1, 2. (a) Yezu akhaona tani Mwambo wa Mulungu? (b) Kodi alembi na Afarisi aphatisira tani Mwambo mwakuipa?

YEZU akhakomerwa na Mwambo wa Mose. Pyenepi nee pisatidzumatirisa, thangwi Mwambo unoyu wabulukira kwa Babace, Yahova, Munthu wakufunika kakamwe mu umaso wa Yezu. Pa lemba ya Masalmo 40:⁠8, Bhibhlya yalonga mwanyapantsi ufuni ukulu wa Yezu thangwi ya Mwambo wa Mulungu: ‘Ndisakomerwa na kucita cifuno canu, Mulungu wanga, mwambo wanu uli muntima mwanga.’ Yezu apangiza kubulukira m’mafalace na pikhacita iye kuti Mwambo wa Mulungu ukhali waungwiro, wakuphindulisa, pontho unadzakwanirisika.​—Mateo 5:17-19.

² Yezu akhatsukwala mukhaona iye alembi na Afarisi mbakaphatisira mwakuipa Mwambo wa Babace. Iye aapanga: ‘Musapereka ca cikhumi ca menta, aneti na kumeneti,’ pyenepi pisabveka kuti iwo akhabvera pinthu ping’ono pya Mwambo. Mphapo ninji cikhadodomeka? Yezu afokotoza: ‘Mbwenye imwe musapwaza mphangwa zakufunika kakamwe za Mwambo, ninga ulungami, kubvera anthu ntsisi  na kukhala akukhulupirika.’ (Mateo 23:23) Afarisi nee akhabvesesa mabvekero a Mwambo, pontho akhanyerezera kuti ndi akufunika kakamwe kupiringana anango. Mbwenye Yezu akhadziwa mwadidi cifuniro ca Mwambo na ukhapangizanji thangwi ya Yahova.

3. Tinapfundzanji mu nsolo uno?

³ Ninga Akristu, nee tisafunika kubvera Mwambo wa Mose. (Aroma 7:6) Mphapo thangwi yanji Yahova aikha Mwambo unoyu m’Mafalace, Bhibhlya? Iye asafuna kuti tiubvesese na kuphatisira ‘mphangwa zakufunika kakamwe,’ peno midida ya Mwambo. Mwacitsandzo, ndi midida ipi idapfundza ife kubulukira ku mizinda yakuthawira? Mu nsolo udamala, tapfundza kuti nyakuthawa akhafunika kucitanji. Mu nsolo uno, tinapfundza kuti mizinda ineyi yakuthawira isatipfundzisanji thangwi ya Yahova, pontho tinatowezera tani makhaliro ace. Natenepa tinadinga mibvundzo mitatu: Kodi mizinda yakuthawira isapangizanji thangwi ya ntsisi za Yahova? Isatipfundzisanji thangwi ya njira inaona Mulungu umaso? Pontho isapangizanji thangwi ya ulungami wace? Munadinga ife nsolo uno, nyerezerani kuti munatowezera tani Baba wanu wakudzulu.​—Lerini Aefesi 5:1.

4, 5. (a) Ninji pikhacitwa toera kuphedza nyakuthawa kufika ku nzinda wakuthawira mwakukhonda nentsa, pontho thangwi yanji? (b) Pyenepi pisatipfundzisanji thangwi ya Yahova?

⁴ Mizinda mitanthatu yakuthawira nee ikhali kutali. Yahova apanga Aisraeli toera asankhule mizinda mitatu ku ntunda ubodzi wa nkulo wa Yordani na mitatu ku ntunda unango. Thangwi yanji? Toera nyakuthawa afike m’mizinda ineyi mwakucimbiza. (Numero 35:11-14) Miseu yakuenda ku mizinda ineyi ikhafunika kutsalakanwa mwadidi. (Deuteronomyo 19:3) Mwakubverana na mwambo Waciyuda, nkhundu-nkhundu mwa miseu ineyi mukhali na pidzindikiro toera kuphedza anyakuthawa kudzindikira mizinda. Nakuti ikhalipo mizinda yakuthawira mu Israeli, munthu angapha ndzace mwasusudeu nee akhafunika kusaka citsidzikizo n’dziko inango, thangwi panango kweneko mbadalambira alungu authambi.

⁵ Nyerezerani ipi: Mwakubverana na mwambo wa Yahova, munthu angapha ndzace mwakufuna akhafunikambo kuphiwa. Mbwenye munthu angapha ndzace mwasusudeu, akhafunika kubverwa ntsisi na kutsidzikizwa.  Nyakufokotoza pya Bhibhlya m’bodzi alonga: “Pinthu pyonsene pikhafamba mwadidi na mwakukhonda nentsa, natenepa pisapangiza kukoma ntima kwa Mulungu.” Yahova nee ndi ntongi wakuipa wakuti asasaka mathangwi toera kutcunyusa atumiki ace. Mbwenye ndi ‘wantsisi kakamwe.’​—Aefesi 2:4.

6. Ninji pinapangiza kuti Afarisi nee akhatowezera ntsisi za Yahova?

⁶ Mbwenye Afarisi nee akhabvera ntsisi anango. Mwacitsandzo, mwambo Waciyuda ukhalonga kuti Afarisi akhakhonda kulekerera munthu angacita madawo mabodzi ene kupiringana katatu. Toera kupangiza kuti macitiro awo akhali akuipa, Yezu aphatisira citsandzo ca Nfarisi m’bodzi wakuti akhali cifupi na nyakupimisa misonkho. Nfarisi unoyu alonga: ‘Mulungu, ine ndinapereka takhuta thangwi ine nee ndakhala ninga anthu anango onsene—anyakupokosera pinthu andzawo, akukhonda kulungama, aupombo—peno ninga nyakupimisa misonkho uyu.’ Yezu akhafuna kulonganji? Bhibhlya isalonga kuti Afarisi “akhapwaza andzawo.” Na thangwi ineyi akhanyerezera kuti nee akhafunika kubvera ntsisi anango.​—Luka 18:9-14.

7, 8. (a) Tinatowezera tani ntsisi za Yahova? (b) Thangwi yanji tisafunika kukhala akucepeseka toera kulekerera anango?

⁷ Ife tisafunika kutowezera Yahova, tayu Afarisi. Pangizani ntsisi kuna anango. (Lerini Akolose 3:​13.) Njira ibodzi toera kucita pyenepi ndi kucitisa anango kukhala akusudzuka toera kuphemba kulekererwa. (Luka 17:​3, 4) Bvundzikani: ‘Kodi ine ndisalekerera anango mwakucimbiza maseze andidawira kazinji kene? Ndisawangisira kukhazikisa ntendere na munthu anandidawira peno adandidzidzida?’

⁸ Toera kulekerera, tisafunika kukhala akucepeseka. Afarisi akhanyerezera kuti iwo akhali akufunika kakamwe kupiringana anthu onsene, natenepa iwo nee akhalekerera anango. Mbwenye ninga Akristu, tisafunika kukhala akucepeseka ‘mbationa anango ninga akulu kupita ife’ toera kualekerera. (Afilipi 2:⁠3) Tisafunika kubvundzika: ‘Ndisatowezera Yahova mbindikhala wakucepeseka?’ Tingakhala akucepeseka pinadzakhala pyakukhonda nentsa kuna anango kutiphemba kulekererwa, pontho pinadzakhala pyakukhonda nentsa kualekerera. Khalani akubvera ntsisi mbamukhonda kuipirwa mwakucimbiza.​—Koelete 7:8, 9.

9. Yahova aphedza tani Aisraeli kubvesesa kuti umaso ndi wakufunika kakamwe?

⁹ Ibodzi mwa mathangwi mazinji a mizinda yakuthawira ikhali kutsidzikiza Aisraeli toera akhonde kukhala na mulando wa ciropa. (Deuteronomyo 19:10) Yahova asalemedza umaso, pontho asaida munthu anapha andzace. (Misangani 6:16, 17) Nakuti Mulungu ndi waulungami na wakucena, iye nee  asapwaza kuphiwa kwa munthu mwasusudeu. Ndimomwene kuti munthu angapha ndzace mwasusudeu akhafunika kubverwa ntsisi. Mbwenye pakutoma akhafunika kufokotoza nseru wace kuna akulu a mpingo. Akulu a mpingo angaona kuti nyakuthawa apha ndzace mwasusudeu, iye akhafunika akhale mu nzinda wakuthawira mpaka kufa kwa nyantsembe wankulu. Panango pyenepi pisabveka kuti nyakuthawa akhafunika kukhala kweneko mu umaso wace onsene. Masasanyiro anewa akhapangiza Aisraeli kuti umaso ndi wakufunika kakamwe. Toera kupangiza cilemedzo kuna Mwanaciro umaso, iwo akhafunika kucita pyonsene pinakwanisa iwo toera akhonde kuikha umaso wa anango pangozwi.

10. Kodi alembi na Afarisi apangiza tani kuti nee akhalemedza umaso wa anango?

¹⁰ Mwakusiyana na Yahova, alembi na Afarisi apangiza kuti nee akhalemedza umaso wa anango. Yezu aapanga: ‘Thangwi mwakwata xavi ya udziwisi. Natenepa imwe nee munapitamo, pontho musapingiza ale anafuna kupita!’ (Luka 11:​52) Kodi Yezu akhafuna kulonganji? Alembi na Afarisi akhafunika kufokotozera anthu Mafala a Mulungu na kuaphedza toera kukhala maso kwenda na kwenda. Kusiyapo pyenepi, iwo akhakulumiza anthu toera akhonde Yezu, ‘Ntumiki Wankulu wa Umaso.’ (Machitiro 3:​15) Munjira ineyi, iwo akhatsogolera anthu toera kufudzwa. Alembi na Afarisi akhali akudzikuza, akusowa ufuni, pontho nee akhatsalakana umaso wa anthu!

11. (a) Mpostolo Paulu apangiza tani kuti akhaona umaso ninga munauona Yahova? (b) Ninji pinafuna kutiphedza toera kutowezera phinga ya Paulu mu utumiki?

¹¹ Tinatowezera tani Yahova mbiticalira kukhala ninga alembi na Afarisi? Tinacita pyenepi mukulemedza umaso na kuutsalakana mwadidi. Mpostolo Paulu acita pyenepi mukumwaza mphangwa zadidi za Umambo kuna anthu azinji mpaka padakwanisa iye. Ndi thangwi yace iye alonga: ‘Ine nkhabe mulando wa ciropa ca anthu onsene.’ (Lerini Machitiro 20:​26, 27.) Kodi Paulu amwaza mphangwa basi ene toera akhonde kukhala na mulando wa ciropa, peno thangwi Yahova akhadampanga toera kucita pyenepi? Nkhabe. Paulu akhafuna anthu. Kwa iye umaso wa anthu ukhali wakufunika kakamwe, pontho akhafuna kuti iwo agumane umaso wa kwenda na kwenda. (1 Akorinto 9:​19-​23) Ife tisafunikambo kuona umaso ninga munauona Yahova. Iye asafuna kuti anthu onsene atcunyuke toera apulumuke. (2 Pedro 3:⁠9) Toera kutowezera Yahova, tisafunika kufuna anthu. Ntsisi zinatikulumiza toera kumwaza mphangwa mwaphinga mbitikhala akutsandzaya pakucita basa ineyi.

12. Thangwi yanji atumiki a Mulungu asalemedza kakamwe umaso?

¹² Toera kuona umaso ninga munauona Yahova, tisafunikambo kukhala na maonero adidi thangwi ya umaso. Tisafunika kutekenya na kuphata basa mbaticalira cidengwa ngakhale pakumanga nyumba peno pakusasanyira papswa Nyumba zathu za Umambo. Tisafunika kukumbuka kuti umaso wa anthu ndi wakufunika kakamwe kupiringana kukoya ndzidzi peno kobiri. Ndzidzi onsene Mulungu wathu asacita pinthu pyakulungama, natenepa tisafunikambo kuntowezera. Makamaka akulu a mpingo asafunika kutsalakana mwadidi umaso wawo na wa anango. (Misangani 22:⁠3) Nkulu wa mpingo angakukumbusani midida inalonga pya citsidzikizo, mbvesereni. (Agalata 6:⁠1) Onani umaso ninga munauona Yahova toera mukhonde kukhala na ‘mulando wa ciropa.’

13, 14. Akulu a mpingo a mu Israeli akhafunika kutowezera tani ulungami wa Yahova?

¹³ Yahova apanga akulu a mpingo a mu Israeli toera atowezere ulungami wace. Pakutoma, iwo akhafunika kudziwa unyomonyomo onsene. Buluka penepo, akhadinga mwacidikhodikho pidacitisa munthu kupha ndzace, makhaliro ace akale mu ndzidzi unatonga iwo nseru wace. Akulu a mpingo akhafunika kusaka kudziwa khala nyakuthawa akhaida munthu adapha iye. (Lerini Numero 35:​20-24.) Munthu angapumphwa kuti apha ndzace mwakufuna, akhafunika kucemerwa amboni awiri toera kutawirira nseru wace.​—Numero 35:30.

¹⁴ Pakumala kudzindikira pinthu pidacitika, akulu a mpingo akhanyerezera munthu unoyu, tayu basi ene pidacita iye. Akulu a mpingo akhafunika kukhala aluso toera kudinga mwacidikhodikho na kusaka kudziwa mathangwi adacitisa pyenepi. Cakufunika kakamwe, iwo akhafunika ciphedzo ca nzimu wakucena wa Yahova toera akwanise kutowezera ndzeru zace, ntsisi na ulungami wace.​—Eksodo 34:6, 7.

15. Kodi Yezu akhaona tani anyakudawa? Mbwenye Afarisi akhaaona tani?

¹⁵ Afarisi akhaikha manyerezero awo basi ene ku pinthu pidacita nyakudawa, tayu pikhali mu ntima mwace. Mudaona Afarisi anango Yezu mbakadya panyumba ya Mateu, iwo abvundza anyakupfundzace: ‘Thangwi yanji mpfundzisi wanu akudya pabodzi na anyakupimisa misonkho na anyakudawa?’ Yezu aatawira: ‘Anthu aungumi nee asafuna dotoro, mbwenye atenda. Ndokoni, mukapfundze mabvekero a mafala awa: Ine ndisafuna ntsisi, tayu ntsembe. Thangwi nee ndadzera anthu akulungama, mbwenye akudawa.’ (Mateo 9:9-13) Kodi Yezu akhapwaza madawo a anthu anewa? Nkhabe. Iye akhafuna kuti iwo atcunyuke. Pyenepi pikhacita khundu yakufunika kakamwe m’basa yace yakumwaza mphangwa. (Mateo 4:17) Yezu akhadziwa kuti ‘anyakupimisa misonkho na anyakudawa’ anango akhafuna kucinja makhaliro awo. Iwo nee akhali pa nyumba ya Mateu basi ene toera kudya. Mbwenye akhali kweneko thangwi akhatowera Yezu. (Marko 2:​15) Mwakutsukwalisa, Afarisi azinji nee akhaona anthu ninga mukhaona Yezu. Iwo nee akhakhulupira kuti anthu mbadakwanisa kucinja, pontho akhaaona ninga anyakudawa akusowa cidikhiro. Mwandimomwene iwo akhali akusiyana kakamwe na Yahova, wakuti ndi waulungami na wantsisi.

16. Kodi komiti yakutonga miseru isafunika kudinganji?

¹⁶ Lero, akulu a mpingo asafunika kutowezera Yahova, wakuti ‘asafuna ulungami.’ (Masalmo 37:​28) Pakutoma, iwo asafunika ‘kufufudza mwadidi’ toera kudziwa khala munthu acitadi madawo. Khala acita, iwo asafunika kutowezera pitsogolero pya Bhibhlya toera kutsalakana nkhani ineyi. (Deuteronomyo 13:​12-​14) Pa komiti yakutonga miseru, akulu a mpingo asafunika kuonesesa mwadidi khala nyakudawa atcunyuka peno nkhabe. Mbwenye ndi pyakunentsa kakamwe toera kudzindikira pyenepi. Kutcunyuka kusaphataniza njira inaona nyakudawa pinthu pidacita iye na pinthu piri muntima mwace. (Apokalipse 3:⁠3) Nyakudawa asafunika kutcunyuka toera kubverwa ntsisi. *​—Onani cidzindikiro capantsi.

17, 18. Akulu a mpingo anadziwa tani khala munthu atcunyukadi peno nkhabe? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

 ¹⁷ Yahova na Yezu anakwanisa kuona piri muntima mwa munthu, mbwenye akulu a mpingo nkhabe. Khala ndimwe nkulu wa mpingo munadziwa tani kuti munthu atcunyukadi peno nkhabe? Cakutoma, phembani udziwisi na luso yakubvesesa. (1 Amambo 3:⁠9) Caciwiri, phatisirani Mafala a Mulungu na mabukhu a m’bandazi wakukhulupirika na wandzeru toera kukuphedzani kuona kusiyana kwa “kutsukwala kwa pantsi pano” na “kutsukwala ninga munafunira Mulungu” kwakuti ndi kutcunyuka na ntima onsene. (2 Akorinto 7:​10, 11) Onani kuti Bhibhlya isalonganji thangwi ya anthu adatcunyuka na ale adakhonda kutcunyuka, pontho dingani mabvero awo, manyerezero awo na pidacita iwo.

¹⁸ Cacitatu, nyerezerani pya munthu adacita madawo, tayu madawo ace. Ninji cidancitisa kugumanika m’makhaliro anewa? Thangwi yanji iye asankhula kucita pyenepi? Ninji pinacimwana iye kucita na pinathimbana na iye? Bhibhlya yalonga mwanyapantsi kuti Yezu ndi nsolo wa mpingo Wacikristu, ‘iye nee anadzatonga miseru mwakubverana na pinaona iye na maso ace, nee kudzatonga thangwi ya pinabva iye na makutu ace. Iye anadzatonga anyakutcerenga mwakulungama, pontho anadzasandika mwaulungami toera kuphedza anyakupfulika a pa dziko yapantsi.’ (Izaiya 11:​3, 4) Akulu a mpingo, Yezu akukhazikisani toera kutsalakana mpingo wace, pontho anakuphedzani toera kutonga mwaulungami na mwantsisi. (Mateo 18:​18-​20) Tiri akutsandzaya kakamwe thangwi yakukhala na akulu a mpingo aufuni akuti asawangisira kutowezera Kristu. Iwo asatiphedza toera kupangiza ulungami na ntsisi kuna unango na ndzace.

19. Mwapfundzanji thangwi ya mizinda yakuthawira?

¹⁹ Mwambo wa Mose uli na ‘pinthu pya udziwisi na undimomwene.’ Usatipfundzisa pya Yahova na midida yace. (Aroma 2:​20) Mizinda yakuthawira inafokotozwa mu Mwambo wa Mose isapfundzisa akulu a mpingo kuti ‘anatonga tani mwaulungami,’ pontho isapfundzisa ife tonsene toera kupangiza ‘ufuni wakukhonda mala na ntsisi’ kuna unango na ndzace. (Zakariya 7:9) Maseze nee tisakulumizwa toera kutowezera Mwambo, Yahova nee acinja. Ulungami na ntsisi pisapitiriza kukhala pyakufunika kakamwe kwa iye. Ndi mwai ukulu kakamwe kwa ife kulambira Mulungu unoyu. Tendeni tipitirize kutowezera makhaliro ace adidi kakamwe na kusaka citsidzikizo kwa iye.