NSOLO WA PFUNDZIRO 19
Ufuni na Ulungami mu Ndzidzi wa Nyatwa
“Simwe Mulungu wakufuna pyakuipa tayu; kuna imwe nyakudawa nkhabe mbuto.”—MASAL. 5:4.
NYIMBO 142 Tiri na Cidikhiro Cakuwanga
PINAFUNA IFE KUPFUNDZA *
1-3. (a) Mwakubverana na Masalmo 5:4-6, Yahova asaona tani uipi? (b) Thangwi yanji tisalonga kuti kupita m’mabonde na mwana nkhabe bverana na “mwambo wa Kristu”?
YAHOVA MULUNGU asaida ntundu onsene wa uipi. (Lerini Masalmo 5:4-6.) Iye asaida munthu angapita m’mabonde na mwana, pontho asaona kuti anewa ndi madawo makulu kakamwe. Ninga Mboni za Yahova, ife tisaidambo n’khaliro unoyu, pontho madawo ninga anewa angacitika mu mpingo Wacikristu, asatsalakanwa mwakucimbiza kakamwe.—Aroma 12:9; Aheb. 12:15, 16.
2 Njira zonsene zakupita m’mabonde na mwana nkhabe bverana na “mwambo wa Kristu.” (Agal. 6:2) Thangwi yanji tisalonga tenepo? Mu nsolo udamala tapfundza kuti mwambo wa Kristu, citsandzo cace na pyonsene pikhapfundzisa iye akhapicita thangwi akhafuna anthu, pontho pikhabweresa ulungami kuna iwo. Thangwi ya mwambo unoyu, Akristu andimomwene asatsalakana anawo munjira yakuti iwo asapibva kuti ndi akutsidzikizika, pontho asafuniwa. Mbwenye kupita m’mabonde na mwana ndi usumankha na kusowa ulungami, pontho pisacitisa mwana kukhonda khala wakutsidzikizika mbanyerezera kuti nee asafuniwa.
3 Pyakutsukwalisa ndi pyakuti nsambo wakupita m’mabonde na anang’ono wathimizirika kakamwe pa dziko yonsene yapantsi, pontho usakhuyambo Akristu andimomwene. Thangwi yanji? Thangwi dziko yadzala na “anthu akuipa na anyakunyengeza,” pontho anango a iwo asayesera kucita khundu ya mpingo. (2 Tim. 3:13) Kusiyapo pyenepi, anango analonga kuti asacita khundu ya mpingo, akulisa pifuno pyakupita m’mabonde na anapiana. Tendeni tione kuti thangwi yanji kupita m’mabonde na anapiana ndi madawo makulu kakamwe. Buluka penepo, tinaona kuti akulu a mpingo asacitanji munthu angacita madawo makulu, kuphatanizambo kupita m’mabonde na mwana, pontho anyakubala anatsidzikiza tani anawo. *
MADAWO MAKULU
4-5. Thangwi yanji kupita m’mabonde na mwanang’ono ndi kun’dawira?
4 Kupita m’mabonde na mwana, kusabweresa nyatwa zizinji kakamwe. Pyenepi pisatsukwalisa ale adacitirwa usumankha unoyu, acibale awo, kuphatanizambo abale na alongo mu mpingo. Inde, kupita m’mabonde na mwana ndi madawo makulu.
5 Asadawira ule anakakamizwa. Kutsalakana anango mwakusowa ulungami na kuathabusa ndi madawo. Mu nsolo unatowera tinapfundza kuti kupita m’mabonde na mwanang’ono kusam’bweresera nyatwa mu umaso wace onsene. Ale anacita pyenepi nkhabe kunyindirwa, pontho pisacitisa kuti ndzidzi onsene anapiana akhale akugopa. Anapiana asafunika kutsidzikizwa ku makhaliro anewa akuipa, pontho ale adacitirwa usumankha unoyu asafunika kubalangazwa na kuphedzwa.—1 Ates. 5:14.
6-7. Thangwi yanji munthu anapita m’mabonde na mwana asapswipisa makhaliro a mpingo, pontho asadawira mautongi a dziko?
6 Asadawira mpingo. Nkristu angapita m’mabonde na mwana asapswipisa makhaliro a mpingo. (Mat. 5:16; 1 Ped. 2:12) Pyenepi nkhabe thema kuna pikwi na pikwi pya Akristu akhulupirika akuti asamenya “nkhondo mwakuwanga toera kutsidzikiza cikhulupiro” cawo. (Yuda 3) Ale anacita pyenepi mbakhonda kutcunyuka asapswipisa makhaliro a mpingo, natenepa asafunika kubuluswa mu mpingo.
7 Asadawira mautongi a dziko. Akristu “asafunika kubvera mautongi.” (Aroma 13:1) Ife tinapangiza kuti tisaabvera tingalemedza mitemo ya dziko. Mwacitsandzo, Nkristu asaswa ntemo angapita m’mabonde na mwana, pontho asadawira mautongi a dziko. (Onani Mabasa 25:8.) Akulu a mpingo nee asafunika kuphatisira mitemo ya dziko toera kutcunyusa ule adapita m’mabonde na mwana, nee kutsidzikiza ale adacita pyenepi toera akhonde kutcunyuswa na mautongi. (Aroma 13:4) Nyakudawa anabvuna pinabzwala iye.—Agal. 6:7.
8. Yahova asaona tani madawo anacitira ife andzathu?
8 Kupiringana pyonsene, asadawira Mulungu. (Masal. 51:4) Munthu angadawira munthu ndzace, asadawirambo Yahova. Mwacitsandzo, Mwambo udapereka Mulungu kuna Aizraeli ukhalonga kuti ule ananyengeza peno kubera ndzace akupangiza kuti nee ndi ‘wakukhulupirika kuna Yahova.’ (Lev. 6:2-4, Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada) Munjira ibodzi ene, Nkristu anapita m’mabonde na mwana, akum’bera ufulu wace, pontho asapangiza kuti nee ndi wakukhulupirika kuna Mulungu. Nkristu anacita pyenepi asapswipisa kakamwe dzina ya Yahova. Ndi thangwi yace, kupita m’mabonde na anapiana ndi madawo makulu kakamwe kuna Mulungu.
9. Ndi pitsogolero pipi pya m’Malemba pinapereka gulu ya Yahova, pontho thangwi yanji?
9 Gulu ya Yahova isabulusa misolo mizinji inapangiza pinalonga Bhibhlya thangwi yakupita m’mabonde na anapiana. Mwacitsandzo, misolo inango ya Ncenjezi na Lamukani! isalonga kuti ale adagwerwa na nyatwa ineyi anacitanji, anango anacitanji toera kuaphedza na kuabalangaza, pontho anyakubala anacitanji toera kutsidzikiza anawo. Kusiyapo pyenepi, akulu a mpingo asapaswa pitsogolero pya m’Malemba pinalonga kuti anatsalakana tani madawo akupita m’mabonde na anapiana. Gulu ya Yahova isapitiriza kupereka pitsogolero pipswa thangwi ya nkhani ineyi. Thangwi yanji? Toera tikhale na cinyindiro cakuti njira inatsalakanira ife nkhani ineyi isabverana na mwambo wa Kristu.
AKULU A MPINGO ASATSALAKANA TANI MADAWO MAKULU
10-12. (a) Akulu a mpingo angatsalakana madawo makulu asafunika kukumbukanji, pontho ndi cipi cifuniro cawo pakuphedza nyakudawa? (b) Mwakubverana na Tiyago 5:14, 15, akulu a mpingo asawangisira toera kucitanji?
10 Akulu a mpingo angatsalakana anthu adacita madawo makulu, iwo asafunika kukumbuka mwambo wa Kristu unalonga kuti mabira a Mulungu asafunika kutsalakanwa munjira yadidi, yaufuni na yaulungami. Natenepa, iwo angabva kuti alipo adacita madawo makulu asafunika kunyerezera kuti anaphedza tani munthu unoyu. Akulu a mpingo asafunika kucita pyonsene pinakwanisa iwo toera dzina ya Mulungu ipitirize kukhala yakucena. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Pontho iwo asawangisira kuphedza ale adacita madawo na onsene mu mpingo toera apitirize na uxamwali wawo na Yahova.
11 Kusiyapo pyenepi, khala adacita madawo ndi m’bale peno mulongo, akulu a mpingo asawangisira toera kuona khala iye atcunyuka. (Lerini Tiyago 5:14, 15.) Nkristu anacita madawo makulu, asapangiza kuti ali kuduwala mwauzimu. Pyenepi pisabveka kuti uxamwali wace na Yahova nee uli mwadidi. * Ife tinakwanisa kulonga kuti akulu a mpingo ndi madotoro auzimu. Iwo asawangisira toera ‘nyakuduwala peno nyakudawa akhale mwadidi.’ Iwo asapereka uphungu wa m’Bhibhlya toera kuphedza nyakudawa kuti akhale pontho na uxamwali na Mulungu, mbwenye pyenepi pinakwanisika basi ene angatcunyuka na ntima onsene.—Mabasa 3:19; 2 Akor. 2:5-10.
12 Akulu a mpingo ali na basa ikulu kakamwe yakutsalakana mabira a Mulungu, ndi thangwi yace iwo asacita pyonsene pinakwanisa iwo toera kuatsalakana mwadidi. (1 Ped. 5:1-3) Iwo asafuna kuti abale na alongo akhale akutsidzikizika mu mpingo. Natenepa, angabva kuti munthu acita madawo, ninga kupita m’mabonde na mwana, iwo asatsalakana nkandzo unoyu mwakucimbiza. Onani mbvundzo unagumanika pa khundu yakutoma ya ndima 13, 15 na 17.
13-14. Khala mwambo usaphemba kuti ule adapita m’mabonde na mwana asumirwe, akulu a mpingo asacitanji? Fokotozani.
13 Kodi akulu a mpingo asabvera mitemo ya dziko inalonga kuti munthu angapita m’mabonde na mwana asafunika kudziwisa atongi a dziko? Inde. M’mbuto zakuti mitemo ineyi iripo, akulu a mpingo asawangisira toera kuiphatisira. (Aroma 13:1) Iyo nkhabe phonyana na mwambo wa Mulungu. (Mabasa 5:28, 29) Natenepa akulu a mpingo angabva kuti alipo adapita m’mabonde na mwana, mwakucimbiza iwo asapita ncibverano na ofesi ya filiali toera adziwe kuti anatsalakana tani nkandzo unoyu mwakubverana na mitemo.
14 Akulu a mpingo asafunikambo kudziwisa ale adacitikirwa na pyenepi, anyakubala awo peno anthu anango anapidziwa kuti angafuna anaenda kasuma kuna mautongi a dziko. Mphapo ndiye tani khala adaenda kasumirwa ndi Nkristu, mbiri ineyi mbibveka pacisa? Kodi Nkristu adaenda kasuma asafunika kunyerezera kuti apswipisa dzina ya Mulungu? Nkhabe. Thangwi adaipswipisa ndi ule adapita m’mabonde na mwana.
15-16. (a) Mwakubverana na 1 Timoti 5:19, thangwi yanji pasafunika umboni wa anthu awiri peno kupiringana toera kukhazikisa komiti yakutonga miseru? (b) Kodi akulu a mpingo asacitanji Nkristu angapambizirwa kuti apita m’mabonde na mwana?
15 Thangwi yanji akulu a mpingo asakhazikisa komiti yakutonga miseru basi ene pangaoneka umboni wa anthu awiri peno akupiringana? Bhibhlya isalonga kuti iwo asafunika kucita pyenepi toera nseru utongwe mwadidi. Khala ule adapambizirwa akhonda, basi ene akulu a mpingo anakhazikisa komiti yakutonga miseru pangaoneka umboni wa anthu awiri. (Deut. 19:15; Mat. 18:16; lerini 1 Timoti 5:19.) Kodi pyenepi pisabveka kuti munthu anafuna kuenda kasuma kuna mautongi asafunikambo kukhala na umboni wa anthu awiri? Nkhabe, thangwi n’dida unoyu usaphata basa basi ene mu mpingo, tayu munthu angafuna kuenda kasumira ule adacita usumankha.
16 Akulu a mpingo angadziwa kuti Nkristu apambizirwa kuti apita m’mabonde na mwana, iwo asawangisira toera kuphatisira mitemo ya dziko, buluka penepo asafufudza Malemba toera kuona khala asafunika kukhazikisa komiti yakutonga miseru peno nkhabe. Pakutoma akulu a mpingo asabvundza ule adapambizirwa, mbwenye angakhonda, iwo asabvundza anthu anadziwa pyenepi. Khala alipo anadziwambo pyenepi kusiyapo ule adaenda kalonga kuna akulu a mpingo kuti iye apitadi m’mabonde na mwana, akulu a mpingo anakwanisa kukhazikisa komiti yakutonga miseru. * Ndiye tani pangakhonda kuoneka umboni wa anthu awiri? Pyenepi pisabveka kuti munthu adaenda kalonga nee alonga undimomwene? Nkhabe. Maseze komiti yakutonga miseru isakhazikiswa pangakhala na umboni wa anthu awiri, mbwenye akulu a mpingo anakwanisa kudzindikira kuti alipo madawo adacita munthu unoyu mbatsukwalisa anthu anango. Natenepa, akulu a mpingo asafunika kupitiriza kuphedza ale adacitirwa pinthu pyakuipa. Kusiyapo pyenepi, iwo asafunika kucita mphole-mphole na ale anapita m’mabonde na anapiana, toera mpingo ukhale wakutsidzikizika.—Mabasa 20:28.
17-18. Fokotozani basa iri na komiti yakutonga miseru.
17 Ndi basa ipi iri na komiti yakutonga miseru? Fala yakuti “kutonga miseru” nee isabveka kuti akulu a mpingo asatonga nyakudawa kuti athema kutcunyuswa na mautongi thangwi yakuswa ntemo. Iwo nkhabe phatisira mitemo ya dziko toera kutcunyusa munthu, thangwi ineyi ndi basa ya mautongi a dziko. (Aroma 13:2-4; Tito 3:1) M’mbuto mwace, iwo asadinga khala nyakudawa athema kupitiriza ninga Nkristu peno nkhabe.
18 Basa ya komiti yakutonga miseru ndi yakuphedza munthu adadawa toera awangise pontho uxamwali wace na Mulungu na alambiri andzace. Mwacitsandzo, akulu a mpingo asaphatisira Bhibhlya toera kuona khala munthu adapita m’mabonde na mwana atcunyuka peno nkhabe. Khala nee atcunyuka, iye asabuluswa mu mpingo, pontho mpingo usadziwiswa. (1 Akor. 5:11-13) Khala iye atcunyuka, nee asabuluswa mu mpingo. Mbwenye akulu a mpingo asafunika kumpanga kuti iye anakhala pyaka pizinji peno umaso wace onsene nee kupaswa miyai peno mabasa anango mu mpingo. Natenepa toera kutsidzikiza anapiana anango, panango akulu a mpingo anacenjeza anyakubala akuti ali na anang’ono mu mpingo toera acite mphole-mphole na munthu unoyu. Mu ndzidzi ubodzi ene, akulu a mpingo nkhabe funika kupanga anyakubala kuti nyakudawa unoyu apita na ani m’mabonde.
ANYAKUBALA ANACITANJI TOERA KUTSIDZIKIZA ANAWO
Anyakubala, tsidzikizani ananu toera anango akhonde kupita nawo m’mabonde, mukupfundza nawo mphangwa zinalonga thangwi yakupita m’mabonde. Toera kucita pyenepi, anyakubala asafunika kuphatisira mphangwa zinapereka gulu ya Mulungu. (Onani ndima 19-22)
19-22. Anyakubala asafunika kucitanji toera kutsidzikiza anawo? (Onani cithundzithundzi ciri patsamba yakutoma.)
19 Mbani ali na basa yakutsidzikiza anapiana? Ndi anyakubala. * Anyakubala asafunika kukumbuka kuti anawo ndi ‘miyoni idapaswa iwo na Yahova.’ (Masal. 127:3, NM) Natenepa iwo ali na basa ya kuatsidzikiza. Mphapo munatsidzikiza tani ananu toera akhonde kukakamizwa kupita m’mabonde?
20 Cakutoma, sakani mphangwa zinalonga thangwi ya kupita m’mabonde na anapiana. Pfundzani njira zinaphatisira anthu anewa toera kunyengerera anapiana kuti apite nawo m’mabonde. Citani mphole-mphole na anthu peno makhaliro akugopswa. (Mis. 22:3; 24:3) Kumbukani kuti kazinji kene anacita pyenepi ndi munthu wakuti mwana asandziwa, pontho asan’nyindira.
21 Caciwiri, khalani na nsambo wakucedza mwadidi na ananu. (Deut. 6:6, 7) Pyenepi pisaphataniza kukhala nyakubvesera wadidi. (Tiya. 1:19) Kumbukani kuti kazinji kene anapiana angakakamizwa toera kupita m’mabonde iwo asagopa kulonga. Panango iwo asagopa kuti angalonga, nkhabe anafuna kuakhulupira, peno ule adapita nawo m’mabonde aapanga kuti akhonde kulonga. Mungaona kuti ciripo cidadawika na mwananu, citani mibvundzo yakuti inancitisa kulonga pinan’nentsa, pontho mu ndzidzi unalonga iye mbvesereni mwadidi.
22 Cacitatu, pfundzisani ananu. Apangeni pinthu pinafunika iwo kudziwa thangwi yakupita m’mabonde mwakubverana na thunga yawo. Pontho apfundziseni kuti analonganji peno anacitanji munthu angafuna kuaphata pa mbuto yakukhonda thema. Phatisirani mphangwa zinapaswa ife na gulu ya Mulungu zinapangiza kuti munatsidzikiza tani ananu.—Onani bokosi yakuti “ Imwe na Ananu Musafunika Kudziwanji.”
23. Kodi Mboni za Yahova zisaona tani nsambo wakupita m’mabonde na anapiana, pontho ndi mbvundzo upi unafuna kutawirwa mu nsolo unatowera?
23 Kuna ife Mboni za Yahova, kupita m’mabonde na anapiana ndi madawo makulu peno usumankha. Mwakubverana na mwambo wa Kristu, ife nkhabe kutsidzikiza ale anacita madawo anewa toera akhonde kutcunyuswa. Mphapo tinacitanji toera kuphedza ale adagwerwa na nyatwa ineyi? Nsolo unatowera unadzatawira mbvundzo unoyu.
NYIMBO 103 Akulu a Mpingo Ndi Miyoni Mwa Anthu
^ ndima 5 Mu nsolo uno tinapfundza kuti tinaphedza tani anapiana anakakamizwa toera kupita m’mabonde. Tinapfundzambo kuti akulu a mpingo asacitanji toera kutsidzikiza mpingo, pontho anyakubala anacitanji toera kutsidzikiza anawo.
^ ndima 3 MABVEKERO A MAFALA ANANGO: Anango asapita m’mabonde na anapiana toera kukwanirisa pifuno pyawo pyaulukwali. Iwo asapita m’mabonde na anang’ono nkanwa, kumatako peno kusendzeka na kumaso kwawo, kuphata mabere, matako, peno kucita pinthu pinango pyakuipa. Mphyakufunika kudziwa kuti munthu angapita m’mabonde na mwana, mwana unoyu asatsukwala kakamwe. Ngakhale azinji anacitikirwa na pyenepi ndi atsikana, mbwenye aphale azinji asathimbanambo na nkandzo unoyu. Maseze kazinji kene ndi amuna anacita pyenepi, mbwenye akazi asacitambo pibodzi pyene.
^ ndima 11 Kuduwala mwauzimu nee ndi thangwi toera munthu acite madawo makulu. Nyakudawa ali na mulando thangwi ya pidacita iye, pontho anadzatongwa na Yahova.—Aroma 14:12.
^ ndima 16 Mwana adacitirwa usumankha unoyu nkhabe funika kugumanika pakutongwa nseru. Toera kupungula nyatwa za mwana, m’bodzi wa anyakubalace peno munthu unango wakunyindirika anakwanisa kukhala muimiriri wace pa ndzidzi unatongwa nseru.
^ ndima 19 Uphungu unaperekwa pano kuna anyakubala usaphatambo basa kuna ale anakuza anapiana akuti nee ndi awo.
