Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

MPHANGWA ZATHU ZAKALE

“Tinacita Lini Nsonkhano Unango wa Gawo?”

“Tinacita Lini Nsonkhano Unango wa Gawo?”

TIRI mu Nzinda wa Mexiko, mwezi wa Novembro mu caka 1932, nzinda wakuti uli na anthu akupiringana miliyau ibodzi. Papita sumana ibodzi basi, masemafu mbadamala kale kuikhwa. Mbwenye anthu lero asatsandzaya thangwi ya cinthu cinango. Anyakukwata mphangwa ali pa mbuto inalimira xitima na mitcini yawo yakubulusa mafoto kudikhira mulendo wakupambulika toera kufika. Mulendo unoyu mbani? Ndi Joseph F. Rutherford, muimiriri wa Sociedade Torre de Vigia. Mboni za Yahova za pacisa zisafunambo kutambira M’bale Rutherford, wakuti abwera toera kugumanika pa nsonkhano wawo wa gawo wa ntsiku zitatu.

Revista ya Idade de Ouro yalonga: “Mwakukhonda penula, nsonkhano unoyu ukhali wakupambulika, pontho wakufunika kakamwe n’dziko ya Mexiko.” Mbwenye nsonkhano unoyu ukhali ung’ono thangwi basi ene pagumanika anthu akukwana 150. Mphapo thangwi yanji ukhali wakufunika kakamwe?

Mbudzati citwa nsonkhano unoyu, undimomwene nee ukhadamwazika kakamwe n’dziko ya Mexiko. Ngakhale kuti misonkhano ming’ono ikhacitwa kutomera mu caka 1919, mbwenye mipingo ikhacepa. Mu caka 1929, yamangwa Bheteli mu Nzinda wa Mexiko. Pikhaoneka ninga pyonsene pikhali mwadidi, mbwenye mukupita kwa ndzidzi, paoneka pinentso pinango. Mwacitsandzo, apainiya akuti akhadziwika ninga colportores, apfundziswa toera akhonde kucita malonda mu ndzidzi unamwaza iwo mphangwa. M’bodzi wa iwo aipirwa mbasiya undimomwene, mbatomesa nsoka wace wa anyakupfundza Bhibhlya. Kusiyapo pyenepi, muimiriri wa Bheteli apitirwa m’mbuto na m’bale unango thangwi ya makhaliro ace akuipa. Natenepa, Mboni za Yahova zakukhulupirika za dziko ineyi zikhafunika ciwangiso.

Mu ndzidzi udabwera M’bale Rutherford awangisa kakamwe abale na alongo anewa akukhulupirika kubulukira mu nkhani ziwiri zidacita iye pa nsonkhano na zixanu zidabvesera abale pa radyo. Unoyu ukhali ulendo wakutoma kwa abale kuphatisira nyumba ya mphepo toera kumwaza mphangwa zadidi n’dziko yonsene ya Mexiko. Pakumala kwa nsonkhano, m’bale unango akhazikiswa ninga muimiriri toera kutsogolera Bheteli. Na ciphedzo ca Yahova, abale na alongo anewa aphinga kakamwe apitiriza kumwaza mphangwa.

Pa nsonkhano wa gawo mu caka 1941, mu Nzinda wa Mexiko

Mu caka 1933, kwacitwa misonkhano miwiri, ubodzi mu Nzinda wa Mexiko unango Veracruz. Abale na alongo aphata basa mwaphinga mu cisa cawo, pontho akhala na maphindu mazinji. Mwacitsandzo, mu caka 1931 ukhali na amwazi mphangwa akukwana 82. Mu caka 1941, nzinda unoyu ukhali na amwazi mphangwa akupiringana 800! Anthu cifupi na 1.000 afika mu Nzinda wa Mexiko mu caka 1941 toera kucita Nsonkhano wa gawo.

MISEU YADZALA NA MBONI ZA YAHOVA

Mu caka 1943, abale na alongo atoma kampanya ya Nsonkhano wa Gawo wa nsolo wakuti “Nação Livre” udacitwa m’mizinda 12 ku Mexiko. * (Onani cidzindikiro capantsi.) Iwo akhacita pyenepi mukuphatisira cartazes-sanduíche. Natenepa iwo akhaphatisira njira ineyi toera kudziwisa anthu thangwi ya nsonkhano wawo kutomera caka 1936.

Revista ya caka 1944 yapangiza abale mbakamwaza mphangwa mukuphatisira cartazes-sanduíche mu Nzinda wa Mexiko

Kampanya yakudziwisa anthu mukuphatisira cartazes-sanduíche ikhali yakuphindulisa kakamwe mu Nzinda wa Mexiko. Revista ya nsolo wakuti La Nación yalonga thangwi ya Mboni za Yahova zidagumanika pa nsonkhano unoyu: “Ntsiku yakutoma, iwo akhadaphembwa toera kucemera anthu azinji. Mangwana mwace, numero yathimizirika kakamwe.” Uphemberi wa Katolika nee ukhakomerwa na pyenepi, natenepa akhapokanya Mboni za Yahova. Mbwenye abale na alongo nee akhagopa. Iwo akhapitiriza kudziwisa anthu thangwi ya nsonkhano unoyu. Nsolo unango wa revista ya La Nación walonga: “Anthu onsene mu nzinda aaona.” Walongambo kuti abale na alongo “akhadabvala ‘cartazes-sanduíche.’” Nsolo wa revista ineyi wapangizambo foto ya abale pikhali iwo m’miseu mu Nzinda wa Mexiko yakuti ikhadalembwa: “Miseu yadzala na mboni za Yahova.”

MAKAMA AKHALI “ADIDI, PONTHO AKHAPISA KUPIRINGANA KUGONA PANTSI”

Mu ndzidzi unoyu, Mboni za Yahova zikhafunika kuwangisira kakamwe toera kugumanika pa misonkhano ya gawo ku Mexiko. Abale na alongo azinji akhabuluka mbuto zakutali zakuti nee zikhali cifupi na miseu peno njanje. Mpingo unango walemba: “Basi ene pisa pyenepi pikhali cifupi na linha de telégrafo.” Natenepa, anthu adagumanika akhafunika kukwira maburu peno kufamba na miyendo ntsiku zizinji toera kakwira xitima inaenda ku nzinda ukhacitirwa nsonkhano.

Mboni za Yahova zizinji zikhali zakutcerenga, pontho nee zikhali na kobiri toera kulipa ulendo wakuenda kunsonkhano wa gawo. Mudafika iwo kweneko, azinji afikira n’nyumba za abale mbatambirwa mwadidi. Anango akhagona n’Nyumba za Umambo. Ulendo unango, abale cifupi na 90 afikira ku Bheteli, mbakagonera mabokosi a mabukhu. Bukhu ya Anuário yalonga kuti abale anewa apereka takhuta kakamwe thangwi mabokosi anewa akhali “adidi, pontho akhapisa kupiringana kugona pantsi.”

Abale na alongo anewa atsandzaya kakamwe thangwi yakuwangisira kwawo toera kugumanika pa nsonkhano wa gawo na abale anango. Lero, ku Mexiko kuna Mboni za Yahova zakupiringana 850.000, pontho zisapereka takhuta kakamwe. * (Onani cidzindikiro capantsi.) Bukhu ya Anuário de 1949 yalonga kuti kuwangisira kudacita abale nee kwafewesa phinga yawo yakulambira Yahova. Iwo asapitiriza kucedza maphindu adakhala na iwo mbabvundza kazinji kene: “Tinacita lini nsonkhano unango wa gawo?”—Mphangwa zathu zakale za ku América Central.

^ ndima 9 Ku Mexiko, anthu akukwana 2.262.646 agumanika pa Cikumbuso mu caka 2016.

^ ndima 14 Mwakubverana na Anuário de 1944, nsonkhano unoyu wacitisa Mboni za Yahova kudziwika mwadidi n’dziko ya Mexiko.