Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

“Pyenepi Nkhabe Citika!”

“Pyenepi Nkhabe Citika!”

MAMUNA wa ku Nova York (E.U.A.) asalonga: “Mwananga wamamuna Jonathan akhaenda kaceza kwa axamwali ace ku mbuto yakuti ikhali pa makilometru akucepa na panyumba. Nkazanga, Valentina, nee akhafuna kuti Jonathan aende kweneko. Nzidzi onsene akhapswipa ntima thangwi ya mafambiro a miotokala. Mbwenye Jonathan akhafuna pinthu pyakuphatisira magesi, na axamwali ace akhali na mbuto yakusasanyira pinthu pyenepi yakuti iye mbadapfunza basa. Ine ndikhali pa nyumba yanga ku Manhattan wa kumadokero, Nova York. Nkazanga akhadaenda kaona acibale ace ku Porto Rico. Ine ndanyerezera: ‘Jonathan anabwera cincino.’ Buluka penepo cingalingali ca pa nsuwo calira. ‘Mwandimomwene ndiye unoyu.’ Nee akhali iye tayu. Akhali mpolixa na akonzi akuphedza. Mpolixa abvunza: ‘Kodi musaidziwa phaso iyi ya anyakutekenya miotokala?’ ‘Inde, ndi ya mwananga, Jonathan.’ ‘Tina mphangwa zakuipa towera kukupangani. Kwacitika cidengwa, na . . . mwananu, . . . mwananu afa.’ Mafala anga akutoma akhali awa: ‘Pyenepi nkhabe citika!’ Cidengwa ceneci cakugopswa cacitisa cironda m’mitima yathu cakuti cisati kupola, ngakhale papita piaka pizinji.”

‘Tina mphangwa zakuipa towera kukupangani. Kwacitika cidengwa, na . . . mwananu, . . . mwananu afa.’

Baba unango ku Barcelona (Espanya) asalemba: “M’piaka pya 1960, tikhali akutsanzaya m’banja mwathu ku Espanya. Pakhali María, nkazanga, na anathu atatu, David, Paquito na Isabel, akuti akhali na piaka 13, 11 na 9 pyakubalwa.

“Ntsiku inango, m’nthanda ya Murope ya caka 1963, Paquito afika kunyumba buluka ku xikola mbakabulira thangwi nsolo ukhamupha maningi. Ife tadzudzumika na kufuna dziwa kuti ndi ninji cikhamphesa nsolo​—mbwenye mokhonda dembuka tacidziwa. Pakumala midzidzi mitatu iye afa. Kupita kwa ciropa m’ongo kwamalisa mwanzidzidzi umaso wace.

“Papita piaka pyakupiringana 30 Paquito mbadamala kale kufa. Ngakhale tenepa, mpaka lero ticiri kubva kupha kukulu thangwi ya kufa kwace. Nkhabepo njira yakuti anyakubala angakwanise kuluza mwanawo mbwenye mbakhonda kubva kuti kwabuluka cinthu mwa iwo​—maseze papite piaka pizinji peno akhale na ana anango azinji.”

Pyakucitika pyenepi piwiri, pya anyakubala adaferwa na ana, pisapangiza kuti kufa kwa mwana kusacitisa cironda cikulu kakamwe na cokhonda pola m’ntima. Ndi andimomwene tani mafala a dotoro adalemba: “Kazinji kene kufa kwa mwana kusaphesa ntima na kusatsukwalisa kakamwe kupiringana kufa kwa munthu wankulu thangwi mwana asanyerezerwa kuti ndi anafuna malisira kufa m’banja. . . . Kufa kwa mwana kusapangiza kuluza ndoto, uxamwali [mwana, nkwenya, adzukulu] na pyakutamba pya ntsogolo . . . pyakuti pidzati citika.” Mabvero anewa a kuluza kukulu angakwanisembo kukhala na akazi onsene adaluza akhombwani thangwi ya kutaya mimba mokhonda funa.

Nkazi unango wakuferwa asafokotoza: “Mamunanga, Russell, akhaphata basa ninga nkonzi wakuphedza ku mbuto ya nkhondo ya ku Pacífico nkati mwa Nkhondo Yaciwiri Ya Dziko Yonsene Yapantsi. Iye aona na apulumuka m’nkhondo zinango zakugopswa. Iye abwerera ku Estados Unidos mbadzakhala na umaso wakutsanzayisa kakamwe. M’kupita kwa nzidzi iye aphata basa ninga ntumiki wa Mafala a Mulungu. Mbali nkati mwa piaka 60 na 65 iye atoma kubva pidzindikiro pya utenda wa ntima. Iye ayesera kukhala na umaso waphinga. Mbwenye, m’ntsiku inango ya nthanda ya Maluwa ya caka 1988, ntima wace walimira mwanzidzidzi kuphata basa mbafa. Kusoweka kwace kwandiphesa ntima kakamwe. Nee nzidzi wakupangana naye sidakhala nawo tayu. Iye nee akhali mamunanga basi tayu. Iye akhali xamwali wanga wapantima. Takhala pabodzi piaka 40. Cincino pikhaoneka kuti mbindidadzakhala na umaso wakutsoperwa.”

Pyenepi ndi pingasi pya pikwi pya pidengwa pinagwera mabanja m’dziko yapantsi ntsiku zonsene. Ninga munalonga anthu akuferwa, kufa kungakubulusirani mwananu, mamunanu, nkazanu, acibale anu, xamwali wanu, mwandimomwene ndi ‘nyamalwa wakumalisa,’ ninga mudalonga mulembi Wacikristu Paulu. Kazinji kene cinthu cakutoma cacibaliro cinacita munthu angatambira mphangwa zenezi zakugopswa ndi kukhonda mbalonga: “Pyenepi nkhabe citika! Ine nkhabe khulupira pyenepi.” Buluka penepo pasaoneka mabvero anango, ninga tinadzaona.​—1 Akorinto 15:25, 26.

Mbwenye, mbitisati kudinga mabvero akutsukwala, tendeni titawire mabvunzo mangasi akufunika. Kodi kufa kusabveka kuti ndi mamalisiro a munthu? Kodi ciripo cidikhiro cakuti tingakwanise kuona pontho anyakufunika athu?

Ciripo Cidikhiro Candimomwene

Mulembi wa Biblya Paulu apereka cidikhiro ca kusudzuka ku ‘nyamalwa wakumalisa,’ kufa. Iye alemba: “Nyamalwa anadzamalisira kundwa ndi kufa.” (1 Akorinto 15:26) Thangwi yanji Paulu mbadakwanisa kukhala na cinyindiro ceneci? Thangwi iye apfunziswa na munthu wakuti alamuswa muli akufa, Yezu Kristu. (Machitiro 9:3-19) Pontho ndi thangwi ineyi idacitisa Paulu kulemba: “Thangwi ya munthu mbodzi ene [Adamu] kufa kukhadabwera pantsi pano, thangwimbo ya munthu mbodzi ene [Yezu Kristu] kulamuka muli akufa kwadzambo. Sawasawa ninga anthu onsene [asafa] thangwi ya Adamu, anthu anadzapabswambo moyo thangwi ya Kristu.”​—1 Akorinto 15:21, 22.

Yezu atsukwala kakamwe mudagumanikana iye na nzice wa ku Nayini mbaona mwanace wamamuna wakufa. Mbiri ya Biblya isalonga: “Pidafika [Yezu] pa nsuwo wa ndzinda weneyu [Nayini], penepo anthu akhabuluka mu ndzinda mwenemo na nyakufa mbodzi. Iye akhali wa mamuna, mwana mbodzi ekha wa mache. Mache akhalimbo nziche. Anthu a n’dzinda akhamperekera. Mbuya na kuona ndziche iye ambvera ntsisi mbampanga: ‘Leka kulira’. Adzamale afendeza chifupi mbakhuya bawulu; anthu akhaikwata alimira. Penepo Yezu ati: ‘Mphalewe, ine [ndisakupanga]: lamuka!’ Penepale nyakufa alamuka mbatoma kulonga. Yezu ampereka kuna mache. Pa kupyona, anthu onsene akhala na mantha, asimba Mulungu mbati: ‘Mulongeri wankulu alamuka pana ife’. Mbalongambo: ‘Mulungu abwera kudzaona mbumba yache.’” Onani ntsisi zidakhala na Yezu, mbafika pakulamusa muli akufa mwana wamamuna wa nzice! Nyerezerani kuti pisapangizanji thangwi ya kutsogolo!​—Luka 7:12-16.

Penepo, pamaso pa mboni zakuona na maso, Yezu alamusa munthu muli akufa m’njira yokhonda duwalika. Kulamusa kweneku kukhali cipangizo ca kulamuka muli akufa kwakuti iye akhadakulongeratu pyenepi mbipisati kucitika, kubwezera pontho umaso kwa anyakufa towera adzakhale pa dziko yapantsi pantsi pa “kudzulu kupswa.” M’nzidzi unoyu Yezu alonga: “Lekani kudzuma na ipyo thangwi unadzafika ndzidzi wa kuti anthu onsene anagona mu nthumbi anadzabva mafala ache. Penepo iwo anadzalamukambo.”​—Apokalipse 21:1, 3, 4; Jwau 5:28, 29; 2 Pedru [Pedro] 3:13, Mphangwa Zadidi.

Mboni zinango zidaona na maso kulamuswa kweneku muli akufa zikhali Pedro, pabodzi na anango mwa 12 akuti akhaperekera Yezu m’maulendo ace. Iwo abva Yezu wakulamuswa muli akufa mbakalonga nkhundu-nkhundu mwa Bara ya Galileya. Mbiri isatipanga: “Penepo Yezu aapanga: ‘Bwerani mudzadye’. Nee mbodzi mwa anyakupfundza ache akhali na chipapo cha kumbvundza kuti: ‘Ndiwe ani?’ Thangwi onsene akhadziwa kuti iye akhali Mbuya. Adzamale Yezu aafendezera, akwata nkate mbaagawirira, sawasawa mbachita na nyama. Tenepa Yezu aonekera kachitatu anyakupfundza ache tomera kulamuka kwache muli akufa.”​—Jwau 21:12-14.

Natenepa, Pedro mbadakwanisa kulemba na cinyindiro cakukwana: “Asimbwe Mulungu, baba wa Mbuyathu Yezu Kristu, adatibvera ntsisi zikulu kakamwe, mbatibala kachikawiri pa kulamusa Yezu Kristu muli akufa.”​—1 Pedro 1:3.

Mpostolo Paulu alonga cidikhiro cace cakuwanga mudalonga iye tenepa: “Ande ndinatawira pyonsene pidalembwa mu mabukhu a mwambo na a alongeri. Ndinakhulupirambo Mulungu sawasawa ninga iwo, kuti kunadzaoneka kulamuka muli akufa kwa anthu adidi na kwa akuipambo.”​—Machitiro 24:14, 15.

Natenepa mamiliyau a anthu angakwanise kukhala na cidikhiro cakuwanga cakuona anyakufunika awo mbakhala pontho maso pa dziko yapantsi mbwenye pantsi pa makhaliro akusiyana kakamwe. Kodi makhaliro anewa anadzakhala tani? Unyomonyomo wakuthimizirika wa cidikhiro cakubuluswa m’Biblya ca anyakufunika athu adafa unadzafokotozwa m’khundu yakumalisa ya bruxura ino, ya nsolo wakuti “Cidikhiro Candimomwene Ca Anyakufa.”

Mbwenye pakutoma tendeni tidinge mabvunzo akuti mungakwanise kukhala nawo mungatsukwala thangwi ya kuferwa na nyakufunika wanu: Kodi mphyacibaliro kutsukwala m’njira ineyi? Kodi ndinakhala tani na kutsukwala kwanga? Kodi anango angakwanise kucitanji towera kundiphedza kuthimbana na kutsukwala kwanga? Kodi ndinakwanisa tani kuphedza anango akuti ali akutsukwala? Makamaka, Kodi Biblya isalonganji thangwi ya cidikhiro candimomwene ca anyakufa? Kodi ndinadzaona pontho anyakufunika anga? Kodi ndinadzaaona kupi?