Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Anyakuphata basa na mitcini yakudhinda alimira dhuzi na mitcini yawo yakudhinda mabukhu

1922—Pyaka 100 Nduli

1922—Pyaka 100 Nduli

‘MULUNGU asatiphedza toera kukunda kubulukira mwa Yezu Kristu.’ (1 Akor. 15:57, Versão Rei Jaime) Mafala anewa asankhulwa toera akhale lemba ya caka ca 1922, pontho aphedza Anyakupfundza Bhibhlya toera akhale na cinyindiro cakuti iwo mbadapaswa nkhombo thangwi yakukhulupirika kwawo. Mu caka ceneci Yahova apasadi nkhombo amwazi mphangwa anewa aphinga. Yahova aapasa nkhombo pidatoma iwo basa yakudhinda na kucita makapa a mabukhu awo na kuphatisira radhyo toera kumwaza mphangwa za Umambo. Buluka penepo mu caka ca 1922 pyaoneka pakweca kuti Yahova akhapasa nkhombo atumiki ace. Anyakupfundza Bhibhlya agumanika pa nsonkhano wa gawo wakufunika kakamwe udacitwa ku Cedar Point, Ohio, Estados Unidos. Pidacitika pa nsonkhano unoyu wa gawo pyacinja njira inacitirwa pinthu mu gulu ya Yahova mpaka lero.

“MAONERO ADIDI KAKAMWE”

Mu ndzidzi ukhathimizirika basa yakumwaza mphangwa, abale na alongo akhafuna kakamwe mabukhu. Abale a ku Bheteli ya Brooklyn akhacita marevista. Mbwenye iwo akhapitiriza kunyindira maempreza anango toera kudhinda mabukhu a kapa yakuwanga. Miyezi mizinji empreza yakuti ikhatiphedza kudhinda mabukhu a kapa yakuwanga, nee ikhakwanisa kudhinda mabukhu akukwana toera aphatisirwe m’basa yakumwaza mphangwa. Natenepa m’bale Rutherford abvundza m’bale Robert Martin, wakuti akhali muyang’aniri wa basa yakudhinda mabukhu, khala pinakwanisika kudhinda tekhene mabukhu a kapa yakuwanga.

Mbuto yakudhindira mabukhu ku Concord Streeet Brooklyn, Nova York

M’bale Martin alonga: “Anewa akhali maonero adidi kakamwe thangwi pyenepi pisabveka kuti ife mbatidakhalambo na mbuto yathu yakudhinda mabukhu.” Abale akwanisa kulugari mbuto ku Concord Street 18 ku Brooklyn, pontho iwo akwanisa kugumana pinthu pyonsene pikhafuna iwo.

Anthu anango pidadzindikira iwo kuti ife tinadhinda mabukhu athu tekhene, iwo nee akomerwa. Muyang’aniri wa empreza yakuti ikhadhinda mabukhu athu, abwera kudzaona mbuto ikhafuna ife kuphatisira toera kudhinda mabukhu. Iye alonga: “Imwe muli na mitcini yadidi kakamwe yakudhinda nayo mabukhu, mbwenye nee muli na munthu wakuti asakwanisa kuphatisira mitcini ineyi. Pakupita miyezi mitanthatu imwe munamala kugudjula mitcini yanu yonsene.”

M’bale Martin alonga: “Pikhaoneka ninga mamuna unoyu akhalonga undimomwene, mbwenye ife tikhadziwa kuti Yahova mbadatiphedza, pontho iye ndzidzi onsene akhali na ife.” Pidalonga m’bale Martin pikhali pyandimomwene. Thangwi mwakukhonda dembuka, ife tatoma kudhinda mabukhu 2.000 pa ntsiku ibodzi na ibodzi.

Foto ya platifomu na nguwo idafuthulwa yakuti iri ndzulu mwa platifomu

KUPHATISIRA RADHYO TOERA KUMWAZIRA MPHANGWA ANTHU AZINJI

Kusiyapo kudhinda mabukhu awo, atumiki a Yahova atoma kuphatisira njira inango ipswa toera kumwaza mphangwa zadidi. Njira ineyi ikhali misora ya radhyo. N’dimingu namaulo ntsiku 26 ya Fevereiro ya caka ca 1922, m’bale Rutherford atoma kulonga mu radhyo. Iye acita nkhani ya nsolo wakuti: “Pikwi na Pikwi Pya Anthu Akuti Ali M’maso Cincino Cipo Anadzafa” mu misora ya radhyo KOG ku Los Angeles, California, Estados Unidos.

Anthu cifupi na 25.000 abvesera nkhani ineyi idacitwa mu radhyo. Anango mwa anthu anewa atumiza matsamba toera kupereka takhuta thangwi ya nkhani idabvesera iwo. Ibodzi mwa matsamba anewa ikhali ya Willard Ashford wa ku Santa Ana, California. Iye apereka takhuta kuna m’bale Rutherford thangwi yakucita nkhani yadidi kakamwe. Iye alonga: “Panyumba pathu pakhali na anthu atatu akuti akhadaferuka, natenepa ife nee mbatidakwanisa kubuluka panyumba mbatibwera kudzabvesera nkhani yanu, ngakhale mbamudaicitira dhuzi na panyumba pathu.”

M’masumana adatowera nkhani zinango zizinji zacitwa mu radhyo. Kunkhomo kwa caka ca 1922, Ncenjezi unango walonga kuti “anthu cifupi na 300.000 abvesera mphangwa zadidi mu radhyo.”

Matsamba akhatumiza anthu pabodzi na mafala akupereka takhuta, pyawangisa Anyakupfundza Bhibhlya toera kukhalambo na misora yawo ya radhyo ku Staten Island, dhuzi na Bheteli ya Brooklyn. Mu pyaka pidatowera, Anyakupfundza Bhibhlya mbadaphatisira misora ineyi ya radhyo yakuti ikhacemerwa WBBR toera kumwaza mphangwa kuna anthu azinji.

“ADV”

Ncenjezi wa 15 ya Junho ya 1922 walonga kuti ku Cedar Point, Ohio mbakudacitwa nsonkhano kutomera pa ntsiku 5 mpaka 13 ya Setembro ya caka ca 1922. Anyakupfundza Bhibhlya atsandzaya kakamwe pidafika iwo ku Cedar Point.

Mu nkhani yace yakutoma m’bale Rutherford alonga: “Ine ndiri na cinyindiro cakuti Mbuya anapasa nkhombo nsonkhano uno, pontho tinamwaza mphangwa zadidi munjira yakuti cipo tazimwaza kale pa dziko yapantsi.” Abale adacita nkhani pa nsonkhano unoyu awangisa onsene toera apitirize kumwaza mphangwa.

Anthu azinji kakamwe ali pa nsonkhano ku Cedar Point, Ohio mu caka ca 1922

Buluka penepo Ncixanu ntsiku 8 ya Setembro, anthu akukwana 8.000 adzala pa mbuto ineyi. Iwo akhadikhira kubvesera nkhani ya m’bale Rutherford. Pontho akhadikhira kuti m’bale Rutherford, mbadafokotoza mafala akuti “ADV” adalembwa pa ncemerero wa nsonkhano unoyu. Anthu pidakhala iwo pantsi, anango aona nguwo ikulu idafunywa n’dzulu mwa platifomu. Arthur Claus adabuluka ku Tulsa, Oklahoma, Estados Unidos agumana mbuto yakuti mbidam’phedza toera kubvesera mwadidi, nakuti mu ndzidzi unoyu nee pakhali na mitcini yakugaluza mafala.

“Ife tikhabvesera mafala onsene”

Toera anthu akhonde kudzudzumisana, muimiriri alonga kuti mu ndzidzi wa nkhani ya m’bale Rutherford, anthu akuti mbadafika mwakudembuka nee mbadatawiriswa kupita mu mbuto ineyi ikhacitirwa nsonkhano. Pa ndzidzi wa 9:30, m’bale Rutherford atoma nkhani yace na kulonga mafala a Yezu anagumanika pa Mateu 4:17 akuti: “Umambo wakudzulu uli cifupi.” Pidamala iye kufokotoza kuti anthu mbadabvesera tani mphangwa za Umambo unoyu. Iye alonga: “Yezu alonga kuti mu ndzidzi wakuonekera kwace, iye mbadatsogolera basa yakubvuna toera agumanyize kuna iye anthu akulungama na akukhulupirika.”

M’bale Claus wakuti akhali dhuzi na platifomu alonga: “Ife tikhabvesera mwadidi pyonsene pikhalongwa.” Mbwenye mwakukhonda dikhira, iye abva kupha mbabuluka pa mbuto ineyi ikhacitirwa nsonkhano. M’bale Claus abuluka pa mbuto ineyi ikhacitirwa nsonkhano maseze iye nee akhafuna kubuluka thangwi akhadziwa kuti nee mbadatawiriswabve toera kupita mu ndzidzi wa nkhani ya m’bale Rutheford.

Pidapita mphindi zingasi, iye akhala mwadidi. Iye alonga kuti mu ndzidzi ukhabwerera iye pa mbuto ikhacitirwa nsonkhano abva anthu mbakamenya manja. Pyenepi pyancitisa kufuna kakamwe kubvesera nkhani ineyi. Natenepa iye aona kuti angakwira pantsoi mbadakwanisa kubvesera khundu yakumalisa ya nkhani ineyi yadidi kakamwe. M’bale Claus akhali m’phale wa pyaka 23 pyakubalwa pa ndzidzi unoyu; iye akwanisa kukwira pantsoi. Majanela afungulwa, natenepa mu ndzidzi ukhafendedzera iye majanela anewa, iye akhakwanisa “kubvesera mwadidi kakamwe.”

Mbwenye m’bale Claus nee akhali ekhene pantsoi. Axamwali ace anango akhalimbo penepo. M’bodzi wa iwo wakuti akhacemerwa Frank Johnson aenda kuna iye mbabvundza: “Kodi iwe ulimbo na cimpeni cing’ono?”

M’bale Clus atawira: “Inde ndiri naco.”

M’bale Frank alonga: “Yahova akuphatisira toera kutawira maphembero athu. Ukuona nguwo iyi ikulu? Ceneci ndi cidzindikiro; nguwo ineyi yamangirwa pa maperego awa. Bvesera mwadidi mafala anafuna kulonga Ntongi. a Iye angalonga kuti: ‘Imwe musafunika kudziwisa, kudziwisa,’ gwanda nkhambala izi zinai.”

Natenepa m’bale Claus aphata cimpeni cace m’manja, mbadikhira pabodzi na axamwali ace toera kubva mafala a m’bale Rutherford toera agwande nkhambala. Mwakukhonda dembuka, m’bale Rutheford afika pa khundu yakufunika kakamwe ya nkhani yace. Iye akhali wakutsandzaya na wakugalamuka. Panango m’bale Rutheford akhuwa pidalonga iye mafala awa: “Khalani akukhulupirika, pontho khalani Amboni andimomwene a Mbuya. Pitirizani kumenya nkhondo mpaka pa ndzidzi unafuna kufudzwa uphemberi wauthambi. Mwazani mphangwa mbuto zonsene thangwi anthu asafunika kudziwa kuti Yahova ndi Mulungu, pontho Yezu Kristu ndi Mambo wa amambo na Mbuya wa ambuya. Ntsiku ya lero ndi yakufunika kakamwe kuna ife. Dziwani kuti Mambo ali kutonga, pontho imwe muli na basa yakupanga anthu thangwi ya Umambo wace. Natenepa dziwisani, dziwisani, dziwisani Mambo na Umambo wace!”

M’bale Claus alonga kuti iye pabodzi na abale anango agwanda nkhambala, nguwo mbifuthuka mwapang’ono-pang’ono. Mwakubverana na maletra a cingerezi akuti “ADV” akuti asabveka kudziwisa, mabvekero ace akhadalembwa tenepa pa nguwo ineyi: “Dziwisani Mambo na Umambo.”

“BASA YAKUFUNIKA KAKAMWE”

Nsonkhano udacitwa ku Cedar Point waphedza abale na alongo toera kuona kufunika kwa basa yakumwaza mphangwa, pontho ale akuti akhali na cifuno atsandzaya thangwi yakuphedzera basa ineyi. Colportor m’bodzi (wakuti cincino asacemerwa mpainiya) wa ku Oklahoma, Estados Unidos, alemba: “Ife tikhatumikira mu cisa cakuti anthu akhaphata basa yakupisa makala. Pontho azinji akhali akutcerenga. Iye alonga kuti kazinji kene anthu angabvesera mphangwa zinagumanika mu revista ya Idade de Ouro, “iwo akhalira.” Iye athimiza: “Ife tiri akutsandzaya kakamwe thangwi tisakwanisa kuabalangaza.”

Anyakupfundza Bhibhlya anewa aona kuti mafala a Yezu anagumanika pa Luka 10:2 asafunika kubverwa mwakucimbiza. Mafala anewa ndi awa: “Basa yakubvuna ndi ikulu, mbwenye anyabasa ndi akucepa.” Mu ndzidzi ukhamala caka, iwo akhali dzololo toera kudziwisa anthu mphangwa za Umambo m’mbuto zonsene.

a M’bale Rutheford midzidzi inango akhacemerwa “Ntongi” thangwi midzidzi inango, iye akhaphata basa yakutonga miseru ku Missouri, Estados Unidos.