1, 2. Ninji pidaona ayang’aniri a cisa m’mipingo mizinji?

 MUYANG’ANIRI wa cisa akhali cifupi na kumalisa nsonkhano wace na nsoka wa akulu a mpingo. Pikhayang’anisa iye nkhope zawo, iye akhuyiwa kakamwe na basa yakuwanga ikhacitwa na akumbizi anewa, anango a iwo akhali na thunga ya pai wace. Mbwenye iye akhadzudzumikambo, natenepa iye aabvundza: “Abale, ninji pidacita imwe toera kupfundzisa anango kuti akwanise kucita mabasa mazinji m’mpingo?” Iwo akumbuka kuti paulendo wakumalisa, muyang’aniri wa cisa aakulumiza toera kutsalakana kakamwe basa yakupfundzisa anango. Pakumalisa, m’bodzi wa akulu a mpingo atawira: “Mwandimomwene, ife nee tacita pizinji.” Akulu a mpingo andzace atekenyesa nsolo mukuphedzera maonero anewa.

² Khala ndimwe nkulu wa mpingo, panango mbamudalongambo pibodzi pyene. Ayang’aniri a cisa pa dziko yonsene asaona kuti m’mipingo mizinji, basa izinji isafunika kucitwa toera kupfundzisa abale​—aphale na akulu ene, toera kuphedza kutsalakana mabira. Basa ineyi si yakukhonda nentsa tayu. Thangwi yanji?

3. (a) Kodi Bhibhlya isapangiza tani kufunika kwa kupfundzisa anango, mphapo thangwi yanji tonsene tisafunika kutsalakana pyenepi? (Onani cidzindikiro capantsi.) (b) Thangwi yanji akulu a mpingo anango asaona kuti mphyakunentsa kupfundzisa anango?

 ³ Ninga nkulu wa mpingo, mwakukhonda penula imwe musadziwa kuti musafunika kupfundzisa anango. a Imwe musadziwa kuti kusafunika abale azinji toera mipingo ipitirize kukhala yakuwanga mwauzimu, na kukhazikisa mipingo ipswa. (Lerini Izaiya 60:22.) Imwe musadziwambo kuti Bhibhlya isakukulumizani toera ‘kupfundzisa anango.’ (Lerini 2 Timoti 2:2.) Ngakhale tenepo, ninga akulu a mpingo adalongwa pa ndima yakutoma, panango munaona kuti pisanentsa kupfundzisa anango. Nakuti muli na pizinji toera kucita pabanja, kubasa, pa mpingo, na mabasa anango akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza, panango munaona kuti nkhabe ndzidzi wakukwana toera kupfundzisa abale m’mpingo. Na thangwi ineyi, tendeni tione kuti thangwi yanji musafunika kukhazikisa ndzidzi toera kupfundzisa anango.

4. Thangwi yanji midzidzi inango akulu a mpingo asadembuka kupfundzisa anango?

⁴ Thangwi yanji akulu a mpingo anango asaona kuti nkhabe ndzidzi wakukwana toera kupfundzisa anango? Panango iwo asanyerezera tepa: ‘Kupfundzisa anango mphyakufunika, mbwenye nee kusafunika kucitwa mwakucimbiza kupiringana mabasa anango a mpingo akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza kakamwe. Ndingakhonda kupfundzisa anango cincino, mpingo unapitiriza kufamba mwadidi.’ Mbwenye maseze mabasa mazinji asafunikadi kucitwa mwakucimbiza, kudembuka kupfundzisa anango kunakwanisa kuikha pangozwi makhaliro auzimu a mpingo.

5, 6. Tisapfundzanji mu citsandzo ca nyakutekenya motokala na maonero ace thangwi yakusasanyira motor? Pyenepi pyalandana tani na basa yakupfundzisa abale m’mpingo?

⁵ Nyerezerani citsandzo ici: Nyakutekenya motokala asadziwa kuti toera motokala wace upitirize kufamba mwadidi, asafunika kucinja mwakubwereza-bwereza mafuta akufewesa motor. Mbwenye iye anakwanisa kunyerezera kuti nee asafunika kucita pyenepi mwakucimbiza kupiringana kudzadza motokala na mafuta akufambisa motokala. Mwandimomwene, angakhonda kuikha mafuta akufambisa motokala, mwakukhonda dembuka motokala wace nee unaphatabve basa. Iye anakwanisa kunyerezera: ‘Ndingakhonda kuikha mafuta akufewesa motor, motokala unapitiriza kufamba mu ntsiku zingasi.’ Ndi ipi ngozwi ya manyerezero anewa? Nyakutekenya motokala angacalira kusasanyira motor wa motokala, inadzafika ntsiku yakuti motokala unadzagudjuka kakamwe. Pyenepi pingacitika, iye anadzabvunga ndzidzi uzinji na kobiri yakunjipa toera kuusasanyisa kuti ufambe pontho. Pyenepi pisatipfundzisanji?

⁶ Akulu a mpingo asatsalakana mabasa mazinji akufunika akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza; thangwi angakhonda kutsalakanwa pinakhuya mwakuipa mpingo. Ninga nyakutekenya motokala wa mu citsandzo wakuti asadzadza mafuta akufambisa motokala, akulu a mpingo ‘asafunika kudzindikira pinthu pyakufunika kakamwe.’ (Afil. 1:10) Mbwenye akulu a mpingo anango ali akuphatika kakamwe mu kutsalakana mabasa akuti asafunika kucitwa mwakucimbiza, pyenepi pisaacitisa kuikha pakhundu basa yakupfundzisa anango. Pyenepi ndi ninga kukhonda kuikha mafuta akufewesa motor wa motokala. Akulu a mpingo angapitiriza kukhonda kupfundzisa anango, mukupita kwa ndzidzi, mpingo nee unadzakhala na abale akukwana akuthema toera kutsalakana pyonsene pinafunika pa mpingo.

7. Tisafunika kuona tani akulu a mpingo akuti asaphatisira ndzidzi wawo toera kupfundzisa anango?

 ⁷ Natenepa, tisafunika kucalira kunyerezera kuti kupfundzisa anango nee kusafunika kuikhwa pa mbuto yakutoma. Akulu a mpingo ananyerezera pya ntsogolo mbaphatisira ndzidzi wawo toera kupfundzisa abale akusowa maluso mazinji ndi atumiki audziwisi, pontho ndi nkhombo pa mpingo. (Lerini 1 Pedro 4:10.) Kodi mpingo usaphindula tani?

8. (a) Ninji pinakulumiza akulu a mpingo toera kupfundzisa anango? (b) Ndi basa ipi isafunika kucitwa mwakucimbiza na akulu a mpingo anatumikira mu pisa pyakuti pisafuna kakamwe ciphedzo? (Onani bokosi “ Basa Yakuti Isafunika Kucitwa Mwakucimbiza.”)

⁸ Ngakhale akulu a mpingo aluso kakamwe, asafunika kudziwa kuti kugwesera kunakwanisa kupungula mwapang’ono pang’ono mabasa anakwanisa iwo kucita okhene toera kutsalakana mpingo. (Mik. 6:8) Pontho, akulu a mpingo asafunika kudzindikira kuti “ndzidzi na pinthu pyakukhonda kudikhirwa” pinakwanisa kucinja mwakucimbiza mphambvu na maluso awo akucita mabasa a mpingo. (Koel. 9:11, 12; Tgo. 4:13, 14) Na cifuno cakutsalakana mabira a Yahova, akulu a mpingo ananyerezera pya ntsogolo asaphata basa mwakuwanga toera kupfundzisa aphale pinthu pidapfundza iwo m’basa yawo yakukhulupirika.​—Lerini Masalmo 71:17, 18.

9. Ndi makhaliro api a ntsogolo anacitisa basa yakupfundzisa anango kukhala yakufunika kakamwe?

⁹ Akulu a mpingo anapfundzisa anango ndi akufunika kakamwe thangwi asawangisa pitsidzikizo pya mpingo. Munjira ipi? Kupfundzisa anango m’mpingo, pisaphedza toera kukhala na abale azinji akuthema toera kuphedza mpingo kukhala wakuwanga na wakuphatana, tayu lero basi, mbwenye makamaka midzidzi yakunentsa pa nyatwa ikulu. (Ezek. 38:10-12; Mik. 5:5, 6, Tradução do Novo Mundo) Natenepa, tisakulumiza imwe akulu a mpingo akufunika kuti kutomera lero, basa yakupfundzisa anango ikhale khundu yakufunika kakamwe ya utumiki wanu.

10. Kodi nkulu wa mpingo asafunika kucitanji toera kukhala na ndzidzi wakupfundzisa anango?

¹⁰ Ife tisadziwa kuti panango muli na ndandanda yakudzala na mabasa, thangwi musatsalakana pinthu pizinji pyakufunika pa mpingo. Ngakhale tenepo, imwe musafunika kugawa ndzidzi unoyu toera kuuphatisira m’basa yakupfundzisa anango. (Koel. 3:1) Kucita pyenepi ndi njira yakucita masasanyiro adidi a ntsogolo.

11. (a) Ndi cinthu cipi cakufunika kakamwe m’maonero akupfundzisa anango adaperekwa na akulu a mpingo a madziko akusiyana-siyana? (b) Mwakubverana na lemba ya Misangani 15:22, thangwi yanji mphyadidi kudinga maonero a akulu a mpingo anango?

¹¹ Mu pyaka pyacincino, akulu a mpingo angasi akuti asakwanisa kuphedza mwadidi abale toera kuthambaruka abvundziswa kuti ndi maonero api anaphatisira iwo pakupfundzisa anango. b Maseze abale anewa asakhala m’mbuto zakusiyana-siyana, mbwenye uphungu udapereka iwo ndi wakulandana. Kodi pyenepi pisapangizanji? Pisapangiza kuti kuphatisira Bhibhlya toera kupfundzisa anango “kusaphata basa konsene kwene na m’mipingo yonsene”​—sawasawa ninga mu ntsiku za mpostolo Paulu. (1 Akor. 4:17) Natenepa, mu nsolo uno na unatowerera, tinadzadinga maonero mangasi adaphatisirwa na akulu a mpingo anewa. (Mis. 15:22) Toera kululupisa malongero, misolo miwiri ene inadzacemera ale anapereka cipfundziso ninga “apfundzisi,” ale anatambira cipfundziso ceneci ninga “anyakupfundza.”

12. Kodi mpfundzisi asafunika kukhazikisanji, mphapo thangwi yanji?

¹² Mpfundzisi asafunika kukhazikisa makhaliro adidi toera kupfundzisa. Ninga nyakulima wakuti asafunika kutipula mataka mbadzati kubzwala mbeu, mpfundzisi asafunikambo,  kuwangisa peno kukhunganya ntima wa nyakupfundza mbadzati kumpfundzisa pinthu pipswa. Kodi mpfundzisi anakhunganya tani mitima ya anango toera kuapfundzisa? Asafunika kuphatisira njira ibodzi ene ninga idaphatisirwa na mprofeta Samwele. Ndi ipi njira ineyi?

13-15. (a) Ndi basa ipi idapaswa mprofeta Samwele? (b) Kodi Samwele acita tani basa yace? (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (c) Thangwi yanji mbiri ineyi ya Bhibhlya inalonga pya Samwele ndi yakufunika kakamwe kwa akulu a mpingo lero?

¹³ Ntsiku inango mu pyaka pyakupiringana 3.000 nduli, Yahova apanga mprofeta wakugwesera Samwele: ‘Mangwana ndzidzi ninga uno, ndinadzakutumira munthu m’bodzi wa dziko ya Benjamini, iwe unadzandzodza toera akhale mambo wa mbumba yanga ya Israele.’ (1 Sam. 9:15, 16) Samwele adzindikira kuti basa yace ninga ntsogoleri ikhadafika kunkhomo, pontho kuti Yahova ansankhula toera kudzodza munthu unango toera apite pa mbuto yace. Panango Samwele mbadabvundzika: ‘Ndinakhunganya tani mamuna unoyu toera akwanise kucita basa yace?’ Samwele akhala na maonero mbaphatisira maonero anewa.

¹⁴ Mangwana mwace, Samwele aona Sauli, Yahova ampanga: “Uyu ndi munthu adakupanga Ine.” Natenepa, Samwele atoma kunkhunganya. Iye aphemba Sauli toera kuenda kadya na iye mu sala. Mwenemu iye apasa Sauli na ntumiki wace mipando yadidi kakamwe. Buluka penepo, Samwele alonga: ‘Dya, thangwi iwo akukoyera toera upidye pa ndzidzi uno.’ Buluka penepo, Samwele aenda pabodzi na Sauli mpaka kunyumba kwace, mbakacedza mu ndzidzi ukhafamba iwo. Samwele akhafuna kuphatisira mwadidi ndzidzi udakhazikisa iye pakumala kudya cakudya cadidi na kufamba mwakusudzuka. Buluka penepo, iye aphemba Sauli toera kukwira padzulu pa nyumba yace. Mu ndzidzi ukhamenyerwa iwo na mphepo yakutonthola yakumaulo, Samwele ‘apitiriza kucedza na Sauli padzulu pa nyumba’ mpaka pidasiyana iwo toera kuenda kagona. Mangwana mwace, Samwele adzodza Sauli, ampswompswona, mbampasa pitsogolero pyakuthimizirika. Buluka penepo, asiya Sauli toera aende​—mbwenye akhali wakukhunganyika toera kuthimbana na pikhafuna kucitika ntsogolo.​—1 Sam. 9:17-27; 10:1.

¹⁵ Mwandimomwene, kukhunganya munthu toera kukhala ntsogoleri wa dzindza pyasiyana na kukhunganya m’bale toera kukhala nkulu wa mpingo peno ntumiki wakutumikira m’mpingo. Ngakhale tenepo, lero akulu a mpingo anakwanisa kupfundza ntsonga zizinji zakufunika kubulukira munjira idaphatisira Samwele. Tendeni tidinge ziwiri mwa ntsonga zenezi.

16. (a) Ndi mabvero api adapangiza Samwele pidaphemba Aisraele mambo? (b) Ndi makhaliro api adidi adapangiza Samwele pa kukwanirisa basa yace yakudzodza Sauli?

¹⁶ Khalani wakufunisisa, tayu wakunyinyirika. Pakutoma, pidabva Samwele kuti Aisraele asafuna munthu toera akhale mambo wawo, iye atsukwala mbaona ninga akhadakhondiwa na mbumba yace. (1 Sam. 8:4-8) Mwandimomwene, iye anyinyirika kakamwe toera kucita pidaphemba mbumba, natenepa Yahova ampanga katatu toera acite pidaphemba mbumba. (1 Sam. 8:7, 9, 22) Ngakhala tenepo, Samwele nee atawirisa kuti kuipirwa peno kukoya pinthu muntima thangwi ya munthu akhafuna kupita pa mbuto yace. Pidapangwa iye na Yahova toera kudzodza Sauli, mwaufuni Samwele abvera mbacita pyenepi na ntima onsene, tayu mwakunyinyirika peno kucita pyenepi mwakukhonda funa.

17. Kodi akulu a mpingo asatowezera tani citsandzo ca Samwele lero? Mphapo pyenepi pisaabweresera kukomerwa kwanji?

¹⁷ Ninga Samwele, lero akulu a mpingo aluso asapangiza ntima wadidi wakufunisisa kwa ale anapfundzisa iwo. (1 Ped. 5:2) Akulu a mpingo ninga anewa, nkhabe kunyinyirika kupfundzisa anango mu kugopa kusiya mabasa anango toera kutsalakanwa na ale anapfundzisa iwo.  Mwaufuni, iwo asaona abale anapfundzisa iwo tayu ninga anyamapika, mbwenye ninga ‘anyabasa andzawo’​—ninga miyoni yakufunika kakamwe m’mpingo. (2 Akor. 1:24; Aheb. 13:16) Mwandimomwene, akulu a mpingo anewa asakomerwa kakamwe angaona kuti anyakupfundza awo asaphatisira maluso awo toera kuphedza mpingo!​—Mach. 20:35.

18, 19. Kodi nkulu wa mpingo anakhunganya tani ntima wa nyakupfundza? Thangwi yanji njira ineyi ndi yakufunika kakamwe?

¹⁸ Khalani xamwali, tayu basi ene mpfundzisi. Pa ntsiku idagumanyikana iye na Sauli, mwakucimbiza Samwele mbadakwanisa kutsanulira mafuta pa nsolo wa Sauli, mbamuendesa pyace ninga mambo mupswa. Sauli mbadakhala wakudzodzwa, mbwenye nee mbadakhala wakukhunganyika mwadidi. Mbuto mwace, mwaufuni Samwele akhazikisa ndzidzi toera kukhunganya ntima wa Sauli mwapang’ono pang’ono. Basi ene pidamala iwo kudya pabodzi, kufamba pabodzi, kucedza mwadidi, mbapuma mwadidi, mprofeta Samwele aona kuti ndzidzi wakuthema ukhadafika toera kudzodza Sauli.

¹⁹ Munjira ibodzi ene lero, angafuna kupfundzisa m’bale, pakutoma nkulu wa mpingo asafunika kusaka ndzidzi toera kukhazikisa makhaliro adidi na auxamwali kuna nyakupfundza. Njira inaphatisira nkulu wa mpingo toera kukhazikisa makhaliro anewa akufunika ndi zakusiyana mwakubverana na makhaliro peno misambo ya dziko yace. Mbwenye mwakukhonda tsalakana kunakhala imwe, ninga nkulu wa mpingo wakudzalirwa na mabasa, mungakhazikisa ndzidzi toera kucedza na m’bale anapfundzisa imwe, ndi ninga mukumpanga kuti: “Iwe ndiwe wakufunika kwa ine.” (Lerini Aroma 12:10.) Maseze imwe nee musalonga pyenepi, m’mbuto zonsene, abale akuti ali na ntima wakufuna kupfundza, anabvesesa mbapasa ntengo citsalakano ceneci.

20, 21. (a) Munafokotoza tani mpfundzisi wakupembera? (b) Ninji pinafuna kudzadinga ife mu nsolo unatowerera?

²⁰ Akulu a mpingo, kumbukani kuti: Mpfundzisi wakupembera ndi ule wakuti asafuna kupfundzisa anango. Mbwenye iye asafunikambo kufuna munthu anapfundzisa iye. (Landanisani na Jwau 5:20.) Mwakukhonda dembuka, nyakupfundza asabvesesa khundu ineyi ya makhaliro adidi a mpfundzisi, mbakhuya kakamwe ntima wa nyakupfundza na kutawira cipfundziso cinatambira iye. Natenepa, akulu a mpingo akufunika: Mu ndzidzi unapfundzisa imwe anango, citani pizinji kupiringana kukhala mpfundzisi​—pangizani kukhala xamwali.​—Mis. 17:17; Jwau 15:15.

²¹ Pakumala kukhunganya ntima wa nyakupfundza, nkulu wa mpingo anakwanisa kumpfundzisa basa ipswa inafuna iye. Ndi njira zipi zakuti nkulu wa mpingo anakwanisa kuziphatisira? Tinadzadinga pyenepi mu nsolo unatowerera.