1-2. Ndi mathangwi api adidi anaticitisa kupangiza ufuni wakukhonda mala kuna unango na ndzace?

 IFE tiri na mathangwi adidi toera kupangiza ufuni wakukhonda mala kuna unango na ndzace. Ndi api anango mwa mathangwi anewa? Mavesi mangasi a m’bukhu ya Misangani anatiphedza kutawira mbvundzo unoyu. Iwo asalonga: ‘Leka kusiya kupangiza ufuni wakukhonda mala na kukhulupirika. Natenepa unakhala wakutawirika na waudziwisi pamaso pa Mulungu na pa anthu.’ ‘Munthu anapangiza ufuni wakukhonda mala asaphedzeka ekhene.’ ‘Ule anawangisira kucita pinthu pyadidi na kupangiza ufuni anagumana umaso.’—Mis. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

² Mavesi anewa asalonga mathangwi matatu anaticitisa kupangiza ufuni wakukhonda mala. Yakutoma, tingapangiza ufuni wakukhonda mala tisakhala anthu akufunika kakamwe kuna Mulungu. Yaciwiri, tingapangiza ufuni wakukhonda mala, tisakhala na maphindu mazinji cincino. Mwacitsandzo, ife tisabverana kakamwe na andzathu. Yacitatu, tingapangiza ufuni wakukhonda mala tinadzatambira nkhombo zizinji ntsogolo, kuphatanizambo umaso wakukhonda mala. Natenepa, ife tiri na mathangwi adidi toera kubvera mafala awa a Yahova: ‘Tsalakananani unango na ndzace mwaufuni na mwantsisi.’—Zak. 7:9.

3. Ndi mibvundzo ipi inafuna ife kutawira mu nsolo uno?

³ Mu nsolo uno, ife tinatawira mibvundzo minai. Mbani asafunika ife kupangiza ufuni wakukhonda mala? Bukhu ya Rute isatipfundzisanji thangwi ya kupangiza ufuni wakukhonda mala? Tinapangiza tani ufuni wakukhonda mala lero? Ndi nkhombo zipi zinakhala na ale anapangiza ufuni wakukhonda mala?

4. Tinatowezera tani Yahova pakupangiza ufuni wakukhonda mala? (Marko 10:29, 30)

⁴ Ninga pidapfundza ife mu nsolo udamala, Yahova asapitiriza kupangiza ufuni wace wakukhonda mala kuna ale ananfuna na kuna ale anantumikira. (Dan. 9:4) Ife tisafunika ‘kutowezera Mulungu, ninga anace akufunika.’ (Aef. 5:1) Natenepa, tisafunika kupangiza ufuni wakukhonda mala kuna abale na alongo athu mu mpingo.—Lerini Marko 10:29, 30.

5-6. Kodi fala yakuti “kukhulupirika” isabvekanji?

⁵ Tingabvesesa mwadidi kuti ufuni wakukhonda mala usabvekanji, tinakwanisambo kuupangiza mwadidi kuna abale na alongo athu. Toera kubvesesa mwadidi kuti ufuni wakukhonda mala usabvekanji, tendeni tione kuti wasiyana tani na fala yakuti “kukhulupirika.” Onani citsandzo ici.

 ⁶ Lero, ife tingaona munthu wakuti aphata basa pyaka pizinji mu empreza ibodzi ene, tinakwanisa kulonga kuti munthu unoyu ndi wakukhulupirika mu empreza ineyi. Maseze iye aphata basa mu pyaka pizinji mu empreza ineyi, panango iye cipo aonana na anaciro a empreza ineyi. Pontho panango iye ndzidzi onsene nee asakomerwa na mitemo inakhazikiswa mu empreza ineyi. Maseze iye nee asakomerwa na empreza ineyi, iye asapitiriza kuphata basa penepo thangwi asafuna kuwina kobiri. Iye anapitiriza kuphata basa ineyi mpaka ndzidzi unafuna kupaswa iye phanceni, kusiyapo khala iye agumana basa inango yadidi kumbuto inango.

7-8. (a) Ninji pinakulumiza munthu toera kupangiza ufuni wakukhonda mala? (b) Thangwi yanji tisafunika kudinga mavesi mangasi anagumanika m’bukhu ya Rute?

⁷ Ninga pidaona ife mu  ndima 6, kusiyana kwa ufuni wakukhonda mala na kukhulupirika ndi mathangwi anacitisa munthu kupangiza makhaliro anewa. Ninji pikhacitisa atumiki a Mulungu kupangiza ufuni wakukhonda mala mu ndzidzi wakale? Ale adapangiza ufuni wakukhonda mala apangiza n’khaliro unoyu, tayu thangwi yakukakamizwa, mbwenye acita pyenepi mwakufuna kwawo. Tendeni tione citsandzo ca Dhavidhi. Ntima wace wankulumiza toera kupangiza ufuni wakukhonda mala kuna xamwali wace Yonatani, maseze babace Yonatani akhafuna kupha Dhavidhi. Pidafa Yonatani, Dhavidhi apitiriza kupangiza ufuni wakukhonda mala kuna Mefibhoseti wakuti akhali mwana wa Yonatani.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Ife tinakwanisa kupfundza pinthu pizinji thangwi ya ufuni wakukhonda mala tingadinga mavesi mangasi anagumanika m’bukhu ya Rute. Tinapfundzanji thangwi ya ufuni wakukhonda mala udapangiza anthu analongwa m’bukhu ineyi? Tinaphatisira tani pinthu pyenepi mu mpingo mwathu? *

9. Thangwi yanji Naomi anyerezera kuti Yahova akhadaipirwa na iye?

⁹ M’bukhu ya Rute, ife tisaleri mphangwa zinalonga pya Naomi, nkwenyace anacemerwa Rute na mamuna wakugopa Mulungu anacemerwa Bhoazi, wakuti akhali wacibale wa mamunace Naomi. Thangwi ya njala idaoneka mu Izraeli, Naomi, mamunace na anace awiri afuluka mbaenda ku Moabhe. Pikhali iwo kweneko, mamunace Naomi afa. Anace awiri amanga banja, mbwenye mwakutsukwalisa iwo afambo. (Rute 1:3-5; 2:1) Nyatwa zenezi zacitisa Naomi kukhala wakutsukwala  kakamwe. Iye atsukwala kakamwe mpaka kunyerezera kuti Yahova akhadaipirwa na iye. Onani pidalonga iye toera kupangiza mabvero akhali na iye thangwi ya Mulungu: ‘Djanja ya Yahova yandithabusa.’ ‘Mulungu andicitisa kukhala wakutsukwala kakamwe.’ Iye athimiza: ‘Yahova Mulungu Wamphambvu Zonsene andizungunukira mbandionesa nyatwa.’—Rute 1:13, 20, 21.

10. Kodi Yahova acitanji na mafala adalonga Naomi thangwi yakuipirwa?

¹⁰ Kodi Yahova acitanji na mafala adalonga Naomi thangwi yakuipirwa? Iye nee asiya kuphedza Naomi. M’mbuto mwace, iye ambvera ntsisi. Yahova abvesesa kuti ‘kupondererwa kusacitisa munthu waudziwisi kukhala dzemwa.’ (Koel. 7:7) Ngakhale tenepo, Naomi akhafunika ciphedzo toera kuona kuti Yahova nee ansiya. Mphapo Mulungu am’phedza tani? (1 Sam. 2:8) Mulungu akulumiza Rute toera kuenda kaphedza Naomi na kumpangiza ufuni wakukhonda mala. Rute apangiza ufuni kuna Naomi, pontho am’phedza munjira yadidi toera kuona kuti Yahova akhapitiriza kunfuna. Tisapfundzanji na pinthu pidacita Rute?

11. Thangwi yanji abale na alongo asaphedza mwakukoma ntima ale anathimbana na nyatwa?

¹¹ Ufuni wakukhonda mala usatikulumiza toera kuphedza ale anathimbana na nyatwa. Ninga Rute wakuti nee asiya Naomi, mwakukoma ntima abale na alongo azinji asapitiriza kuphedza ale anathimbana na nyatwa mu mpingo. Iwo asafuna abale na alongo awo, pontho ali dzololo toera kucita pyonsene pinakwanisa iwo toera kuaphedza. (Mis. 12:25; 24:10) Pyenepi pisabverana na mafala adalonga mpostolo Paulu: “Mubalangaze ale akuti ali akutsukwala, wangisani ale adafewa, khalani akupirira kuna anthu onsene.”—1 Ates. 5:14.

12. Ndi ipi njira yadidi yakuphedza abale na alongo anathimbana na nyatwa?

¹² Kazinji kene, njira yadidi toera kuphedza abale na alongo anathimbana na nyatwa ndi kuabvesera na kuapangiza kuti musaafuna. Mulungu asaona ciphedzo cinapereka imwe kuna atumiki ace akufunika. (Masal. 41:1) Bukhu ya Misangani 19:17 isalonga: ‘Anaphedza anyakutcerenga ali kubwerekesa Yahova, iyembo anadzampasa muoni wace.’

13. Kodi Rute asiyana tani na Orpa, pontho thangwi yanji pidacita Rute pisapangiza kuti iye akhali na ufuni wakukhonda mala? (Onani foto patsamba yakutoma.)

¹³ Ife tinakwanisa kubvesesa mwadidi ufuni wakukhonda mala tingadinga pidacitikirwa na Naomi pidaferwa iye na mamunace pabodzi na anace awiri. Naomi pidadzindikira iye kuti ‘Yahova atoma pontho kutsalakana mbumba yace, mbaapasa cakudya,’ iye anyerezera kubwerera ku dziko ya kwawo. (Rute 1:6) Akwenyace awiri ene asankhula kuenda naye pabodzi. Mbwenye pikhali iwo n’njira, Naomi apanga katatu akwenyace toera abwerere ku  Moabhe. Ninji pidacitika? Bhibhlya isalonga: ‘Orpa ampswompswona mebzwalace mbabwerera. Mbwenye Rute apitiriza na mebzwalace.’ (Rute 1:7-14) Orpa acita pidampanga Naomi, mbabwerera ku Moabhe. Mbwenye Rute acita pizinji kupiringana pidapangwa iye na Naomi. Iye akhali na ufulu wakubwererambo kunyumba kwawo, mbwenye thangwi ya ufuni wakukhonda mala, asankhula kukhala pabodzi na Naomi. (Rute 1:16, 17) Rute asankhula kukhala pabodzi na Naomi, tayu thangwi ya kukakamizika, mbwenye acita pyenepi mwakufuna kwace. Cisankhulo cidacita Rute cisapangiza kuti iye akhali na ufuni wakukhonda mala. Tisapfundzanji na pidacita Rute?

14. (a) Kodi abale na alongo azinji asatowezera tani Rute? (b) Mwakubverana na lemba ya Ahebheri 13:16, tinatsandzayisa tani Mulungu?

¹⁴ Tingakhala na ufuni wakukhonda mala, ife tinawangisira toera kuphedza anango. Ninga kale, lero abale na alongo azinji asankhula kupangiza ufuni wakukhonda mala kuna Akristu andzawo, ngakhale kuna ale akuti nee asaadziwa. Mwacitsandzo, iwo angabva kuti kwacitika cidengwa cacibaliro, mwakukhonda dembuka asasaka kudziwa kuti anapereka tani ciphedzo. Mu mpingo mungaoneka m’bale peno mulongo wakuti ali na nkandzo wakusowa kobiri, iwo asacita pinthu mwakucimbiza toera kudziwa pidasowa iye mbam’phedza. Ninga Akristu a ku Masedhonya, abale na alongo lero asawangisira kakamwe toera kuphedzana. Iwo ‘asacita pizinji kupiringana makhaliro awo’ toera kuphedza abale awo akuti asafuna ciphedzo. (2 Akor. 8:3) Yahova asatsandzaya kakamwe angaona atumiki ace mbapangiza ufuni unoyu wakukhonda mala kuna unango na ndzace.—Lerini Ahebheri 13:16.

15-16. Kodi Rute apangiza tani kuti awangisira toera kuphedza mebzwalace?

¹⁵ Ife tinakwanisa kupfundza pizinji tingadinga pinthu pidacita Rute kuna Naomi. Tendeni tione pingasi.

¹⁶ Wangisirani toera kupereka ciphedzo. Rute pidaperekeka iye toera kuenda pabodzi na mebzwalace ku Yuda, Naomi pakutoma an’khondesa. Mbwenye Rute nee abwerera. Mphapo ninji pidacitika? ‘Pidaona Naomi kuti Rute akhakakamira kuenda na iye, nee ankakamizabve toera abwerere.’—Rute 1:15-18.

17. Ninji cinafuna kutiphedza toera tikhonde kusiya kuphedza anango?

¹⁷ Tisapfundzanji? Tisafunika kupirira toera tikwanise kuphedza ale adatsukwala thangwi ya nyatwa, mbwenye nee tisafunika kubwerera nduli. Mulongo * wakuti asafuna ciphedzo panango pakutoma anakhonda ciphedzo cathu. Ngakhale tenepo, ufuni wakukhonda mala unatikulumiza toera kucita pyonsene pinakwanisa ife toera kum’phedza. (Agal. 6:2) Tisadikhira kuti mukupita kwa ndzidzi iye anatawira ciphedzo cathu mbatimuwangisa.

18. Ndi pinthu pipi pyakuti mbipidatsukwalisa kakamwe Rute?

¹⁸ Lekani kutsukwala. Naomi na Rute pidafika iwo ku Bhetelehemu, Naomi agumanikana na axamwali ace akhadasiya iye. Iye aapanga: ‘Ndaenda na pinthu pizinji, mbwenye Yahova andibweza cimanja-manja.’ (Rute 1:21) Nyerezerani basi kuti Rute apibva tani pidalonga Naomi mafala anewa. Rute acita pyonsene pidakwanisa iye toera kuphedza Naomi. Rute alira pabodzi na iye, am’balangaza,  pontho afamba pabodzi na iye mu ntsiku zizinji. Ngakhale tenepo, Naomi alonga: ‘Yahova andibweza cimanja-manja.’ Maseze Rute akhali pabodzi na Naomi mu ndzidzi unoyu, mafala a Naomi asapangiza kuti iye nee akhapereka takhuta thangwi ya ciphedzo cidapereka Rute. Pyenepi mbipidatsukwalisa kakamwe Rute, mbwenye iye apitiriza kukhala pabodzi na Naomi.

19. Tisafunika kucitanji toera tipitirize kuphedza munthu wakutsukwala?

¹⁹ Tisapfundzanji? Lero, mulongo wakuti akuthimbana na nyatwa panango analonga na ife munjira yakutsukwalisa, maseze tisawangisira toera kum’phedza. Mbwenye ife nee tisafunika kutsukwala. Ife tisafunika kupitiriza kum’phedza mbatiphemba Yahova toera atiphedze kugumana njira yakum’balangaza.—Mis. 17:17.

20. Ninji cidapasa Rute mphambvu toera kupitiriza kuphedza Naomi?

²⁰ Perekani ciwangiso pa ndzidzi wakuthema. Rute akhapangiza ufuni wakukhonda mala kuna Naomi, mbwenye pa ndzidzi unoyu iye akhafunikambo kuwangiswa. Yahova akulumiza Bhoazi toera kumuwangisa. Bhoazi apanga Rute: ‘Yahova akupase nkhombo thangwi ya pidacita iwe, pontho Yahova Mulungu wa Izraeli akulipe mwakukwana thangwi wasaka citsidzikizo m’maphapido mwace.’ Mafala anewa adidi abalangaza kakamwe Rute. Iye atawira Bhoazi: ‘Mwandibalangaza mbamulonga mafala akuwangisa kuna ine.’ (Rute 2:12, 13) Mafala adalonga Bhoazi pa ndzidzi wakuthema awangisa Rute toera kupitiriza kuphedza Naomi.

21. Mwakubverana na Izaiya 32:1, 2, akulu a mpingo aufuni asacitanji?

²¹ Tisapfundzanji? Ale anapangiza ufuni wakukhonda mala kuna anango, midzidzi inango asafunambo ciwangiso. Bhoazi asimba Rute pidaona iye pinthu pyadidi pidacitira iye Naomi. Lero, akulu a mpingo asasimba abale na alongo mu mpingo angaona ciphedzo cinapereka  iwo kuna anango mwakukoma ntima. Abale na alongo anewa angasimbwa, asakhala na mphambvu yakucitira anango pinthu pyadidi.—Lerini Izaiya 32:1, 2.

22-23. Manyerezero a Naomi acinja tani, pontho thangwi yanji? (Masalmo 136:23, 26)

²² Pidapita ndzidzi ungasi, Bhoazi apereka cakudya kuna Rute na Naomi. (Rute 2:14-18) Ninji pidacita Naomi, Bhoazi pidamala iye kuapasa muoni unoyu? Naomi alonga: ‘Iye mbapaswe nkhombo na Yahova, wakuti asapangiza ufuni wace kuna anthu ali m’maso na adafa.’ (Rute 2:20a) Manyerezero a Naomi akhadacinja kakamwe. Pakutoma Naomi alira mbalonga: ‘Yahova andizungunukira,’ mbwenye cincino iye akhuwa mwakutsandzaya: ‘Yahova apangiza ufuni wace.’ Ninji cidacitisa Naomi kucinja manyerezero ace?

²³ Naomi adzindikira kuti Yahova nee akhadansiya. Yahova aphatisira Rute toera kupereka ciphedzo cikhafuna Naomi mu ndzidzi ukhaenda iwo ku Yuda. (Rute 1:16) Naomi adzindikirambo kuti Yahova aphatisira Bhoazi toera kuphedza iye na Rute. (Rute 2:19, 20b) Iye panango anyerezera: ‘Cincino ndabvesesa, Yahova cipo andisiya. Iye akhala na ine ndzidzi unoyu onsene.’ (Lerini Masalmo 136:23, 26.) Naomi apereka takhuta kakamwe thangwi Rute na Bhoazi apitiriza kum’phedza. Mwakukhonda penula, onsene akomerwa kakamwe thangwi yakuona kuti Naomi akhali wakutsandzaya, mbakhala pontho na mphambvu yakupitiriza kutumikira Yahova.

24. Thangwi yanji tisafunika kupitiriza kupangiza ufuni wakukhonda mala kuna Akristu andzathu?

²⁴ Tapfundzanji m’bukhu ya Rute thangwi ya ufuni wakukhonda mala? Ufuni wakukhonda mala usatikulumiza toera tipitirize kuphedza abale na alongo athu adatsukwala. Ufuni unoyu wakukhonda mala usatikulumizambo toera kucita pyonsene pinakwanisa ife toera kuaphedza. Akulu a mpingo asafunika kusimba ale anapangiza ufuni wakukhonda mala kuna anango. Tingaona anthu adatsukwala mbakhala pontho na mphambvu zakutumikira Yahova, ife tisatsandzaya kakamwe. (Mabasa 20:35) Mphapo ndi ipi thangwi ikulu inaticitisa toera tipitirize kupangiza ufuni wakukhonda mala? Thangwi tisafuna kutowezera na kutsandzayisa Yahova, wakuti ‘ndi wakudzala na ufuni wakukhonda mala.’—Eks. 34:6: Masal. 33:22.