Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Aphale na Atsikana, Muli na Pifuno Pyauzimu?

Aphale na Atsikana, Muli na Pifuno Pyauzimu?

‘Nyindira Yahova mwa pyonsene pinacita iwe, natenepa pinafuna iwe pinadzakwanisika.’—MISANGANI 16:3.

NYIMBO: 135, 144

1-3. (a) Aphale na atsikana onsene asafunika kucitanji, pontho pyenepi tinapilandanisa nanji? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ninji cinafuna kuphedza aphale na atsikana Acikristu m’makhaliro anewa?

NYEREZERANI kuti musafuna kuenda ku nzinda wakutali toera kacita pinthu pyakufunika kakamwe. Toera kucita ulendo unoyu, musafunika kukwira maxibombo. Pinafika imwe pa paraji, pakutoma muli wakudzudzumika thangwi pali na anthu azinji na miotokala mizinji. Mbwenye pyakutsandzayisa ndi pyakuti imwe musadziwa kunafuna imwe kuenda, musadziwambo maxibombo unafuna imwe kukwira. Imwe nee munakwira maxibombo unango thangwi musadziwa kuti munataika.

2 Umaso ndi sawasawa na ulendo, pontho aphale na atsikana ndi sawasawa na anthu ali pa paraji. Midzidzi inango asadzudzumika thangwi yakufuna kucita pisankhulo pizinji. Mbwenye mungadziwa kunafuna imwe kuenda, pinakhala pyakukhonda nentsa kucita pisankhulo pyadidi. Ndi nseu upi unafuna kuenda na imwe?

3 Nsolo uno unatawira mbvundzo unoyu, pontho unakuphedzani kucita pinthu pinakomeresa Yahova. Pyenepi pisabveka kubvera uphungu wa Yahova pakucita pisankhulo pyanu pyonsene, ninga mapfundziro a kudziko, basa peno kumanga banja na kubala ana. Pontho pisabveka kuwangisira toera kukwanirisa pifuno pyauzimu, pyakuti pinakucitisani kukhala na uxamwali wakuwanga na Yahova. Munganyerezera basi ene kutumikira Yahova, mwakukhonda penula, iye anadzakupasani nkhombo mbakuphedzani toera kupembera.—Lerini Misangani 16:3.

THANGWI YANJI MPHYAKUFUNIKA KUKHAZIKISA PIFUNO PYAUZIMU?

4. Ninji pinafuna kudinga ife mu nsolo uno?

4 Mphyakufunika kukhazikisa pifuno pyauzimu. Thangwi yanji? Tinadinga mathangwi matatu. Yakutoma na yaciwiri inakuphedzani toera kuona kuti kukwanirisa pifuno pyauzimu kunakucitisani kukhala xamwali wadidi kakamwe wa Yahova. Yacitatu inadzapangiza kuti thangwi yanji ndi pyadidi kukhazikisa pifuno pyauzimu mbamuciri mwana.

5. Ndi thangwi ipi yakufunika kakamwe toera kukhazikisa pifuno pyauzimu?

5 Thangwi yakufunika kakamwe yakukhazikisa pifuno pyauzimu ndi toera kupereka takhuta kuna Yahova thangwi ya ufuni wace na pinthu pidacita iye kuna ife. Mulembi m’bodzi wa Masalmo alonga: ‘Mphyadidi kupereka takhuta kuna imwe Yahova. Mwandicitisa kutsandzaya, imwe Yahova, thangwi ya mabasa anu; ndisatsandzaya thangwi ya mabasa a manjanu.’ (Masalmo 92:1, 4) Nyerezerani pinthu pyonsene pidakupasani Yahova: umaso, cikhulupiro, Bhibhlya, mpingo na cidikhiro cakukhala kwenda na kwenda m’Paraizu. Mungakhazikisa pifuno pyauzimu, musapangiza kuna Yahova kuti musapereka takhuta thangwi ya pinthu pyenepi pyonsene mbamukhala na uxamwali wakuwanga na iye.

6. (a) Kodi pifuno pyauzimu pinakhuya tani uxamwali wanu na Yahova? (b) Ndi pifuno pipi pingasi pyakuti munakwanisa kupikhazikisa mbamuciri mwana?

6 Thangwi yaciwiri yakukhazikisa pifuno pyauzimu ndi yakuti pyenepi mphyakufunika kakamwe kuna Yahova, pontho pinawangisa uxamwali wanu na iye. Mpostolo Paulu alonga: ‘Mulungu nee ndi wakukhonda kulungama toera kuduwala basa yanu na ufuni udapangiza imwe kuna dzina yace.’ (Ahebere 6:10) Lekani kunyerezera kuti ndimwe mwana kakamwe toera kukhazikisa pifuno. Mwacitsandzo, Christine akhali na pyaka 10 pyakubalwa mudanyerezera iye kuleri mbiri za abale akukhulupirika. Toby akhali na pyaka 12 mudakhazikisa iye cifuno cakuleri Bhibhlya yonsene mbadzati kubatizwa. Maxim akhali na pyaka 11, pontho m’bale wace Noemi akhali na pyaka 10 mudabatizwa iwo. Uwiri wawo akhazikisa cifuno cakutumikira ku Bheteli. Toera kupitiriza na cifuno ceneci, iwo aikha petisau ya Bheteli pa pfufu ya n’nyumba mwawo. Ndiye tanimbo imwe? Musanyerezera kukhazikisa pifuno pingasi mbamuwangisira toera kupikwanirisa?—Lerini Afilipi 1:10, 11.

Mungadziwa pifuno pyanu, pinakhala pyakukhonda nentsa kucita pisankhulo mwandzeru

7, 8. (a) Kodi kukhazikisa pifuno pyauzimu kusaphedza tani pakucita pisankhulo? (b) Thangwi yanji mulongo m’bodzi nee asankhula kuenda ku universidade?

7 Ndi thangwi ipi yacitatu toera kukhazikisa pifuno pyauzimu mbamuciri mwana? Ninga aphale na atsikana, muli na pisankhulo pizinji toera kucita. Musafunika kusankhula kuti munapfundza mpaka papi, peno munaphata basa yanji na pinango. Pisankhulo pyenepi pyalandana na mphambano mu ndzidzi unacita imwe ulendo. Mungadziwa kunafuna imwe kuenda, pinakhala pyakukhonda nentsa kusankhula njira yadidi. Munjira ibodzi ene, mungadziwa pifuno pyanu, pinakhala pyakukhonda nentsa kucita pisankhulo mwandzeru. Misangani 21:5 isalonga: ‘Pinanyerezera munthu wakuphata basa mwaphinga, pisafamba mwadidi.’ Mungakhazikisa pifuno pyadidi mwakucimbiza, munapembera. Pyenepi ndi pidacitikira Damaris mukhafuna iye kucita cisankhulo cakufunika kakamwe mbali ntsikana.

8 Damaris akhali na nota zadidi kakamwe pidamalisa iye kupfundza xikola sekundarya, pontho iye mbadakwanisa kuenda ku universidade toera kapfundza ntemo mwakukhonda kulipa. Mbwenye iye asankhula kuphata basa ku bhanko. Thangwi yanji? Thangwi pikhali iye mwana, akhadakhazikisa cifuno cakutumikira ninga mpainiya. Iye alonga: “Pyenepi pikhabveka kuphata basa mu ndzidzi wakucepa. Kupfundza ntemo ku universidade, mbakudandicitisa kuwina kobiri izinji, mbwenye nee mbandidakwanisa kuphata basa mu ndzidzi wakucepa.” Damaris asatumikira ninga mpainiya mu pyaka 20. Kodi iye asapibva kuti akhazikisa cifuno cadidi pikhali iye ntsikana? Inde. Ku bhanko kunaphata iye, asaonana na anthu azinji adapfundza pya ntemo akuti asacita basa ikhafuna iye kucita pakumala kupfundza universidade. Damiris asalonga kuti azinji a iwo nee ali akutsandzaya na mabasa awo. Iye asaona kuti pyaka pyonsene pinatumikira iye ninga mpainiya wa ndzidzi onsene, pisantsandzayisa kakamwe, pontho pisamphedza toera akhonde kukhala wakutsukwala ninga iwo.

9. Thangwi yanji aphale na atsikana athu athema kusimbwa?

9 Aphale na atsikana athu azinji pa dziko yonsene akuthambaruka mwadidi, pontho athema kusimbwa. Iwo asaikha uxamwali wawo na Yahova na pifuno pyauzimu pa mbuto yakutoma. Aphale na atsikana anewa asatsandzaya na umaso, mu ndzidzi ubodzi ene asapfundza kutowezera citsogolero ca Yahova mu pinthu pyonsene, ninga mapfundziro a kudziko, basa na banja. Salomoni alonga: ‘Nyindira Yahova na ntima wako onsene.’ Iye athimiza: ‘Nsake munjira zako zonsene, pontho iye anadzalungamisa njira zako.’ (Misangani 3:5, 6) Aphale na atsikana, Yahova asakufunani kakamwe! Imwe ndimwe akufunika kakamwe kwa iye, pontho iye anakutsidzikizani, kukutsogolerani na kukupasani nkhombo.

KHUNGANYIKANI MWADIDI TOERA KUPANGA ANANGO PYA YAHOVA

10. (a) Thangwi yanji basa yakumwaza mphangwa ndi yakufunika kakamwe kwa ife? (b) Munakwanisa tani kufokotoza mwadidi pinakhulupira imwe?

10 Munganyerezera basi ene kukomeresa Yahova, munadzafuna kupanga anango pya iye. Yezu Kristu alonga kuti ‘pakutoma mphangwa zadidi zisafunika kumwazwa.’ (Marko 13:10) Natenepa basa yakumwaza mphangwa isafunika kucitwa mwakucimbiza, pontho ndi yakufunika kakamwe kwa ife. Ndiye tani kukhazikisa cifuno cakumwaza mphangwa kazinji kene? Munakwanisa kutumikira ninga mpainiya? Mphapo ndiye tani khala nee musakomerwa kakamwe kumwaza mphangwa? Munakwanisa tani kufokotoza mwadidi pinakhulupira imwe? Pana pinthu piwiri pinafuna kukuphedzani: Kukhunganyika mwadidi na kupitiriza kupanga anango pinadziwa imwe thangwi ya Yahova. Panango munadzumatirwa na kutsandzaya kunafuna khala na imwe m’basa yakumwaza mphangwa.

Munakhunganyika tani toera kupanga anango pya Yahova? (Onani ndima 11, 12)

11, 12. (a) Munakhunganyika tani toera kupanga anango pya Yahova? (b) M’bale Luca abandza tani mwai toera kulonga pya Yahova kuxikola?

11 Tomani na kukhunganyika matawiro a mibvundzo inacitwa na andzanu akuxikola, ninga, “Thangwi yanji musakhulupira Mulungu?” Pontho mu website yathu ya jw.org, musagumanika misolo yakuti inakuphedzani toera kutawira mbvundzo unoyu. Mungasaka pa ENSINOS BÍBLICOS > ADOLESCENTES, munagumana bokosi yakuti Por que eu acredito em Deus?Towezerani pinagumanika pa bokosi ineyi toera kukhunganyika ntawiro wanu. Munagumana malemba matatu a m’Bhibhlya akuti munakwanisa kuaphatisira: Ahebere 3:4, Aroma 1:20 na Masalmo 139:14. Pontho munagumana mabokosi anango akuti munakwanisa kuaphatisira toera kukhunganya matawiro a mibvundzo inango.—Lerini 1 Pedro 3:15.

12 Pangani andzanu akuxikola kuti anakwanisa kugumana mphangwa zinango mu jw.org. Pyenepi ndi pidacita Luca. Andzace akuxikola akhalonga pya mauphemberi. Luca adzindikira kuti bukhu ikhalonga pya Mboni za Yahova ikhali yakuphonyeka. Maseze Luca akhagopa pang’ono, iye aphemba mpfundzisi toera afokotoze kuna andzace onsene thangwi yanji pinthu pyenepi pikhali pyakuphonyeka. Mpfundzisi antawirisa toera alonge pinakhulupira iye, pontho iye akhali dzololo toera kupangiza website kuna andzace onsene. Mpfundzisi apanga anyakupfundzace kuti angafika kunyumba aone vidyu yakuti Como enfrentar o bullying sem partir para a briga. Luca akhala wakutsandzaya kakamwe thangwi yakulonga pya Yahova kuxikola.

13. Thangwi yanji nee tisafunika kubwerera nduli tingathimbana na nyatwa?

13 Mungathimbana na nyatwa, lekani kubwerera nduli, mbwenye pitirizani toera kukwanirisa pifuno pyanu pyauzimu. (2 Timoti 4:2) Pyenepi ndi pidacita Katharina. Pikhali iye na pyaka 17 akhazikisa cifuno cakumwazira mphangwa andzace onsene akubasa. M’bodzi wa iwo akhantikana kazinji kene. Mbwenye iye nee akhabwezera pyakuipa. Makhaliro ace adidi akhuya kakamwe ndzace m’bodzi akhaphata na iye basa, wakuti dzinace ikhali Hans. Iye atoma kuleri mabukhu athu, kupfundza Bhibhlya mbabatizwa. Katharina nee akhadziwa pyenepi thangwi nee akhaphatabve basa pabodzi na iye. Natenepa mudapita pyaka 13, ntsiku inango Katharina akhali pa misonkhano, pontho adzumatirwa kakamwe pidaona iye kuti nyakucita nkhani yapakweca akhali Hans! Iye akhali wakutsandzaya kakamwe thangwi yakuwangisira kwace kumwazira mphangwa andzace akubasa.

LEKANI KUDUWALA PIFUNO PYANU PYAUZIMU

14, 15. (a) Musafunika kukumbukanji mungakakamizwa na anango toera kucita pinthu pinacita iwo? (b) Munacitanji toera kupitiriza kukhala akuwanga mungakakamizwa na andzanu?

14 Mpaka pano, nsolo uno wakuphedzani toera kukomeresa Yahova na kukhazikisa pifuno pyauzimu. Mbwenye aphale na atsikana azinji a thunga ninga yanu basi ene asafuna kusendzeka. Panango anakupangani toera kucita pinthu pinacita iwo. Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, munadzafunika kupangiza anango kuti pifuno pyauzimu ndi pyakufunika kakamwe. Lekani kutawirisa kuti anango akucitiseni kuduwala pifuno pyanu. Khala muli pa paraji ninga pidalongwa pa ndima yakutoma, kodi mbamudakwira maxibombo onsene anaona imwe basi ene thangwi anthu ali mwenemo akusendzeka? Nkhabe!

15 Mphapo munacitanji toera kupitiriza kukhala akuwanga mungakakamizwa na andzanu toera kucita pinthu pinacita iwo? Calirani makhaliro akuti anakucitisani kugwa m’mayesero. (Misangani 22:3) Nyerezerani nyatwa zinafuna kukhala na imwe mungacita pinthu pyakuipa. (Agalata 6:7) Pontho tawirani ciphedzo ca anango mwakucepeseka. Bveserani pinakupangani anyakubalanu na abale na alongo akukola mwauzimu.—Lerini 1 Pedro 5:5, 6.

16. Kodi pinthu pidacitikira Christoph pisapangiza tani kufunika kwakukhala wakucepeseka?

16 Kucepeseka kwaphedza Christoph toera kutawira uphungu. Pidamala iye kwene kubatizwa, iye akhaenda kazinji kene ku mbuto inacitirwa exercícios. Pontho aphale anango akhamphemba toera aende nawo pabodzi ku clube de esportes. Iye acedza na nkulu wa mpingo thangwi ya pyenepi, nkulu wa mpingo ampanga kuti anyerezere pya ngozwi zinafuna kuoneka, ninga kucita pinthu mwamapika. Natenepa Christoph asankhula kuenda ku clube de esportes mwakukhonda tsalakana uphungu udapaswa iye. Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, iye adzindikira kuti masendzekero anewa akhali auphanga na akugopswa. Buluka penepo alonga pontho na akulu a mpingo, natenepa iwo ampasa uphungu wa m’Bhibhlya. Christoph alonga: “Yahova andipasa aphungu adidi, pontho ndabvera Yahova, maseze ndacita pyenepi mwakudembuka.” Kodi imwe musatawira uphungu mwakucepeseka?

17, 18. (a) Ninji pinafuna Yahova kwa aphale na atsikana lero? (b) Munacalira tani kutsumbikika na pisankhulo pyanu mungakula? Perekani citsandzo.

17 Bhibhlya isalonga: ‘Iwe m’phale [peno ntsikana], komerwa pyako mbuciri m’phale, pontho tsandzaya mu ntsiku za uphale wako.’ (Koelete 11:9) Yahova asafuna kuti mukhale akutsandzaya mbamuciri aphale. Mu nsolo uno, mwapfundza kuti njira ibodzi toera kukhala akutsandzaya ndi kupitiriza kunyerezera pifuno pyauzimu na kubvera citsogolero ca Yahova mu pisankhulo pyanu pyonsene. Mungacita pyenepi mwakucimbiza, munaona kuti Yahova anadzakutsogolerani, kukutsidzikizani na kukupasani nkhombo. Nyerezerani uphungu onsene wadidi unakupasani iye m’Mafalace, pontho phatisirani uphungu uyu: ‘Kumbuka Mulungu wako mbuciri m’phale.’—Koelete 12:1.

18 Uphale na utsikana usamala mwakucimbiza. Mwakutsukwalisa, azinji mukupita kwa ndzidzi asatsumbikika thangwi ya pifuno pyakuipa pidakhazikisa iwo peno thangwi yakukhonda kukhazikisa pifuno mbali aphale na atsikana. Mbwenye mungapitiriza kunyerezera pifuno pyanu pyauzimu, munadzatsandzaya na pisankhulo pyanu mungakula. Mirjana asapibvambo tenepo. Pikhali iye ntsikana, akhakomerwa kakamwe na masendzekero. Iye acemerwa toera kucita khundu mu Jogos Olímpicos. Mbwenye iye asankhula kutumikira Yahova m’basa ya ndzidzi onsene. Maseze papita pyaka 30, iye asapitiriza kutumikira m’basa ya ndzidzi onsene pabodzi na mamunace. Mirjana alonga kuti anthu anafuna kubvekera, kukhala na mbiri, cidzo na mpfuma, mwandimomwene nee asakhala akutsandzaya. Iye alongambo kuti pifuno pyadidi ndi kutumikira Mulungu na kuphedza anthu toera kundziwa.

19. Thangwi yanji ndi pyakufunika kukhazikisa pifuno pyauzimu mbamuciri m’phale peno ntsikana?

19 Aphale na atsikana, imwe mwathema kusimbwa thangwi musapitiriza kutumikira Yahova mwakukhonda tsalakana nyatwa zinathimbana na imwe. Imwe musakhazikisa pifuno pyauzimu, pontho musaona basa yakumwaza mphangwa kukhala yakufunika kakamwe mu umaso wanu. Pontho nee musatawirisa kuti dziko ikuduwaliseni pifuno pyanu. Khalani na cinyindiro cakuti basa yanu ndi yakufunika kakamwe. Imwe muli na abale na alongo akuti asakufunani na asakuphedzani. Natenepa ‘nyindirani Yahova mwa pyonsene pinacita imwe, pinafuna imwe pinadzakwanisika.’