Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Kodi Imwe Muli na Undimomwene Onsene?

Kodi Imwe Muli na Undimomwene Onsene?

‘Anatawira mbadzati kupibvesa mwadidi asapangiza kuti ndi dzemwa, mbapaswa manyadzo.’—MISANGANI 18:13.

NYIMBO: 126, 95

1, 2. (a) Ndi luso ipi yakufunika kakamwe yakuti tisafunika kukhala nayo, pontho thangwi yanji? (b) Tinapfundzanji mu nsolo uno?

TONSENE tisafunika kupfundza kudzindikira mphangwa zandimomwene na zauthambi. (Misangani 3:21-23; 8:4, 5) Thangwi tingakhonda kucita pyenepi, pinakhala pyakukhonda nentsa Sathani na dziko yace kudodomesa manyerezero athu. (Aefesi 5:6; Akolose 2:8) Mbwenye toera kudzindikira khala mphangwa ndi zandimomwene peno nkhabe, tisafunika kukhala na undimomwene onsene. Lemba ya Misangani 18:13 isalonga: ‘Anatawira mbadzati kupibvesa mwadidi asapangiza kuti ndi dzemwa, mbapaswa manyadzo.’

2 Mu nsolo uno, tinadzaona kuti thangwi yanji pisakhala pyakunentsa kudziwa undimomwene onsene. Tinadzadingambo midida ya Bhibhlya na pitsandzo pyakuti pinatiphedza kudzindikira khala mphangwa ndi zandimomwene peno nkhabe.

LEKANI KUKHULUPIRA ‘MAFALA ONSENE’

3. Thangwi yanji tisafunika kuphatisira n’dida unagumanika pa Misangani 14:15? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

3 Lero, tisatambira mphangwa munjira zakusiyana-siyana. Kubulukira mu interneti, televizau na njira zinango. Tinakwanisambo kutambira e-mail zizinji, mphangwa mu ntokodzi na zinango kubulukira kwa axamwali. Midzidzi inango pisakhala pyakunentsa kucalira kutambira mphangwa zenezi, natenepa tisafunika kucita mphole-mphole. Axamwali athu panango asacita pyenepi na cifuno cadidi, mbwenye pana anthu anango akuti asamwaza mphangwa zakuphonyeka peno zauthambi. Ndi lemba ipi ya m’Bhibhlya inafuna kutiphedza toera kudinga mphangwa zinabva ife? Lemba ya Misangani 14:15 isalonga: ‘Munthu wakusowa ndzeru asatawira pyonsene pinapangwa iye, mbwenye nyandzeru asalengesa mathanyo ace.’

4. Lemba ya Afilipi 4:8, 9 inatiphedza tani toera kusankhula pinafuna ife kuleri, pontho thangwi yanji ndi pyakufunika kakamwe kukhala na mphangwa zakunyindirika? (Onanimbo bokosi “ Masasanyiro Akuti Anatiphedza Toera Kukhala na Undimomwene.”)

4 Toera kucita pisankhulo pyadidi, tisafunika kukhala na undimomwene onsene. Natenepa, tisafunika kucita mphole-mphole kakamwe na mphangwa zinafuna ife kuleri. (Lerini Afilipi 4:8, 9.) Ife nee tisafunika kubvunga ndzidzi wathu mukuona mphangwa zakukhonda nyindirika mu interneti peno kuleri e-mail zakuti nee ziri na undimomwene onsene. Mphyakufunika kakamwe kucalira ma websaiti anaphatisira anthu akupanduka toera kulonga mphangwa zawo. Iwo asafuna kufewesa cikhulupiro ca atumiki a Mulungu na kudodomesa undimomwene. Mphangwa zakukhonda nyindirika zisacitisa anango kucita pisankhulo pyakuphonyeka. Nee musafunika kunyerezera kuti mphangwa zauthambi cipo zinakukhuyani.—1 Timoti 6:20, 21.

5. Ndi mphangwa zipi zauthambi zidabva Aizraeli, pontho zaakhuya tani?

5 Mphangwa zauthambi zisabweresa nyatwa. Mu ndzidzi wa Mose, anyakusuzumira dziko 12 aenda ku Dziko Yakupikirwa. Anyakusuzumira dziko khumi abwera na mphangwa zakuphonyeka. (Numero 13:25-33) Iwo athimizira pinthu pidaona iwo, natenepa mbumba ya Yahova yagopa mbifewa manungo. (Numero 14:1-4) Thangwi yanji mbumba yagopa mbifewa manungo? Panango anyerezera kuti mphangwa zenezi zikhali zandimomwene thangwi anyakusuzumira azinji alonga cinthu cibodzi cene. Natenepa iwo akhonda kubvesera pidalonga anyakusuzumira dziko awiri thangwi ya Dziko Yakupikirwa. (Numero 14:6-10) M’mbuto mwa kusaka kudziwa undimomwene na kunyindira Yahova, mwaupswiru mbumba yakhulupira mphangwa zauthambi.

6. Thangwi yanji nee tisafunika kudzumatirwa tingabva mphangwa zinalonga mwakuipa atumiki a Yahova?

6 Ife tisafunika kucita mphole-mphole tingabva mphangwa zinalonga pya atumiki a Yahova. Kumbukani kuti nyamalwa wathu Sathani asacemerwa ‘nyakupambizira abale athu.’ (Apokalipse 12:10) Yezu acenjeza kuti apingizi ‘anadzapambizira mbalonga ntundu onsene wa pyakuipa’ thangwi ya ife. (Mateo 5:11) Tingabvera cenjezo ineyi, nee tinadzatsukwala tingabva mphangwa zinalonga mwakuipa atumiki a Yahova.

7. Tisafunika kucitanji mbatidzati kutumiza e-mail peno mphangwa mu ntokodzi?

7 Kodi musakomerwa kutumiza e-mail na mphangwa mu ntokodzi kuna axamwali anu? Mungabva mphangwa zakutsandzayisa mu televizau peno na munthu unango, kodi musakhala ninga jornalista wakuti asafuna kuzimwaza mwakucimbiza? Mbamudzati kutumiza e-mail peno mphangwa mu ntokodzi, bvundzikani: ‘Ndiri na cinyindiro cakuti mphangwa zenezi ndi zandimomwene? Kodi ndiri na undimomwene onsene?’ Khala nee muli na cinyindiro, munamwaza uthambi. Natenepa khala nee musadziwa kuti mphangwa zidabva imwe ndi zandimomwene, lekani kuzitumiza. Zifudzeni!

8. Ninji pidacita apingizi m’madziko anango, pontho tinaaphedzera tani mwakukhonda dziwa?

8 Pana thangwi inango inapangiza ngozwi zakutumiza e-mail peno mphangwa zidatambira ife mu ntokodzi mbatidzati kunyerezera. M’madziko anango, basa yathu isatcingwa peno kukhondeswa. Apingizi athu m’madziko anewa asalonga pinthu basi ene toera kutigopesa peno kuticitisa kupenulana unango na ndzace. Nyerezerani basi pidacitika ku União Soviética. Apolixa acibisobiso anadziwika ninga KGB, akhamwaza uthambi wakuti abale akudziwika akhasandukira atumiki a Yahova. * (Onani cidzindikiro capantsi.) Mwakutsukwalisa, abale azinji akhulupira mphangwa zenezi zauthambi mbasiya gulu ya Yahova. Azinji a iwo abwerera mu gulu, mbwenye anango nkhabe. Iwo atawirisa kuti mphangwa zenezi zauthambi zifudze cikhulupiro cawo. (1 Timoti 1:19) Kodi ife tinacalira tani nyatwa zenezi? Lekani kumwaza mphangwa zauthambi peno mphangwa zakuti nee ndi zakunyindirika. Lekani kukhulupira pyonsene pinabva imwe. Mbwenye, khalani na cinyindiro cakuti muli na undimomwene onsene.

MPHANGWA ZAKUTI NEE ZIRI NA UNDIMOMWENE ONSENE

9. Ndi cinthu cipi cinango cinaticimwanisa kukhala na mphangwa zandimomwene?

9 Midzidzi inango tinabva mphangwa zakuti nee ziri na undimomwene onsene. Pyenepi pinaticitisa kukhonda khala na undimomwene onsene. Ife nee tisafunika kunyindira mphangwa zakuti nee ziri na undimomwene onsene! Tinacitanji toera tikhonde kunyengezwa na mphangwa zenezi?—Aefesi 4:14.

10. Thangwi yanji Aizraeli anango akhafuna kucita nkhondo na abale awo, pontho ninji cidaaphedza kucalira pyenepi?

10 Tinakwanisa kupfundza na pidacitikira Aizraeli adakhala kukhundu ya madokero a dzuwa a Nkulu wa Yordani mu ntsiku za Yoswa. (Yoswa 22:9-34) Iwo abva kuti Aizraeli a kumabulukiro a dzuwa a Yordani akhadamanga guwa ikulu cifupi na nkulo. Mphangwa zenezi zikhali zandimomwene, mbwenye nee zikhali mphangwa zonsene. Pontho pyenepi pyacitisa Aizraeli a kumadokero a dzuwa kunyerezera kuti abale awo a kumabulukiro a dzuwa akhadapandukira Yahova, natenepa agumanyikana toera kucita nkhondo na iwo. (Lerini Yoswa 22:9-12.) Mbwenye mbadzati kucita nkhondo, Aizraeli a kumadokero a dzuwa atuma amuna angasi toera aende kasaka kudziwa undimomwene. Ninji pidagumana amuna anewa? Aizraeli a kumabulukiro a dzuwa nee akhadamanga guwa toera kupereka ntsembe kuna alungu authambi. Iwo akhadamanga guwa ninga cikumbuso toera munthu onsene adziwe kuti iwo akhalambira Yahova. Mwandimomwene, Aizraeli atsandzaya kakamwe thangwi yakutoma kusaka kudziwa undimomwene mbadzati kucita nkhondo na abale awo.

11. (a) Kodi Mefibhozeti atsalakanwa tani mwakusowa ulungami? (b) Dhavidhi atsalakana tani Mefibhozeti mwaulungami?

11 Ntsiku inango panango tinatsukwala anthu angamwaza mphangwa zauthambi thangwi ya ife. Pyenepi ndi pidacitikira Mefibhozeti. Mambo Dhavidhi apasa Mefibhozeti minda yonsene yakuti ikhali ya yavu wace, Sauli. (2 Samwele 9:6, 7) Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, Dhavidhi abva mphangwa zauthambi thangwi ya Mefibhozeti. Iye nee atoma kusaka kudziwa khala mphangwa zenezi zikhali zandimomwene, natenepa Dhavidhi akwata pinthu pyonsene pya Mefibhozeti. (2 Samwele 16:1-4) Mbwenye pidacedza Dhavidhi na Mefibhozeti, Dhavidhi adzindikira kuti akhadaphonyeka. Buluka penepo iye abweza pontho pinthu pinango kuna Mefibhozeti. (2 Samwele 19:24-29) Dhavidhi mbadatoma kunyerezera m’mbuto mwakucita pinthu mwakucimbiza, iye nee mbadatsalakana Mefibhozeti munjira ineyi.

12, 13. (a) Yezu acitanji pikhalonga anthu uthambi thangwi ya iye? (b) Tisafunika kucitanji anthu angalonga uthambi thangwi ya ife?

12 Kodi munacitanji munthu angamwaza mphangwa zauthambi thangwi ya imwe? Pyenepi pyacitikira Yezu na Juwau M’batizi. (Lerini Mateo 11:18, 19.) Yezu acitanji? Iye nee aphatisira ndzidzi wace na mphambvu zace toera kukakamiza anthu akhulupire kuti mphangwa zace zikhali zandimomwene. Mbwenye akhakulumiza anthu toera kusaka undimomwene. Iye akhafuna kuti anthu aone okha pikhacita iye na pikhapfundzisa iye. Yezu alonga: ‘Udziwisi wa munthu usapangizika na mabasa anacita iye.’—Mateo 11:19.

13 Tinapfundza ntsonga yakufunika kakamwe kubulukira kwa Yezu. Midzidzi inango anthu analonga pinthu pyakukhonda lungama peno kutilonga mwakuipa, panango ife tinadzudzumika gopa kupswipisa makhaliro athu. Mbwenye makhaliro athu anapangiza kuti pinalonga iwo ndi uthambi. Ninga pidapfundza ife mu citsandzo ca Yezu, makhaliro athu adidi anakwanisa kupangiza kuti pyonsene pinalonga anthu thangwi ya ife ndi uthambi.

KODI IMWE MUSADZINYINDIRA?

14, 15. Thangwi yanji nee tisafunika kunyindira manyerezero athu?

14 Takwanisa kuona kuti kugumana mphangwa zakunyindirika mphyakunentsa kakamwe. Nkandzo unango ndi kusowa kwathu ungwiro. Panango tikutumikira Yahova mu pyaka pizinji, pontho tiri na maluso akucita pinthu pinango. Anango anatilemedza thangwi ya luso yathu yakunyerezera mwadidi. Kodi pyenepi pinakhala nkandzo kuna ife?

Bhibhlya isaticenjeza pakweca kuti nee tisafunika kunyindira manyerezero athu

15 Inde. Panango ife tinatoma kudzinyindira. Panango tinatawirisa mabvero na manyerezero athu kutikunda. Peno tinatoma kunyerezera kuti tisadziwa pinthu, maseze nee tiri na undimomwene onsene. Pyenepi ndi pyakugopswa kakamwe! Bhibhlya isaticenjeza pakweca kuti nee tisafunika kunyindira manyerezero athu.—Misangani 3:5, 6; 28:26.

16. Mu citsandzo ceneci, ninji pidacitika mu restauranti, pontho Tom anyerezeranji?

16 Mwacitsandzo: Nyerezerani kuti ntsiku inango namaulo nkulu wa mpingo m’bodzi anacemerwa Tom aenda ku restauranti mbaona nkulu wa mpingo unango anacemerwa John adakhala pantsi mbakacedza na nkazi wakuti nee ndi nkazace. Iwo asaoneka ninga akhadziwana kale. Tom akuaona mbakaseka na kukhumbatirana. Iye asadzudzumika kakamwe mbanyerezera: ‘Kodi John akhondana na nkazace? Ndiye tani anawo?’ Tom aona kale pinthu pyakutsukwalisa ninga pyenepi mbapicitikira anango. Khala ndimwe adaona pyenepi mbamudapibva tani?

17. Kodi Tom adzindikiranji mukupita kwa ndzidzi, pontho tisapfundzanji?

17 Dikhirani pang’ono. Maseze Tom akunyerezera kuti John nee akukhala wakukhulupirika kuna nkazace, kodi iye ali na undimomwene onsene? Ntsiku ibodzi ene, Tom amenyera ntokodzi John mbadzindikira kuti nkazi unoyu akhali mwanankazi wace, wakuti akhadabwera kudzamuona. John na mwanankazi wace akhadasiyana kale kakamwe. Nakuti mwanankazi wace akhali na ndzidzi wakucepa, John aona kuti mphyadidi aonane mu restauranti toera acedze. Nkazace John nee akwanisa kukhala pabodzi na iwo. Tom atsandzaya thangwi nee akhadalonga pyenepi kuna anango! Tisapfundzanji mu citsandzo ceneci? Mwakukhonda tsalakana pyaka piri na ife mbatikatumikira Yahova, tisafunika kutoma kudziwa undimomwene onsene mbatidzati kunyerezera kucita cinthu.

18. Ninji cinafuna kuticitisa kukhulupira pinthu pyakuipa thangwi ya m’bale wathu?

18 Pinakwanisambo kukhala pyakunentsa kudziwa undimomwene onsene khala pidabva ife pyacitikira m’bale wakuti nee tisabverana naye. Khala tisapitiriza kunyerezera madodo a andzathu, panango tinapenula m’bale wathu. Natenepa, tingabva cinthu cakuipa thangwi ya iye, panango tinakhulupira pyenepi, maseze nkhabepo umboni unapangiza pyenepi. Tisapfundzanji na pyenepi? Tingatawirisa kukhala na mabvero akuipa thangwi ya abale athu, tinakwanisa kukhala na maonero akuphonyeka. (1 Timoti 6:4, 5) Ife nee tisafunika kukhala na bibvu muntima mwathu. Lekani kuduwala kuti Yahova asafuna kuti tifune abale athu mbatialekerera na ntima onsene.—Lerini Akolose 3:12-14.

MIDIDA YA BHIBHLYA INATITSIDZIKIZA

19, 20. (a) Ndi midida ipi ya Bhibhlya inafuna kutiphedza toera kubvesesa mwadidi mphangwa? (b) Tinadzadinganji mu nsolo unatowera?

19 Lero, mphyakunentsa kakamwe kukhala na mphangwa zakunyindirika na kuzibvesesa mwadidi. Thangwi yanji? Thangwi mphangwa zizinji nee ziri na undimomwene onsene, pontho ndife akusowa ungwiro. Ninji cinafuna kutiphedza? Ndi midida inagumanika m’Mafala a Mulungu! Mwacitsandzo, n’dida ubodzi usalonga kuti ndi pyaupswiru kutawira mbatidzati kubvesesa mwadidi. (Misangani 18:13) N’dida unango unatiphedza toera kucalira kukhulupira pyonsene pinabva ife mbatidzati kudziwa khala pyenepi ndi undimomwene. (Misangani 14:15) Pontho, mwakukhonda tsalakana pyaka piri na ife mbatikatumikira Yahova, nee tisafunika kudzinyindira. (Misangani 3:5, 6) Midida ya Bhibhlya inatitsidzikiza tingaphatisira mphangwa zakunyindirika mbaticita pisankhulo mwandzeru.

20 Pana thangwi inango inafuna kuticimwanisa kugumana undimomwene. Ninga anthu, tisatonga pinthu mwakucimbiza mwakubverana na pinaona ife. Mu nsolo unatowera, tinadinga makhundu akuti panango tinakwanisa kucita madodo anewa, pontho tinapfundza kuti tinaacalira tani.

^ ndima 8 Onani Anuário das Testemunhas de Jeová de 2004, tsamba 111-112, pontho Anuário de 2008, tsamba 133-135.