1. Thangwi yanji Yahova ndi Nyakuumba wankulu kakamwe?

MU NTHANDA ya Bingu ya caka 2010, nkhali yakale kakamwe ya ku Xina yaguliswa na ntengo cifupi na mamiliyau 70 a madolari ku Londoni, Inglatera. Mphyakudzumisa kudziwa kuti nyakuumba anakwanisa kuphatisira dongo toera kuumba cinthu cakubalika na ca ntengo ukulu kakamwe. Yahova asalandaniswa na nyakuumba, mbwenye iye ali na maluso kakamwe kupiringana munthu onsene. Kunkhomo kwa ntsiku yacitanthatu yakucitwa kwa pinthu, Mulungu acita munthu waungwiro kubulukira ku ‘pfumbi ya mataka,’ mbampasa luso yakupangiza makhaliro a Nciti wace. (Gen. 2:7) Munthu unoyu ndi Adhamu, iye adzacemerwa ‘mwana wa Mulungu.’​—Luka 3:38.

2, 3. Tinatowezera tani citsandzo ca Aisraele akutcinyuka?

² Mbwenye Adhamu aluza mwai wace wakukhala mwana wa Mulungu mu ndzidzi udapandukira iye Nciti wace. Ngakhale tenepo, m’mbiri ya anthu, “nsoka ukulu kakamwe” wa dzindza ya Adhamu wasankhula kuphedzera utongi ukulu wa Mulungu. (Aheb. 12:1) Mwakucepeseka, iwo abvera Nciti wawo, mbapangiza kuti asafuna  kuumbwa na Mulungu ninga Baba wawo, tayu Sathani. (Jwau 8:44) Kukhulupirika kwawo kuna Mulungu kusatikumbusa pidalonga Aisraele akutcinyuka: ‘Imwe Yahova, ndimwe Babathu; ife ndife dongo. Imwe ndimwe Nyakuumba wathu; ife tonsene ndife basa ya manja anu.’​—Iza. 64:8.

³ Lero, onsene analambira Yahova mu nzimu na mu undimomwene asawangisira toera kupangiza makhaliro mabodzi ene akucepeseka na akubvera. Iwo asaona pyenepi ninga cilemedzo kucemera Yahova ninga Babawo, pontho iwo asafuna kuti iye akhale Nyakuumba wawo. Kodi musaona kuti ndimwe dongo yakufewa m’manja mwa Yahova, mbamutawira kuumbwa toera kuoniwa ninga wakufunika kwa iye? Kodi musaonambo abale na alongo anu ninga aciri kuumbwa na Mulungu? Toera kutiphedza kucita pyenepi, tendeni tidinge njira zitatu zinapangiza Yahova ninga Nyakuumba wathu: Asasankhula tani anthu anaumba iye, thangwi yanji asaaumba, pontho asaaumba tani.

4. Kodi Yahova asasankhula tani ale anaphedza iye toera kukhala axamwali ace? Perekani pitsandzo.

⁴ Yahova angaona anthu nee asadzudzumika na makhaliro akunja. M’mbuto mwace, iye asadinga mitima mbasaka kuona makhaliro athu ankati. (Lerini 1 Samwele 16:7b.) Pyenepi pyaoneka pakweca mu ndzidzi udakhazikisa Mulungu mpingo Wacikristu. Iye aphedza anthu azinji toera kukhala na uxamwali na iye pabodzi na Mwanace, akuti m’maonero a anthu mbadaoniwa ninga akusowa basa. (Jwau 6:44) M’bodzi wa anthu anewa ndi Nfarisi Saulu, wakuti akhali ‘nyakuxola, nyakutcinga na wakunyoza.’ (1 Tim. 1:13) Mbwenye Yahova wakuti asaona mitima, nee aona Saulu ninga munthu wakusowa basa. (Mis. 17:3) M’mbuto mwace, Mulungu amuona ninga munthu wakuti anakwanisa kuumbwa mbakhala combo cakufunika​—‘combo cakusankhulwa’ toera kucitira umboni ‘kuna anthu a madzindza, amambo na ana a Israele.’ (Mach. 9:15) Anango adaoniwa na Mulungu kuti mbadakhala pyombo pya “mabasa adidi,” ndi anthu akuti akhali anyakuledzera, aulukwali, aupombo na aumbava. (Arom. 9:21; 1 Akor. 6:9-11) Pidapfundza iwo undimomwene, iwo atawira kuumbwa na Yahova.

5, 6. Kodi kunyindira Yahova ninga Nyakuumba wathu kusafunika kukhuya tani njira inaonera ife (a) anthu a mu cisa cathu? (b) abale na alongo athu?

⁵ Kudziwa kuti Yahova ali na luso yakuona pya muntima, kusatipasa cinyindiro cakuti iye asasankhula anthu akuthema toera kukhala axamwali ace. Natenepa, tisafunika kucalira kutonga anango mu cisa cathu na m’mpingo. Onani citsandzo ca Michael wakuti nee akhatambira Mboni za Yahova panyumba pace. Iye alonga: “Ndikhayang’ana kukhundu inango ninga nee ndaaona. Ndikhali wakusowa cilemedzo kakamwe kwa iwo! Mukupita kwa ndzidzi, ndadziwana na banja inango ikhapangiza makhaliro adidi kakamwe. Ntsiku inango ndadzumatirwa kakamwe pidadziwa ine kuti iwo akhali Mboni za Yahova! Makhaliro awo andikulumiza toera kudinga mathangwi a tsankhulo ikhapangiza ine kwa iwo. Mwakucimbiza ndadzindikira kuti ndikhacita pinthu mwakukhonda dziwa, mwakubverana na pikhabva ine thangwi ya iwo.” Toera kudziwa undimomwene thangwi ya Mboni za Yahova, Michael atawira kupfundza Bhibhlya. Mukupita kwa ndzidzi, iye abatizwa mbapita m’basa ya ndzidzi onsene.

⁶ Kubvera Yahova ninga Nyakuumba wathu, kunakhuyambo njira inaonera ife Akristu andzathu. Ife tinadzaaona ninga anthu akuti asapitiriza kuumbwa na Yahova. Iye asaona makhaliro awo ankati ninga anthu akuti anakwanisa kuumbwa na iye. Natenepa, Yahova asaona makhundu adidi a anthu, tayu  madodo anapangiza iwo mu ndzidzi wakucepa. (Sal. 130:3, Tradução do Novo Mundo) Tinakwanisa kutowezera Yahova mukuona atumiki ace munjira yadidi. Mwandimomwene, ife tinakwanisa kuphata basa pabodzi na Nyakuumba wathu tingaphedzera abale na alongo toera kuthambaruka mwauzimu. (1 Ates. 5:14, 15) Ninga ‘miyoni mwa anthu’ akulu a mpingo asafunika kukhala akutoma kucita pyenepi.​—Aef. 4:8, 11-13.

7. Thangwi yanji musakomerwa na uphungu wa Yahova?

⁷ Panango mwatoma kale kubva munthu mbalonga: ‘Ine cipo ndapereka takhuta kakamwe thangwi ya uphungu udapaswa ine na anyakubala anga mpaka pidabala ine ananga.’ Mu ndzidzi unakula ife, tisapasa ntengo uphungu thangwi tisadzindikira kuti ndi cipangizo caufuni. (Lerini Ahebere 12:5, 6, 11.) Yahova asatiumba thangwi iye asatifuna. Iye asafuna kuti tikhale aluso na akutsandzaya toera tinfunembo. (Mis. 23:15) Iye nee asakomerwa kuona mbatikathabuka, pontho mbatifa ninga anyakudawa akukhonda tcinyuka.​—Aef. 2:2, 3.

8, 9. Kodi Yahova asatipfundzisa tani lero, pontho cipfundziso ceneci cinadzapitiriza tani mu dziko ipswa?

⁸ Mbatidzati kudziwa Yahova, panango tikhali na makhaliro mazinji akuipa, mbwenye Yahova atiumba mbatiphedza toera kucinja. Natenepa, lero tiri na makhaliro adidi kakamwe. (Iza. 11:6-8; Akol. 3:9, 10) Ife tiri mu paradhizu yauzimu, m’makhaliro akupambulika anakhazikisa Yahova lero toera kutiumba. Mwenemo ife tisakhala akutsidzikizika maseze tazungulirwa na anthu akuipa. Kusiyapo pyenepi, ale adakula m’makhaliro akusowa ufuni, cincino asaona ufuni wandimomwene wa abale na alongo awo. (Jwau 13:35) Ife tapfundza kuti tisafunika kupangiza ufuni kuna anango. Cakufunika kakamwe, ife tadziwa Yahova mbationa ufuni unapangiza iye ninga Baba.​—Tgo. 4:8.

⁹ Mu dziko ipswa, tinadzatsandzaya mwakukwana na nkhombo za paradhizu yauzimu. Buluka penepo, tinadzakhala maso mu paradhizu yandimomwene pantsi pa utongi wa Umambo wa Mulungu. Mu ndzidzi unoyu wakusasanyira papswa dziko, Yahova anadzapitiriza kutiumba na kutipfundzisa munjira yadidi kakamwe. (Iza. 11:9) Pontho, Yahova anadzatiphedza toera kukhala na umaso na manyerezero aungwiro toera tikwanise kubvesesa pipfundziso pyace na kubvera mwakukwana pitsogolero pyace. Natenepa, tendeni tikhale akutonga kubvera Yahova, mbatipangiza kuti tisaona kutiumba kunacita iye ninga cipangizo caufuni wace kwa ife.​—Mis. 3:11, 12.

10. Kodi Yezu atowezera tani kupirira na luso ya Nyakuumba Wankulu?

¹⁰ Ninga nyakuumba waluso kakamwe, Yahova asatidziwa mwadidi kakamwe. Iye asadziwa kufewa kwathu, kucimwana kwathu na kuthambaruka kudacita ife mbatiumba mwakubverana na makhaliro anewa. (Lerini Masalmo 103:10-14.) Tinakwanisa kudziwa kuti Yahova asationa tani tingadinga njira idatsalakanira Yezu apostolo ace akusowa ungwiro. Midzidzi inango, apostolo ace akhaketesana kuti mbani akhali nkulu kakamwe pakati pawo. Khala imwe mukhali penepo, mbamudaona tani macitiro a apostolo? Panango mbamudanyerezera kuti akhali ninga dongo yakuuma. Mbwenye Yezu akhadziwa kuti iwo anakwanisa kuumbwa angabvesera uphungu ukhapereka iye mwakupfulika na mwakupirira mbatowezera citsandzo cace. (Mko. 9:33-37; 10:37, 41-45; Luka 22:24-27) Pidalamuswa Yezu muli akufa, pidatsanulirwa iwo nzimu wakucena, apostolo aikha manyerezero awo ku basa  idapaswa iwo toera kucita, tayu pyakusaka ukulu.​—Mach. 5:42.

11. Ndi munjira ipi Dhavidhi apangiza kukhala ninga dongo yakufewa, pontho tinantowezera tani?

¹¹ Lero, Yahova asaumba atumiki ace kubulukira m’Mafalace, nzimu wace wakucena na mpingo Wacikristu. Mafala a Mulungu anakwanisa kutiumba tingaaleri, kuanyerezera mwacidikhodikho na kuphemba Yahova toera atiphedze kuphatisira pinapfundza ife. Dhavidhi alemba: ‘Ndinagona pa bonde yanga mbandikukumbukani, mbandimala masiku onsene na kukunyerezerani mwacidikhodikho.’ (Sal. 63:6) Iye athimiza: ‘Ndinasimba Yahova thangwi andipasa uphungu, maseze na masiku, ntima wanga usandicenjeza.’ (Sal. 16:7) Inde, Dhavidhi anyerezera mwacidikhodikho uphungu wa Yahova mbatawirisa kuti manyerezero na mabvero ace aumbwe, maseze pikhali pyakunentsa kucita pyenepi. (2 Sam. 12:1-13) Dhavidhi apangiza citsandzo cadidi kakamwe kwa ife cakubvera na kucepeseka! Natenepa bvundzikani: ‘Ndingaleri Bhibhlya kodi ndisanyerezera mwacidikhodikho mbanditawirisa kuti uphungu wa Yahova ukhuye ntima wanga na mabvero anga? Kodi ndisacita pyenepi mwakuthimizirika?’​—Sal. 1:2, 3.

12, 13. Kodi Yahova asatiumba tani mukuphatisira nzimu wakucena na mpingo Wacikristu?

¹² Nzimu wakucena unakwanisa kutiumba munjira zizinji. Mwacitsandzo, iwo unakwanisa kutiphedza kukulisa makhaliro Acikristu, akuti asapangizwa na nsapo wa nzimu wa Mulungu. (Agal. 5:22, 23) N’khaliro ubodzi wa nsapo unoyu ndi ufuni. Ife tisafuna Mulungu, pontho tisafuna kumbvera mbatiumbwa na iye thangwi tisadziwa kuti matongero ace ndi akuphindulisa kwa ife. Nzimu wakucena unakwanisambo kutipasa mphambvu toera tikhonde kuumbwa na nzimu wa dziko. (Aef. 2:2) Pikhali iye mphale, mpostolo Paulu akhuyiwa na nzimu wakudzikuza wa atsogoleri auphemberi Waciyuda. Mbwenye nzimu wakucena wamphedza toera kucinja. Iye alemba: “Ine ndinakwanisa pyonsene mwa uyu anandipasa mphambvu.” (Afil. 4:13) Ninga Paulu, tendeni tipitirize kuphemba nzimu wakucena, mbatidziwa kuti Yahova anadzatawira maphembero athu akubulukira muntima.​—Sal. 10:17.

 ¹³ Yahova asaphatisira mpingo Wacikristu na akulu a mpingo toera kuumba m’bodzi na m’bodzi wa ife. Mwacitsandzo, akulu a mpingo angaona kuti tikunentseka mwauzimu, asayesera kutiphedza. Mbwenye iwo nkhabe kupereka uphungu mukuphatisira maonero awo. (Agal. 6:1) M’mbuto mwace, mwakucepeseka iwo asaphemba Yahova toera kukhala na udziwisi na luso yakubvesesa. Buluka penepo iwo asafufudza Mafala a Mulungu na mabukhu athu Acikristu toera kugumana mphangwa zakuti zinatiphedza. Natenepa, akulu a mpingo angakufendedzerani toera kupereka ciphedzo cakuthema na caufuni kwa imwe, panango thangwi ya mabvaliro anu, kumbukani kuti uphungu wawo ndi cipangizo caufuni wa Yahova kwa imwe. Mungatawira uphungu wawo, munapangiza kuti ndimwe dongo yakufewa yakuti inakwanisa kuumbwa na Yahova, natenepa munadzaphindula kakamwe.

14. Maseze Yahova ali na mphambvu ya kuumba, kodi iye asalemedza tani ufulu wathu wakusankhula?

¹⁴ Kubvesesa njira inatiumbira Yahova kunatiphedza toera kukhala na uxamwali na abale na alongo, pontho kukhala na maonero akulinganira thangwi ya anthu a mu cisa cathu kuphatanizambo anyakupfundza athu a Bhibhlya. Mu ndzidzi wa Bhibhlya, nyakuumba nee akhakumba dongo mbatomeratu kuumba. Pakutoma iye akhakhunganya dongo, mbabulusa miyala na mitcitci. Ninga Nyakuumba Wankulu, Yahova asaphedza anthu akuti asafuna kuumbwa mwauzimu. Iye nee asaakakamiza toera kucinja, mbwenye asaapangiza midida yace yakulungama toera akwanise kucenesa umaso wawo mbacita macinjo mwakufuna.

15, 16. Kodi anyakupfundza Bhibhlya asapangiza tani kuti asafuna kuumbwa na Yahova? Perekani citsandzo.

¹⁵ Onani citsandzo ca mulongo Tessie wa ku Australia. Iye apfundza Bhibhlya mwakukhonda nentsa. Mbwenye nee athambaruka, pontho nee akhaenda ku misonkhano. Mulongo akhampfundzisa Bhibhlya acita phembero, mbatonga kusiya kumpfundzisa Bhibhlya. Mbwenye pa pfundziro ikhanyerezera mulongo kuti mbidakhala yakumalisa, Tessie apanga mpfundzisi wace kuti thangwi yanji nee akhathambaruka. Iye akhaona kuti ndi mpfakafaka thangwi akhafuna kakamwe kugwa cabutha, mbwenye atonga kusiya kugwa cabutha.

¹⁶ Mwakukhonda dembuka, Tessie atoma kugumanika pa misonkhano mbapangiza makhaliro Acikristu, maseze akhasingirirwa na axamwali ace. Mukupita kwa ndzidzi, Tessie abatizwa mbatoma kutumikira ninga mpainiya wa ndzidzi onsene, maseze akhali na ana ang’ono. Pyenepi pisapangiza kuti anyakupfundza Bhibhlya angatoma kucita macinjo toera kukomeresa Yahova, iye anaafendedzera cifupi mbaaumba toera kukhala nkhali zakufunika kakamwe.

17. (a) Ninji cinakomerwa na imwe thangwi yakukhala na Yahova ninga Nyakuumba wanu? (b) Ndi mibvundzo ipi inafuna kutawirwa mu nsolo unatowera?

¹⁷ Lero, anyakuumba anango asapitiriza kuumba mwacidikhodikho nkhali zakubalika. Munjira ibodzi ene, ninga Nyakuumba wankulu, Yahova asatiumba mukuphatisira uphungu, mbaona mwacidikhodikho kuti tisatawira tani uphungu wace. (Lerini Masalmo 32:8.) Kodi musaona citsalakano cinapangiza Yahova kwa imwe? Musaona kuti Yahova asakuumbani mwaufuni? Khala ndi tenepo, ndi makhaliro api anango akuti anakuphedzani toera kukhala dongo yakufewa m’manja mwa Yahova? Ndi makhaliro api asafunika imwe kucalira toera mukhonde kukhala ninga dongo yakuuma? Pontho anyakubala anaphedza tani anawo toera akwanise kuumbwa na Yahova? Nsolo unatowera unadzatawira mibvundzo ineyi.