Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Kodi Tinakunda Tani Mabvero Akusowa Citsidzikizo?

Kodi Tinakunda Tani Mabvero Akusowa Citsidzikizo?

NKHABEPO anaoneka wakusowa ciphedzo kakamwe kupiringana mwana wakubalwa kwene. Mudabalwa ife tikhatsidzikizwa na anyakubalathu. Mudapfundza ife kufamba, anthu acilendo tikhaaona ninga pimphona. Iwo akhatigopesa, kusiyapo anyakubalathu angakhala cifupi. Mbwenye tikhapibva wakutsidzikizika tingaphata djanja ya baba peno mama wathu.

Mu uwana, kukhala kwathu mwadidi kukhanyindira ufuni na ciwangiso cikhatipasa anyakubala athu. Mukhadzindikira ife kuti anyakubala athu asatifuna, pikhawangisa mabvero athu a citsidzikizo. Mukhatipasa iwo cinyindiro cakuti tiri kucita pinthu mwadidi, tikhapibva wakunyindirika kakamwe na tikhathambaruka.

Mudakula ife, axamwali andimomwene aperekambo citsidzikizo. Tikhapibva mwadidi kukhala pakati pawo, pontho iwo akhacitisa kuti tikhonde kugopa kakamwe ku xikola.

Mafala anewa, asafokotoza pya uwana wandimomwene. Anang’ono anango ali na axamwali akucepa, pontho ndi anang’ono akucepa kakamwe anatsalakanwa mwadidi na anyakubalawo. Melissa * alonga: “Ndingaona mafoto a mabanja akuphatana mbakacita pinthu pabodzi pene, ndisanyerezera, ‘ndikhafuna kucitirwa pibodzi pyene mukhali ine mwanang’ono.’” Panango musapibvambo munjira ibodzi ene.

NYATWA YA KUKUZWA MWAKUSOWA CITSIDZIKIZO

Panango nee mukhali na cinyindiro mu uwana wanu. Panango nee mukhafuniwa maka peno kupaswa cipapo. Panango, musakumbuka kuthimbana kukhacita anyakubala anu kwakuti kwaacitisa kumwalana​—kwakuti panango kwakucitisani kupasika mulando. Peno kupiringana pyonsene, panango m’bodzi mwa anyakubala anu akupwekerani peno kukumenyani.

Kodi mwanang’ono wakusowa citsidzikizo asacitanji? Anango asaphatisira mitombwe yakuledzeresa peno kumwa kakamwe mu uphale wawo. Anango asapita m’misoka ya mambava toera kugumana pinthu. Aphale na atsikana akusowa citsidzikizo panango anatoma kubanyirana toera kugumana ufuni na citsalakano. Mbwenye kubanyirana kweneku nkhabe khala kwenda na kwenda, pontho kumala kwawo kusathimizira mabvero akusowa citsidzikizo.

Aphale na atsikana akusowa citsidzikizo akuti asacalira ngozwi zenezi anakwanisa kukula mbwenye na cinyindiro cakucepa thangwi ya iwo ene. Ana afokotoza: “Ine ndikhapibva ninga wakusowa basa, thangwi mama wanga akhandipanga pyenepi mwakubwereza-bwereza. Nee ndisakumbuka kusimbwa peno kupangizwa ufuni na iwo.”

Mabvero akusowa citsidzikizo nee asabwereswa basi na njira idakuzirwa ife. Tinakwanisa kupibva wakusowa citsidzikizo thangwi ya kumwalana kwa mwandzidzidzi, nyatwa za mu unkhalamba peno kudzudzumika thangwi ya maonekero athu. Mwakukhonda tsalakana thangwi yace, kunakwanisa kutibulusira kutsandzaya na kufudza uxamwali wathu na anango. Tinacitanji toera kukunda mabvero anewa?

MULUNGU ASATITSALAKANA

Tisafunika kudziwa kuti ciphedzo ciripo. Tonsene tiri na munthu wakuti anakwanisa kutiphedza, pontho wakuti asafuna kutiphedza​—Mulungu.

Mphangwa zidapereka Mulungu kuna mprofeta Izaiya ndi izi: ‘Leka gopa, ndine Mulungu wako. Ndinakuwangisa mbandikuphata na djanja yanga ya madyo yakulungama; ndinakubvunulira mbandikupulumusa.’ (Izaiya 41:10, 13) Mphyakuwangisa kakamwe kudziwa kuti mwakuphiphirisa Mulungu asafuna kutiphata na djanja! Nee tisafunika kupswipa ntima!

Bhibhlya isalonga pya alambiri a Mulungu akuti akhapswipa ntima mbwenye adzapfundza kuphata djanja ya Mulungu. Yana, mai wa Samwele, akhapibva ninga wakusowa basa, thangwi nee akhabala. Midzidzi inango iye akhasekiwa thangwi nee akhali na mwana. Thangwi ya pyenepi, Yana akhadaluza cifuno cakudya mbalira. (1 Samwele 1:6, 8) Mbwenye mudamala iye kulonga mabvero ace kuna Mulungu, iye nee apibva pontho wakusowa basa.​—1 Samwele 1:18.

Nyamasalmo Dhavidhi midzidzi inango akhapibvambo wakusowa citsidzikizo. Mu pyaka pizinji, Mambo Sauli akhansaka toera kumupha. Dhavidhi apulumuka maulendo mazinji mukhayesera Sauli kucita pyenepi, pontho midzidzi inango iye akhapibva ninga nee mbadapulumuka. (Masalmo 55:3-5; 69:1) Ngakhale tenepo, iye alemba: ‘Ndingagona ndisagumana citulo mu ntendere; ndimwe basi Yahova munandikoya mwakutsidzikizika.’​—Masalmo 4:8.

Yana pabodzi na Dhavidhi alonga mabvero awo kuna Yahova na iye aaphedza. (Masalmo 55:22) Kodi ife, tinacita tani pibodzi pyene lero?

NJIRA ZITATU TOERA KUPIBVA WAKUTSIDZIKIZIKA KAKAMWE

1. Nyindirani Yahova ninga Baba.

Yezu aticenjeza toera kudziwa Babace, ‘Mulungu wandimomwene.’ (Jwau 17:3) Mpostolo Paulu atipasa cinyindiro: “Iye hali kutali na ife tonsene tayu.” (Machitiro 17:27) Tyago alemba: ‘Fendedzerani Mulungu, tenepa Mulungu anadzakufendedzeranimbo.’​—Tyago 4:8.

Kudziwa kuti tiri na Baba wakudzulu na asatitsalakana ndi thanyo yakufunika toera kukunda mabvero a kupswipa ntima. Mwandimomwene, pinakwata ndzidzi toera kukhala na cinyindiro ceneci, mbwenye azinji aona kuti kucita pyenepi ndi kwakuphedza kakamwe. Caroline alonga: “Mudatoma ine kuona Yahova ninga Baba wanga, ndadzakhala na munthu wakuti mbandidampanga mabvero anga a nkati. Pyenepi pisandicitisa kukhala wakusudzuka!”

Rachel asakumbuka: “Yahova ndiye adandiphedza toera kupibva wakutsidzikizika mudasiyiwa ine ndekha nee anyakubala. Ndikhacedza na iye na kuphemba ciphedzo cace thangwi ya nyatwa zanga. Iye akhandiphedza.” *

2. Gumanani banja yauzimu.

Yezu apfundzisa anyakupfundza ace toera kuona anango ninga abale. Iye aapanga: ‘Monsene ndimwe abale.’ (Mateo 23:8) Iye akhafuna kuti anyakupfundzace afunane mbakhala banja ikulu yauzimu.​—Mateo 12:48-50; Jwau 13:35.

Mipingo ya Mboni za Yahova isayesera kupangiza ufuni na citsalakano ninga banja yandimomwene yauzimu. (Ahebere 10:24, 25) Azinji adzindikira kuti misonkhano ya mpingo inakwanisa kukhala ninga mafuta akufewesa na kuwangisa pironda pya m’manyerezero.

Eva asakumbuka: “Ndikhali na xamwali wakupambulika mu m’mpingo mwathu, wakuti akhabvesesa kutsukwala kwanga. Iye akhandibvesera, akhaleri na kucita phembero pabodzi na ine. Akhacita pyonsene toera ndikhonde kutsoperwa. Iye andiphedza toera kulonga mabvero anga mbandikhala wakusudzuka. Thangwi ya ciphedzo cace, ndatoma kupibva wakutsidzikizika.” Rachel asathimiza: “Ndagumana ‘mama na baba’ mu mpingo. Mwandimomwene iwo asandicitisa kupibva wakufuniwa na wakutsidzikizika.”

3. Pangizani ufuni na ntsisi kuna anango.

Kupangiza ufuni na ntsisi kuna anango kusawangisa uxamwali. Yezu alonga: ‘Kupasa kusakomeresa kupita kutambira.’ (Machitiro 20:35) Mwakukhonda penula tinadzindikira kuti tingapangiza ufuni kuna anango, tinadzatambira pizinji. Yezu apanga anyakupfundzace: ‘Pasani, tenepa munadzapaswambo.’​—Luka 6:38.

Tingapangiza mbatipangizwambo ufuni na anango, tisapibva akutsidzikizika kakamwe. Bhibhlya isalonga: ‘Ufuni nkhabe mala.’ (1 Akorinto 13:8) María alonga: “Ndisadziwa kuti maonero akuphonyeka akhali na ine nee mbandimomwene. Ndakunda mabvero anewa akuphonyeka mukuphedza anango mbandiduwala nyatwa zanga. Ndzidzi onsene ndisakhala wakutsandzaya ndingaphedza anango.”

CITSIDZIKIZO KWA ANTHU ONSENE

Njira zidalongwa padzulu nee ndi ‘cithumwa’ cakuti cisapereka mwakucimbiza cisudzulo ca kwenda na kwenda. Mbwenye zinakwanisa kukhala zakuphedza. Caroline alonga: “Ndisapitiriza kukhala na mabvero akusowa citsidzikizo. Mbwenye cincino ndisapibva wakuthema. Ndisadziwa kuti Mulungu asanditsalakana, pontho ndiri na axamwali andimomwene akuti asandicitisa kupibva wakutsidzikizika.” Rachel asabva munjira ibodzi ene. Iye alonga: “Ndzidzi onsene, kuipirwa kusanditsukwalisa kakamwe. Mbwenye ndiri na abale na alongo auzimu akuti ndinakwanisa kuaphemba maonero, akuti asandiphedza kuona pinthu munjira yadidi. Kupiringana pyonsene, ndiri na Baba wakudzulu wakuti ndisalonga naye ntsiku zonsene. Pyenepi pisandicitisa kukhala wakutsandzaya.”

Bhibhlya isalonga pya dziko ipswa, yakuti m’bodzi na m’bodzi wa ife anadzakhala mwakutsidzikizika

Iripo njira inango toera kumalisiratu mabvero anewa. Bhibhlya isalonga pya dziko ipswa, yakuti m’bodzi na m’bodzi wa ife anadzakhala mwakutsidzikizika. Mafala a Mulungu asapikira: ‘Munthu anadzakhala mu ntendere pantsi pa miti yace ya mawuva na ya misambvu, nee kudzudzumiswa.’ (Mikeya 4:4) Mu ndzidzi unoyu, nee m’bodzi anadzaticitisa kupibva akukhonda kutsidzikizika, peno kuticita pyakuipa. Ngakhale kugopeswa thangwi ya nyatwa za kale ‘pinadzaduwalikiratu.’ (Izaiya 65:17, 25) Mulungu na Mwanace, Yezu Kristu, anadzakhazikisa ‘ulungami wandimomwene.’ Thangwi ya pyenepi, panadzaoneka ‘ntendere na citsidzikizo’ pya kwenda na kwenda.​—Izaiya 32:17.

^ ndima 5 Madzina onsene acinjwa.

^ ndima 21 Mboni za Yahova zisapereka pfundziro ya Bhibhlya yakukhonda lipa kuna ale anafuna kufendedzera Mulungu.