Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Phedzani ‘Anthu Adabuluka M’madziko Anango’ Toera ‘Kutumikira Yahova Mwakutsandzaya’

Phedzani ‘Anthu Adabuluka M’madziko Anango’ Toera ‘Kutumikira Yahova Mwakutsandzaya’

‘Yahova asatsidzikiza anthu adabuluka m’madziko anango.’—MASALMO 146:9.

NYIMBO: 25, 3

1, 2. (a) Ndi pinentso pipi pinathimbana na abale na alongo athu anango? (b) Ndi mibvundzo ipi inafuna kudinga ife?

M’MBALE anacemerwa Lije alonga: “Mu ndzidzi ukhatoma nkhondo ya madzindza ku Bhurundi, banja yathu ikhali pa nsonkhano wa cisa, tikhakwanisa kuona anthu mbakathawa na kubva kulira kwa mfuti. Anyakubalanga pabodzi na ife 11 tathawa basi ene na nguwo zathu m’pasta. Anango mwa acibale athu athawira ku Malawi, nsindzo wa makilometru 1.600. Azinji a ife tikhadamwazana.”

2 Pa dziko yonsene yapantsi, anthu akupiringana mamiliyau 65 athawa dziko yawo thangwi ya nkhondo peno kutcingwa. Ineyi ndi numero ikulu kakamwe ya anthu adathawa dziko yawo. * (Onani cidzindikiro capantsi.) Azinji mwa anthu anewa ndi Mboni za Yahova. Anango aferwa na anyakufunika awo na kuluza pinthu pyawo pyonsene. Ndi pinentso pipi pinango pinathimbana na iwo? Tinaphedza tani abale na alongo athu toera kutumikira Yahova mwakutsandzaya m’makhaliro anewa? (Masalmo 100:2) Pontho ndi njira ipi yadidi kakamwe toera kumwaza mphangwa kuna anthu adathawa dziko yawo akuti nee asatumikira Yahova?

ANTHU ANATHAWA DZIKO YAWO

3. Ninji pidacitisa Yezu na anyakupfundzace kuthawa dziko yawo?

3 Yezu na anyakubalace athawira ku Ejito pidacenjezwa Zuze na anju wa Yahova kuti Mambo Herodhi asafuna kupha Yezu. Iwo akhala ku Ejito mpaka kufa kwa Herodhi. (Mateo 2:13, 14, 19-21) Pyaka pizinji patsogolo pace, anyakupfundza a Yezu “abalalika m’madziko a Yudeya na Samariya” thangwi yakutcingwa. (Machitiro 8:1) Yezu akhadziwa kuti azinji mwa atowereri ace mbadakakamizika kubuluka n’dziko yawo. Iye alonga: ‘Anthu angakutcingani mu nzinda unango, thawirani mu nzinda unango.’ (Mateo 10:23) Mwakukhonda tsalakana mathangwi onsene, ndi pyakunentsa kakamwe kwa munthu kuthawa dziko yace.

4, 5. Ndi nyatwa zipi zinango zinathimbana na anthu (a) mu ndzidzi unathawa iwo? (b) angakhala pa mbuto yakuthawira?

4 Anthu anathawa dziko yawo mbakhala dziko inango asathimbana na nyatwa zizinji kakamwe. M’bale wa Lije anacemerwa Gad alonga: “Tafamba masumana mazinji, mbatikanumpha anthu azinji akufa. Ndikhali na pyaka 12 pyakubalwa. Ndapanga anyakubalanga toera andisiye thangwi miyendo yanga ikhadabzwimba kakamwe. Natenepa baba andibala thangwi nee akhafuna kundisiya m’manja mwa anyamalwa. Takwanisa kupirira thangwi ntsiku zonsene, tikhaphembera na kunyindira Yahova, midzidzi inango tikhadya manga basi zikhagumana ife n’njira.”—Afilipi 4:12, 13.

5 Acibale azinji a Lije amala pyaka pizinji ku mbuto inakhala anthu adathawa dziko yawo ku Nações Unidas. Mbwenye kukhali na nyatwa zizinji kakamwe. Lije, wakuti cincino ndi muyang’aniri wa cisa, alonga: “Anthu azinji nee akhacita mabasa. Iwo akhalonga mapsweda, kumwa, kugwa cabutha, kuba na kucita ulukwali.” Toera kutsidzikizika m’makhaliro anewa, abale na alongo akhafunika kukhala akuphatana na mpingo. (Ahebere 6:11, 12; 10:24, 25) Iwo akhaphatisira ndzidzi wawo mwandzeru toera kukhala akuwanga mu undimomwene, pontho azinji akhatumikira ninga apainiya. Iwo akhadziwa kuti ndzidzi wawo wakukhala mbuto ineyi mbudamala, ninga pidacitikira Aisraeli n’thando. Pyenepi pyaaphedza kupitiriza na makhaliro adidi.—2 Akorinto 4:18.

PANGIZANI UFUNI KUNA ANTHU ANATHAWA DZIKO YAWO

6, 7. (a) Kodi ‘ufuni wa Mulungu’ usatikulumiza tani toera kutsalakana abale na alongo athu? (b) Perekani citsandzo.

6 ‘Ufuni wa Mulungu’ unatikulumiza toera kupangiza ufuni kuna abale na alongo athu, makamaka mu ndzidzi unathimbana iwo na nyatwa. (Lerini 1 Jwau 3:17, 18.) Mwacitsandzo, pikhathabuka na njala Akristu a mu ndzidzi wa apostolo ku Yudeya, mpingo wacita masasanyiro toera kuaphedza. (Machitiro 11:28, 29) Mpostolo Paulu na Pedhru awangisambo Akristu toera kukhala akutambira alendo. (Aroma 12:13; 1 Pedro 4:9) Nakuti Akristu asawangiswa toera kupangiza kukoma ntima kuna abale na alongo anabuluka m’madziko anango, tisafunika kupangiza n’khaliro ubodzi ene kuna abale na alongo akuti umaso wawo uli pangozwi peno kutcingwa thangwi ya cikhulupiro cawo! * (Onani cidzindikiro capantsi.)—Lerini Misangani 3:27.

7 Cincino, atumiki a Yahova azinji akakamizika kusiya dziko yawo thangwi ya nkhondo na kutcingwa kumabulukiro dzuwa ku Ukraniya. Mwakutsukwalisa, anango mwa iwo aphiwa. Mbwenye azinji mwa iwo atambirwa mwadidi m’mamidzi mwa abale na alongo m’makhundu anango a dziko ya Ukraniya na Rusiya. M’madziko anewa, abale na alongo nee asacita khundu mu ndale za dziko, “peno kucita khundu ya dziko,” pontho asapitiriza kumwaza “mphangwa zadidi za Mulungu” mwaphinga.—Jwau 15:19; Machitiro 8:4.

PHEDZANI ANTHU ANATHAWA DZIKO YAWO TOERA KUWANGISA CIKHULUPIRO CAWO

8, 9. (a) Ndi pinentso pipi pinathimbana na anthu anathawa dziko yawo? (b) Thangwi yanji asafunika ciphedzo cathu?

8 Anango mwa anthu anathawa asakakamizika kukhala khundu inango ya dziko yawo. Mbwenye azinji asaenda dziko inango yakuti nee asaidziwa mwadidi. Ndimomwene kuti panango mautongi asapereka cakudya, nguwo na mbuto kuna anthu anewa, mbwenye iwo asapitiriza kuthimbana na pinentso. Mwacitsandzo, panango cakudya cinakhala cakusiyana kakamwe na ca dziko yawo. Anango adabuluka m’madziko akupisa, panango nkhabe dziwa nguwo zinafuna iwo kubvala toera kupha mphepo. Anango asafunika kupfundza kuti anaphatisira tani pinthu pipswa pinaphatisirwa na magetsi.

9 Mautongi anango asacita masasanyiro toera kuphedza anthu anakakamizika kubuluka n’dziko yawo toera akhale mwakubverana na dziko idathawira iwo. Mbwenye kazinji kene iwo asadikhirwa toera kusaka okha ciphedzo pakumala kwa miyezi mingasi. Pyenepi ndi pyakunentsa kakamwe. Nyerezerani pinthu pipswa pinadikhira iwo kupfundza mu ndzidzi ubodzi ene: cilongero, misambo, mitemo yakulipa misonkho, kupfundza xikola na njira zadidi zakusandika mwana! Kodi munakwanisa kuphedza abale na alongo athu anewa anathimbana na pinentso ninga pyenepi?—Afilipi 2:3, 4.

10. Tinawangisa tani cikhulupiro ca abale na alongo athu anathawa dziko yawo? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

10 Midzidzi inango atongi asacitisa kukhala pyakunentsa kuna abale na alongo athu kugumana mpingo wapacisa. Misoka inango ya mautongi isagopesa abale na alongo athu mukuapanga kuti inasiya kuaphedza. Panango misoka ineyi isalonga kuti nee inaatawirisa kukhala n’dziko angakhonda kucita mabasa akuti anaapingiza kugumanika pa misonkhano. Thangwi yakugopa, anango asatawira kucita mabasa anewa. Natenepa tisafunika kuonana mwakucimbiza na abale na alongo athu anewa angafika n’dziko yathu. Iwo asafunika kuona kuti ife tisaatsalakana. Kucita pyenepi na kuaphedza pinawangisa cikhulupiro cawo.—Misangani 12:25; 17:17.

PEREKANI CIPHEDZO KUNA ANTHU ANATHAWA DZIKO YAWO

11. (a) Kodi tisafunika kucitanji pakutoma kuna anthu anathawa dziko yawo? (b) Kodi anthu anewa anapangiza tani kupereka takhuta?

11 Pakutoma, panango tisafunika kupereka cakudya, nguwo, peno pinthu pinango kuna abale na alongo athu. * (Onani cidzindikiro capantsi.) Ngakhale miyoni yakucepa, ninga kupasa garavata m’bale ndi pyakufunika kakamwe. Ndimomwene kuti anthu anathawa dziko yawo nee asafuna pizinji mbwenye asafunika kupangiza kupereka takhuta thangwi ya pinaacitira anango. Pyenepi pisatsandzayisa kakamwe abale na alongo anapereka miyoni. Mbwenye ndi pyakufunika kwa anthu anathawa dziko yawo kuyesera kusaka okha ciphedzo. Kucita pyenepi, kunaaphedza kupitiriza kukhala na uxamwali na abale na alongo awo. (2 Atesalonika 3:7-10) Ngakhale tenepo, anthu anewa asafunika ciphedzo cathu.

Tinaphedza tani abale na alongo athu adathawa dziko yawo? (Onani ndima 11-13)

12, 13. (a) Tinaphedza tani anthu anathawa dziko yawo? (b) Perekani citsandzo.

12 Nee tisafunika kukhala na kobiri izinji toera kuphedza anthu adathawa dziko yawo. Pinafuna iwo kakamwe ndi ndzidzi na ufuni wathu. Mwacitsandzo, munakwanisa kuapangiza mbuto zinakwirwa motokala toera kucita ulendo peno anagula cakudya cakupasa ungumi na cakukhonda dhula. Munakwanisambo kuapangiza mbuto inasoneswa nguwo peno kuaphedza kuti anagumana tani kobiri. Kupiringana pyonsene, munakwanisa kuaphedza toera adzolowere mpingo wawo upswa. Pingakwanisika, aphedzeni toera kugumanika pa misonkhano. Munakwanisambo kuadziwisa njira yadidi yakumwaza mphangwa mu cisa cinakhala iwo, peno kuenda nawo pabodzi mu utumiki.

13 Pidafika anapiana anai mu mpingo unango akuti athawa dziko yawo, akulu a mpingo apereka ciphedzo kuna ana anewa. Iwo aapfundzisa kutekenya motokala, kulemba tsamba na kusaka basa. Iwo aaphedzambo kuti anaphatisira tani ndzidzi wawo toera kuikha basa ya Yahova pa mbuto yakutoma. (Agalata 6:10) Mwakukhonda dembuka, onsene atoma kutumikira ninga apainiya. Thangwi ya kuwangisira kwawo toera kukhazikisa pifuno m’basa ya Yahova na ciphedzo ca akulu a mpingo, iwo athambaruka mwauzimu mbacalira kucita khundu ya dziko ya Sathani.

14. (a) Ndi mayesero api akuti anthu anathawa dziko yawo asafunika kuapirira? (b) Perekani citsandzo.

14 Ninga Akristu anango onsene, anthu anathawa dziko yawo asafunika kutsidzikizika m’mayesero na mikakamizo yakusaka mpfuma toera kuwangisa uxamwali wawo na Yahova. * (Onani cidzindikiro capantsi.) Lije, adalonga ife mu ndima zakutoma, pabodzi na abale ace asakumbuka babawo mbakaapfundzisa ntsonga zakufunika thangwi ya cikhulupiro mu ndzidzi ukhathawa iwo. Iwo alonga: “Baba atoma kutaya cibodzi na cibodzi mwa pinthu pinango pyakukhonda funika pidakwata ife. Pakumalisa, baba akwata pasta yakusowa pinthu mbalonga mwakumwetulira: ‘Mwaona? Cinafunika kwa imwe ndi ici!’”—Lerini 1 Timoti 6:8.

TSALAKANANI PIFUNO PYA ANTHU ANATHAWA DZIKO YAWO

15, 16. (a) Tinawangisa tani cikhulupiro ca abale na alongo athu? (b) Kodi tinaapedza tani mwaufuni?

15 Anthu adathawa dziko yawo asafunika pizinji kusiyapo cakudya na nguwo. Iwo asafunika ufuni wathu na ciwangiso kubulukira m’Bhibhlya. (Mateo 4:4) Akulu a mpingo anakwanisa kuaphedza mukupereka mabukhu a cilongero cawo pontho kuaphedza toera kudziwana na abale analonga cilongero cawo. Pyenepi ndi pyakufunika kakamwe thangwi anthu anewa akakamizika kusiya pinthu pyawo pyonsene pidadzolowera iwo. Iwo asatsuwa acibale awo, cisa cawo na mpingo wawo. Iwo asafunika kuona ufuni wa Yahova na citsalakano ca Akristu andzawo. Tingakhonda kuacitira pyenepi, anthu adathawa dziko yawo panango anasaka ciphedzo kwa andzawo anango adabuluka dziko ibodzi ene akuti nee asatumikira Yahova. (1 Akorinto 15:33) Tingaaphedza mbakhala akuphatana na mpingo, tinapangiza kuti tikuphata basa na Yahova toera kutsidzikiza ‘anthu adabuluka m’madziko anango.’—Masalmo 146:9.

16 Yezu na anyakubalace nee mbadabwerera kudziko yawo khala anyakutcinga akhapitiriza kutonga. Munjira ibodzi ene, anthu adathawa dziko yawo panango asacimwana kubwerera kwawo. Anango panango nkhabe funa kuenda pontho kudziko yawo. Lije alonga kuti anyakubala azinji adaona acibale awo mbakapitiswa m’mabonde mwakukakamizwa na kuphiwa nkhabe funa kubwerera na anawo ku dziko yawo. Toera kuphedza abale anthu, tisafunika ‘kubverana, kubalangazana, kufunana ninga abale, kubverana ntsisi na kukhurudzika. (1 Pedro 3:8) Kutcingwa kusacitisa anthu anango adathawa dziko yawo kucalira kucita uxamwali na anango, pontho asakhala na manyadzo kucedza pya nyatwa zawo, makaka anawo angakhala cifupi. Bvundzikani: ‘Khala ndine adathimbana na nyatwa ninga zenezi, mbidafuna kuti anango anditsalakane tani?’—Mateo 7:12.

KUMWAZA MPHANGWA KUNA ANTHU ANATHAWA DZIKO YAWO

17. Kodi kumwaza kwathu mphangwa kusabalangaza tani anthu adathawa dziko yawo?

17 Azinji mwa anthu adathawa dziko yawo asabuluka m’madziko akuti basa yakumwaza mphangwa isatcingwa. Tisapereka takhuta thangwi ya phinga ya abale na alongo, mukumwaza ‘mphangwa za Umambo’ kuna anthu anewa. (Mateo 13:19, 23) ‘Anyakuneta’ azinji asagumana cibalangazo pa misonkhano yathu, pontho iwo asalonga: ‘Mwandimomwene Mulungu ali na imwe.’—Mateo 11:28-30; 1 Akorinto 14:25.

18, 19. Tinakhala tani andzeru pakumwaza mphangwa kuna anthu adathawa dziko yawo?

18 Tisafunika kukhala anthu andzeru na ‘akucenjera’ tingamwaza mphangwa kuna anthu adathawa dziko yawo. (Mateo 10:16; Misangani 22:3) Khalani akupirira pakucedza na anthu anewa, mbwenye calirani kulonga pya ndale za dziko. Tisafunika kutowezera pitsogolero pinatambira ife ku Bheteli na atongi apacisa toera tikhonde kuikha umaso wathu na wa anango pangozwi. Nakuti anthu anewa asabuluka m’mauphemberi na m’misambo yakusiyana-siyana, tisafunika kupfundza kuti tinalemedza tani mabvero awo na maonero awo. Mwacitsandzo, anthu adabuluka m’madziko anango ali na maonero akuwanga thangwi ya mabvaliro a akazi. Natenepa, tingamwaza mphangwa kuna anthu anewa, tisafunika kubvala munjira yakuti nee tinaatsukwalisa.

19 Tisafunika kuphedza anthu anathabuka, maseze nee asatumikira Yahova. Tingacita pyenepi, tinatowezera citsandzo cadidi ca Nsamariya analongwa mu nsangani wa Yezu. (Luka 10:33-37) Njira yadidi kakamwe toera kuphedza anthu anewa ndi kuapfundzisa mphangwa zadidi. Nkulu wa mpingo unango adaphedza anthu adathawa dziko yawo alonga kuti mphyakufunika kakamwe kuapanga mwakucimbiza kuti ndife Mboni za Yahova. Tisafunika kuapanga kuti cifuno cathu cikulu ndi kuaphedza kubvesesa cidikhiro cakutsandzayisa cinalongwa m’Bhibhlya m’mbuto mwa kuapasa ciphedzo cakumanungo.

MAPHINDU AKUTSANDZAYISA

20, 21. (a) Ndi pinthu pipi pyadidi pinaoneka tingapangiza ufuni wandimomwene kuna anthu adathawa dziko yawo? (b) Tinadzapfundzanji mu nsolo unatowera?

20 Tingapangiza ufuni wandimomwene kuna ‘anthu adabuluka m’madziko anango,’ ndi pyadidi kakamwe. Mulongo unango anacemerwa Alganesh pidafa mamunace, iye na anace atanthatu athawa mitcingo ku Eritreya. Iwo akhafunika kucita ulendo wa ntsiku zisere n’thando. Natenepa iwo acita ulendo unoyu wakunetesa, mbafika ku Sudan. Iye alonga: “Abale na alongo atitsalakana ninga acibale a m’banja mwathu, mukutipasa cakudya, nguwo, mbuto yakukhala na cakufamba naco. Ndi anthu api pontho asatambira alendo m’mamidzi mwawo thangwi yakuti asatumikira Mulungu m’bodzi ene? Basi ene ndi Mboni za Yahova!”—Lerini Jwau 13:35.

21 Ndiye tani pya ana azinji adabwera na anyakubalawo? Mu nsolo unatowera, tinadzapfundza kuti tonsene tinaphedza tani mabanja anewa toera kutumikira Yahova mwakutsandzaya.

^ ndima 2 Mu nsolo uno, mafala akuti “anyakuthawa dziko yawo” asabveka anthu anakakamizika kusiya madziko awo thangwi ya nkhondo, kutcingwa, peno pidengwa pyacibaliro. Panango asakakamizika kwenda dziko inango peno khundu inango yadziko yawo. Nsoka wa ACNUR (Alto Comissariado das Nações Unidas para Refugiados) walonga kuti mwa anthu 113, m’bodzi asakakamizika kubuluka n’dziko yace.

^ ndima 6 Onani nsolo wakuti “Lekani Kuduwala Kutambira Alendo” mu Ncenjezi wa Malandalupya wa 2016, tsamba 8-12.

^ ndima 11 Anthu adathawa dziko yawo angafika, akulu a mpingo asafunika kutowezera mwakucimbiza citsogolero cinagumanika m’bukhu Organizados para fazer a vontade de Jeová, nsolo 8, ndima 30. Toera kupita ncibverano na mpingo udabuluka abale adathawa dziko yawo, akulu a mpingo asafunika kulembera tsamba Bheteli ya dziko yawo mukuphatisira jw.org. Mu ndzidzi ubodzi ene, anakwanisa kucita mibvundzo mwaluso thangwi ya mpingo na makhaliro auzimu a anthu anewa.

^ ndima 14 Onani misolo yakuti “Nkhabe Anakwanisa Kuphatira Ambuya Awiri” na “Khalani Wacipapo Yahova Ndi Mphedzi Wanu!” mu Ncenjezi 1 wa Bwinja wa 2014.