Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Anyakubala, Phedzani Ananu Toera Kukulisa Cikhulupiro

Anyakubala, Phedzani Ananu Toera Kukulisa Cikhulupiro

‘Aphale na atsikana, simbani dzina ya Yahova.’—MASALMO 148:12, 13.

NYIMBO: 41, 48

1, 2. (a) Ndi cinthu cipi cinaona anyakubala ninga cakunentsa? Ninji cinafuna kuaphedza? (b) Ndi pinthu pipi pinai pinafuna ife kudinga pyakuti anyakubala anakwanisa kupicita?

 BANJA inango inakhala ku Fransa yalonga: “Ife tisakhulupira Yahova, mbwenye pyenepi nee pisabveka kuti anathu anakhulupirambo Yahova. Cikhulupiro nee ndi cinthu cakubalwa naco. Ana asafunika kukulisa cikhulupiro cawo mwapang’ono pang’ono.” M’bale unango anakhala ku Australya alemba: “Ndisaona kuti cinthu cakunentsa kakamwe mu umaso ndi kuphedza mwana toera kukulisa cikhulupiro cace. Toera kucita pyenepi, nyakubala asafunika kuphatisira maferamentu onsene ali na iye. Midzidzi inango usatawira mbvundzo udacita mwana, mbunyerezera kuti ndantawira mwadidi. Buluka penepo, patsogolo mwana asacita mbvundzo ubodzi ene! Ntawiro udaphedza mwana toera kudziwa cikhafuna iye lero, panango nee anauona munjira ibodzi ene mangwana. Natenepa, panango musafunika kulonga cinthu cibodzi cene mwakubwereza-bwereza.”

2 Khala muli na ana, kodi musapenula midzidzi inango kuti nee munakwanisa kuaphedza mwadidi toera kukulisa cikhulupiro? Mwandimomwene, tonsene tisafuna ciphedzo toera kukulisa cikhulupiro. Na ciphedzo ca Yahova, anyakubala anakwanisa kuphedza anawo. (Yeremiya 10:23) Tendeni tione njira zinai zakuti anyakubala anakwanisa tani kuphedza anawo toera kukulisa cikhulupiro: (1) Kudziwa mwadidi ananu. (2) Kukhala na undimomwene muntima mwanu. (3) Kuphatisira misangani yadidi. (4) Kuphemba ciphedzo ca Yahova na kukhala wakupirira.

DZIWANI MWADIDI ANANU

3. Kodi anyakubala anatowezera tani citsandzo ca Yezu?

3 Kazinji kene, Yezu akhasaka kudziwa kuti ninji pikhakhulupira anyakupfundzace. (Mateo 16:13-15) Imwe munakwanisambo kutowezera citsandzo cace. Mwacitsandzo, tomesani makani na mwananu, yeserani kucita cinthu peno kuphata basa pabodzi pene. Bandzani ndzidzi unoyu toera kucita mibvundzo toera kudziwa maonero awo peno pinapenula iwo. Mphale unango wa pyaka 15 ku Australya alonga: “Pai wanga asacedza kakamwe na ine toera kudziwa pinakhulupira ine mbandiphedza toera kunyerezera. Iye asacita mibvundzo ninga iyi: ‘Kodi Bhibhlya isalonganji thangwi ya nkhani ineyi?’ ‘Usakhulupira pyenepi?’ ‘Thangwi yanji usakhulupira pyenepi?’ Iye asafuna kuti nditawire mukuphatisira mafala anga, tayu kubwerezera pidalonga iye peno pidalonga mama. Nakuti lero ndine wathunga, baba asafuna kuti ndifokotoze pizinji kupiringana pikhacita ine kale.”

4. Thangwi yanji musafunika kutsalakana mwadidi mibvundzo ya mwananu? Perekani citsandzo.

4 Khala mwananu nee asakhulupira mwakucimbiza pinalonga Bhibhlya, khalani wakupirira. Mphedzeni toera kumalisa mathangwi anancitisa kupenula. Baba unango alonga: “Tsalakanani mwadidi mibvundzo ya mwananu. Lekani kunyerezera kuti mibvundzo yace nee ndi yakufunika, pontho lekani kucalira kucedza pidabvundzisa iye thangwi musaona kuti nee ndi pyakufunga.” Mungakhonda kutsalakana mwadidi pinapenula mwananu, panango nee anacitabve mibvundzo. Mwandimomwene, mphyadidi kuti mwananu acite mibvundzo, thangwi pisapangiza kuti iye asafuna kubvesesa. Pikhali Yezu na pyaka 12 pyakubalwa, acitambo mibvundzo. (Lerini Luka 2:46.) Mphale unango ku Dinamarka alonga: “Pidalonga ine kuti nee ndikhali na cinyindiro khala uphemberi wathu ndi wandimomwenedi, ndaona kuti anyakubalanga adzudzumika kakamwe, mbwenye iwo atsalakana kakamwe pyenepi. Iwo atawira mibvundzo yanga yonsene mukuphatisira Bhibhlya.”

Ntsiku zonsene, longani pya Yahova kuna ananu mu ndzidzi unacita imwe pinthu pabodzi pene na iwo

5. Kodi anyakubala anacitanji toera kuphedza anawo kuti awangise cikhulupiro cawo?

5 Dziwani mwadidi ananu. Lekani kunyerezera kuti iye asakhulupira Yahova thangwi asaenda ku Nyumba ya Umambo na kumwaza mphangwa. Yeserani kudziwa pinanyerezera iye, mabvero ace na pire pinandzudzumisa. Onesesani mwadidi toera kudziwa khala asanentseka toera kupitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova mbamumphedza. Ntsiku zonsene, longani pya Yahova kuna ananu mu ndzidzi unacita imwe pinthu pabodzi pene. Citani phembero na mwananu, lekani kuduwala kulonga pya mwananu m’maphembero anu.

APFUNDZISENI UNDIMOMWENE WA YAHOVA ULI NA IMWE MUNTIMA MWANU

6. Kodi anyakubala asafunika kucitanji toera kupfundzisa anawo?

6 Anthu onsene akhaona kuti Yezu akhafuna Yahova, pontho akhadziwa mwadidi Mafala a Mulungu. Anthu akhaona kuti akhafuniwa na Yezu. Na thangwi ineyi, iwo akhakomerwa kubvesera pinthu pikhalonga Yezu. (Luka 24:32; Jwau 7:46) Munjira ibodzi ene, mwananu angabvesesa kuti imwe musafuna Yahova, iye anakhalambo na cifuno toera kufuna Yahova. (Lerini Deuteronomyo 6:5-8; Luka 6:45.) Natenepa, pitirizani kupfundza Bhibhlya na kuleri mabukhu athu. Pfundzani pizinji thangwi ya pinthu pidacita Yahova. (Mateo 6:26, 28) Mungapfundza pizinji kakamwe thangwi ya Yahova, pinakhala pyakukhonda nentsa kakamwe kupfundzisa mwananu thangwi ya Yahova.—Luka 6:40.

Ndzidzi onsene unapfundza imwe cinthu cipswa thangwi ya Yahova, cedzani pyenepi na ananu

7, 8. Musafunika kucitanji ndzidzi onsene unapfundza imwe cinthu cipswa thangwi ya Yahova? Perekani citsandzo.

7 Mungapfundza cinthu cipswa thangwi ya Yahova, longani cinthu ceneci kuna mwananu. Mbwenye lekani kucita pyenepi, basi ene mu ndzidzi unakhunganyika imwe misonkhano peno pa kulambira kwa banja. Ndzidzi onsene imwe munakwanisa kulonga pya Yahova kuna mwananu! Ndi pyenepi pinacita banja inango ku Estados Unidos. Angadzindikira cinthu cakudzumisa mu pinthu pidacita Yahova, peno angadya cinthu peno cakudya cakukoma, iwo asacedza pyenepi na anawo. Iwo alonga: “Ndzidzi onsene ife tisapanga anathu kuti asafuniwa kakamwe na Yahova. Pidacita iye pinthu, Yahova acita pyenepi toera tikomerwe nayo.” Banja inango ku Afrika Wakubangwe asakomerwa kucedza na anawo awiri thangwi ya pinthu pidacita Yahova mu ndzidzi unatsalakana iwo maluwa a panyumba yawo. Mwacitsandzo, iwo asakwanisa kuphatisira mbeu toera kupfundzisa anawo, kubulukira mu cinthu ceneci cing’ono kakamwe, unakwanisa kubuluka muti, pyenepi mphyakudzumisa. Iwo alonga: “Tisafuna kuti atsikana athu abvesese kuti pyonsene pidacita Yahova ndi pyakufunika na pyakudzumatirisa.”

8 Baba unango ku Australya akwata mwanace wa pyaka 10 mbaenda naye ku muzeu. Baba abandza mwai unoyu toera kuphedza mwanace kuwangisa cikhulupiro cace na kukhala na cinyindiro cakuti Yahova ndi Nciti. Baba alonga kuti aona pinyama pingasi pyakale kakamwe pyakuti pikhakhala m’madzi. Iye alonga: “Cipfundziso cinalonga pya kusanduka kwa pinthu, cisapfundzisa kuti umaso wakukhonda nentsa usasanduka kudza umaso wakunentsa kakamwe. Mphapo cipfundziso ca kusanduka kwa pinthu cisabvekadi tinganyerezera kuti pinyama pyakale kakamwe piri sawasawa na pinadziwa ife lero? Ndapfundza ntsonga yakufunika kakamwe mbandicedza na mwananga thangwi ya pinthu pyenepi.”

PHATISIRANI MISANGANI

9. (a) Thangwi yanji mphyadidi kuphatisira misangani pakupfundzisa? (b) Ndi citsandzo cipi cidaphatisira mama unango ku Japau?

9 Kazinji kene, Yezu akhaphatisira misangani. Iye akhapfundzisa ntsonga zakufunika mukuphatisira nsangani peno kulandanisa pinthu. (Mateo 13:34, 35) Mungaphatisira misangani, munaphedza ananu toera kuphatisira luso yawo yakunyerezera. Pyenepi mphyakufunika kakamwe, thangwi ana asabvesesa mwadidi pinalonga anyakubala, pontho nkhabe kuduwala mwakucimbiza pinthu pinapfundza iwo. Kusiyapo pyenepi, ana asakomerwa kakamwe anyakubala angapfundzisa munjira ineyi. Mwacitsandzo, mama unango ku Japau akhafuna kuti anace abvesese kuti Yahova apangiza ufuni kakamwe thangwi yakutipasa muya unaphatisira ife toera kupuma. Ninji pidacita iye? Iye akwata xuka, nkaka na kafe, mbagawiza anace awiri a pyaka 8 na 10 pyakubalwa. Buluka penepo, mama aphemba anace toera akhunganye kafe mukuphatisira nkaka. Iye alonga: “Iwo acita mwadidi kakamwe. Pidaabvundza ine kuti thangwi yanji akwanisa kucita mwadidi kakamwe, iwo alonga kuti akhafuna kucita kafe ninga munafunira ine. Natenepa, ndaphatisira mwai unoyu toera kufokotoza kuti, pakucita muya unapuma ife, Mulungu aucita mwadidi kakamwe. Abvungaza pyonsene pikhafunika munjira yadidi. Acita pyenepi munjira yakuti mbatidakomerwa nawo.” Ana anewa akomerwa kakamwe na pidapfundza iwo, pontho cipo aduwala citsandzo ceneci!

Phatisirani pitsandzo pyakukhonda nentsa toera kupangiza kuna mwananu kuti Mulungu ndiye adacita pinthu pyonsene (Onani ndima 10)

10, 11. (a) Ndi pitsandzo pipi pyakuti munakwanisa kupiphatisira toera kupfundzisa mwananu kuti ndi Mulungu adacita pinthu pyonsene? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ndi pitsandzo pipi pinaphatisira imwe?

10 Ndi pitsandzo pipi pyakuti munakwanisa kupiphatisira toera kupfundzisa ananu kuti Mulungu ndiye adacita pinthu pyonsene? Munakwanisa kucita bholo pabodzi na ananu. Fokotozani kuti toera bholo ibuluke mwadidi, tisafunika kutowezera mwadidi pitsogolero pyakucita bholo. Buluka penepo, apaseni tsau peno nsapo unango mbamuabvundza: “Usadziwa kuti toera kucita tsau pasafunika kutowezera pitsogolero?” Buluka penepo, gwandani tsau pakati-nakati, mpaseni mbeu ya tsau. Longani kuti nkati mwa mbeu ineyi, muli na pitsogolero pyonsene toera kucita tsau, mbwenye pitsogolero pyenepi pisaphataniza pizinji kupiringana pya bholo. Mbvundzeni: “Usaona kuti alipo adalemba pitsogolero pyakucita bholo? Mphapo mbani adalembambo pitsogolero pyakucita napyo tsau?” Kuna mwana wathunga pang’ono, munakwanisa kunfokotozera kuti pitsogolero toera kucita masau mazinji peno muti wa masau, pisagumanika mu DNA. Munakwanisa kumpangiza pithundzithundzi na pitsandzo pinango mu bruxura yakuti, A Origem da Vida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, tsamba 10 mpaka 20.

11 Anyakubala azinji asakomerwa kuleri na anawo misolo yakuti “Teve um Projeto?”, inabuluswa mu revista ya Despertai! Khala mwana ndi wang’ono kakamwe, anyakubala anakwanisa kufokotoza mphangwa zenezi munjira yakukhonda nentsa kakamwe. Mwacitsandzo, banja inango ku Dinamarka yalandanisa ndeka na mbalame. Iwo alonga: “Ndeka zalandana na mbalame. Kodi ndeka zisateya mazai buluka penepo mbazibuluka ndeka zing’ono? Kodi mbalame zisafuna thando yakuphamira ninga pinacita ndeka? Ninji cinakomerwa na iwe kakamwe, dzumbi ya ndeka peno kulira kwa mbalame? Usaona kuti mbani ali na udziwisi kakamwe, ndi adacita ndeka peno adacita mbalame?” Mungacita mibvundzo munjira ineyi, munaphedza mwananu toera kunyerezera mwacidikhodikho na kuwangisa cikhulupiro cace kuna Yahova.—Misangani 2:10-12.

12. Munacitanji toera kupfundzisa mwananu kuti pyonsene pinalongwa m’Bhibhlya mphyandimomwene?

12 M’mbuto mwakufokotoza mavesi a Bhibhlya basi, munakwanisambo kuphedza mwananu toera kuphatisira luso yace yakunyerezera. Munjira ipi? Lerini pabodzi Yobe 26:7. (Lerini.) Ndi pitsandzo pipi pinafuna imwe kubulusa pa lemba ineyi toera kupangiza kuti Bhibhlya ndi Mafala a Mulungu? Munakwanisa kuphemba mwananu toera aphate bhola, mbamulonga kuti toera cinthu cikhonde kugwa cisafunika kutsamira pa cinthu cinango. Buluka penepo, munakwanisa kufokotoza kuti mu ntsiku za Yobe, anthu nee akhali na teleskopyo peno ndeka zakuenda nazo kaona mwezi kudzulu. Na thangwi ineyi, anthu a mu ntsiku za Yobe nee akhatawira kuti dziko nee yatsamira pa cinthu kudzulu. Fokotozani kuti anthu adzindikira kuti dziko nee yatsamira pa cinthu mudapita pyaka pizinji kakamwe. Na citsandzo ceneci, mwananu anabvesesa kuti maseze Bhibhlya ndi bukhu yakale kakamwe, iyo ndi yakulinganira ndzidzi onsene.—Nehemiya 9:6.

APFUNDZISENI KUTI MPHYADIDI KUPHATISIRA CITSOGOLERO CA BHIBHLYA

13, 14. Munapfundzisa tani mwananu toera kudziwa kuti anakhala wakutsandzaya kakamwe angabvera pinalonga Bhibhlya?

13 Pontho mphyakufunika kakamwe kupfundzisa mwananu kuti anatsandzaya kakamwe angabvera pinalonga Bhibhlya. (Lerini Masalmo 1:1-3.) Mwacitsandzo, imwe munakwanisa kulonga: “Mwananga, nyerezera kuti wafuluka toera kuenda kakhala pa ntsuwa. Iwe unakwata anthu azinji toera kukhala nawo pa cisa cibodzi cene, pontho usafuna kuti akhale axamwali ako. Mbudasankhula anthu a makhaliro api?” Pakumalisa, munakwanisa kuleri Agalata 5:19-23 toera kupangiza kuti Yahova asafuna anthu a makhaliro api toera akhale maso mu Paradhizu.

14 Penepa, mwananu anakwanisa kupfundza ntsonga ziwiri. (1) Yahova asatipfundzisa kuti tinakhala tani akutsandzaya lero mbatibverana mwadidi na andzathu. (2) Yahova asatikhunganya toera kukhala maso mu Paradhizu. (Izaiya 54:13; Jwau 17:3) Cinthu cinango cakuti munakwanisa kucicita ndi kupangiza mwananu kuti Bhibhlya yaphedza tani abale na alongo anango. Ndiye tani kuphatisira misolo yakuti “Bhibhlya Isacinja Umaso wa Anthu,” inabuluswa mu revista ya Ncenjezi? Njira inango ndi kuphemba m’bale peno mulongo wa mu mpingo wanu toera kupangiza kuti Bhibhlya yamphedza tani toera kucita macinjo mu umaso wace toera kukomeresa Yahova.—Ahebere 4:12.

15. Ninji cinafuna kukuphedzani toera kupfundzisa mwananu?

15 Pfundzisani mwananu munjira yadidi na yakutsandzayisa mwakubverana na thunga yace. Phatisirani luso yanu yakunyerezera. Nyerezerani kuti munamphedza tani toera akomerwe na kupfundza pya Yahova munjira yakuti anakomerwa kukhala xamwali wa Mulungu. Baba unango alonga: “Cipo lekani kuneta kupfundzisa ananu pinthu pibodzi pyene, mbwenye citani pyenepi munjira zakusiyana-siyana.”

KHALANI NA CIKHULUPIRO CAKUWANGA, KHALANI AKUPIRIRA NA ANANU

16. Thangwi yanji mphyadidi kuti anyakubala akhale akupirira pakupfundzisa anawo? Perekani citsandzo.

16 Nzimu wakucena unaphedza mwananu toera kukhala na cikhulupiro cakuwanga. (Agalata 5:22, 23) Mbwenye cikhulupiro ca mwananu nee cinakhala cakuwanga pa ntsiku ibodzi ene. Natenepa, khalani wakupirira, mbamukhonda kuneta kupfundzisa mwananu. Baba unango ku Japau wakuti ali na mwana wankazi na wamamuna alonga: “Ine na nkazanga tikhatsalakana kakamwe anathu. Kutomera uwana wawo, ine ndikhapfundza nawo mu mphindi 15 pa ntsiku, kusiyapo mu ntsiku za misonkhano. Natenepa, nee pikhanentsabve kucita pyenepi, nee kwa ife nee kwa iwo.” Muyang’aniri wa cisa unango alonga: “Pikhali ine mphale, ndikhadziwisa anyakubalanga pyonsene pikhakhonda ine kubvesesa mwadidi na mibvundzo yonsene ikhali na ine. Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, ndagumana matawiro a mibvundzo yanga yonsene pa misonkhano, pa pfundziro ya banja na pa pfundziro yanga ikhacita ine pandekha. Na thangwi ineyi, mphyadidi kakamwe kuti anyakubala apitirize kucita pyonsene pinakwanisa iwo.”

Toera kukhala mpfundzisi wadidi, imwe musafunika kufuna Mafala a Mulungu (Onani ndima 17)

17. (a) Thangwi yanji anyakubala asafunika kukhala na cikhulupiro cakuwanga? (b) Kodi banja inango isacitanji toera kuphedza anawo kuti akulise cikhulupiro kuna Yahova?

17 Mwananu anakwanisa kupfundza pizinji angaona cikhulupiro canu. Mwana asaona pyonsene pinacita imwe. Na thangwi ineyi, pitirizani kuwangisa cikhulupiro canu kuna Yahova. Citani pyonsene toera mwananu aone kuti Yahova ndi wandimomwene kwa imwe. Onani citsandzo ca banja inango ku ntsuwa za Bermudas. Angadzudzumika na cinthu, iwo asacita phembero pabodzi na anawo, mbaphemba ciphedzo ca Yahova. Kusiyapo pyenepi, iwo asapfundzisa anawo kuti asafunika kucita maphembero awo ene. Mwakubwereza-bwereza, anyakubala anewa asapanga anawo wathunga: “Nyindira Yahova na ntima wawo onsene, cita pizinji m’basa yace, mbukhonda kudzudzumika kakamwe.” Iwo alonga: “Munaona iye kuti pyenepi pisamphedza, asadzindikira kuti Yahova asatiphedza. Pyenepi pisamphedza kakamwe toera kuwangisa cikhulupiro cace kuna Yahova na Mafalace, Bhibhlya.”

18. Kodi anyakubala asafunika kukumbukanji?

18 Mphyadidi kukumbuka kuti nee musafunika kukakamiza ananu toera kukhala na cikhulupiro. Cinafunika imwe kucita ndi kubzwala na kuthirira. Yahova ndiye anafuna kukulisa. (1 Akorinto 3:6) Natenepa, citani pyonsene pinakwanisa imwe toera kupfundzisa ananu akufunika toera adziwe Yahova. Citani phembero toera kuphemba ciphedzo ca nzimu wakucena kuti mukwanise kuphedza ananu kukulisa cikhulupiro. Pontho khalani na cinyindiro cakuti Yahova anadzapasa nkhombo kuwangisira kwanu konsene.—Aefesi 6:4.