1-3. (a) Ndi cipfundziso cipi cakufunika kakamwe mwa pipfundziso pinakhulupira ife? (b) Thangwi yanji kulamuswa muli akufa ndi cinthu cakufunika kakamwe? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

MUNTHU unango angakubvundzani thangwi ya pinakhulupira imwe, munatawira tani? Mwakukhonda penula munalonga kuti musakhulupira kuti Yahova ndi Nciti, Mulungu anatipasa umaso. Panango munalonga kuti musakhulupira Yezu Kristu, ule adatifera ninga ciomboli. Pontho nee mbamudaduwala kulonga pya cidikhiro ca kukhala maso kuenda na kuenda m’paraizu pa dziko yapantsi. Munakumbukambo toera kumpanga kuti musakhulupira kakamwe pya kulamuswa muli akufa?

² Tiri na mathangwi adidi toera kulonga kuti kulamuswa muli akufa kusacita khundu ya pipfundziso pyakufunika kakamwe. Ngakhale tiri na cidikhiro cakupulumuka mu nyatwa ikulu mbatikhala pa dziko yapantsi, tisafunika kuona kulamuswa muli akufa ninga pipfundziso pyakufunika kakamwe pinakhulupira ife. Mpostolo Paulu apangiza kufunika kwa cipfundziso ceneci mudalonga iye kuti: ‘Khala anyakufa nee  anadzalamuswa muli akufa, Kristu nee alamukambo muli akufa.’ Khala Yezu nee alamuswa muli akufa, iye nee anadzatonga ninga Mambo kudzulu, pontho pinakhulupira ife thangwi ya iye mphyapezi. (Lerini 1 Akorinto 15:12-19.) Mbwenye ife tisadziwa kuti Yezu alamuswadi. Thangwi yakukhulupira kulamuswa kwace, ife nee tiri ninga Asaduki Aciyuda, akuti nee akhakhulupira pya kulamuswa muli akufa. Maseze anango asatiseka, ife tisapitiriza kukhulupira kuti anyakufa anadzakhala pontho maso.—Marko 12:18; Machitiro 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

³ Paulu alonga kuti ‘kulamuka muli akufa’ kusacita khundu ya ‘pipfundziso pyakutoma pinalonga thangwi ya Kristu.’ (Ahebere 6:1, 2) Iye akhatsidzikiza pakweca pya kulamuswa muli akufa thangwi akhakhulupira pyenepi. (Machitiro 24:10, 15, 24, 25) Ngakhale kulamuswa muli akufa kusacita khundu ya pipfundziso pyakutoma peno cinthu cakufunika kakamwe cinapfundza ife m’Bhibhlya, tisafunika kupitiriza kupfundza mwacidikhodikho pipfundziso pyenepi. (Ahebere 5:12) Thangwi yanji?

4. Ndi mibvundzo ipi inafuna kudinga ife thangwi yakulamuswa muli akufa?

⁴ Anthu angatoma kupfundza Bhibhlya, kazinji kene asaleri pya kulamuswa kwa anthu kudacitika kale, ninga kulamuswa kwa Lazaro. Iwo asapfundzambo pya Abhrahamu, Yobe na Dhanyeli akuti akhakhulupira pya kulamuswa kwa anthu ntsogolo. Mphapo pana umboni unapangiza kuti Mulungu akhadapikira kulamusa munthu, mbakwanirisa pikiro yace maseze papita ndzidzi uzinji? Kodi Bhibhlya isalonga kuti anthu anadzalamuswa lini muli akufa? Matawiro a mibvundzo ineyi anadzawangisa cikhulupiro cathu.

5. Tinapfundzanji mu nsolo uno?

⁵ Anthu anango akhalamuswa muli akufa mu ndzidzi wakucepa pakumala kufa. (Jwau 11:11; Machitiro 20:9, 10) Mphapo ndiye tani pya kulamuswa muli akufa kwa acibale na axamwali athu adafa? Tisafunika kukhulupira pikiro ineyi maseze munthu afa kale kakamwe peno afa cincino? Bhibhlya isalonga pya kulamuswa muli akufa kwakuti kwamala ndzidzi uzinji toera kukwanirisike. Mwandimomwene, imwe musakhulupira kulamuswa kweneku. Ndi kulamuswa kupi, pontho thangwi yanji kusawangisa cikhulupiro canu?

6. Kodi Yezu akwanirisa tani Masalmo 118?

⁶ Mukuphatisira lemba ya Masalmo 118 yakuti panango yalembwa na Dhavidhi tendeni tidinge kulamuswa muli akufa kukhadalongwa kale kakamwe. Iyo isalonga: ‘Yahova, taphata miyendo, tipulumuseni!’ na ‘Apaswe nkhombo ule anadza mu dzina ya Yahova.’ Mafala anewa asalonga pya Mesiya, thangwi anthu alonga profesiya ineyi mu ndzidzi ukhakwira Yezu ku Yerusalemu pa Nisane 9, ntsiku zingasi mbadzati kufa. (Masalmo 118:25, 26; Mateo 21:7-9) Mphapo ndi nkhundu ipi ya lemba ya Masalmo 118 inalonga pya kulamuswa muli akufa kunafuna kucitika ntsogolo? Vesi 22 isalonga: ‘Mwala udakhondwa na anyakumanga nyumba, wadzakhala mwala wakufunika kakamwe.’—Masalmo 118:22.

7. Kodi Ayuda akhonda tani Yezu?

 ⁷ ‘Anyakumanga nyumba’ adakhonda Mesiya akhali atsogoleri Aciyuda. Iwo acita pizinji kakamwe kupiringana kupwaza Yezu peno kun’khonda ninga Kristu. Ayuda azinji akhan’khonda mu kukulumiza Pilato toera amuphe. (Luka 23:18-23) Mwandimomwene, iwo aphedzerambo kuphiwa kwa Yezu.

8. Yezu adzakhala tani ‘mwala wakufunika kakamwe’?

⁸ Khala Yezu akhondwa mbaphiwa, mphapo adzakhala tani ‘mwala wakufunika kakamwe’? Pyenepi pyacitika pidamala iye kulamuswa muli akufa. Yezu apangiza pakweca pyenepi mudalonga iye pya mwanaciro munda adatuma anyamphangwa kuna anyakulima ace. Anyakulima atsalakana mwakuipa anyamphangwa anewa. Mukupita kwa ndzidzi, mwanaciro munda atuma mwanace mbanyerezera kuti anyakulima anambvera. Mbwenye iwo aphambo mwanace. Pakumala kulonga nsangani unoyu, Yezu alonga profesiya inagumanika pa Masalmo 118:22. (Luka 20:9-17) Mpostolo Pedhru aphatisirambo vesi ibodzi ene mukhalonga iye na ‘atongi Aciyuda, akulu na alembi adagumanyikana pabodzi ku Yerusalemu.’ Iye alonga pya ‘Yezu Kristu wa ku Nazarete, adakhomera iwo pa muti mbwenye Mulungu amulamusa muli akufa.’ Buluka penepo athimiza: ‘Iye ndi mwala udakhonda imwe pa kumanga nyumba, mbwenye wadzakhala mwala wakufunika kakamwe.’—Machitiro 3:15; 4:5-11; 1 Pedro 2:5-7.

9. Tisapfundzanji pa lemba ya Masalmo 118:22?

⁹ Mu pyaka pizinji, profesiya ya Masalmo 118:22 ikhapangiza kuti kunadzaoneka kulamuswa muli akufa ntsogolo. Mesiya mbadakhondwa na kuphiwa. Mbwenye mbadalamuswa muli akufa mbakhala mwala wakufunika kakamwe. Pidamala iye kulamuswa muli akufa, Yezu akhala cipulumuso ca anthu.—Machitiro 4:12; Aefesi 1:20.

10. (a) Kodi lemba ya Masalmo 16:10 ikhalonganji mwanyapantsi? (b) Thangwi yanji tiri na cinyindiro cakuti lemba ya Masalmo 16:10 nee ikhalonga pya Dhavidhi?

¹⁰ Tendeni tidinge vesi inango inalonga pya kulamuswa muli akufa. Iyo yakwanirisika pakupita pyaka pizinji. Pyenepi pisatipasa cinyindiro cakuti kulamuswa muli akufa kunacitikadi maseze kwalongwa kale kakamwe. M’bukhu ya Masalmo 16, tisaleri mafala a Dhavidhi akuti: ‘Imwe nee munadzasiya umaso wanga ku Masiye. Nee  munadzatawirisa kuti ntumiki wanu wakukhulupirika aone djenje.’ (Masalmo 16:10) Dhavidhi nee akhalonga kuti iye cipo anafa mbaikhwa ku Masiye. Bhibhlya isalonga pakweca kuti Dhavidhi akalamba mbafa, pontho ‘aikhwa pabodzi na ayavu ace mu Nzinda wa Dhavidhi.’ (1 Amambo 2:1, 10) Kodi vesi ineyi isalonga pya ani?

11. Kodi Pedhru afokotoza lini lemba ya Masalmo 16:10?

¹¹ Pyaka pizinji Dhavidhi mbadamala kale kulemba mafala anewa, Pedhru afokotoza kuti lemba ya Masalmo 16:10 ikhalonga pya Yezu. Masumana mangasi pidamala Yezu kufa mbalamuswa muli akufa, Pedhru alonga kuna Ayuda na anango akukhonda khala Ayuda. (Lerini Machitiro 2:29-32.) Iye aakumbusa kuti Dhavidhi afa mbaikhwa mu nthumbi. Pontho Bhibhlya nee isalonga kuti alipo adakhonda kukhulupira mafala a Pedhru mudalonga iye kuti Dhavidhi ‘aona mwanyapantsi mbalonga pya kulamuswa muli akufa’ kwa Mesiya.

12. Kodi lemba ya Masalmo 16:10 yakwanirisika tani, pontho pisawangisa tani pikiro yakulamuswa muli akufa?

¹² Pedhru aphedzera maonero ace mukuphatisira mafala a Dhavidhi anagumanika pa Masalmo 110:1. (Lerini Machitiro 2:33-36.) Njira idafokotoza Pedhru yaphedza anthu azinji kukhulupira kuti Yezu akhali ‘Mbuya na Kristu.’ Mwinji wa anthu wadzindikira kuti lemba ya Masalmo 16:10 yakwanirisika mudalamuswa Yezu muli akufa. Pa ndzidzi unango, mpostolo Paulu aphatisira ntsonga ibodzi ene mudalonga iye na Ayuda mu nzinda wa Antiokiya wa Pisidya. Mphangwa zenezi zadzumatirisa kakamwe anthu mbakhala na cifuno cakubvesera. (Lerini Machitiro 13:32-37, 42.) Pyenepi pisatipasambo cinyindiro cakuti maprofesiya anewa a Bhibhlya analonga pya kulamuswa muli akufa kwa ntsogolo akhali akunyindirika ngakhale akwanirisika kale kakamwe.

13. Ndi mibvundzo ipi isacitwa thangwi ya kulamuswa muli akufa?

¹³ Mphyakuwangisa kudziwa kuti kulamuswa muli akufa kunacitika maseze kwapikirwa pyaka pizinji nduli. Panango anango anabvundza: ‘Kodi pisabveka kuti ndisafunika kudikhira ndzidzi uzinji kakamwe toera ndidzaone nyakufunika wanga adafa? Kodi kulamuswa muli akufa kunadzacitika lini?’ Yezu apanga apostolo ace kuti pana pinthu pinango pyakuti iwo akhafunika kupidziwa. Pana unyomonyomo uzinji unalonga pya ‘midzidzi na ntsiku idakhazikisa Baba pantsi pa utongi wace.’ (Machitiro 1:6, 7; Jwau 16:12) Mbwenye Bhibhlya iri na mphangwa zingasi zinapangiza kuti kulamuswa muli akufa kunacitika lini.

14. Ndi munjira ipi kulamuswa muli akufa kwa Yezu kwasiyana na kwa anango?

¹⁴ Kulamuswa muli akufa konsene kudalembwa m’Bhibhlya, kwakufunika kakamwe ndi kwa Yezu. Khala iye nee alamuswa muli akufa, nee m’bodzi mbadakhala na cidikhiro cakuona pontho anyakufunika athu adafa. Anthu adalamuswa muli akufa Yezu mbadzati kulamuswa, ninga ale adalamuswa na Eliya na Elizeu, nee akhala kwenda na kwenda. Iwo afa pontho mbakhala pfumbi. Mbwenye Yezu  ‘alamuswa muli akufa.’ Iye ‘nee anadzafa pontho; kufa kunacimwana kunkunda pontho.’ Kudzulu, iye ali na umaso ‘wakwenda na kwenda.’—Aroma 6:9; Apokalipse 1:5, 18; Akolose 1:18; 1 Pedro 3:18.

15. Thangwi yanji Yezu asacemerwa ‘misapo yakutoma’?

¹⁵ Kulamuswa muli akufa kwa Yezu toera kuenda kudzulu ninga munthu wauzimu kukhali kulamuswa kwakutoma na kwakufunika kakamwe. (Machitiro 26:23) Mbwenye nee ndiye basi adalamuswa toera kakhala kudzulu. Yezu apikira kuti apostolo ace akukhulupirika anadzatonga na iye kudzulu. (Luka 22:28-30) Mbwenye iwo mbadatambira muoni unoyu basi ene pakumala kufa. Buluka penepo, iwo mbadalamuswa muli akufa na manungo auzimu ninga Yezu. Paulu alemba kuti ‘Kristu akhala misapo yakutoma mwa ale adafa.’ Buluka penepo Paulu alonga kuti anango anadzalamuswambo muli akufa mbaenda kudzulu: ‘M’bodzi na m’bodzi pa ndzidzi wace: Kristu misapo yakutoma, buluka penepo, ale anacita khundu ya Kristu pakuonekera kwace.’—1 Akorinto 15:20, 23.

16. Mwakubverana na Bhibhlya, kulamuswa muli akufa toera kuenda kudzulu mbakudatoma lini?

¹⁶ Mafala a Paulu asatiphedzambo kuona kuti mbakudacitika lini kulamuswa muli akufa toera kuenda kudzulu. Mbakudacitika mu ndzidzi wakuonekera kwa Yezu. Mu pyaka pizinji, Mboni za Yahova zabvesesa kubulukira m’Bhibhlya kuti ‘kuonekera’ kwa Kristu kwatoma mu caka 1914. Natenepa ticiri kukhala mu ndzidzi ‘wakuonekera’ kwace, pontho kumala kwa makhaliro ano kuli cifupi.

17, 18. Ninji pinafuna kucitika kuna Akristu anango akudzodzwa anadzagumanika maso pa nyatwa ikulu?

¹⁷ Bhibhlya isalonga pizinji thangwi yakulamuswa muli akufa toera kuenda kudzulu: ‘Ife nee tisafuna kuti mukhonde kudziwa pya ale adafa . . . Khala tisakhulupira kuti Yezu afa mbalamuswa pontho, tenepa Mulungu anadzalamusambo ale adafa . . . Ife akuti tiri maso mpaka kuonekera kwa Mbuya, nee tinadzakhala pa tsogolo pa ale adafa; thangwi Mbuya anadzatcitha kudzulu na fala yamphambvu, . . . natenepa ale adafa mwa Kristu ndiwo anadzatoma kulamuswa. Buluka penepo ife anafuna kugumanika maso, pabodzi na iwo, tinadzakwatwa mbatienda m’makole kagumanikana na Mbuya; natenepa tinadzakhala na Mbuya kwenda na kwenda.’—1 Atesalonika 4:13-17.

¹⁸ Kulamuswa muli akufa mbukudacitika mu ndzidzi ungasi pakumala kuonekera kwa Kristu. Akristu akudzodzwa anadzagumanika maso pa nyatwa ikulu ‘anadzakwatwa m’makole.’ (Mateo 24:31) Kodi pyenepi pisabvekanji? Ale anafuna ‘kukwatwa’ nee ‘anadzafa,’ kubveka kuti iwo nee anadzatoma kufa toera kuenda kudzulu. Bhibhlya isalonga kuti iwo ‘anadzacinjwa ninga kuphoira kwa diso mu ndzidzi wakulizwa kwa tuluka yakumalisa.’—1 Akorinto 15:51, 52.

19. Ndi kulamuswa kupi ‘kwadidi kakamwe’ kunadzacitika ntsogolo?

¹⁹ Lero, Akristu azinji akukhulupirika nee ndi akudzodzwa, pontho nee anadzatonga na Kristu kudzulu. Mbwenye asadikhira ‘ntsiku ya Yahova,’ ndzidzi unafuna kudzamalisa iye dziko yakuipa. Nee m’bodzi asadziwa kuti kumala kunacitika lini, mbwenye  pidzindikiro pisapangiza kuti kuli cifupi. (1 Atesalonika 5:1-3) Mu dziko ipswa, kunadzaoneka ntundu unango wakulamuswa muli akufa. Mu ndzidzi unoyu, anthu anadzalamuswa toera kukhala pa dziko yapantsi na anadzakhala na cidikhiro cakukhala aungwiro mbakhonda kufa pontho. Kweneku kunadzakhala ‘kulamuswa kwadidi kakamwe’ kupiringana kwa anthu adalamuswa kale mbafa pontho.—Ahebere 11:35.

20. Thangwi yanji tinakwanisa kunyindira kuti kulamuswa muli akufa kunadzacitwa munjira yadidi?

²⁰ Bhibhlya isalonga kuti ale anaenda kudzulu asalamuswa ‘m’bodzi na m’bodzi pa ndzidzi wace.’ (1 Akorinto 15:23) Natenepa tinakwanisa kunyindira kuti kulamuswa muli akufa toera kukhala pa dziko yapantsi kunadzacitwambo munjira yadidi. Mbwenye panango tinabvundzika: Kodi ale anafa cincino ndiwo anafuna kudzatoma kulamuswa pakutoma kwa Utongi wa Pyaka Cikwi wa Kristu mbatambirwa na anyakufunika awo? Kodi atumiki akale akhatsogolera mbumba ya Mulungu ndiwo anafuna kudzalamuswa pakutoma toera kuphedza mbumba yace mu dziko ipswa? Ninji pinadzacitika kuna anthu akuti cipo atumikira Yahova? Kodi iwo anadzalamusirwa kupi, pontho lini? Tiri na mibvundzo mizinji kakamwe. Mbwenye nee tisafunika kudzudzumika na pyenepi cincino. Mphyadidi kudikhira toera tidzaone. Tinakwanisa kunyindira kuti pinadzakhala pyakutsandzayisa kuona njira inafuna Yahova kucita pinthu pyenepi.

21. Ninji cinadikhira imwe ntsogolo?

²¹ Mbudzati kufika ndzidzi unoyu, tisafunika kuwangisa cikhulupiro cathu kwa Yahova. Iye apikira kubulukira mwa Yezu kuti anthu adafa ali m’manyerezero Mwace na anadzala pontho maso. (Jwau 5:28, 29; 11:23) Umboni unango unapangiza kuti Yahova anadzalamusa anthu muli akufa, ndi pidalonga Yezu kuti Abhrahamu, Izaki na Yakobe ‘ali maso kwa iye.’ (Luka 20:37, 38) Mwandimomwene, tiri na mathangwi mazinji akulonga ninga mpostolo Paulu kuti: ‘Ndiri na cidikhiro kuna Mulungu . . . kuti kunadzaoneka kulamuswa muli akufa.’—Machitiro 24:15.