Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WA PFUNZIRO 8

Tinapitiriza Tani Kukhala Akutsandzaya Tingathimbana na Nyatwa?

Tinapitiriza Tani Kukhala Akutsandzaya Tingathimbana na Nyatwa?

“Abale anga, khalani akutsandzaya mungathimbana na nyatwa zakusiyana-siyana.”—TIYA. 1:2.

NYIMBO 111 Tiri na Mathangwi Toera Kutsandzaya

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA *

1-2. Mwakubverana na Mateu 5:11, tisafunika kuona tani mayesero?

YEZU apanga atowereri ace kuti iwo mbadakhala na kutsandzaya kwandimomwene. Iye alongambo kuti ale onsene ananfuna mbadathimbana na nyatwa. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Ife tiri akutsandzaya thangwi yakukhala anyakupfundza a Kristu. Mphapo tinapibva tani acibale athu angayesera kutipingiza kutumikira Yahova? Pontho tinapibva tani tingatcingwa na mautongi, peno tingakakamizwa na andzathu akubasa peno akuxikola toera kucita pinthu pyakuipa? Mwandimomwene, tinganyerezera pinthu pyenepi, tinakwanisa kukhala akudzudzumika.

2 Anthu azinji nee asatsandzaya angatcingwa. Mbwenye Bhibhlya isalonga kuti tisafunika kukhala akutsandzaya tingatcingwa. Mwacitsandzo, nyakupfundza Tiyago alemba kuti nee tisafunika kubwerera nduli tingathimbana na nyatwa, mbwenye tisafunika kukhala akutsandzaya. (Tiya. 1:2, 12) Pontho Yezu alonga kuti tisafunika kukhala akutsandzaya ngakhale tingatcingwa. (Lerini Mateu 5:11.) Mphapo tinakwanisa tani kukhala akutsandzaya mwakukhonda tsalakana nyatwa? Tinapfundza pizinji tingadinga pinthu pingasi pinagumanika mu tsamba idalemba Tiyago kuna Akristu a mu ndzidzi wa apostolo. Pakutoma, tendeni tione pinentso pingasi pidathimbana na Akristu anewa.

NDI NYATWA ZIPI ZIDATHIMBANA NA AKRISTU A MU NDZIDZI WA APOSTOLO?

3. Ndi pinthu pipi pidacitika mu ndzidzi udakhala Tiyago nyakupfundza wa Yezu?

3 Mu ndzidzi udakhala Tiyago nyakupfundza wa Yezu, Akristu mu Yerusalemu akhatcingwa. (Mabasa 1:14; 5:17, 18) Pidamala kuphiwa nyakupfundza Estevau, Akristu azinji athawa mu nzinda “mbaenda mupisa pya ku Yudeya na Samariya,” mukupita kwa ndzidzi iwo aenda ku Xipre na ku Antiyokiya. (Mabasa 7:58–8:1; 11:19) Mwakukhonda penula, anyakupfundza anewa apirira nyatwa zizinji kakamwe. Ngakhale tenepo, iwo akhapitiriza kumwaza mphangwa konsene kwene kukhaenda iwo, pontho akhazikisa mipingo mu Utongi onsene Waciroma. (1 Ped. 1:1) Mbwenye mukupita kwa ndzidzi, iwo adzathimbana na nyatwa zizinji kakamwe.

4. Ndi mayesero api anango adathimbana na Akristu a mu ndzidzi wa apostolo?

4 Akristu a mu ndzidzi wa apostolo athimbana na mayesero mazinji. Cifupi na caka 50 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, Ntongi Waciroma anacemerwa Klaudhyo, alonga kuti Ayuda onsene akhafunika kubuluka mu Roma. Natenepa Ayuda akuti akhali Akristu asiya nyumba zawo mbaenda kakhala m’mbuto zinango. (Mabasa 18:1-3) Cifupi na caka 61 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, mpostolo Paulu alemba kuti Akristu andzace atikanwa pamwinji, aikhwa nkaidi, pontho akwatirwa pinthu pyawo. (Aheb. 10:32-34) Natenepa ninga anthu anango, Akristu anewa akhali atcerengi, pontho akhaphatwa na mautenda.—Aroma 15:26; Afil. 2:25-27.

5. Ndi mibvundzo ipi inafuna ife kutawira?

5 Pidamala Tiyago kulemba tsamba yace mbicidzati kufika caka 62 Pakumala Kubalwa Kwa Kristu, iye akhadziwa nyatwa zikhathimbana na abale na alongo. Na thangwi ineyi, Yahova apumira Tiyago toera kulembera Akristu anewa na kuapasa uphungu wakuti mbudaaphedza toera kupitiriza kukhala akutsandzaya ngakhale athimbane na mayesero. Cincino tendeni tidinge tsamba ineyi ya Tiyago na kutawira mibvundzo iyi: Ndi kutsandzaya kupi kudalonga Tiyago? Ndi pinthu pipi pyakuti pinacitisa Nkristu kuluza kutsandzaya kwace? Kodi udziwisi, cikhulupiro na cipapo, pinatiphedza tani toera kupitiriza kukhala akutsandzaya mwakukhonda tsalakana nyatwa zinathimbana na ife?

NINJI PINACITISA NKRISTU KUKHALA WAKUTSANDZAYA?

Ninga ceza ca toci cakuti nee cisathima na mphepo peno madzi akubvumba, kutsandzaya kwandimomwene kunatipasa Yahova kusapitiriza kugaka muntima mwathu (Onani ndima 6)

6. Mwakubverana na Luka 6:22, 23, Nkristu anakwanisa tani kukhala wakutsandzaya angathimbana na mayesero?

6 Anthu azinji asanyerezera kuti anakwanisa kukhala akutsandzaya basi ene angakhala na ungumi wadidi, kobiri izinji na banja yakutsandzaya. Mbwenye kutsandzaya kudalonga Tiyago kusacita khundu ya misapo ya nzimu wakucena, pontho nee kusanyindira makhaliro a munthu. (Agal. 5:22) Nkristu asakhala na kutsandzaya kwandimomwene, angadziwa kuti asakomeresa Yahova na kutowezera citsandzo ca Yezu. (Lerini Luka 6:22, 23; Akol. 1:10, 11) Kutsandzaya kwathu kunakwanisa kulandaniswa na ceza ca toci, thangwi ceza ceneci nee cisathima na mphepo peno madzi akubvumba. Natenepa ife tinakwanisambo kupitiriza kukhala akutsandzaya ngakhale tithimbane na nyatwa mu umaso wathu. Ife nee tinaluza kutsandzaya kwathu tingaduwala peno tingakhala na kobiri yakucepa kakamwe. Pontho ife tinapitiriza kukhala akutsandzaya tingasingirirwa na kutcingwa na acibale athu peno anthu anango. Kusiyapo pyenepi, kutsandzaya kwathu kunakhala kwakuwanga ndzidzi onsene unathimbana ife na nyatwa. Mayesero anathimbana na ife thangwi ya cikhulupiro cathu asapangiza pakweca kuti ndife anyakupfundza andimomwene a Kristu. (Mat. 10:22; 24:9; Juwau 15:20) Ndi thangwi yace Tiyago alemba: “Abale anga, khalani akutsandzaya mungathimbana na nyatwa zakusiyana-siyana.”—Tiya. 1:2.

Thangwi yanji mayesero anakwanisa kulandaniswa na moto unaphatisirwa toera kufula supada? (Onani ndima 7) *

7-8. Ninji pinacitika na cikhulupiro cathu cingayeserwa?

7 Tiyago alonga thangwi inango inacitisa Akristu kupirira angathimbana na mayesero akunentsa kakamwe. Iye alonga: “Cikhulupiro canu cingayeserwa munjira ineyi, cinabala kupirira.” (Tiya. 1:3) Ife tinakwanisa kulandanisa mayesero na moto unaphatisirwa toera kufula supada. Supada ingapisa buluka penepo mbithondola, isakhala yakuwanga kakamwe. Munjira ibodzi ene, tingapirira mayesero, cikhulupiro cathu cisakhala cakuwanga kakamwe. Na thangwi ineyi Tiyago alemba: “Tawirisani kuti kupirira kumalise basa yace, toera mukhale akukwana na adidi mu pinthu pyonsene.” (Tiya. 1:4) Natenepa, tingaona kuti mayesero akuwangisa cikhulupiro cathu, pinatiphedza toera kupirira mwakutsandzaya.

8 Mu tsamba idalemba Tiyago, iye alongambo pinentso pinango pyakuti pinaticitisa kuluza kutsandzaya kwathu. Kodi pinentso pyenepi ndi pipi, pontho tinapikunda tani?

TISAFUNIKA KUCITANJI TOERA TIKHONDE KULUZA KUTSANDZAYA?

9. Thangwi yanji tisafuna udziwisi?

9 Tingathimbana na mayesero, ninji pinafuna kucitika khala nee tisadziwa pinafuna ife kucita? Tingathimbana na mayesero tisafunika kuphemba Yahova toera atiphedze kucita pisankhulo pyakuti pinankomeresa, pontho pyakuti pinaphedza abale na alongo athu. Kusiyapo pyenepi, tisafunika kuphemba Yahova kuti atiphedze toera tipitirize kukhala akukhulupirika kuna iye. (Yer. 10:23) Ife tisafuna udziwisi toera tikwanise kudziwa pinthu pinafuna ife kucita na pinafuna ife kulonga kuna ale anatitcinga. Khala nee tisadziwa pinafuna ife kucita, panango tinafewa manungo, pontho mwakucimbiza tinakwanisa kuluza kutsandzaya kwathu.

10. Mwakubverana na Tiyago 1:5, tisafunika kucitanji toera tikhale na udziwisi?

10 Tisafunika kucitanji toera tipitirize kukhala akutsandzaya? Kuphemba udziwisi wa Yahova. Khala tisafuna kupirira mayesero mwakutsandzaya, cakutoma tisafunika kuphemba Yahova kuti atipase udziwisi toera tikwanise kucita pisankhulo pyadidi. (Lerini Tiyago 1:5.) Tisafunika kucitanji tingaona kuti Yahova nee akutawira maphembero athu mwakucimbiza? Tiyago alonga kuti tisafunika “kupitiriza kuphemba” Mulungu. Yahova nee asaipirwa tingapitiriza kum’phemba udziwisi toera tikwanise kupirira nyatwa zathu. Thangwi iye ndi Mulungu wakuti ‘asapasa mwakudzala manja.’ (Masal. 25:12, 13) Iye asaona nyatwa zathu, asatibvera ntsisi, pontho asafuna kutiphedza. Mwandimomwene, pyenepi pisatitsandzayisa kakamwe. Mphapo Yahova asatipasa tani udziwisi?

11. Ndi pinthu pipi pinango pisafunika ife kucita toera tikhale na udziwisi?

11 Yahova asatipasa udziwisi kubulukira m’Mafalace. (Mis. 2:6) Toera kukhala na udziwisi, ife tisafunika kupfundza Bhibhlya na mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya. Mbwenye tisafunika kucita pizinji kupiringana kupfundza. Tisafunika kucita pinatiphemba Mulungu, thangwi Tiyago alemba: “Khalani anyakucita pinalonga mafala, tayu anyakubva basi.” (Tiya. 1:22) Tingaphatisira uphungu wa Mulungu, tisakhala antendere, a manyerezero adidi, pontho tisakhala antsisi. (Tiya. 3:17) Makhaliro anewa anatiphedza toera kupirira mayesero onsene mbatikhonda kuluza kutsandzaya kwathu.

12. Thangwi yanji ndi pyakufunika kakamwe kudziwa mwadidi Bhibhlya?

12 Mafala a Mulungu ndi ninga supeyu yakuti isatiphedza toera kuona makhundu anafunika ife kusasanyira, pontho toera kuona kuti tinasasanyira tani makhundu anewa. (Tiya. 1:23-25) Mwacitsandzo, tingamala kupfundza Mafala a Mulungu, panango tinadzindikira kuti tisafunika kusasanyira makhaliro athu. Na ciphedzo ca Yahova, ife tisadziwa kuti tinakhala tani akukhurudzika anthu angatitsukwalisa peno tingathimbana na nyatwa. Pontho tingakhala akukhurudzika, pinatiphedza toera kukhala na maonero adidi mu ndzidzi unathimbana ife na nyatwa. Kusiyapo pyenepi, pinatiphedza toera kunyerezera mwadidi mbaticita pisankhulo pyadidi kakamwe. (Tiya. 3:13) Na thangwi ineyi, ndi pyakufunika kakamwe kudziwa mwadidi Bhibhlya.

13. Thangwi yanji tisafunika kupfundza kubulukira mu pitsandzo pya m’Bhibhlya?

13 Midzidzi inango ife tisapfundza kubulukira m’madodo athu. Mbwenye ineyi nee ndi njira yadidi toera kupfundza. Njira yadidi toera kukhala na udziwisi ndi kupfundza pinthu pyadidi pidacita anango na pinthu pyakuipa pidacita iwo. Na thangwi ineyi, Tiyago asatikulumiza toera tipfundze kubulukira mu pitsandzo pya m’Bhibhlya ninga Rahabhe, Yobe na Eliya. (Tiya. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Atumiki anewa akukhulupirika a Yahova, apirira nyatwa zakuti mbizidaacitisa kuluza kutsandzaya kwawo. Kupirira kwawo kusapangiza kuti na ciphedzo ca Yahova ife tinakwanisambo kupirira nyatwa.

14-15. Thangwi yanji nee tisafunika kupenula?

14 Thangwi yanji kupenula pinakhulupira ife ndi mayesero? Midzidzi inango, panango pinakhala pyakunentsa kubvesesa pinthu pinango pinalonga Bhibhlya. Kusiyapo pyenepi, panango Yahova nee atawira maphembero athu munjira ikhadikhira ife. Panango pyenepi pinaticitisa kupenula. Tingapitiriza kupenula, cikhulupiro cathu cinafewa, pontho uxamwali wathu na Yahova unafudzika. (Tiya. 1:7, 8) Pyenepi pinaticitisambo kuluza cidikhiro cathu ca ntsogolo.

15 Mpostolo Paulu alandanisa cidikhiro cathu ca ntsogolo na nangula. (Aheb. 6:19) Nangula isaphedza bote toera ikhonde kukwatika na condzi. Mbwenye nangula isaphata basa mwadidi khala unyolo udamanga bote na nangula ndi wakuwanga kakamwe. Ninga furuju yakuti isanyenyena unyolo mbufewa, kupenula kunakwanisambo kufewesa cikhulupiro cathu. Munthu wakupenula angathimbana na mayesero, anakwanisa kuluza cikhulupiro cace thangwi ya mapikiro a Yahova. Tingaluza cikhulupiro, tinaluzambo cidikhiro cathu. Tiyago alonga kuti munthu wakupenula “alandana na bimbi ya m’bara, yakuti isakwatwa na mphepo mbiendeswa uku na uku.” (Tiya. 1:6) Natenepa, pyenepi pisapangiza kuti munthu wakupenula nee asakhala wakutsandzaya.

16. Tisafunika kucitanji khala tisapenula pinthu pinango pinakhulupira ife?

16 Tisafunika kucitanji toera tipitirize kukhala akutsandzaya? Tisafunika kumalisa kupenula na kuwangisa cikhulupiro cathu. Pontho citani pyenepi mwakucimbiza. Mu ntsiku za mprofeta Eliya, atumiki a Yahova atoma kupenula pinthu pikhakhulupira iwo. Natenepa, Eliya aapanga: ‘Mpaka lini munapitiriza kupenula pakati pa maonero mawiri akusiyana? Khala Yahova ndi Mulungu wandimomwene, ntowereni; mbwenye khala ndi Bhaale, ntowereni!’ (1 Ama. 18:21) Lero tisafunikambo kucita cisankhulo mwakucimbiza. Ife tisafunika kufufudza tekhene toera kudziwa kuti Yahova ndi Mulungu, Bhibhlya ndi Mafalace, pontho kuti Mboni za Yahova ndi atumiki ace. (1 Ates. 5:21) Tingacita pyenepi tinamalisa kupenula kwathu, pontho tinawangisa cikhulupiro cathu. Khala tisafuna ciphedzo toera kubvesesa pinthu pinapenula ife, tisafunika kuphemba akulu a mpingo. Tisafunika kucita pyenepi mwakucimbiza toera tipitirize kutumikira Yahova mwakutsandzaya.

17. Ninji pinafuna kucitika tingaluza cipapo?

17 Thangwi yanji kutsukwala ndi mayesero. Bhibhlya isalonga: ‘Ungatsukwala pa ntsiku ya nyatwa, mphambvu zako zinacepa.’ (Mis. 24:10) Fala Yacihebheri idathumburuzwa “kutsukwala” inakwanisa kubveka “kuluza cipapo.” Tingaluza cipapo cathu, mu ndzidzi ubodzi ene tinaluzambo kutsandzaya kwathu.

18. Kodi fala yakuti kupirira isabvekanji?

18 Tisafunika kucitanji toera tipitirize kukhala akutsandzaya? Tisafunika kunyindira Yahova kuti atipase cipapo toera tipirire. Thangwi tingakhala na cipapo tinakwanisa kupirira mayesero. (Tiya. 5:11) Fala idaphatisira Tiyago yakuti “kupirira” isafuna kulonga pya munthu wakuti nkhabe kubwerera nduli angathimbana na mayesero. Pyenepi ndi sawasawa na pinacitika na nyankhondo wacipapo wakuti asapitiriza kulimira pa mbuto yace mbakhonda kuthawa angapomokerwa na nyamalwa.

19. Tinapfundzanji na citsandzo ca mpostolo Paulu?

19 Mpostolo Paulu apangiza citsandzo cadidi kakamwe cakukhala wacipapo na wakupirira. Mbwenye midzidzi inango, iye akhafewa manungo. Ngakhale tenepo, iye akhali dzololo toera kupirira thangwi akhadziwa kuti Yahova mbadampasa mphambvu. (2 Akor. 12:8-10; Afil. 4:13) Munjira ibodzi ene, tingacepeseka mbatinyindira ciphedzo ca Yahova ife tinakwanisa kukhala acipapo na amphambvu.—Tiya. 4:10.

KHALANI CIFUPI NA MULUNGU, PONTHO PITIRIZANI KUKHALA AKUTSANDZAYA

20-21. Tisafunika kukhala na cinyindiro cipi?

20 Ife tiri na cinyindiro cakuti tingathimbana na nyatwa, nee pisabveka kuti tikutcunyuswa na Yahova. Thangwi Tiyago alonga: “Munthu angathimbana na nyatwa, mbaleke kulonga kuti: ‘Ndiri kuyeserwa na Mulungu.’ Thangwi Mulungu nkhabe kuyeserwa na pinthu pyakuipa, pontho iye nkhabe kuyesera munthu.” (Tiya. 1:13) Tingakhulupira kuti pyenepi ndi pyandimomwene, tinakhala na uxamwali wakuwanga na Yahova.—Tiya. 4:8.

21 Yahova “nkhabe kucinja.” (Tiya. 1:17) Iye aphedza Akristu a mu ndzidzi wa apostolo pikhathimbana iwo na nyatwa, pontho anaphedzambo m’bodzi na m’bodzi wa ife lero. Natenepa phembani Yahova toera akuphedzeni kukhala na udziwisi, cikhulupiro na cipapo. Iye anatawira maphembero anu. Mungacita pyenepi, munakwanisa kukhala na cinyindiro cakuti iye anakuphedzani toera mupitirize kukhala akutsandzaya mu ndzidzi unathimbana imwe na nyatwa.

NYIMBO 128 Pirirani Mpaka Kunkhomo

^ ndima 5 Bukhu ya Tiyago iri na uphungu uzinji wakuti unatiphedza tingathimbana na nyatwa. Nsolo uno unalonga pya uphungu ungasi unagumanika m’bukhu ya Tiyago. Uphungu unoyu unatiphedza toera kupirira nyatwa mbatikhonda kuluza kutsandzaya kwathu pakutumikira Yahova.

^ ndima 59 FOTO TSAMBA: M’bale amangwa n’nyumba mwace. Nkazace na mwanace wantsikana akuyang’ana mu ndzidzi unakwatwa iye na apolixa. Mu ndzidzi wakuti mamunace ali nkaidi, abale na alongo agumanyikana na mulongo pabodzi na mwanace wantsikana toera kucita kulambira kwa banja. Mulongo na mwanace wantsikana asacita phembero kazinji kene kuna Yahova toera akwanise kupirira mayesero awo. Yahova asaapasa ntendere wa m’manyerezero na cipapo. Na thangwi ineyi, iwo ali na cikhulupiro cakuwanga, pontho asakwanisa kupirira mwakutsandzaya.