Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WA PFUNDZIRO 2

NYIMBO 132 Cincino Ndife Manungo Mabodzi

Amuna Anapangiza Tani Kuti Asafuna Akazawo na Kualemedza?

Amuna Anapangiza Tani Kuti Asafuna Akazawo na Kualemedza?

“Imwe amuna, . . . alemedzeni.”1 PED. 3:7.

PINAFUNA IFE KUPFUNDZA

Tinaona kuti amuna anapangiza tani kuti asafuna akazawo na kualemedza kubulukira mu pinthu pinacita iwo na pinalonga iwo.

1. Thangwi yanji Yahova atomesa banja?

 YAHOVA ndi “Mulungu wakutsandzaya,” pontho iye asafuna kuti tikhalembo akutsandzaya. (1 Tim. 1:11) Yahova asatipasa miyoni mizinji yakuti isaticitisa kukhala akutsandzaya. (Tiya. 1:17) Ubodzi mwa miyoni ineyi ndi banja. Mamuna na nkazi angamanga banja, iwo asapikira kuti anafunana na kulemedzana unango na ndzace. Mamuna na nkazi angapitiriza kufunana, iwo asakhala akutsandzaya kakamwe.—Mis. 5:18.

2. Ninji pinacitika m’mabanja mazinji lero?

2 Mwakutsukwalisa, mabanja mazinji lero asaduwala pidapikira iwo pa ntsiku idamanga iwo banja. Pyenepi pisacitisa kuti mabanja mazinji akhonde kubverana. Anyakufufudza asalonga kuti amuna azinji asamenya akazawo, asalonga mafala akudzidzida kuna iwo, peno asaathabusa munjira zinango. Mamuna anacita pyenepi, panango anatsalakana nkazace mwacilemedzo angakhala pakati pa anthu, mbwenye angakhala okhene panyumba, panango iye anatsalakana nkazace munjira yakuipa. Kusiyapo pyenepi, amuna azinji asaona ucipezipezi, pontho pyenepi pisacitisa nkazi kupibva kuti ndi wakupwazika na wakukhonda funiwa.

3. Ninji pinacitisa amuna anango kutsalakana mwakuipa akazawo?

3 Thangwi yanji amuna anango asatsalakana akazawo mwakuipa? Anango, panango asacita pyenepi thangwi akuzwa na baba wakuti akhatsalakana nkazace mwakuipa, na thangwi ineyi, iwo asanyerezera kuti nee ndi pyakuipa kutsalakana mwakuipa akazawo. Amuna anango asatsalakana mwakuipa akazawo, panango thangwi amuna azinji a mucisa cawo asacita pyenepi. Mwacitsandzo, mupisa pinango, anthu asalonga kuti “mamuna wandimomwene” asafunika kucita pinthu mwaukali toera kupangiza kuti ndiye anatonga panyumba. Amuna anango nee apfundziswa kutonga mabvero awo, kuphatanizambo ukali. Kusiyapo pyenepi, thangwi yakuona ucipezipezi kazinji kene, amuna anango ali na maonero akuphonyeka thangwi ya akazi na kupita m’mabonde. Pontho anyakufufudza azinji adzindikira kuti mu ndzidzi wa utenda wa COVID-19, amuna azinji atoma kutsalakana mwakuipa akazawo. Mwandimomwene, anewa nee ndi mathangwi akubveka toera mamuna atsalakane mwakuipa nkazace.

4. Amuna akumanga banja asafunika kucita mphole-mphole nanji, pontho thangwi yanji?

4 Amuna akumanga banja Acikristu asafunika kucita mphole-mphole toera akhonde kukhala na maonero akuphonyeka thangwi ya akazi. a Thangwi yanji? Thangwi ibodzi ndi yakuti kazinji kene tisacita pinthu mwakubverana na pinanyerezera ife. Mpostolo Paulu acenjeza Akristu a ku Roma toera ‘asiye kupitiriza kutowezera anthu a dziko.’ (Aroma 12:1, 2) Pidalemba Paulu mafala anewa kuna Akristu a ku Roma, iwo akhatumikira kale Yahova mu pyaka pizinji. Ngakhale tenepo, mafala a Paulu asapangiza kuti Akristu anango a mu mpingo unoyu, akhapitiriza kunyerezera ninga anthu a dziko. Ndi thangwi yace, Paulu aacenjeza toera acinje njira yawo yakunyerezera na yakucita pinthu. Uphungu unoyu usaphatambo basa kuna amuna akumanga banja Acikristu lero. Mwakutsukwalisa, Akristu anango asapitiriza kunyerezera ninga anthu a dziko, pontho pyenepi pisaacitisa kutsalakana mwakuipa akazawo. b Kodi Yahova asafuna kuti amuna akumanga banja atsalakane tani akazawo? Ntawiro uli pa lemba idabuluswa nsolo uno wa pfundziro.

5. Mwakubverana na 1 Pedhru 3:7, mamuna asafunika kutsalakana tani nkazace?

5 Lerini 1 Pedhru 3:7. Yahova asafuna kuti amuna akumanga banja alemedze akazawo. Mamuna wakuti asalemedza nkazace, asantsalakana mwaufuni na mwakukoma ntima. Mu nsolo uno, tinaona kuti mamuna anapangiza tani kuti asalemedza nkazace. Mbwenye pakutoma, tendeni tione pinthu pinafuna kucita mamuna toera kupangiza kuti asafuna nkazace na kumulemedza.

LEKANI KUCITA PINTHU PYAKUTI PINATSUKWALISA NKAZANU

6. Yahova asaona tani mamuna anamenya nkazace? (Akolose 3:19)

6 Mamuna nee asafunika kumenya nkazace. Yahova asaida anthu anakomerwa na pyauphanga. (Mas. 11:5) Yahova asaida makamaka mamuna anamenya nkazace. (Mal. 2:16; lerini Akolose 3:19.) Mwakubverana na 1 Pedhru 3:7, mamuna angatsalakana mwakuipa nkazace, asaikha pangozwi uxamwali wace na Yahova, pontho Yahova nee anabvesera maphembero ace.

7. Mwakubverana na Aefesi 4:31, 32, ndi mafala api akuti amuna akumanga banja asafunika kuacalira? (Onanimbo “Mabvekero a Mafala Anango.”)

7 Mamuna nee asafunika kutikana nkazace. Amuna anango asalonga mwakuipirwa, peno asalonga pinthu pyakuti pisatsukwalisa kakamwe akazawo. Mbwenye Yahova asaida “kuipirwa, ukali, kupwekerana na mafala akudzidzida.” c (Lerini Aefesi 4:31, 32.) Yahova asaona pyonsene. Ndi thangwi yace, Yahova asaona njira inalonga mamuna na nkazace, ngakhale kuti ali okhene. Mamuna analonga mwaukali na nkazace asaikha pangozwi banja yace na uxamwali wace na Yahova.—Tiya. 1:26.

8. Yahova asaona tani anthu anaona ucipezipezi, pontho thangwi yanji?

8 Mamuna nee asafunika kuona ucipezipezi. Yahova asaida ucipezipezi. Mamuna anaona ucipezipezi asaikha pangozwi uxamwali wace na Yahova, pontho nee asalemedza nkazace. d Yahova asadikhira kuti mamuna apitirize kukhala wakukhulupirika kuna nkazace, mbakhonda kusirira akazi anango. Yezu alonga kuti, mamuna anayag’ana nkazi mbansirira, acita naye kale upombo “muntima mwace.” eMat. 5:28, 29.

9. Thangwi yanji Yahova asaipirwa mamuna angakakamiza nkazace toera kucita pinthu pyakuti nee asapifuna pakupita m’mabonde?

9 Pakupita m’mabonde, mamuna nee asafunika kukakamiza nkazace toera kucita pinthu pyakuti nee asakomerwa napyo. Amuna anango asakakamiza akazawo toera kupita m’mabonde munjira yakupasa manyadzo, inaacitisa kupibva kuti acita kukakamizwa peno nee asafuniwa. Yahova asaida anthu anacita pinthu mwakusowa ufuni. Iye asadikhira kuti mamuna afune nkazace, antsalakane mwadidi na kulemedza mabvero ace. (Aef. 5:28, 29) Mphapo ndiye tani khala m’bale wakumanga banja ali na nsambo wakutsalakana mwakuipa nkazace, peno kuona ucipezipezi? Anakwanisa tani kucinja manyerezero ace na macitiro ace?

MAMUNA ANAKWANISA TANI KUSIYA NSAMBO WAKUKHONDA KULEMEDZA NKAZACE?

10. Citsandzo ca Yezu cinaphedza tani amuna akumanga banja?

10 Ninji pinafuna kuphedza mamuna toera akhonde kutsalakana mwakuipa nkazace peno kumpwaza? Njira ibodzi ndi kuwangisira toera kutowezera Yezu. Ndimomwene kuti Yezu cipo amanga banja, mbwenye njira ikhatsalakana iye anyakupfundzace, ndi citsandzo cadidi kuna amuna toera kutsalakana akazawo. (Aef. 5:25) Tendeni tione kuti amuna anapfundzanji na njira ikhatsalakana Yezu anyakupfundzace, pontho na njira ikhalonga iye na iwo.

11. Yezu akhatsalakana tani anyakupfundzace?

11 Yezu ndzidzi onsene akhali wakukoma ntima kuna anyakupfundzace, pontho akhaatsalakana mwacilemedzo. Iye cipo akhali waukali, peno kupangiza kuti ndiye akhatonga pakati pawo. Maseze Yezu akhali Mbuya na Mpfundzisi wawo, iye nee aphatisira mphambvu zace toera kupwaza anyakupfundzace peno kuagopesa. M’mbuto mwace, Yezu acita mabasa akupwazika kuna anyakupfundzace. (Juw. 13:12-17) Iye apanga anyakupfundzace: ‘Pfundzani kubulukira mwa ine, thangwi ndine wakukhurudzika na wakucepeseka, natenepa munadzagumana ciwangiso.’ (Mat. 11:28-30) Onani kuti Yezu akhali wakukhurudzika. Munthu wakukhurudzika nee asaipirwa mwakucimbiza, mbwenye ndi wakudzitonga. Maseze asoswe, iye asapitiriza kukhala wakukhurudzika.

12. Yezu akhalonga tani na anango?

12 Yezu akhaphatisira mafalace toera kubalangaza na kuwangisa anango. Iye nee akhalonga mwaukali na anyakupfundzace. (Luka 8:47, 48) Ngakhale pikhatikanwa iye na anyamalwa ace, pontho pikhayesera iwo kuntsukwalisa, “iye nee akhatawira mwakutikana.” (1 Ped. 2:21-23) Midzidzi inango, Yezu asankhula pyace kumatama m’mbuto mwa kuatawira mwaukali. (Mat. 27:12-14) Ceneci ndi citsandzo cadidi kakamwe kuna amuna akumanga banja!

13. Mwakubverana na Mateu 19:4-6, mamuna ‘anaphatana tani na nkazace’? (Onanimbo foto.)

13 Yezu alonga kuti amuna akumanga banja asafunika kupitiriza kukhala akukhulupirika kuna akazawo. Iye aphatisira mafala a Babace toera kulonga kuti mamuna asafunika kukhala ‘wakuphatana na nkazace.’ (Lerini Mateu 19:4-6.) Fala Yacigerego idathumburuzwa pa vesi ineyi yakuti “mbaphatana” isabveka “kuphataniza.” Pyenepi pisabveka kuti mamuna na nkazi asafunika kufunana kakamwe ninga kuti aphatanizwa unango na ndzace. M’bodzi wa iwo angacita cinthu cakuti cinatsukwalisa ndzace wa m’banja, uwiri wawo anathabuka. Mamuna anafuna kakamwe nkazace asacalira ntundu onsene wakuona ucipezipezi. Iye ‘anapeusa maso ace mwakucimbiza toera akhonde kuona pinthu pyakusowa basa.’ (Mas. 119:37) Ninga Yobe, iye nee asasirira akazi anango kusiyapo nkazace.—Yobe 31:1.

Mamuna wakukhulupirika kuna nkazace nee asaona ucipezipezi (Onani ndima 13) g


14. Mamuna anamenya nkazace na kuntsalakana mwakuipa, asafunika kucitanji toera asasanyire uxamwali wace na Yahova, pontho na nkazace?

14 Mamuna anamenya, peno anatikana nkazace, asafunika kucita pinthu toera kusasanyira uxamwali wace na Yahova, pontho na nkazace. Ndi pinthu pipi pinafunika iye kucita? Cakutoma, iye asafunika kudziwa kuti unoyu ndi nseru ukulu kakamwe. Yahova asaona pinthu pyonsene pinacita iye, pontho asabva mafala onsene analonga iye. (Mas. 44:21; Ekle. 12:14; Aheb. 4:13) Caciwiri, iye asafunika kusiya kutsalakana mwakuipa nkazace, mbacinja makhaliro ace. (Mis. 28:13) Cacitatu, iye asafunika kuphemba kulekererwa kuna Yahova na kuna nkazace, pontho asafunika kuwangisira toera alekererwe. (Mabasa 3:19) Iye asafunikambo kuphemba ciphedzo ca Yahova toera acinje manyerezero ace, malongero ace, pontho toera acite pinthu pinafuna Yahova. (Mas. 51:10-12; 2 Akor. 10:5; Afil. 2:13) Cacinai, iye asafunika kukhala m’maso mwakubverana na maphembero ace, pontho asafunika kuwangisira toera kuida uphanga na ntundu onsene wa mafala akudzidzida. (Mas. 97:10) Cacixanu, iye asafunika kusaka mwakucimbiza ciphedzo ca akulu a mpingo. (Tiya. 5:14-16) Cacitanthatu, iye asafunika kucita masasanyiro akuti anam’phedza toera kucalira kucita pinthu pibodzi pyene ntsogolo. Mamuna wakumanga banja angaona ucipezipezi, asafunikambo kutowezera pinthu pyenepi pitanthatu. Angacita pyenepi, Yahova anapasa nkhombo kuwangisira kwace toera kucinja. (Mas. 37:5) Mbwenye nee pyakwana mamuna kusiya kucita pinthu pyakuti pisatsukwalisa nkazace.Iye asafunikambo kulemedza nkazace. Kodi iye anacita tani pyenepi?

MUNAPANGIZA TANI KUTI MUSALEMEDZA NKAZANU?

15. Mamuna anapangiza tani kuti asafuna nkazace?

15 Pangizani nkazanu kuti musanfuna. Amuna anango akumanga banja, ntsiku zonsene asacita pinthu pinapangiza kuti asafuna akazawo. (1 Juw. 3:18) Mamuna wakumanga banja anakwanisa kupangiza kuti asafuna nkazace mu pinthu ping’ono, ninga kumphata manja, peno kunkhumbatira mwaufuni. Iye anakwanisa kuntumizira mphangwa zakuti “ndakutsuwa” peno kumbvundza kuti: “Ntsiku yako iri kufamba tani?” Midzidzi inango, panango iye anamulembera tsamba inapangiza kuti asanfuna kakamwe. Mamuna anacita pinthu pyenepi, asalemedza nkazace, pontho asawangisa banja yace.

16. Thangwi yanji mamuna asafunika kusimba nkazace?

16 Pangani nkazanu kuti ndi wakufunika kakamwe kuna imwe. Mamuna analemedza nkazace asalonga pinthu pyakuwangisa kuna nkazace. Mwacitsanzo, iye asapereka takhuta kuna nkazace thangwi ya pyonsene pinacita iye toera kumphedzera. (Akol. 3:15) Mamuna angasimba nkazace, mbampanga kuti thangwi yanji asanfuna, nkazi asapibva kuti ali wakutsidzikizika, asafuniwa, pontho asalemedzwa.—Mis. 31:28.

17. Mamuna anapangiza tani kuti asalemedza nkazace?

17 Tsalakanani nkazanu mwakukoma ntima na mwacilemedzo. Mamuna anafuna nkazace, asamuona ninga muoni wakubuluka kuna Yahova. (Mis. 18:22; 31:10) Ndi thangwi yace, ndzidzi onsene iye asatsalakana nkazace mwacilemedzo, ngakhale mu ndzidzi unapita iwo m’mabonde. Na thangwi ineyi, iye nee anankakamiza toera kucita pinthu pyakuti pinantsukwalisa, kupibva kuti ndi wakupwazika peno pinthu pyakuti pinancitisa kukhala na cikumbuntima cakulemera. f Kusiyapo pyenepi, mamuna asafunikambo kuwangisira toera apitirize kukhala na cikumbuntima cakucena pamaso pa Yahova.—Mabasa 24:16.

18. Amuna akumanga banja asafunika kukhala akutonga toera kucitanji? (Onanimbo bokosi ya nsolo wakuti “ Njira Zinai Toera Kutsalakana Nkazanu Mwacilemedzo.”)

18 Amuna akumanga banja, khalani na cinyindiro cakuti Yahova asatsandzaya kakamwe angaona kuwangisira kunacita imwe toera kulemedza akazanu kubulukira mu pinthu pinalonga imwe na pinacita imwe. Khalani akutonga toera kulemedza akazanu. Lekani kucita cinthu cakuti cinatsukwalisa akazanu. Mbwenye, khalani akukoma ntima, acilemedzo, pontho tsalakanani akazanu mwaufuni. Mungacita pyenepi, nkazanu anaona kuti musanfuna na kumulemedza. Natenepa, mungalemedza nkazanu, imwe munatsidzikiza uxamwali wanu na Yahova, wakuti ndi wakufunika kakamwe.—Mas. 25:14.

NYIMBO 131 “Pidamanga Mulungu”

a Amuna akumanga banja anaphedzeka angaleri nsolo wakuti “Kodi Musatsalakana Akazi Ninga Munaatsalakanira Yahova?” unagumanika mu Ncenjezi wa Janeiro 2024.

b Khala imwe musatsalakanwa mwakuipa, peno musamenywa na ndzanu wa m’banja, panango munakomerwa na kuleri nsolo wakuti Ajuda Para as Vítimas de Violência Doméstica unagumanika pa khundu yakuti “Outros assuntos” mu saiti jw.org na mu aplicativo JW Library®.

c MABVEKERO A MAFALA ANANGO: “Mafala akudzidzida,” asaphataniza kulonga mafala akuxola na cifuniro cakutsukwalisa munthu. Asaphatanizambo kulonga mafala akupwaza, anacitisa munthu kupibva kuti ndi wakusowa basa. Natenepa, pyonsene pinalonga mamuna wakumanga banja kuna nkazace pyakuti ndi pyakupwaza, pyakuipa na pyakutsukwalisa ndi mafala akudzidzida.

d Onani mu saiti jw.org na mu JW Library nsolo wakuti: A pornografia Pode Destruir Seu Casamento.”

e Nkazi wakumanga banja wakuti mamunace asaona ucipezipezi, anaphedzeka na nsolo wakuti “Khala Ndzanu wa M’banja Asaona Ucipezipezi” unagumanika mu Ncenjezi wa Agosto 2023.

f Bhibhlya nee iri na ndandanda ya pinthu pyakutawirika na pyakukhonda kutawirika pyakuti mamuna na nkazi wakumanga banja asafunika kupicita pakupita m’mabonde. Banja isafunika kucita cisankhulo cawo, mbwenye iwo asafunika kucita pyenepi munjira inapangiza cilemedzo kuna Yahova, inatsandzayisa unango na ndzace, mbapitiriza na cikumbuntima cakucena. Pontho anyakumanga banja nee asafunika kupanga anango pinthu pyenepi.

g MAFALA ANAFOKOTOZA FOTO: M’bale ali kuyeserwa na andzace akubasa toera aone bukhu yakuti iri na mafoto a ucipezipezi.