Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Khalani Akudzitonga

Khalani Akudzitonga

‘Misapo ya nzimu ndi . . . kudzitonga.’AGALATA 5:22, 23.

NYIMBO: 52, 11

1, 2. (a) Ninji pinafuna kucitika tingakhonda khala akudzitonga? (b) Thangwi yanji tisafunika kudinga n’khaliro wakudzitonga?

KUDZITONGA ndi n’khaliro wakuti Yahova Mulungu anakwanisa kutiphedza toera kukhala nawo. (Agalata 5:22, 23) Yahova asapangiza n’khaliro unoyu munjira yadidi kakamwe. Mbwenye, ife nee tinakwanisa thangwi ndife akusowa ungwiro. Kukhonda khala akudzitonga kusabweresa nyatwa zizinji lero. Panango kunacitisa munthu kudembuka toera kucita basa yakufunika peno mbakhonda kucita mwadidi mabasa akuxikola. Kukhonda khala wakudzitonga panango kunacitisambo munthu kulonga mwakuxola, kuledzera, uphanga, kukhondana, kukhala na mangawa mazinji, kufungirwa n’kaidi, kutsukwala, utenda wakuthaphulisana thangwi yakupita m’mabonde, mimba yakukhonda funa, peno misambo inango yakuipa.—Masalmo 34:11-14.

2 Anthu angakhonda khala akudzitonga pisabweresa nyatwa kwa iwo na kwa anango. Lero, pisaoneka pakweca kuti anthu akuluza mwapang’ono-pang’ono n’khaliro wakudzitonga. Pyenepi nee pisafunika kutidzumatirisa thangwi Mafala a Mulungu alonga kale kuti kukhonda khala akudzitonga ndi cidzindikiro cakuti tikukhala “ntsiku zakumalisa.”—2 Timoti 3:1-3.

3. Thangwi yanji tisafunika kukhala akudzitonga?

3 Thangwi yanji tisafunika kukhala akudzitonga? Pana mathangwi mawiri akufunika kakamwe. Yakutoma, anthu anatonga mabvero awo kazinji kene nee asakhala na nyatwa zizinji. Pisakhalambo pyakukhonda nentsa kwa iwo kucita uxamwali wakuwanga, kucalira kuipirwa, kudzudzumika, peno kutsukwala. Yaciwiri, toera kupitiriza kukhala axamwali a Mulungu, tisafunika kucalira mayesero na kumalisa pifuno pyakuipa. Adhamu na Eva acimwana kucita pyenepi. (Genesi 3:6) Ninga iwo, anthu azinji lero asathimbana na nyatwa thangwi yakukhonda khala akudzitonga.

4. Yahova asacitanji kuna anthu onsene anacimwana kumalisa pifuno pyawo pyakuipa?

4 Yahova asadziwa kuti ndife akusowa ungwiro na ndi pyakunentsa kwa ife kukhala akudzitonga. Mbwenye iye asafuna kutiphedza toera kukunda pifuno pyathu pyakuipa. (1 Amambo 8:46-50) Ninga Xamwali waufuni, iye asawangisa mwaufuni ale akuti midzidzi inango pisakhala pyakunentsa kutonga mabvero awo na pifuno pyawo. Mu nsolo uno, tinadzapfundza kubulukira ku citsandzo ca Yahova cakukhala wakudzitonga. Tinadzadingambo pitsandzo pya anthu adidi na akuipa analongwa m’Bhibhlya na maonero anango akuti anakwanisa kutiphedza.

YAHOVA AKHAZIKISA CITSANDZO

5, 6. Ndi citsandzo cipi cakukhala wakudzitonga cidapangiza Yahova?

5 Kudzitonga kwa Yahova ndi kwadidi kakamwe thangwi iye ndi waungwiro m’makhundu onsene. (Deuteronomyo 32:4) Ife ndife akusowa ungwiro, mbwenye tisafunika kudinga citsandzo cace cakukhala wakudzitonga toera tikwanise kuntowezera mwadidi. Pyenepi pinatiphedza toera kudziwa kuti tinapangiza tani maonero adidi tingathimbana na pinthu pyakutsukwalisa. Ndi pitsandzo pipi pinango pinapangiza kuti Yahova ndi wakudzitonga?

Kudzitonga kwa Yahova ndi kwadidi kakamwe thangwi iye ndi waungwiro m’makhundu onsene

6 Nyerezerani pidacita Yahova mu ndzidzi udapanduka Sathani mu Edheni. Mwandimomwene, uthambi wa Dyabo wadzumatirisa kakamwe aanju a Mulungu na kuipirwa. Panango musapibva munjira ibodzi ene munganyerezera pya nyatwa zonsene zidatomesa Sathani. Mbwenye Yahova nee apangiza kuipirwa. Iye basi ene atawira munjira yadidi. Yahova apangiza kuti ndi wakudembuka kuipirwa na wakukoma ntima thangwi ya kupanduka kwa Sathani. (Eksodo 34:6; Yobe 2:2-6) Thangwi yanji? Yahova asiya kuti papite ndzidzi wakukwana thangwi nee asafuna kuti anthu afudzwe, ‘mbwenye toera onsene atcinyuke.’—2 Pedro 3:9.

7. Tisapfundzanji kubulukira mu citsandzo ca Yahova?

7 Citsandzo ca Yahova cisatipfundzisa kuti tisafunika kunyerezera mwadidi mbatidzati kulonga, tayu kucimbiza kakamwe na kulonga. Natenepa, mungafuna kucita cisankhulo cakufunika, khalani na ndzidzi toera kunyerezera. Phembani udziwisi toera mukwanise kulonga peno kucita cinthu cadidi. (Masalmo 141:3) Tingaipirwa peno kutsukwala, ndi pyakukhonda nentsa kucita pinthu pyakukhonda thema. Ndi thangwi yace azinji asatsumbikika thangwi ya pinthu pidalonga iwo peno pidacita iwo mbadzati kunyerezera!—Misangani 14:29; 15:28; 19:2.

PITSANDZO PYADIDI NA PYAKUIPA PYA ATUMIKI A MULUNGU

8. (a) Tinagumana kupi pitsandzo pyadidi pya anthu adapangiza n’khaliro wakudzitonga? (b) Ninji cidaphedza Zuze toera kukhonda kupita m’mabonde na nkazi wa Putifare? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

8 Ndi pitsandzo pipi pya m’Bhibhlya pinapangiza kufunika kwa kudzitonga? Panango munanyerezera citsandzo ca Zuze mwana wa Yakobe. Iye akunda mayesero mu ndzidzi ukhaphata iye basa pa nyumba ya Putifare, nkulu wa anyakuonera a Farau. Nkazi wa Putifare aona kuti Zuze akhali ‘wakubalika na wamphambvu,’ mbayesera kazinji kene toera kupita naye m’mabonde. Ninji cidaphedza Zuze toera kukhonda mayesero anewa? Panango iye akhala na ndzidzi wakunyerezera mwadidi pinthu pikhafuna kucitika mbadapita naye m’mabonde. Natenepa, pidaphatwa iye nguwo zace, athawa. Iye alonga: ‘Ndinacitiranji pyakuipa pyenepi pikulu mbandidawira Mulungu?’—Genesi 39:6, 9; lerini Misangani 1:10.

Mungathimbana na mayesero, phembani Yahova toera akupaseni udziwisi na n’khaliro wakudzitonga toera kuakhonda

9. Munakhunganyika tani toera kukhonda mayesero?

9 Tisapfundzanji kubulukira mu citsandzo ca Zuze? Tingayeserwa toera kuswa mitemo ya Mulungu, tisafunika kukhonda mayesero anewa. Mbatidzati kukhala Mboni za Yahova, anango a ife akhadya peno kumwa mwakupiringana midida, kufumali peno kutomali, kuphatisira mitombwe yakuledzeresa, kucita ulukwali na pinthu pinango. Ngakhale pakumala kubatizwa, panango iwo akhayeserwa na pinthu pyenepi. Khala pyenepi pisakucitikirani nyerezerani kuti uxamwali wanu na Yahova unakhala tani mungacita pinthu pyakuipa. Munakwanisa kudzindikira makhaliro akuti anakuyeserani mbamuona kuti munaacalira tani. (Masalmo 26:4, 5; Misangani 22:3) Khala musathimbana na mayesero ninga anewa, phembani Yahova toera akupaseni udziwisi na n’khaliro wakudzitonga toera kuakhonda.

10, 11. (a) Ninji pinacitika kwa aphale na atsikana azinji kuxikola? (b) Ninji pinafuna kuphedza aphale na atsikana Acikristu toera kukhonda mayesero akuti anaacitisa kuswa mitemo ya Mulungu?

10 Pidacitikira Zuze pisacitikirambo aphale na atsikana azinji Acikristu lero. Citsandzo cibodzi ndi ca ntsikana anacemerwa Kim. Anyakupfundza andzace kazinji kene akhagaya thangwi yakucita ulukwali masumana onsene. Kim nee akhakomerwa na makani anewa. Iye adzindikira kuti kukhala munthu wakusiyana kwancitisa kupibva “wakukhonda funiwa na wakutsoperwa” midzidzi inango akhaoniwa ninga dzemwa thangwi yakukhonda kubanyirwa. Mbwenye Kim apangiza kuti akhali wandzeru. Iye akhadziwa kuti mayesero akucita ulukwali asakhala akuwanga kwa aphale na atsikana. (2 Timoti 2:22) Andzace anango akuxikola akhambvundza khala ndi mwali peno nkhabe. Pyenepi pyampasa mwai toera kuafokotozera kuti thangwi yanji asankhula kukhonda kucita ulukwali. Tisapereka takhuta kwa aphale na atsikana Acikristu anewa thangwi yakukhala kwawo akutonga toera kucalira ulukwali, pontho Yahova asakomerwa kakamwe na iwo!

11 Bhibhlya isalongambo pitsandzo pya anthu adakhonda kucalira mayesero mbacita ulukwali. Isapangizambo ngozwi inafuna kuoneka tingakhonda kukhala akudzitonga. Khala musathimbanambo na mayesero ninga a Kim, nyerezerani pya m’phale wakusowa ndzeru analongwa m’bukhu ya Misangani kapitulu 7. Nyerezeranimbo pya Amnoni na nyatwa zidaona iye thangwi ya makhaliro ace akuipa. (2 Samwele 13:1, 2, 10-15, 28-32) Anyakubala anakwanisa kuphedza anawo toera kukhala akudzitonga na audziwisi mukudinga pitsandzo pyenepi mu ndzidzi wakulambira kwawo kwa banja.

12. (a) Kodi Zuze apangiza tani kudzitonga kuna abale ace? (b) Ndi m’makhaliro api akuti tisafunika kutonga mabvero athu?

12 Kusiyapo pyenepi, Zuze apangizambo citsandzo cadidi cakukhala wakudzitonga. Pyenepi pyacitika mu ndzidzi udaenda abale ace ku Ejito toera kagula cakudya. Toera kudziwa pikhanyerezera iwo, Zuze nee apanga abale ace kuti iye akhali m’bale wawo. Pontho pidaona iye kuti nee akukwanisabve kupirira, abuluka pana abale ace mbaenda kalira pa mbuto yakubisalika. (Genesi 43:30, 31; 45:1) Khala m’bale peno mulongo akutsukwalisani, kutowezera citsandzo ca Zuze cakukhala wakudzitonga kunakuphedzani toera kucalira kulonga peno kucita cinthu cakuti mukupita kwa ndzidzi munatsumbikika naco. (Misangani 16:32; 17:27) Panango muli na acibale akuti abuluswa mu mpingo. Khala ndi tenepo, musafunika kutonga mabvero anu toera kucalira kucedza nawo. Panango pyenepi pinakhala pyakunentsa. Mbwenye pinakhala pyakukhonda nentsa mungakumbuka kuti musatowezera citsandzo ca Yahova na kubvera matongero ace.

Munthu nee asafunika kudzinyindira, mbanyerezera kuti nee anagwa m’madawo

13. Tisapfundzanji na pinthu pidacitikira Mambo Dhavidhi?

13 Tisaphindulambo na citsandzo ca Mambo Dhavidhi. Pidatsalakanwa iye mwakuipa na Sauli, pabodzi na Semei, Dhavidhi nee aipirwa peno kuphatisira mwakuipa mphambvu zace toera kuabwezera. (1 Samwele 26:9-11; 2 Samwele 16:5-10) Mbwenye Dhavidhi nee akhali wakudzitonga ndzidzi onsene. Tisadziwa pyenepi mukuleri pya madawo adacita iye na Bhatesebha na mabvero adapangiza iye thangwi ya Nabhali. (1 Samwele 25:10-13; 2 Samwele 11:2-4) Tinakwanisa kupfundza pinthu pizinji kubulukira kwa Dhavidhi. Cakutoma, akulu a mpingo asafunika kukhala akudzitonga toera akhonde kuphatisira mwakuipa pidzo pyawo. Caciwiri, munthu nee asafunika kudzinyindira, mbanyerezera kuti nee anagwa m’madawo.—1 Akorinto 10:12.

PINTHU PINAFUNIKA IMWE KUCITA

14. Ninji pidacitikira m’bale Luigi, pontho thangwi yanji citsandzo cace ndi cakufunika kakamwe kwa ife?

14 Musafunika kucitanji toera mukhale akudzitonga kakamwe? Onani pidacitikira m’bale Luigi. Motokala wa mamuna unango wadhima motokala wace. Maseze mamuna unoyu ndiye adacitisa cidengwa, iye apwekera Luigi mpaka kufuna kum’menya. Luigi aphembera kuna Yahova toera akhale wakukhurudzika mbayeserambo kukhurudza ndzace. Mbwenye mamuna unoyu apitiriza kupweka. Natenepa, Luigi alemba matrikula a motokala wa mamuna unoyu mbaenda mu ndzidzi wakuti mamuna akhapitiriza kupweka. Pidapita sumana ibodzi, Luigi aenda kacita ulendo wakubwereza pa nyumba ya nkazi unango. Nkazi unoyu, mamunace akhali ule adadhima motokala wa Luigi! Mamuna unoyu akhala na manyadzo mbaphemba kulekererwa pidacita iye. Iye aperekeka toera kusaka munthu wakuti mbadasasanya motokala wa Luigi mwakucimbiza. Mamuna akomerwambo na makani a Bhibhlya pabodzi na nkazace. Natenepa, Luigi adzindikira kuti kukhala wakukhurudzika ndi kwakufunika kakamwe thangwi nee mbadakwanisa kupereka umboni panyumba ineyi.—Lerini 2 Akorinto 6:3, 4.

Njira inacita ife pinthu inakwanisa kukhuya utumiki wathu Wacikristu (Onani ndima 14)

15, 16. Kodi kupfundza Bhibhlya kunaphedza tani imwe na banja yanu toera kukhala akudzitonga?

15 Kupfundza Bhibhlya mwakukhonda phonya kunakwanisa kuphedza Akristu toera kukhala akudzitonga. Kumbukani pidalonga Mulungu kuna Yoswa: ‘Bukhu iyi ya mwambo nee isafunika kubuluka pamulomo pako na usafunika kuileri mwaciwerewere masiku na masikati, toera kucita pyonsene pidalembwa mwenemu; buluka penepo unadzapembera munjira zako mbucita pinthu mwandzeru.’ (Yoswa 1:8) Mphapo kupfundza Bhibhlya kunakuphedzani tani toera kukulisa n’khaliro wakudzitonga?

Kupfundza Bhibhlya mwakukhonda phonya kunakuphedzani toera kukhala akudzitonga

16 Ife tapfundza kuti Bhibhlya iri na pitsandzo pinapangiza kuti tisaphindula tani tingakhala akudzitonga na tisathabuka tani tingakhonda kukhala akudzitonga. Yahova alembesa pitsandzo pyenepi toera kutiphedza. (Aroma 15:4) Ndi pyandzeru kwa ife kuleri, kupfundza na kunyerezera mwacidikhodikho pinapfundza ife. Onani kuti munapiphatisira tani imwe na banja yanu. Phembani Yahova toera akuphedzeni kuphatisira uphungu wa Mafalace. Mungadzindikira kuti musafunika n’khaliro wakudzitonga m’makhundu anango, citani phembero, pontho wangisirani toera kuona kuti munakhala nawo tani. (Tyago 1:5) Fufudzani mabukhu athu toera kugumana uphungu wakuti unakuphedzani.

17. Ndi munjira ipi yakuti anyakubala anakwanisa kuphedza anawo toera kukhala akudzitonga?

17 Anyakubala anaphedza tani anawo toera kukhala akudzitonga? Anyakubala asadziwa kuti anawo nee abalwa na n’khaliro unoyu. Natenepa, asafunika kuapfundzisa makhaliro adidi kubulukira mu citsandzo cawo. (Aefesi 6:4) Mungaona kuti ananu asafunika n’khaliro wakudzitonga, bvundzikani khala imwe musapangiza citsandzo cadidi. Munakwanisa kupangiza citsandzo ceneci mukumwaza mphangwa ndzidzi onsene, kugumanika pa misonkhano na kucitisa kulambira kwa banja. Pontho, lekani kugopa kuakhondesa pinthu pinango khala mphyakufunika! Ngakhale Yahova akhazikisambo madire kwa Adhamu na Eva. Madire anewa mbadaaphedza toera kulemedza utongi wa Yahova. Munjira ibodzi ene, anyakubala angasandika anawo mbakhala citsandzo cadidi kwa iwo, pinaphedza anawo toera kukulisa n’khaliro wakudzitonga. Natenepa, munakwanisa kuphedza ananu toera kufuna utongi wa Mulungu na kulemedza midida yace.—Lerini Misangani 1:5, 7, 8.

18. Thangwi yanji tisafunika kusankhula axamwali mwandzeru?

18 Khala ndife anyakubala peno nkhabe, tonsene tisafunika kusankhula axamwali mwandzeru. Khala axamwali anu asafuna Yahova, anakwanisa kukuwangisani toera kukhazikisa pifuno pyauzimu na kucalira nyatwa. (Misangani 13:20) Kukhala kwawo akudzitonga kunakukulumizani toera kutowezera citsandzo cawo. Mwakukhonda penula, makhaliro anu adidi anadzawangisambo axamwali anu. Kukhala akudzitonga kunadzatiphedza toera kukhala akutawirika kwa Yahova, kutsandzaya na umaso wathu na kugawana pinthu pyadidi na ale anafuna ife.