyo, mbitonga kuti pifuno pya ntenda, pidalembwa pa phaso yace pisafunika kulemedzwa. Baba wa Pablo asuma kuna Thando Ikulu Yakutonga Miseru ya ku Argentina. Natenepa, Thando Ikulu yaona kuti “nkhabepo mathangwi akupenula kuti [phaso ya Pablo inalonga pya kukhonda kwace kuikhwa ciropa] yacitwa na cifuniro, ndzeru na ufulu.” Thando Ikulu yalonga: ‘Munthu onsene wa thunga ali na maluso akulemba mwanyapantsi pya pitsogolero thangwi ya ungumi wace, pontho khala anatawira peno nkhabe ntundu unango wa ukondzi. Pitsogolero pyenepi pisafunika kutawirwa na dotoro.

²⁰ M’bale Albarracini adzawanga. Iye na nkazi wace ndi akutsandzaya thangwi yakulemba phaso inalonga pya kukhonda kuikhwa ciropa. Mu kulemba phaso yace, iye apangiza kungonjera kwace ku utongi wa Kristu kubulukira ku Umambo wa Mulungu. Kodi imwe na banja yanu mwadzadza maphaso anu?

21-24. (a) Ndi mu njira ipi Thando Ikulu Yakutonga Miseru ya ku Kanada yacita cisankhulo cakupambulika thangwi ya ana athunga na kuphatisira ciropa? (b) Pyenepi pinawangisa tani aphale na atsikana anatumikira Yahova?

²¹ Kanada. Kazinji kene, mathando akutonga miseru asadziwa ufulu wa anyakubala toera kusankhula ukondzi wakuthema kuna anawo. Mu kupita kwa ndzidzi, mathando akutonga miseru asalonga kuti mwana wathunga asafunika kulemedzwa pa nkhani za pisankhulo pya ukondzi. Pyenepi pikhali pyandimomwene kwa April Cadoreth. Na pyaka 14, April aoniwa ku nyumba ya ungumi kuti akhabuluka ciropa m’mimba. Nthanda zingasi nduli, iye akhadadzadza phaso yace ya Diretrizes sobre Tratamento de Saúde na pitsogolero pyakuti nee akhafunika kuikhwa ciropa ngakhale kuti ungumi wace uli pa ngozwi. Dotoro apwaza pifuno pya April mbaphemba thando yakutonga miseru toera  kumuikha ciropa. Iye aikhwa ciropa mwakukakamizwa na midida mitatu ya maselula akufwira a ciropa. Mu kupita kwa ndzidzi, April alandanisa cakugumana naco cace ninga kupitwa mabonde mwauphanga.

²² April na anyakubala ace asuma ku mathando akutonga miseru. Pakupita pyaka piwiri, nseru unoyu wafika ku Thando Ikulu Yakutonga Miseru ku Kanada. Ngakhale kuti April aluza, Thando yapitiriza kutonga nseru unoyu mbibvunulira iye na anapiana anango akuti akhasaka ufulu wakucita okha cisankhulo thangwi ya ukondzi. Thando yalonga: “Mu kulonga pya ukondzi, aphale na atsikana ali nkati mwa pyaka 16 asafunika kutawiriswa toera kulonga maonero awo thangwi ya cisankhulo ca ukondzi cinapangiza ndzeru na kukola.”

²³ Pyenepi ndi pyakufunika thangwi Thando Ikulu Yakutonga Miseru yapereka ufulu kwa ana athunga. Mbidzati kubulusa cisankhulo ceneci, thando ya ku Kanada ikhadatawirisa ukondzi kuna ana akuti ali nkati mwa pyaka 16, mu ndzidzi ukhaona thando kuti ukondzi unoyu ukhali mwadidi kwa ana anewa. Mbwenye pakumala kubulusa cisankhulo ceneci, thando nkhabe  kutawirisa ukondzi unakhonda kubverana na cifuno ca ana akuti ali nkati mwa pyaka 16 mbadzati kuapasa mwai wakupangiza kuti iwo ndi athunga toera kucita pisankhulo pyawo.

²⁴ Kodi kumenya nkhondo kwa pyaka pitatu kukhali na nkhombo? Mwakubverana na April, ‘Inde’ kukhali na maphindu. Cincino, ninga mpainiya wa ndzidzi onsene, pontho na ungumi wadidi, alonga: “Kudziwa kuti ndacita khundu pang’ono mu kuyesera kupasa mbiri dzina ya Mulungu na kupangiza kuti Sathani ndi nyauthambi kusanditsandzayisa.” Cakugumana naco ca April cisapangiza kuti ana athu anakwanisa kukhala dzololo, mbapangiza okhene kuti ndi nzika zandimomwene za Umambo wa Mulungu.—Mat. 21:16.

25, 26. Ndi makhaliro api akuti midzidzi inango anakwanisa kuoneka pakumwalana?

²⁵ Yahova anyindira anyakubala basa yakukuza ana awo mwakubverana na midida yace. (Deut. 6:6-8; Aef. 6:4) Basa ineyi ndi yakunentsa, mbwenye inakhala yakunentsa kakamwe anyakumanga banja angamwalana. Pakumala kumwalana, anyakubala anakwanisa kukhala na maonero akusiyana thangwi yakukuza ana. Mwacitsandzo, nyakubala Wacikristu anakwanisa kuona kuti mwana asafunika kukuzwa mwakubverana na midida Yacikristu, ngakhale kuti nyakubala wakuti nee ndi Mboni panango nee anatawira. Mwandimomwene, nyakubala wakuti ndi Mboni asafunika kudzindikira kuti maseze kumwalana kunakwanisa kumwaza anyakubala mbwenye ubale usapitiriza.

²⁶ Nyakubala wakuti nee ndi Mboni anakwanisa kusuma ku thando yakutonga miseru toera mwana apitirize mu uphemberi wa nyakubala. Anango asalonga kuti kukuzwa ninga m’bodzi wa Mboni ya Yahova ndi kwakuphekesa. Iwo asanyerezera kuti ana anadzakhondeswa kucita maphwando a ntsiku yakubalwa, a mafiriyadu, na ukondzi wa mwandzidzidzi wakuikhwa ciropa toera kupulumusa umaso. Tikupereka takhuta thangwi mathando mazinji akutonga miseru asatonga na cifuno cakutsalakana ana mbuto mwakulonga kuti uphemberi wa nyakubala m’bodzi ndi wakuphekesa. Tendeni tidinge pitsandzo pingasi.

27, 28. Thando Ikulu Yakutonga Miseru ya ku Ohio yatawira tani nkhani yakuti kukuzwa ninga m’bodzi wa Mboni ya Yahova kusaphekesa mwana?

²⁷ Estados Unidos. Mu caka 1992, Thando Ikulu Yakutonga Miseru ya ku Ohio yadinga nkhani yakuti baba wakuti nee ndi Mboni akhalonga kuti mbipidakhala pyakuphekesa mwanace kukuzwa ninga m’bodzi wa Mboni ya Yahova. Thando ing’ono yatawirisa kuti baba akuze mwana. Mama wa mwana, Jennifer Pater, apaswa ufulu toera kucedzera mwanace, mbwenye akhondeswa ‘kupfundzisa peno kulonga pikhulupiro pya Mboni za Yahova.’ Kwa Mulongo Jennifer ntemo unoyu ukhabveka kuti iye nee mbadafunika kulonga na mwanace pya Bhibhlya peno pya makhaliro adidi! Munakwanisa kunyerezera mabvero ace? Mulongo Jennifer atsukwala, mbwenye iye alonga kuti apfundza  kukhala wakupirira na kudikhira kuti Yahova acite pinthu. Iye asakumbuka, “Ndzidzi onsene Yahova akhali cifupi.” Muimiriri wace, na kuphedzwa na gulu ya Yahova, iye acita phembo ku Thando Ikulu Yakutonga Miseru ya ku Ohio.

²⁸ Thando Ikulu Yakutonga Miseru nee yatawira na pidalonga thando ing’ono, mbilonga kuti “anyakubala ali na ufulu toera kupfundzisa anawo, kuphataniza ufulu wakulonga nawo pya makhaliro adidi na kufunika kwa uphemberi.” Thando Ikulu yalonga kuti kusiyapo pingaoneka kuti pipfundziso pya uphemberi wa Mboni za Yahova ndi pyakuphekesa manungo na manyerezero a mwana, thando yakutonga nee isafunika kukhondesa ufulu wa anyakubala wakukuza ana mwakubverana na uphemberi. Thando Ikulu nee yaona cipangizo cakuti pikhulupiro pya uphemberi wa Mboni mbipidaphekesa manyerezero na ungumi wa mwana.

29-31. Thangwi yanji mulongo ku Dinamarka aluza ufulu wakukuza mwanace, na Thando Ikulu Yakutonga Miseru ku Dinamarka yalonganji?

²⁹ Dinamarka. Anita Hansen athimbana na cinentso cibodzi cene mu ndzidzi wakuti mamunace wakale asuma ku thando yakutonga miseru toera kukuza Amanda wa pyaka pinomwe. Maseze mu caka 2000, thando yakutonga ya pa cisa yatawirisa Mulongo Anita toera kukuza mwana, baba wa Amanda asuma ku thando ikulu, yakuti yacinja kutonga kudacitwa na thando ya pa cisa mbitawirisa baba toera kukuza mwana. Thando ikulu yaona kuti thangwi yakusiyana maonero kwa anyakubala kubulukira mu pikhulupiro pya uphemberi wawo, baba mbadakhala  wakuthema toera kusankhula uphemberi wa mwana. Natenepa, Mulongo Anita aluza kukuza Amanda thangwi yakukhala m’bodzi wa Mboni ya Yahova!

³⁰ Na cinentso ceneci, midzidzi inango Mulongo Anita akhali wakudzudzumika kwakuti akhasowa mafala toera kuphembera. Iye alonga, “Mbwenye, mafala a pa Aroma 8:26 na 27 akhandibalangaza kakamwe. Ndzidzi onsene ndikhapibva kuti Yahova akhadziwa pikhafuna ine kulonga. Iye akhandiona na ndzidzi onsene akhali na ine.”—Lerini Masalmo 32:8; Izaiya 41:10.

³¹ Mulongo Anita asuma ku Thando Ikulu ya Dinamarka. Mu kutonga nseru unoyu, Thando yalonga: “Nkhani yakukuza ana isafunika kudingwa mwakubverana na pinthu pinakwanisa kuphedza mwana kukhala mwadidi.” Mwakuthimizira, Thando yalonga kuti cisankhulo ca kukuza mwana cisafunika kucitwa mwakubverana na matsalakaniro a nyakubala, tayu mu phata ya “pipfundziso na makhaliro” a Mboni za Yahova. Ninga cisudzulo cikulu kwa Mulongo Anita, Thando yadzindikira kuthema kwace ninga nyakubala, pontho apaswa mwai wakukuza Amanda.

32. Thando Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa yatsidzikiza tani anyakubala akuti ndi Mboni thangwi ya tsankhulo?

³² Madziko mazinji mu Europa. Mu njira zinango, kutonga nkhani za kukuza ana zafika ku mathando makulu akutonga miseru. Thando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthu ku Europa yatongambo nseru ubodzi ene. Mu nkhani ziwiri, Thando ineyi yadzindikira kuti mathando mang’ono atsalakana mwakusiyana anyakubala akuti ndi Mboni na akuti nee ndi Mboni basi ene mu kuphatisira uphemberi. Mu kuona kuti kutonga kweneku kukhali tsankhulo, Thando Ikulu yatonga kuti “kutonga mu kuphatisira kusiyana kwa uphemberi nkhabe kutawiriswa.” Mama m’bodzi wakuti ndi Mboni adaphindula na kutonga kwa Thando Ikulu apangiza kusudzuka kwace mbalonga, “Pikhandipha ntima kupambizirwa kuti ndikhaphekesa ananga, mu ndzidzi wakuti ndikhayesera kuapasa pinthu pikhaona ine kuti pikhali pyadidi kuna iwo, pipfundziso Pyacikristu.”

33. Anyakubala akuti ndi Mboni anaphatisira tani n’dida wa Afilipi 4:5?

³³ Mwandimomwene, anyakubala akuti ndi Mboni asathimbana na pinentso toera kukhala na ufulu wa kupfundzisa anawo midida ya Bhibhlya toera kupitiriza kupangiza nzimu wakupfulika. (Lerini Afilipi 4:5, CC.) Nakuti iwo asapasa ntengo ufulu toera kupfundzisa anawo njira za Mulungu, natenepa, iwo asadziwa kuti nyakubala wakuti nee ndi Mboni anakwanisambo kucita khundu m’mabasa anewa khala asafuna. Kodi anyakubala akuti ndi Mboni asaona tani kutsalakana basa yakupfundzisa mwana?

34. Anyakubala Acikristu lero anaphindula tani na citsandzo ca Ayuda mu ntsiku za Nehemiya?

³⁴ Citsandzo ca ntsiku za Nehemiya ndi cakuphindulisa. Ayuda aphata basa mwakuwanga toera kusasanyira na kumanga malinga a Yerusalemu. Iwo akhadziwa kuti kucita pyenepi mbukudatsidzikiza iwo na mabanja awo ku anyamalwa akuti akhaazungulira. Na thangwi ineyi, Nehemiya aakulumiza: ‘Menyerani  nkhondo abale anu, ananu acimuna na acikazi, akazi anu na nyumba zanu.’ (Neh. 4:14, NM) Kwa Ayuda anewa, kumenya nkhondo kukhaphemba kuwangisira. Mu njira ibodzi ene lero, anyakubala akuti ndi Mboni za Yahova asaphata basa mwakuwanga toera kukuza anawo mu njira ya undimomwene. Iwo asadziwa kuti anawo asakhuiwa na manyengerero akuipa ku xikola na anyakuendekana awo. Manyengerero anewa anakwanisa kufika pa nyumba kubulukira mu pyakupereka mphangwa. Anyakubala, lekani kuduwala kuti kusaphemba kuwangisira kakamwe toera kuatsidzikiza ananu ku makhaliro akuipa kuti akule mwauzimu.

35, 36. Ndi nkhombo zipi zinakhala na Mboni za Yahova ninga maphindu akumenya kwawo nkhondo toera kugumana ufulu, na mwatonga toera kucitanji?

³⁵ Mwandimomwene, Yahova asapasa nkhombo kuwangisira kwa gulu yace lero mu kumenya nkhondo toera kukhazikisa ufulu wakulambira. Mu kumenya kwawo nkhondo toera kukhazikisa ufulu, kazinji kene mbumba ya Mulungu yakwanisa kupereka umboni wamphambvu m’mathando akutonga na kwa mwinji wa anthu. (Arom. 1:8) Phindu inango yakuwina kwawo miseru mizinji ndi yakuti awangisa ufulu wa anthu azinji akuti nee ndi Mboni. Natenepa, ninga mbumba ya Mulungu, nee ndife anyakucinja matongero; nee tisafuna kupasika mbiri. Kusiyapo pyonsene, Mboni za Yahova zisawangisira toera kugumana ufulu m’mathando akutonga toera kukhazikisa na kuendesa kutsogolo ulambiri wakucena.—Lerini Afilipi 1:7.

³⁶ Nee tisafunika kuona kuti pidacitikira ale adamenya nkhondo toera kukhazikisa ufulu wakulambira Yahova pinadzaticitikirambo sawasawa! Tendeni tipitirize kukhala akukhulupirika, mbatinyindira kuti Yahova asaphedza basa yathu, pontho asapitiriza kutipasa mphambvu toera kucita cifuno cace.—Iza. 54:17.