NSOLO WA PFUNDZIRO 2
Tinapfundzanji Thangwi ya M’bale Wang’ono wa Yezu
“Tiyago, bitcu wa Mulungu na wa Mbuya Yezu Kristu.” —TIYA. 1:1.
NYIMBO 88 Ndipfundziseni Njira Zanu
PINAFUNA IFE KUPFUNDZA *
1. Banja idabalwa Tiyago ikhali tani?
TIYAGO m’bale wa Yezu akuzwa m’banja yakuti ikhali yakukhulupirika kuna Yahova. * Anyakubala a Tiyago, Zuze na Mariya, akhafuna kakamwe Yahova, pontho akhacita pyonsene pikhakwanisa iwo toera kuntumikira. Tiyago akhali na mwai unango, m’bale wace wankulu mbadakhala Mesiya. Tiyago akhali na mwai ukulu wakubalwa m’banja ineyi.
Tiyago akula pabodzi na Yezu, na thangwi ineyi akhali na mwai wakundziwa mwadidi kakamwe. (Onani ndima 2)
2. Ndi pinthu pipi pyakuti mbapidacitisa Tiyago kukhulupira m’bale wace wankulu?
2 Tiyago akhali na mathangwi mazinji toera kukhulupira m’bale wace. (Mat. 13:55) Mwacitsandzo, Yezu pikhali iye na pyaka 12, akhadziwa mwadidi kakamwe Malemba, pontho pyenepi pyacitisa kuti apfundzisi a mu Yerusalemu adzumatirwe na iye. (Luka 2:46, 47) Tiyago panango aphata basa pabodzi na Yezu ninga nyakupala matabwa. Khala ndi tenepo, iye akhadziwa mwadidi kakamwe Yezu. M’bale Nathan H. Knorr kazinji kene akhalonga: “Munthu asadziwa mwadidi ndzace angaphata naye basa pabodzi.” * Pontho Tiyago akwanisa kuona kuti “Yezu apitiriza kuthambaruka mu udziwisi, pontho akhakula mbakhala wakufunika pamaso pa Mulungu na anthu.” (Luka 2:52) Na thangwi ineyi, ife panango tinanyerezera kuti Tiyago adzakhala m’bodzi wa anyakupfundza akutoma a Yezu. Mbwenye nee ndi pyenepi pidacitika.
3. Pidatoma Yezu kumwaza mphangwa, Tiyago akhanyerezeranji thangwi ya iye?
3 Nkati mwa utumiki wa Yezu pa dziko yapantsi, Tiyago nee adzakhala nyakupfundzace. (Juwau 7:3-5) Mwandimomwene, panango Tiyago akhali m’bodzi mwa abale a Yezu akhanyerezera kuti ‘iye akhali na nsala.’ (Marko 3:21) Pontho pisaoneka kuti Tiyago nee akhali pabodzi na mai wawo, Mariya, mu ndzidzi udakhomerwa Yezu pa muti wakusikimizira.—Juwau 19:25-27.
4. Tinapfundzanji mu nsolo uno?
4 Mukupita kwa ndzidzi, Tiyago atoma kukhulupira Yezu, pontho adzakhala nkulu wa mpingo wakulemedzwa kakamwe. Mu nsolo uno, tinaona pinthu piwiri pinapfundza ife thangwi ya Tiyago: (1) thangwi yanji tisafunika kupitiriza kukhala akucepeseka na (2) tinakwanisa tani kukhala apfundzisi adidi.
PITIRIZANI KUKHALA AKUCEPESEKA NINGA TIYAGO
Yezu pidaonekera iye kuna Tiyago, mwakucepeseka Tiyago atawira kuti Yezu ndi Mesiya. Pontho adzakhala nyakupfundza wakukhulupirika. (Onani ndima 5-7)
5. Tiyago acitanji pidaonekera Yezu kuna iye?
5 Ndi ndzidzi upi udakhala Tiyago nyakupfundza wakukhulupirika wa Yezu? Yezu pidamala iye kulamuswa muli akufa “iye aonekera kuna Tiyago; patsogolo pace, aonekerambo kuna apostolo onsene.” (1 Akor. 15:7) Pakumala kwa nsonkhano unoyu Tiyago adzakhala m’bodzi wa anyakupfundza a Yezu. Iye akhalimbo pabodzi na anyakupfundza anango ku Yerusalemu, mu ndzidzi udatambira iwo nzimu wakucena. (Mabasa 1:13, 14) Mukupita kwa ndzidzi, Tiyago adzakhala na mwai wakutumikira ninga m’bodzi wa mathubo akutonga. (Mabasa 15:6, 13-22; Agal. 2:9) Pontho mbacidzati kufika caka 62 Pakumala Kubalwa kwa Kristu, iye atsogolerwa na Mulungu toera kulemba tsamba kuna Akristu akudzodzwa. Tsamba ineyi inakwanisa kutiphedzambo lero, mwakukhonda tsalakana khala tinakhala na umaso kwenda na kwenda pa dziko yapantsi peno kudzulu. (Tiya. 1:1) Mwakubverana na nyakulemba mbiri waciyuda Josefo, Tiyago aphiwa na Nkulu wa Anyantsembe Waciyuda Wamphale akhacemerwa Ananiya. Tiyago akhala wakukhulupirika kuna Yahova mu umaso wace onsene pa dziko yapantsi.
6. Ninji cinapangiza kuti Tiyago akhali wakusiyana na atsogoleri a mauphemberi a mu ndzidzi wace?
6 Tiyago akhali wakucepeseka. Thangwi yanji tisalonga tenepa? Onani kusiyana kwa Tiyago na atsogoleri a mauphemberi a mu ndzidzi wace. Tiyago pidadzindikira iye kuti Yezu ndi Mwana wa Mulungu, mwakucepeseka atawira pyenepi. Mbwenye anyantsembe akulu a mu Yerusalemu nee acita pyenepi. Mwacitsandzo, iwo nee akhali na mathangwi toera kukhonda kuti mwandimomwene Yezu akhadalamusa Lazaro muli akufa. Mbwenye m’mbuto mwakutawira kuti Yezu akhadatumwa na Yahova, iwo ayesera kupha Yezu na Lazaro. (Juwau 11:53; 12:9-11) Mukupita kwa ndzidzi, pakumala kulamuswa kwa Yezu muli akufa, iwo ayesera kubisa undimomwene wakuti Yezu alamuswa muli akufa. (Mat. 28:11-15) Atsogoleri anewa a mauphemberi akhali akudzikuza kakamwe, pontho pyenepi pyaacitisa kuti akhonde Mesiya.
7. Thangwi yanji tisafunika kucalira kudzikuza?
7 Tisapfundzanji: Calirani kudzikuza, pontho tawirisani kuti Yahova akupfundziseni. Ninga utenda wakuti unakwanisa kucitisa ntima kukhonda phata basa mwadidi, kudzikuza kunakwanisambo kuticitisa kukhonda kubvera. Afarisi akhali akudzikuza, na thangwi ineyi akhonda kutawira kuti Yezu akhali na nzimu wakucena, pontho akhali Mwana wa Mulungu. (Juwau 12:37-40) Kudzikuza kwawo kukhali kwakugopswa kakamwe thangwi pyenepi pyaacitisa kuluza umaso wakukhonda mala. (Mat. 23:13, 33) Na thangwi ineyi ndi pyakufunika kakamwe kutawirisa kuti Bhibhlya na nzimu wakucena wa Yahova, picinje makhaliro athu, manyerezero athu, pontho pitiphedze kucita pisankhulo pyadidi. (Tiya. 3:17) Kucepeseka kwa Tiyago kwancitisa kuti atawire kupfundziswa na Yahova. Ninga pinafuna ife kuona, thangwi ya kucepeseka kwace iye adzakhala mpfundzisi wadidi kakamwe.
KHALANI MPFUNDZISI WADIDI NINGA TIYAGO
8. Ninji cinafuna kutiphedza toera kukhala apfundzisi adidi?
8 Tiyago nee apfundza kakamwe. Atsogoleri a mauphemberi a mu ndzidzi unoyu, mwakukhonda penula akhaona Tiyago ninga mukhaonera iwo mpostolo Pedhru na Juwau, ninga “anthu ene pyawo akuti nee apfundza kakamwe.” (Mabasa 4:13) Ngakhale tenepo, Tiyago adzakhala mpfundzisi wadidi kakamwe. Pontho ife tisakwanisa kuona pyenepi tingaleri bukhu idalemba iye m’Bhibhlya. Ninga Tiyago, panango ife nee tapfundza kakamwe. Mbwenye na ciphedzo ca nzimu wakucena wa Yahova, pontho na pipfundziso pinapaswa ife mu gulu yace, ife tinakwanisambo kukhala apfundzisi adidi. Natenepa, tendeni tione kuti ninji cikhacitisa Tiyago kukhala mpfundzisi wadidi kakamwe, pontho ife tinatowezera tani citsandzo cace.
9. Tiyago akhapfundzisa munjira ipi?
9 Tiyago nee akhaphatisira mafala akunentsa, pontho nee akhafokotoza munjira yakunentsa kubvesesa. Na thangwi ineyi, anthu akhapfundzisa iye akhadziwa kuti akhafunika kucitanji, pontho akhafunika kucita munjira ipi pinthu pikhafunika iwo kucita. Mwacitsandzo, nyerezerani njira idapfundzisa Tiyago kuti Akristu anakwanisa kuthabuka thangwi yakusoweka ulungami, mbakhonda kukhala anthu akukoya pinthu muntima. Iye alemba: “Ife tisacemera anyakutsandzaya ale adapirira. Imwe mwabva pya kupirira kudacita Yobe, pontho mwaona nkhombo zidampasa Yahova; mwaona kuti Yahova ndi wakukoma ntima kakamwe na wantsisi.” (Tiya. 5:11) Tiyago akhaphatisira Malemba toera kupfundzisa. Iye aphatisira Mafala a Mulungu toera kuphedza anthu kubvesesa kuti Yahova, ndzidzi onsene asaphedza ale akuti ndi akukhulupirika ninga Yobe. Tiyago akhaphatisira mafala akukhonda nentsa, pontho akhafokotoza pinthu munjira yakukhonda nentsa kubvesesa. Natenepa, iye nee akhapasika mbiri, mbwenye akhapasa mbiri Yahova.
10. Tinatowezera tani Tiyago pakupfundzisa?
10 Tisapfundzanji: Pfundzisani munjira yakukhonda nentsa, pontho phatisirani Bhibhlya. Pakupfundzisa anthu, nee tisafunika kuyesera kuapangiza kuti tisadziwa pinthu pizinji kakamwe, mbwenye tisafunika kuapangiza kuti ndi Yahova anadziwa pinthu pizinji kakamwe, pontho kuti asaatsalakana. (Aroma 11:33) Tinakwanisa kucita pyenepi tingaphatisira Bhibhlya ndzidzi onsene unamwaza ife mphangwa. Mwacitsandzo, m’mbuto mwakupanga anyakupfundza Bhibhlya kuti ife mbatidacitanji, tisafunika kuapanga pitsandzo pya m’Bhibhlya pyakuti pinaaphedza kubvesesa manyerezero na mabvero a Yahova. Buluka penepo, iwo anaphatisira pidapfundza iwo toera kukomeresa Yahova tayu toera kukomeresa ife.
11. Ndi pinentso pipi pikhathimbana na Akristu anango mu ntsiku za Tiyago, pontho iye aapasa uphungu upi? (Tiyago 5:13-15)
11 Tiyago nee akhagopa kulonga undimomwene. Mu tsamba idalemba iye, Tiyago apangiza kuti akhadziwa pinentso pikhathimbana na Akristu andzace, pontho aapasa pitsogolero toera akwanise kukunda pinentso pyenepi. Mwacitsandzo, Akristu anango akhadembuka kuphatisira uphungu. (Tiya. 1:22) Anango akhalemedza kakamwe anthu akupfuma, mbapwaza anyakutcerenga. (Tiya. 2:1-3) Kuna anangombo pikhali pyakunentsa toera kulonga mwacilemedzo. (Tiya. 3:8-10) Ngakhale kuti Akristu anewa akhathimbana na pinentso pikulu, Tiyago akhadziwa kuti iwo mbadakwanisa kucinja. Iye nee akhagopa kupereka uphungu, mbwenye akhacita pyenepi mwaufuni. Pontho iye awangisa ale akhafuna ciphedzo toera aphembe akulu a mpingo kuti aaphedze kucita macinjo.—Lerini Tiyago 5:13-15.
12. Tinapitiriza tani na maonero adidi pakuphedza anyakupfundza athu a Bhibhlya?
12 Tisapfundzanji: Longani undimomwene, mbwenye pitirizani kukhala na maonero adidi thangwi ya anango. Panango pinakhala pyakunentsa kuna azinji anapfundza na ife Bhibhlya kuphatisira uphungu. (Tiya. 4:1-4) Panango pinakwata ndzidzi toera asiye makhaliro akuipa na kukulisa makhaliro Acikristu. Ninga Tiyago, tisafunika kukhala na cipapo toera kupanga anyakupfundza athu pinthu pinafunika iwo kusiya kucita. Tisafunikambo kupitiriza na maonero adidi, mbatinyindira kuti Yahova anaphedza anthu akucepeseka toera kundziwa, mbaapasa mphambvu toera acite macinjo mu umaso wawo.—Tiya. 4:10.
13. Mwakubverana na lemba ya Tiyago 3:2, Tiyago akhadziwanji?
13 Tiyago nee akhaona kuti ndi wakufunika kakamwe kupiringana anango. Tiyago nee akhanyerezera kuti ndi wakufunika kakamwe kupiringana abale anango, thangwi yakukhala m’bale wa Yezu, peno thangwi ya mabasa mazinji akhadapaswa iye. Iye alonga kuti Akristu andzace ndi ‘abale ace akufunika.’ (Tiya. 1:16, 19; 2:5) Iye nee ayesera kucitisa anango kunyerezera kuti iye nee akhadawa. Iye akhadziwa kuti ndi nyakudawa, na thangwi ineyi alonga: “Tonsene tisadodoma kazinji kene.”—Lerini Tiyago 3:2.
14. Thangwi yanji tisafunika kutawira kuti ife tisadodomambo?
14 Tisapfundzanji: Kumbukani kuti tonsene tisadawa. Ife nee tisafunika kunyerezera kuti ndife apadzulu kakamwe kupiringana anyakupfundza athu a Bhibhlya. Thangwi yanji? Tingacitisa anyakupfundza athu kunyerezera kuti ife nee tisadodoma, iwo panango ananyerezera kuti nee anakwanisa kukomeresa Mulungu. Mbwenye tingaapanga kuti pikhalimbo pyakunentsa kuna ife toera kuphatisira uphungu wa Bhibhlya, mbatiapanga kuti Yahova atiphedza tani toera kucita macinjo mu umaso wathu, tinaaphedza toera aone kuti iwo anakwanisambo kutumikira Yahova.
Pitsandzo pya Tiyago pikhali pyakukhonda nentsa, pyakubveka mwadidi, pontho pikhakhuya ntima. (Onani ndima 15-16) *
15. Ndi ntundu upi wa pitsandzo pidaphatisira Tiyago? (Tiyago 3:2-6, 10-12)
15 Tiyago akhaphatisira pitsandzo pyakuti pikhaphedza anthu toera kubvesesa pikhalonga iye. Mwakukhonda penula, Tiyago aphedzwa na nzimu wakucena, mbwenye panango iye apfundzambo kakamwe na pitsandzo pidaphatisira m’bale wace wankulu, Yezu. Pitsandzo pikhaphatisira Tiyago pikhali pyakukhonda nentsa kubvesesa.—Lerini Tiyago 3:2-6, 10-12.
16. Thangwi yanji tisafunika kuphatisira pitsandzo pyakuti pisakhuya ntima?
16 Tisapfundzanji: Phatisirani pitsandzo pyakuti pisakhuya ntima. Mungaphatisira mwadidi pitsandzo, anthu nee anabvesera basi ene pinafuna imwe kulonga, mbwenye anabvesesa pinafuna imwe kuapfundzisa. Pyenepi pinaphedza anyakupfundza anu toera kukumbuka undimomwene wakufunika unapfundza iwo m’Bhibhlya. Yezu akhaphatisira mwadidi kakamwe pitsandzo. Pontho m’bale wace Yezu, Tiyago atowezera citsandzo cace. Tendeni tione citsandzo cibodzi ca Tiyago, pontho thangwi yanji ndi cadidi kakamwe.
17. Thangwi yanji citsandzo cinagumanika pa Tiyago 1:22-25 ndi cadidi kakamwe?
17 Lerini Tiyago 1:22-25. Citsandzo ca Tiyago cinalonga thangwi ya supeyu ndi cadidi kakamwe. Thangwi yanji? Tiyago akhadziwa pinthu pikhafuna iye kupfundzisa. Iye akhafuna kupfundzisa kuti toera tiphedzeke na Mafala a Mulungu, tisafunika kucita pizinji kusiyapo basi ene kuleri. Tisafunika kucita pinthu mwakubverana na pinaleri ife. Tiyago aphatisira citsandzo cakuti anthu mbadakwanisa kucibvesesa mwakukhonda nentsa. Citsandzo ceneci cisalonga pya mamuna wakuti asayang’anika pa supeyu. Kodi Tiyago akhafuna kupfundzisanji na citsandzo ceneci? Ndi pyakusowa ndzeru munthu angayang’anika pa supeyu, mbaona cinthu cakuti asafunika kucisasanyira, mbakhonda kucisasanyira. Munjira ibodzi ene, ndi pyakusowa ndzeru kuleri Bhibhlya, mbatidzindikira kuti tisafunika kucinja makhaliro athu peno cinthu cinango mu umaso wathu, buluka penepo mbatikhonda kucita cinthu.
18. Ndi pinthu pipi pitatu pinafunika ife kucita pakuphatisira pitsandzo?
18 Pakuphatisira pitsandzo, imwe munatowezera citsandzo ca Tiyago mungacita pinthu ipi pitatu: (1) Khalani na cinyindiro cakuti citsandzo cinafuna imwe kuphatisira, cinaphedza anthu kubvesesa pinalonga imwe. (2) Phatisirani citsandzo cakuti anthu anacibvesesa mwakukhonda nentsa. (3) Bvekesani mwadidi pinafuna imwe kupfundzisa mu citsandzo cinafuna imwe kuphatisira. Mungaona kuti ndi pyakunentsa kuna imwe kugumana pitsandzo pyadidi, sakani mu Índice das Publicações da Torre de Vigia. Pa khundu yakuti “ilustrações,” imwe munagumana pitsandzo pyadidi kakamwe pyakuti munakwanisa kupiphatisira. Kumbukani kuti pitsandzo ndi ninga mikrofoni, ipyo pinakwanisa kuphedza anthu kubvesesa mwadidi pinalonga imwe. Natenepa, pakupfundzisa phatisirani pitsandzo, basi ene toera kubvekesa pinthu pyakufunika. Mwandimomwene thangwi yakufunika kakamwe inaticitisa kufuna kuthimizira maluso athu akupfundzisa, nee ndi toera kupangizika kuti ndife audziwisi kakamwe, mbwenye ndi toera kuphedza anthu azinji kakamwe kuti acite khundu ya atumiki a Yahova.
19. Tinapangiza tani kuti tisafuna abale na alongo athu?
19 Mwandimomwene, nee m’bodzi wa ife akhali na mwai ninga ukhali na Tiyago, adakula na m’bale wace wakusowa madawo. Mbwenye ife tiri na mwai wakutumikira pabodzi na abale na alongo athu Acikristu. Ife tisapangiza kuti tisafuna abale athu tingacedza nawo, tingapfundza pinthu na iwo, pontho tingaphata pabodzi na iwo basa ya kumwaza mphangwa na yakupfundzisa. Tingawangisira kutowezera citsandzo ca Tiyago, tinapasa mbiri Yahova, pontho tinaphedza anthu a mitima yadidi, toera kupfundza undimomwene.
NYIMBO 114 ‘Khalani Akupirira’
^ ndima 5 Tiyago na Yezu akula pa banja ibodzi ene. Na thangwi ineyi, Tiyago akhadziwa mwadidi Mwana wa Mulungu kupiringana anthu azinji a mu ndzidzi wace. Mu nsolo uno, ife tinaona kuti ninji pidapfundzisa Tiyago, pontho adzakhala tani m’bodzi mwa amuna akhatsogolera mu mpingo wa Akristu akutoma.
^ ndima 1 Mu nsolo uno, tinalonga Tiyago ninga m’bale wace Yezu. Mbwenye iwo basi ene akhali a mimba ibodzi ene. Tiyago ndiye adalemba bukhu ya m’Bhibhlya inadziwika na dzina yace.
^ ndima 2 M’bale Nathan H. Knorr akhali m’bodzi wa Mathubo Akutonga. Umaso wace pa dziko yapantsi wamala mu 1977.
^ ndima 61 FOTO TSAMBA: Toera kutipfundzisa ngozwi ya kuphatisira lirimi mwakuipa, Tiyago aphatisira citsandzo ca moto, cinthu cakuti anthu azinji akhacidziwa.
