Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Kale Aizraeli Akhamenya Nkhondo—Mphapo Thangwi Yanji Ife Nee Tisamenya Nkhondo?

Kale Aizraeli Akhamenya Nkhondo—Mphapo Thangwi Yanji Ife Nee Tisamenya Nkhondo?

MU NDZIDZI wa Nkhondo Yaciwiri ya Dziko Yonsene, nyankhondo m’bodzi wa nsoka wa Nazi alonga tenepa kuna nsoka wa Mboni za Yahova: “M’bodzi wa imwe angakhonda kuenda kamenya nkhondo na anthu a ku Fransa peno a ku Inglatera, monsene munaphiwa.” Maseze anyankhondo anewa akhali dhuzi na abale athu, pontho akhali na pida nee m’bodzi mwa abale athu atawira kuenda kamenya nkhondo. Iwo apangiza cipapo kakamwe. Pyenepi pisapangiza kuti ife Mboni za Yahova tisaona tani kumenya nkhondo. Ife nee tisatawira kumenya nkhondo mu dziko ino. Ngakhale tipangwe kuti tinaphiwa, ife tisakhonda kuphedzera nkhondo zinacitwa n’dziko ino.

Mbwenye nee ndi anthu onsene analonga kuti ndi Akristu asatawira pyenepi. Azinji asaona kuti nee ndi pyakuipa kuti Akristu amenye nkhondo toera atsidzikize dziko yawo. Panango ananyerezera: ‘Aizraeli a mu ndzidzi wakale akhali atumiki a Mulungu mbwenye akhamenya nkhondo. Mphapo thangwi yanji Akristu lero nee asafunika kumenya nkhondo?’ Kodi imwe mbamudatawira tani mbvundzo unoyu? Ife tinafunika kufokotoza kuti makhaliro Aizraeli a mu ndzidzi wakale asiyana na atumiki a Mulungu a mu ndzidzi uno. Onani pinthu ipi pixanu.

1. ATUMIKI ONSENE A MULUNGU AKHALI A DZINDZA IBODZI ENE

Kale, Yahova akhadasankhula dzindza ya Izraeli toera ikhale mbumba yace. Iye aicemera mbumba yace idasankhula iye ‘pakati pa mbumba zonsene.’ (Eks. 19:5) Kusiyapo pyenepi, Yahova aapasambo dziko toera iwo akhale. Natenepa, Mulungu pikhaapasa iye ntemo toera aende kamenye nkhondo na madzindza anango, iwo nee akhamenyana na atumiki anango a Mulungu. a

Lero, alambiri andimomwene a Yahova ndi “a madziko onsene, a madzindza onsene, a mbumba zonsene na a pilongero pyonsene.” (Apok. 7:9) Atumiki a Mulungu angaenda kamenya nkhondo anamenyana na alambiri andzawo mbaapha.

2. YAHOVA AKHAPANGA AIZRAELI TOERA AENDE KAMENYA NKHONDO

Kale, Yahova akhapanga Aizraeli kuti ndi ntsiku ipi ikhafunika iwo kuenda kamenya nkhondo, pontho thangwi yanji akhafunika kuenda kamenya nkhondo. Mwacitsandzo, Mulungu apanga Aizraeli toera aende kamenya nkhondo na Akanani thangwi iye akhafuna kuatonga thangwi ya pinthu pyakuipa pikhacita iwo ninga kulambira mademonyo, kucita ulukwali na kupisa anawo ninga ntsembe. Yahova apanga Aizraeli toera athamangise anthu anewa a makhaliro akuipa mu dziko idapikira iye kuti mbadaipereka kuna Aizraeli. (Lev. 18:24, 25) Aizraeli pikhakhala iwo mu dziko Yakupikirwa, midzidzi inango Mulungu akhaatawirisa toera aende kamenya nkhondo na anyamalwa awo akuti akhaaponderera. (2 Sam. 5:17-25) Mbwenye Yahova nee akhatawirisa kuti Aizraeli acite okhene cisankhulo ca kuenda kamenya nkhondo. Mu ndzidzi ukhacita iwo okhene cisankhulo ceneci pakhaoneka nyatwa zizinji.—Num. 14:41-45; 2 Pya dziko. 35:20-24.

Lero, Yahova nee asatawirisa anthu toera kuenda kamenya nkhondo. Anthu asafuna kuenda kamenya nkhondo thangwi ya pinthu pinafuna iwo, tayu thangwi ya pinthu pinafuna Mulungu. Iwo asaenda kamenya nkhondo thangwi ya kufuna kuthimizira madire a dziko yawo, toera akhale na kobiri izinji, peno thangwi ya pinthu pya ndale. Mphapo ndiye tani kuna anthu anaenda kamenya nkhondo mbalonga kuti ali kumenya nkhondo mu dzina ya Mulungu toera kupha anyamalwa a Mulungu? Yahova anadzatsidzikiza alambiri ace mbapha anyamalwa ace pa nkhondo inafuna kudzacitika ntsogolo yakuti ndi nkhondo ya Armajedhoni. (Apok. 16:14, 16) Pa nkhondo ineyi anyankhondo a Mulungu anadzakhala aanju, tayu alambiri ace a pa dziko yapantsi.—Apok. 19:11-15.

3. AIZRAELI NEE AKHAPHA ANTHU AKUTI AKHAPANGIZA CIKHULUPIRO KUNA YAHOVA

Kodi anthu anamenya nkhondo lero asalekerera anthu mbakhonda kuapha ninga pidacita Yahova pa nkhondo ya ku Yeriko mbalekerera Raabhe pabodzi na banja yace?

Kale, anyankhondo Aizraeli kazinji kene akhabvera ntsisi anthu akuti akhapangiza cikhulupiro kuna Mulungu, basi ene mbapha anthu adalonga Yahova kuti akhafunika kuphiwa. Mwacitsandzo, maseze Yahova apanga Aizraeli toera afudze nzinda wa Yeriko, iwo nee apha Raabhe pabodzi na banja yace thangwi iye apangiza cikhulupiro. (Yos. 2:9-16; 6:16, 17) Mukupita kwa ndzidzi, anthu onsene a ku nzinda wa Jibheyoni akuti akhafunika kuphiwa, alekererwa mbakhonda kuphiwa thangwi iwo apangiza kuti akhalemedza Mulungu.—Yos. 9:3-9, 17-19.

Lero, madziko angamenya nkhondo asapha anthu acikhulupiro, pontho m’midzidzi inango asaphambo anthu akuti nee ndi anyankhondo.

4. AIZRAELI AKHAFUNIKA KUBVERA MITEMO YA MULUNGU YAKUMENYA NKHONDO

Kale, Yahova akhafuna kuti anyankhondo Aizraeli amenye nkhondo mwakubverana na pitsogolero pyace. Mwacitsandzo, midzidzi inango, Mulungu akhaapanga toera akhazikise ntendere na anyamalwa awo. (Deut. 20:10) Yahova akhafuna kuti anyankhondo Aizraeli akhale akucena mbabvera mitemo yace. (Deut. 23:9-14) Anyankhondo a madzindza anango akakunda nzinda, kazinji kene iwo akhapita m’mabonde na akazi mwakukakamiza, mbwenye Yahova nee akhafuna kuti Aizraeli acite pyenepi. Kusiyapo pyenepi, Yahova akhatawirisa kuti Muizraeli asembe nkazi adakwata iwo mu nzinda udakunda iwo pakupita mwezi ubodzi.—Deut. 21:10-13.

Lero, madziko mazinji ali na pitsogolero pinaphatisira iwo pakumenya nkhondo. Cifuniro ca pitsogolero pyenepi, ndi kutsidzikiza anthu akuti nee ndi anyankhondo, mbwenye kazinji kene iwo nee asapitowezera.

5. MULUNGU AKHAMENYA NKHONDO TOERA KUTSIDZIKIZA MBUMBA YACE

Kodi Mulungu asamenya nkhondo toera kutsidzikiza madzindza ninga pidacitira iye Aizraeli ku Yeriko?

Kale, Yahova akhamenya nkhondo toera kutsidzikiza Aizraeli, pontho kazinji kene akhacita pirengo toera kuaphedza kuwina nkhondo zenezi. Mwacitsandzo, Yahova aphedza Aizraeli toera kukunda nzinda wa Yeriko. Kodi iye acita tani pyenepi? Mwakubverana na pitsogolero pidaapasa Yahova, Aizraeli akhuwa kakamwe ninga pinacita anthu pa nkhondo, mpanda mbugwa. Pontho pyenepi pyaphedza anyankhondo toera akwanise kupita mu nzinda mbaukunda. (Yos. 6:20) Mphapo Aizraeli akwanisa tani kuwina nkhondo idamenya iwo na Amore? ‘Yahova aagwisira miyala mikulu ya matalala buluka kudzulu, pontho ale adaphiwa na matalala akhali azinji kakamwe kupiringana ale adaphiwa na Aizraeli na supada.’—Yos. 10:6-11.

Lero, Yahova nee asamenya nkhondo toera kutsidzikiza madzindza pa dziko yapantsi. Umambo wa Mulungu wakuti Yezu ndi mambo nkhabe kucita “khundu ya dziko ino.” (Juwau 18:36) Mbwenye Sathani ndiye anatsogolera mautongi onsene pa dziko yapantsi. Nkhondo zinacitika pa dziko yapantsi zisapangiza makhaliro ace akuipa.—Luka 4:5, 6; 1 Juwau 5:19.

AKRISTU ANDIMOMWENE ASAKHAZIKISA NTENDERE

Ninga pidaona ife, makhaliro a atumiki a Mulungu a mu ndzidzi uno, asiyana na Aizraeli a mu ndzidzi wakale. Mbwenye nee ndi pyenepi basi pinaticitisa kukhonda kuenda ku nkhondo. Pana pinthu pinango. Mwacitsandzo, Mulungu alonga kale kuti mu ntsiku zakumalisa ale anapfundziswa na iye ‘nkhabe kudzapfundzabve nkhondo,’ pontho nee anaenda ku nkhondo. (Iza. 2:2-4) Kusiyapo pyenepi, Kristu alonga kuti anyakupfundzace “nee mbadacita khundu ya dziko,” pontho nee mbadaphedzera nkhondo.—Juwau 15:19.

Kristu apangambo anyakupfundzace toera acite cinthu cinango. Iye aapanga toera acalire kucita pinthu pyakuti pinaacitisa kukoya pinthu muntima, kukhala akuipirwa na kuenda kunkhondo. (Mat. 5:21, 22) Iye apangambo anyakupfundzace toera akhale “anthu anakhazikisa ntendere,” pontho afune anyamalwa awo.—Mat. 5:9, 44.

Mphapo ndiye tanimbo kuna ife? Panango ife nee tiri na cifuno cakumenya nkhondo; mphapo muntima mwathu tisanyerezera kuti mu mpingo muli na munthu wakuti ndi nyamalwa wathu? Tendeni tipitirize kucita pyonsene pinakwanisa ife toera timalise manyerezero anewa muntima mwathu.—Tiya. 4:1, 11.

Ife nee tisaphedzera nkhondo zinamenya anthu a dziko, mbwenye tisakhazikisa ntendere mbatipangiza ufuni kuna anango. (Juwau 13:34, 35) Tendeni tipitirize kucita pyonsene pinakwanisa ife toera tikhonde kuphedzera nkhondo, mu ndzidzi unadikhira ife Yahova toera amalise nkhondo zonsene kwenda na kwenda.—Masal. 46:9.

a Midzidzi inango madzindza a Izraeli akhamenyana okha-okha, mbwenye nkhondo zenezi nee zikhakomeresa Yahova. (1 Ama. 12:24) Mbwenye midzidzi inango Yahova akhatawirisa nkhondo zenezi thangwi madzindza anango akhasiya kumbvera peno akhacita madawo makulu.—Aton. 20:3-35; 2 Pya dziko. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.