1, 2. (a) Yezu aphembanji mu phembero yace yakumalisa pabodzi na apostolo ace? (b) Thangwi yanji Yezu akhafuna kuti apostolo ace akhale akuphatana?

YEZU akhadzudzumika thangwi yakufunika kwa kukhala akuphatana pikhadya iye paulendo wakumalisa na apostolo ace. Pikhaphembera iye pabodzi na iwo, iye alonga kuti asafuna anyakupfundzace akhale m’bodzi, peno akuphatana, ninga iye na Babace ndi akuphatana. (Lerini Jwau 17:20, 21.) Anyakupfundza a Yezu mbadakhala akuphatana, mbapidapangiza kuna anango kuti Yezu akhadatumwa na Yahova pa dziko yapantsi. Anthu mbadadzindikira anyakupfundza andimomwene a Yezu kubulukira mu kufunana kwawo, pontho ufuni wawo mbudaacitisa kukhala akuphatana kakamwe.—Jwau 13:34, 35.

² Tinakwanisa kubvesesa kuti thangwi yanji Yezu alonga kakamwe pya kukhala akuphatana masiku anewa. Iye akhaona kuti apostolo ace nee akhali akuphatana mwadidi. Mwacitsandzo, apostolo akhaketesana ‘kuti mbani akhali nkulu kakamwe pakati pawo,’ ninga pikhadacita iwo pakutoma. (Luka 22:24-27; Marko 9:33, 34) Ulendo unango, Tiyago na Juwau akhadaphemba  Yezu toera aapase mbuto yakupambulika kakamwe, cifupi na iye mu Umambo wakudzulu.—Marko 10:35-40.

3. Ninji pikhacimwanisa anyakupfundza a Kristu kukhala akuphatana, pontho ndi mibvundzo ipi inafuna ife kudinga?

³ Kufuna kakamwe kukhala na pidzo nee ikhali thangwi basi ene ikhacimwanisa anyakupfundza a Kristu kukhala akuphatana. Anthu a mu ndzidzi wa Yezu akhali akugawana thangwi ya kuidana na kusankhulana. Anyakupfundza a Yezu akhafunika kumalisa mabvero anewa akuphonyeka. Mu nsolo uno, tinadinga mibvundzo iyi: Yezu acitanji thangwi yakusankhulana? Iye aphedza tani atowereri ace toera kutsalakana anango mwakusowa tsankhulo, mbakhala akuphatana? Pontho, citsandzo ca Yezu na pidapfundzisa iye pinatiphedza tani toera kupitiriza kukhala akuphatana?

4. Perekani pitsandzo pinapangiza kuti Yezu athimbanambo na makhaliro akusankhulana.

⁴ Yezu athimbanambo na makhaliro akusankhulana. Pidalonga Filipi kuna Natanaele kuti agumana Mesiya, Natanaele abvundza: ‘Kodi ku Nazareti kunabulukadi pinthu pyadidi?’ (Jwau 1:46) Panango Natanaele akhadziwa kuti Mesiya mbadabalwa ku Bhetelehemu, ninga pidalonga profesiya ya Mikeya 5:2. Panango iye akhanyerezera kuti Nazareti nee ukhali nzinda wakufunika kakamwe toera Mesiya abalwe mwenemo. Pakhalimbo Ayuda anango akudziwika kakamwe akuti akhapwaza Yezu thangwi yakubuluka ku Galileya. (Jwau 7:52) Ayuda azinji akhanyerezera kuti anthu akubuluka ku Galileya akhali akupwazika. Ayuda anango atikana Yezu mukuncemera Nsamariya. (Jwau 8:48) Asamariya akhali anthu a dziko inango, pontho uphemberi wawo ukhali wakusiyana na wa Ayuda. Ayuda na anthu a ku Galileya nee akhalemedza kakamwe Asamariya, pontho akhaacalira.—Jwau 4:9.

5. Yezu na anyakupfundzace athimbana na makhaliro api akusankhulana?

⁵ Atsogoleri a uphemberi Waciyuda akhapwazambo atowereri a Yezu. Afarisi akhaacemera ‘anthu adapaswa dzedze.’ (Jwau 7:47-49) Afarisi akhaona munthu onsene adakhonda kupfundza maxikola a uphemberi Waciyuda na ale akakhonda kutowezera misambo yawo ninga anthu akusowa basa. (Machitiro 4:13) Yezu na anyakupfundzace akhathimbana na makhaliro akusankhulana thangwi anthu a mu ndzidzi unoyu akhali akudzikuza thangwi ya uphemberi, cidzo na ntundu wawo. Kusankhulana kweneko kwakhuyambo njira ikhaona anyakupfundza anthu anango. Toera kukhala akuphatana, iwo akhafunika kucinja manyerezero awo.

6. Fokotozani pitsandzo pinapangiza kuti makhaliro akusankhulana anakwanisambo kutikhuya.

⁶ Lero, dziko inakhala ife yadzala na makhaliro akusankhulana. Panango anthu anapangiza n’khaliro wakusankhula kuna ife, peno ife tinapangiza n’khaliro unoyu kuna anango. Mulongo m’bodzi wakuti ndi mpainiya wa ku Australya alonga: “Ndikhaida kakamwe azungu thangwi ya pinthu pyakusowa ulungami  pinacita iwo kuna anthu anacemerwa aborígines mpaka lero.” Kuida kwace kwathimizirikambo thangwi ya njira yakuipa ikhatsalakanwa iye na anango. M’bale wa ku Kanada alonga mabvero ace: “Ndikhanyerezera kuti anthu analonga Cifransa ndi akufunika kakamwe.” Iye alonga kuti na thangwi ineyi nee akhakomerwa na ale akhalonga Cingerezi.

7. Kodi Yezu acitanji thangwi yakusankhulana?

⁷ Ninga mu ntsiku za Yezu, mabvero akusankhulana lero akuthimizirika kakamwe, pontho pisakhala pyakunentsa toera kuamalisa. Kodi Yezu acitanji thangwi ya mabvero anewa? Cakutoma, iye cipo apangiza n’khaliro wakusankhulana. Iye akhamwazira mphangwa anthu akupfuma na akutcerenga, Afarisi na Asamariya, kuphatanizambo anyakulipisa misonkho na anyakudawa. Caciwiri, Yezu apfundzisa anyakupfundzace mbaapangiza kubulukira mu citsandzo cace kuti iwo nee akhafunika kusankhulana.

8. Ndi n’dida upi wakufunika kakamwe toera kutiphedza kukhala akuphatana? Fokotozani.

⁸ Yezu apfundzisa n’dida wakufunika kakamwe toera kutiphedza kukhala akuphatana. Iye apanga anyakupfundzace: ‘Monsene ndimwe abale.’ (Lerini Mateo 23:8, 9.) Munjira inango, ife ndife abale thangwi tonsene ndife ana a Adhamu. (Machitiro 17:26) Yezu afokotoza kuti anyakupfundzace akhalimbo abale na alongo thangwi onsene akhadziwa Yahova ninga Babawo wakudzulu. (Mateo 12:50) Pontho onsene adzacita khundu ya banja ya Mulungu mbakhala akuphatana thangwi ya ufuni na cikhulupiro. Ndi thangwi yace apostolo akhacemera Akristu anango kuti abale na alongo m’matsamba akhalembera iwo mipingo.—Aroma 1:13; 1 Pedro 2:17; 1 Jwau 3:13. *—Onani cidzindikiro capantsi.

9, 10. (a) Thangwi yanji Ayuda nee akhali na mathangwi akudzikuza thangwi ya dzindza yawo? (b) Yezu apfundzisa tani kuti ndi pyakuipa kupwaza anango thangwi ya dzindza yawo? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

⁹ Pidamala Yezu kupfundzisa anyakupfundzace kuti asafunika kuonana ninga abale na alongo, iye agomezera kuti iwo asafunika kukhala akucepeseka. (Lerini Mateo 23:11, 12.) Ninga pidapfundza ife, midzidzi inango kudzikuza kukhacitisa apostolo kukhala akugawana. Pontho mu ntsiku za Yezu, anthu akhadzikuza kakamwe thangwi ya dzindza yawo. Ayuda azinji akhaona kuti ndi akufunika kakamwe kupiringana anango thangwi iwo akhali ana a Abrahamu. Mbwenye Juwau M’batizi aapanga: ‘Mulungu angafuna anakwanisa kuphatisira miyala iyi toera kucitira Abhrahamu ana.’—Luka 3:8.

¹⁰ Yezu apfundzisa anthu toera akhonde kudzikuza thangwi ya dzindza yawo. Iye apangiza pyenepi pakweca pidabvundzwa iye na mulembi m’bodzi: ‘Mwandimomwene mbani ndzanga?’ Toera kutawira mbvundzo unoyu, Yezu alonga nsangani ubodzi. Muyuda amenywa na mambava mbansiya pa njira. Maseze Ayuda anango apita na penepo, nee amphedza. Mbwenye Nsamariya abvera ntsisi Muyuda unoyu mbantsalakana. Yezu amalisa nsangani wace mukupanga mulembi kuti iye asafunika kukhala ninga Nsamariya unoyu. (Luka 10:25-37) Yezu apangiza kuti Nsamariya mbadakwanisa kupfundzisa Ayuda kuti anafuna tani anyakuendekana awo.

11. Thangwi yanji anyakupfundza a Yezu akhafunika kukhala akusowa tsankhulo, pontho iye aaphedza tani toera kubvesesa pyenepi?

 ¹¹ Yezu mbadzati kuenda kudzulu, apanga anyakupfundzace toera kumwaza mphangwa ‘ku Yudeya konsene na ku Samariya mpaka kunkhomo kwa dziko yapantsi.’ (Machitiro 1:8) Toera kucita pyenepi, anyakupfundza a Yezu akhafunika kumalisa n’khaliro wakudzikuza na kusankhulana. Kazinji kene Yezu akhalonga makhaliro adidi a anthu a madziko anango, pyenepi pyaphedza anyakupfundzace toera kumwaza mphangwa kuna anthu a madzindza onsene. Mwacitsandzo, iye asimba nkulu wa anyankhondo wa dziko inango thangwi ya cikhulupiro cace. (Mateo 8:5-10) Pikhali iye mu nzinda wa Nazareti, Yezu afokotoza kuti Yahova aphedza tani anthu a madziko anango, ninga nzice wa nzinda wa Fenisya n’dziko ya Zarefati na Naamani mamuna wa ku Sirya wakuti akhali na utenda wa matanya. (Luka 4:25-27) Yezu amwazambo mphangwa kuna nkazi wa ku Samariya, pontho amala ntsiku ziwiri mu nzinda unoyu thangwi anthu akhafuna kubva mphangwa zace.—Jwau 4:21-24, 40.

12, 13. (a) Kodi apostolo apibva tani pikhapfundzisa Yezu nkazi wa ku Samariya? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ninji pinapangiza kuti Tiyago na Juwau nee akhadabvesesa mwadidi pikhaapfundzisa Yezu?

¹² Pikhali pyakunentsa kakamwe kuna apostolo toera kumalisa kusankhulana kwawo. Iwo adzumatirwa pidaona iwo Yezu mbakapfundzisa nkazi wa ku Samariya. (Jwau 4:9, 27) Thangwi yanji? Atsogoleri a mauphemberi Aciyuda nee akhacedza na akazi pakweca, ndiye tani nkazi wa makhaliro akuipa wa ku Samariya. Apostolo apanga Yezu toera adye, mbwenye Yezu akomerwa kakamwe kucedza na nkazi unoyu kupiringana cakudya. Mulungu akhafuna kuti iye amwaze mphangwa na kucita pikhafuna Babace, ngakhale kumwazira mphangwa nkazi wa ku Samariya, pikhali ninga cakudya kwa iye.—Jwau 4:31-34.

¹³ Tiyago na Juwau nee akhadabvesesa pyenepi. Mu ndzidzi ukhacita ulendo anyakupfundza pabodzi na Yezu kuenda ku Samariya, iwo asaka mbuto toera kugona mu nzinda unoyu. Mbwenye Asamariya nee aatawirisa kugona mu nzinda unoyu. Tiyago na Juwau aipirwa kakamwe mbaphemba Yezu kuti atumize moto wakubuluka kudzulu toera upise nzinda onsene. Yezu aasandika mwamphambvu. (Luka 9:51-56) Panango Tiyago na Juwau nee mbadaipirwa munjira ineyi pyenepi mbipidacitika mu nzinda wawo wa Galileya. Iwo akhadaipirwa kakamwe panango thangwi iwo nee akhabverana na Asamariya. Mukupita kwa ndzidzi, pidamwaza mphangwa Juwau kuna Asamariya mbabveserwa na anthu azinji, panango iye akhala na manyadzo thangwi ya mabvero akhali na iye pakutoma.—Machitiro 8:14, 25.

14. Kodi nkandzo wakusankhulana wamaliswa tani?

¹⁴ Pidapita ndzidzi ungasi pa Pentekoste mu caka 33, paoneka nkandzo unango wa kupondererana mu mpingo. Pikhagawira abale cakudya kuna azice akhafunika ciphedzo, iwo akhapwaza azice akhalonga Cigerego. (Machitiro 6:1) Panango kusankhulana kweneku kukhacitika thangwi ya cilongero. Apostolo atsalakana nkandzo unoyu mwakucimbiza. Iwo asankhula abale anomwe akuthema toera kugawira cakudya munjira yadidi. Abale anewa onsene akhali na madzina Acigerego, panango pyenepi pyabalangaza azice akhapwazwa.

15. Pedhru apfundza tani pya kukhala wakusowa tsankhulo kuna anthu onsene? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

 ¹⁵ Mu caka 36, anyakupfundza a Yezu atoma kumwaza mphangwa kuna anthu a madzindza onsene. Mbadzati kucita pyenepi, mpostolo Pedhru kazinji kene akhacedza basi ene na Ayuda. Mbwenye Mulungu apangiza pakweca kuti Akristu nee asafunika kukhala a tsankhulo, pontho Pedhru amwazira mphangwa Kornelyo na nyankhondo Waciroma. (Lerini Machitiro 10:28, 34, 35.) Buluka penepo, Pedhru akhacedza mbadya pabodzi na Ayuda akukhonda khala Akristu. Pidapita pyaka pingasi, iye asiya kudya na Ayuda akukhonda khala Akristu mu nzinda wa Antyokiya. (Agalata 2:11-14) Paulu asandika Pedhru, pontho Pedhru atawira kusandikwa. Tisadziwa tani pyenepi? Pidalemba Pedhru tsamba yace yakutoma kuna Ayuda na Ayuda akukhonda khala Akristu ku Azya Menori, iye alonga pya kufunika kwa kufuna abale athu onsene.—1 Pedro 1:1; 2:17.

16. Kodi Akristu akutoma adzadziwika na n’khaliro upi?

¹⁶ Mwandimomwene, kubulukira mu citsandzo ca Yezu, apostolo apfundza kufuna ‘mitundu yonsene ya anthu.’ (Jwau 12:32; 1 Timoti 4:10) Maseze pyenepi pyakwata ndzidzi, iwo acinja njira ikhaona iwo anthu. Mwakukhonda penula, Akristu akutoma adzadziwika na ufuni ukhapangiza iwo kuna unango na ndzace. Cifupi na pyaka 200, nyakulemba mabukhu m’bodzi Tertullian, alonga pinthu pinalonga anthu anango thangwi ya Akristu: “Iwo asafunana unango na ndzace,” pontho “Iwo ali dzololo toera kufera anango.” Nakuti Akristu anewa abvala ‘umunthu upswa,’ apfundza kuona anthu onsene ninga munaaona Mulungu.—Akolose 3:10, 11.

17. Tinakwanisa tani kumalisa mabvero onsene akusankhulana? Perekani citsandzo.

¹⁷ Lero, panango tinakwata ndzidzi toera kumalisa mabvero onsene akusankhulana. Mulongo m’bodzi wa ku Fransa alonga kuti pikhali pyakunentsa kakamwe toera  kumalisa mabvero ace. Iye alonga: “Yahova andipfundzisa kuti ufuni usabvekanji, kupasa kusabvekanji na kufuna anthu a mitundu yonsene kusabvekanji. Natenepa ndikupitiriza kupfundza toera kumalisa mabvero akusankhulana, mbwenye ndi pyakunentsa. Ndi thangwi yace ndisapitiriza kuphembera thangwi ya pyenepi.” Mulongo unango wa Espanya alonga kuti midzidzi inango asathimbana na mabvero akuipa thangwi ya mitundu inango ya anthu. Iye alonga: “Maseze ndapembera kazinji kene, mbwenye ndisadziwa kuti ndisafunika kupitiriza kuwangisira. Ndisapereka takhuta kuna Yahova thangwi ndiri wakutsandzaya kucita khundu ya banja yakuphatana.” Tonsene tisafunika kuona mwadidi mabvero athu. Kodi tisafunikambo kumalisa mabvero anango akusankhulana?

18, 19. (a) Ndi mathangwi api ali na ife toera kutambira anthu onsene? (b) Tinacita tani pyenepi?

¹⁸ Ndi pyakufunika kwa ife kukumbuka kuti kale tikhali kutali kakamwe na Mulungu. (Aefesi 2:12) Mbwenye Yahova atikwewa kuna iye na ufuni wace. (Ozeya 11:4; Jwau 6:44) Pontho Kristu atitambira. Iye acitisa kuti pikwanisike kwa ife kucita khundu ya banja ya Mulungu. (Lerini Aroma 15:7.) Maseze ndife anthu akusowa ungwiro, Yezu atitambira mwakukoma ntima, natenepa cipo tisafunika kupwaza anango!

¹⁹ Munafendedzera ife kumala kwa dziko ino yakuipa, anthu anakhala akugawana, akusankhulana na akuidana kakamwe. (Agalata 5:19-21; 2 Timoti 3:13) Mbwenye ninga atumiki a Yahova, ife tisasaka ‘udziwisi wakudzulu,’ wakuti unatiphedza kucalira tsankhulo mbatikhazikisa ntendere. (Tyago 3:17, 18) Ife tiri akutsandzaya kucita uxamwali na anthu a madziko anango, kukomerwa na njira inacita iwo pinthu, ngakhale kupfundza cilongero cawo. Mu ndzidzi unacita ife pyenepi, tisakhala anthu antendere ‘ninga nkulo’ na aulungami ‘ninga mabimbi a m’bara.’—Izaiya 48:17, 18.

20. Ninji pinafuna kucitika ufuni ungacinja manyerezero na mabvero athu?

²⁰ Mulongo unango wa ku Australya, mudapfundza iye Bhibhlya, mabvero ace a tsankhulo na kuida anango pyamala mwapang’ono-pang’ono. Ufuni wacinja manyerezero na mabvero ace. M’bale wa ku Kanada analonga Cifransa alonga kuti cincino adzindikira kuti kazinji kene anthu asaida anango basi ene thangwi nee asaadziwa mwadidi. Iye apfundza kuti “makhaliro a anthu nee asanyindira mbuto idabalwa iwo.” Pontho iye amanga banja na mulongo wakuti asalonga Cingerezi! Pitsandzo pyenepi pisapangiza kuti mphyakukwanisika kumalisa kusankhulana. Ufuni usaticitisa kukhala akuphatana ninga akumangwa na nkhambala yakuti nkhabe kugwandika.—Akolose 3:14.