Panyumba ineyi ya Tito pana madhezenyo mawiri akusemwa analonga thangwi ya pinthu pidacitika kale pyakuti ndi pyakudziwika kakamwe. Anthu azinji nkhabe dziwa kuti Nyumba ineyi isabverana na profesiya ibodzi ya m’Bhibhlya. Nyumba ineyi isapangiza kuti profesiya ineyi yakwanirisikadi.

Mu caka 30 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu Utongi Waciroma ukhafika ku Bhritanya na ku Gália (kwakuti cincino ndi Fransa) mpaka ku Ejitu. Anthu akhali m’mbuto zakuti zikhatongwa na utongi Waciroma mu ndzidzi unoyu, akhali na umaso wadidi kakamwe. Mbwenye mbuto inango ikhabweresa nyatwa kuna Aroma. Mbuto ineyi ikhali provinsya ya Yudeya, yakuti nee ikhali mu ntendere.

Bukhu ibodzi yakuti The Encyclopedia of Ancient Rome yalonga: “M’mbuto zakucepa zikhatongwa na Utongi Waciroma, anthu akhaidana kakamwe, pontho ibodzi mwa mbuto zenezi ikhali Yudeya. Ayuda akhaidana na Aroma thangwi Aroma nee akhalemedza misambo yawo. Mbwenye Aroma akhatsalakana Ayuda mwakuipa thangwi akhaaona ninga anthu akukhonda bvera.” Ayuda azinji akhadikhira ntsogoleri toera kuapulumusa m’manja mwa Aroma mbabweresa pontho ntendere na umaso wadidi mu Izraeli. Mbwenye mu caka 33 Yezu alonga kuti nzinda wa Yerusalemu mbudafudzwa.

Yezu alonga: “Zinafika ntsiku zakuti anyamalwa ako anadzamanga mpanda wa miti yakusongolwa, iwo anakuzungulira mbakuthabusa m’makhundu onsene. Iwo anadzakugwisa pantsi mbafudza anthu anakhala muna iwe. Nee anadzasiya mwala padzulu pamwala undzace muna iwe, thangwi nee wadzindikira kuti ukhadafika ndzidzi wakutongwa kwako.”—Luka 19:43, 44.

Pisaoneka kuti anyakupfundza a Yezu nee akhadabvesesa mwadidi mafalace. Pakupita ntsiku ziwiri, pidaona iwo templo ya Yerusalemu, m’bodzi wa iwo alonga: “Mpfundzisi, onani kubalika kwa miyala na nyumba izi!” Mwandimomwene, mwakubverana na pinalonga anthu anango, miyala inango ikhali na metru 11 zaulaphi, metru 5 zaugugumi na metru 3 za cengo. Mbwenye Yezu alonga: “Zinadzafika ntsiku zakuti pinthu ipi pyonsene pinaona imwe cincino pinadzafudzwa, nkhabe mwala unafuna kudzasala padzulu pamwala undzace mbukhonda kugomolwa.”—Marko 13:1; Luka 21:6.

Yezu athimiza: “Mungaona nzinda wa Yerusalemu mbuzungulirwa na anyankhondo, dziwani kuti uli dhuzi na kufudzwa. Penepo ale ali mu Yudeya mbatome kuthawira ku mapiri, ale ali nkati mwa Yerusalemu mbabuluke, alembo ali kunja mbaleke kupitamo.” (Luka 21:20, 21) Kodi mafala a Yezu akwanirisika?

Pakupita pyaka 33, Ayuda akhapitiriza kuipirwa thangwi ya kutongwa na Aroma. Mbwenye mu caka 66 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, ntongi Waciroma akhatonga Ayuda, wakuti akhacemerwa Géssio Floro, aba kobiri ya mu templo. Pyenepi pyacitisa kuti Ayuda aipirwe kakamwe. Mukupita kwa ndzidzi, anyankhondo Aciyuda apita mu Yerusalemu mbapha anyankhondo Aciroma akhali mwenemu, buluka penepo acita cidziwiso cakuti nee asatongwabve na Aroma.

 Pidapita miyezi cifupi na mitatu, anyankhondo Aciroma akupiringana 30.000 akuti akhatsogolerwa na Céstio Galo, aenda mu Yerusalemu toera kamenyana na Ayuda adaasandukira. Anyankhondo anewa Aciroma apita mu Yerusalemu mbafika mpaka pa mpanda wa templo mbatoma kuukumba. Mbwenye iwo abuluka mu nzinda na mathangwi akukhonda kudziwika. Anyankhondo Aciyuda pidaona iwo kuti anyankhondo Aciroma abuluka, atsandzaya kakamwe mbatoma kuathamangisa. Natenepa Akristu abandza mwai unoyu toera kubvera cenjezo ya Yezu mbathawira ku mapiri akhali kuntunda unango wa Nkulo wa Yordani.—Mateu 24:15, 16.

Aroma aenda pontho kamenya nkhondo na Ayuda, pontho akhatsogolerwa na nkulu wa Anyankhondo akhacemerwa Vespasiano pabodzi na mwanace, Tito. Mbwenye pidafa ntongi Nero mu caka 68 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, Vespasiano abwerera ku Roma toera akhale ntongi. Iye asiya basa yakutsogolera anyankhondo cifupi na 60.000 m’manja mwa mwanace Tito.

Mwezi wa Junho wa caka 70 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, Tito atsogolera anyankhondo ace toera ateme miti m’misitu ya mu Yudeya. Iwo aiphatisira toera kumanga mpanda wa makilometru 7 aulaphi mbuzungulira Yerusalemu. Mwezi wa Setembro wa caka ceneci Aroma akhadamala kufudza na kupisa nzinda wa Yerusalemu na templo. Iwo nee asiya mwala padzulu pa mwala, ninga pikhadalonga Yezu. (Luka 19:43, 44) Mwakubverana na anyakufufudza, “anthu nkati mwa 250.000 peno 500.000 afa mu Yerusalemu na m’makhundu anango a dziko.”

Mu caka 71 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, Tito abwerera ku Italya. Pidafika iye kweneko Aroma acita phwando toera kuntambira. Anthu onsene a mu nzinda akhadagumanyikana toera kutsandzaya thangwi ya kuwina kweneku.

Pa phwando ineyi, anthu azinji akhafamba m’miseu ya mu Roma mbakatsandzaya thangwi ya mpfuma zidakwatira iwo Ayuda. Atsandzayambo kakamwe pidaona iwo mabote na ngolo za nkhondo zakuti zikhali na pithundzithundzi pikhapangiza pinthu pidacitika ku nkhondo, kuphatanizambo pinthu pidaba iwo mu templo.

Mu caka 79 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, Tito akhala ntongi mbuto ya pai wace Vespasiano. Mbwenye pakupita pyaka piwiri basi, Tito afa. Iye apitirwa mbuto na m’bale wace akhacemerwa Domiciano. Toera kukumbuka kuwina kudacita m’bale wace, Domiciano amangisa nyumba.

Lero, anthu azinji anaenda ku Roma asakomerwa kuenda kaona Nyumba ya Tito. Anango angaona nyumba ineyi, asaiona ninga nyumba yakumangwa mwaluso kakamwe. Anangombo angaona nyumba ineyi asakumbuka utongi Waciroma wamphambvu kakamwe. Pontho anango asakumbukira kufudzwa kwa nzinda wa Yerusalemu na templo ya mu Yerusalemu.

Mbwenye kuna ale anapfundza Bhibhlya, Nyumba ya Tito iri na mabvekero adidi kakamwe. Kuna iwo, nyumba ineyi isapangiza kuti maprofesiya a m’Bhibhlya ndi akunyindirika, asakwanirisika, pontho alembwa mwakutsogolerwa na Mulungu.—2 Pedhru 1:19-21.